maszyny
C o , . < rJ X < V , c e c&ii
# zastosowania
w gospodarce H
technice
• © €
1 > ® @ 1
1 1 f v ' I ' / '
5
1 9 7 0
S P IS TREŚCI
S tr.
P rzed VI K o n g resem T echników P olskich — Tezy do d y sk u sji p rze d kongresow ej ... 1
Jow ita Koncewicz — „Języki do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listo w y ch ” . . . . 3
Andrzej W. M ostowski — „Z astosow ania m a szy n m atem aty czn y ch w alg eb rze” 8
W ładysław M. T u rs k i — „Obeony kryzys w dziedzinie o p ro g ra m o w an ia m a szyn cy frow ych” ... 11
Janusz Ilczuk — „Cele i stra te g ia zastosow ań k o m p u te ró w ” ...14
Stefan Andrejszyn — „T echnika obliczeniow a w zastosow aniu do za g ad n ień n o rm aliza cji” ... 17
ZE ŚW IATA
„R ew olucja 1970” ... 22
W IADOM OŚCI P K A P I
„D rugie k ra jo w e sp o tk a n ie użytkow ników EMC ODRA” . . . . I I I str. okł.
PR Z E G L Ą D W YDAW NICTW
K O L E G I U M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r n a c z e l n y p r o f . d r L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
D o c . d r h a b . in ż . K o n r a d F I A Ł K O W S K I ( z a s t. r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , W ł a d y s ł a w K L E P A C Z , d r A n t o n i M A Z U R K I E W IC Z , In ż . D o r o t a P R A W D Z I C ( z a s t. r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , d r in ż .
A n d r z e j T A R G O W S K I
S e k r e t a r z R e d a k c j i m g r W a n d a K A C E R R e d a k t o r t e c h n i c z n y B o g d a n D R O Z D O W S K I R A D A P R O G R A M O W A
M g r in ż . J a n B u r s c h e , m g r I n ż . H e n r y k C h y r e k , ( w i c e p r z e w o d n i c z ą c y ) m g r i n ż . R y s z a r d D ą b r ó w k a , m g r in ż . B o l e s ł a w G l i k s m a n , m g r i n ż . J ó z e f K n y s z , p r o f . d r L e o n Ł u k a s z e w i c z , m g r in ż . J a n M a t e j a k , p r o f . d r T a d e u s z P e c h e ( p r z e w o d n i c z ą c y ) , m g r i n ż . J e r z y T r y b u l s k i ( w i c e p r z e w o d n i c z ą c y ) , d r T a d e u s z W a l c z a k , m g r T a d e u s z W a s i l e w s k i , m g r W a l d e m a r W iś n i e w s k i ( s e k r e t a r z ) , m g r S t e f a n W o j c i e c h o w s k i , d r in ż . H e n r y k W o ż n i a c k i , m g r i n ż . J a n Z d z i s ł a w Ź y d o w o
R e d a k c j a : W a r s z a w a , u l . E m i l i i P l a t e r 20 m . 15, t e l . 21-13-31. Z a s t ę p c a r e d a k t o r a n a c z e l n e g o t e l . 28-37-29 Z a k ł a d K o l p o r t a ż u W C T N O T , W a r s z a w a , u l . M a z o w i e c k a 12
Z a k l . G r a f . ,,T a m k a ” . Z. 2. Z a m . 214. P a p i e r p o w l e k a n y V k l . 80 g . O b j. 3 a r k . d r u k . N a k ł a d 2800. K -43 WYDAWNICTWA
CZASO PISM T E C H N IC Z N Y C H
NOT Warszawa Czackiego '3/5
C e n a e g z e m p l a r z a zł 8.—
IN D EK S 36707
P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 96.—
1
Nr 5
matematyczne
z a s io s o w a n ia w g o s p o d a r c e , le c h n ic e ł n a u c e
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 7 0
R O K VI
M a i
O r g a n P e ł n o m o c n i k a R z ą d u do S p r a w E l e k t r o n i c z n e j T e c h n i k i O b l i c z e n i o w e j i P o l s k i e g o K o m i t e t u A u t o m a t y c z n e g o P r z e t w a r z a n i a I n f o r m a c j i N a c z e l n e j O r g a n i z a c j i T e c h n i c z n e j
PRZED VI
KONGRESEM TECHNIKÓW
POLSKICH
W m a rc u bieżącego r o k u zakończył się p ie rw sz y e tap p ra c przygotow aw czych do V i K on g resu T echników P oiskich, k tó ry odbędzie się w lu ty m 1971 ro k u w P oznaniu.
W w y n ik u pierw szego e ta p u p ra c przygotow aw czych N aczelna O rg an izacja T echnicz
n a o p u b lik o w a ła tezy -wszystkich sekcji głów nych pow o łan y ch przez G łów ny K o
m ite t O rg an izacy jn y K ongresu.
S ek cje giow ne k ie ro w a ły się w sw ej p r a c y naczelnym h asłem K o n g resu : „Technika w procesie in tensytik acji gospodarki ' ii naczelnym zad an iem K ongresu, k tó re m a polegać n a w ytyczeniu dia k a d ry n au k o w o -te ch n ic zn e j p ro g ra m u re a liz a c ji zadań gospodarczych n a la ta 1971— i97o, n ak re ślo n y ch u ch w a łam i V Z jazd u P Z P R i sk o n k re ty z o w a n y c h przez II i IV P len u m K C ¿'ZPK.
C elem pierw szego e ta p u p ra c przyg o to w aw czy ch do K on g resu było w yłonienie, do
ko n an ie w y b o ru i sfo rm u ło w a n ie te m a ty k i K ongresu oraz pow iązan ie całego m a te ria łu w określo n ą całośc. JNde by ła to ła tw a p r a c a ze w zględu n a w ie lk ą ilość m a te ria łu , obejm ującego w iele — często zazębiających się — dziedzin technicznych, ja k rów n ież zw iązane z n im i sp ra w y organizaoji, ekonom ii, p la n o w a n ia itd . S ekcje głów ne m u siały rów nocześnie zadbać o zwięzłość sfo rm u ło w ań , o u n ik a n ie sfo rm u ło w ań su g e ru ją cy c h jednoznaczne sta n o w isk o w poszczególnych p ro b lem ach , o n a św ie tla n ie p a n u ją c e j sy tu a c ji i p rz e sła n e k w a ru n k u ją c y c h m ożliw ości rozw iązania d y sk u to w a n y ch problem ów .
Całość m a te ria łu opracow anego p rzez w szy stk ie sek cje głów ne o b e jm u je około 400 stro n m aszynopisu. O pu b lik o w an e te z y sta n o w ią obeonie bazę do p rz e p ro w ad z e
nia d y sk u sji przed k o n g reso w ej w k o ła c h zakładow ych, oddziałach stow arzyszeń nau k o w o -te ch n ic zn y c h i w w ojew ódzkich k o m ite ta c h o rg anizacyjnych K ongresu.
M a ją one ro lę k ie ru n k u ją c ą , p o rz ą d k u ją c ą i k o o rd y n u jąc ą.
W n astęp n e j fazie p r a c przed k o n g reso w y ch oczekuje się szerokiej k o n fro n ta c ji z a w a rty c h w nich sfo rm u ło w ań — z p o g lą d am i, in fo rm ac jam i i w n io sk am i po w stały m i w w y n ik u dalszej d y sk u sji p rzed k o n g reso w ej w ra m a c h o rg an izacji społecznych.
O czekuje się, że d y sk u sja społeczna w yzw oli najszersze in ic ja ty w y , p rz e trz e drogi d la oddolnych k oncepcji, w niosków i p o stu lató w , k tó r e nie zaw sze w sposób in sty tu c jo n aln y m ogą tr a f ić .tam, gdzie n ależ y i być w łaściw ie w ykorzystane.
O czekuje się ró w n ież dużego zak ty w iz o w a n ia św ia ta te c h n ik i, nie tylko w d yskusji, ,ale i w d ziałan iu , ty m b ard z iej że sz ero k i a k ty w techniczny i gospodarczy w ła śn ie w ty m sa m y m okresie z a jm u je się p ra c a m i n a d uru ch o m ien iem i w y k o rz y sta n iem m ożliw ości w spółczesnej n a u k i i te ch n ik i do p rzechodzenia z eksten sy w n y ch fo rm rozw oju g o sp o d ark i n a ro d o w e j n a fo rm y intensyw ne, zgodnie z o sta tn im i u ch w ałam i P a rtii d Rządu.
W ypracow yw anie n ajsk u teczn iejszy ch fo rm d m otod społecznego udziału w in te n sy fik o w an iu i unow ocześnianiu naszej gosp o d ark i oraz w p odw yższaniu je j e fe k ty w ności w y m ag a p o łączenia w ysiłk ó w zarów no k a d ry n au k o w o -te ch n ic zn e j, ja k i klasy robotniczej i ogółu p ra c u ją c y c h . D latego P len u m CRZZ p o d ję ło u c h w a łę o p rz y stą p ie n iu in s ta n c ji i o rg an izacji zw iązkow ych oraz o rg an ó w sa m o rz ąd u robotniczego do aktyw nego u d ziału w przy g o to w an iu d p rze p ro w ad z en iu VI K ongresu T echników Polskich.
P ro b le m y e l e k t r o n i c z n e j t e c h n i k i o b l i c z e n i o w e j w zasad zie sk o n cen tro w ały się w te za ch p rzygotow anych p rzez sekcje I i V, pow ołane przez G łów ny K o m itet O rganizacyjny K ongresu.
W nin iejszy m num erze „M aszyn M a tem aty c zn y c h ” p o d a je m y rtę część te z S ek cji I („T echnika i ekon o m ik a — P ro b le m y Z arzą d za n ia — S ystem y p rz e tw a rz a n ia in fo r
m a c ji”), k tó r a je st n a jb liż sz a te m a ty k i zaw odow ej naszych C zytelników .
C ytow any d alej rozdział te z S ekcji I nosi ty tu ł: „ I n f o r m a c j a i s y s t e m y p r z e t w a r z a n i a d a n y c h ”.
W n ajb liż szy m n u m e rz e naszego czasopism a p o d am y te k s t odpow iedniej częśoi tez p rzygotow anych ¡przez S ek cję II („E lektronika, a u to m a ty k a , te le k o m u n ik a c ja ”), tj.
ro z d z ia ł p t . : „ E l e k t r o n i c z n a t e c h n i k a o b l i c z e n i o w a ”.
Z w ra ca m y uw agę, że w m a te ria ła c h p rzy g o to w an y ch przez inne se k cje głów ne rów n ież z n a jd u je się w ie le p o stu la tó w z z a k re su sto so w an ia w gospodarce m aszyn m a tem aty c zn y c h i system ów za u to m aty zo w an y ch .
Życzym y ow ocnej d y sk u sji p rzed k o n g reso w ej, k tó r a n a pew no zn a jd z ie odbicie d w naszym czasopiśm ie!
T e zy do dyskusji przedkongresow ej
S E K C JA I — T ec h n ik a i ekon o m ik a P ro b le m y z a rząd z an ia
S y stem y p rz e tw a rz a n ia in fo rm ac ji Informacja i system y przetwarzania danych
W la ta c h 1971—1975 pow inno n a stą p ić znaczne p rz y spieszenie ilościow ego i jakościow ego ro zw o ju stoso
w a n ia elek tro n ic zn e j te ch n ik i obliczeniow ej w n a szym k ra ju . R ozw ój te n będzie w a ru n k o w a ł m iędzy in n y m i rea liz a c ję w y ty cz n y ch w dziedzinie in te n sy w n y ch m e to d g o sp o d a ro w an ia i selek ty w n e g o rozw oju gospodarki. W tym celu należy p rzy ją ć, że rozw ój zastosow ań elek tro n iczn y ch m aszyn cy iro w y ch oraz w szelkie d z ia ła n ia z tym zw iązane p ow inny należeć w p e rsp e k ty w ie n ajbliższych la t do p re fe ro w a n y c h dziedzin. M im o znacznego w y siłk u m a te ria ln e g o i o r
ganizacy jn eg o w la ta c h 1971—75 nie będziem y w s ta n ie nad ro b ić jeszcze d y sta n su , ja k i dzieli n as w ro z
w o ju zastosow ań ETO nie ty lk o od w ysoko ro zw in ię
tych k r a jó w k ap italisty c z n y c h , lecz i od CSRS i NRD.
W edług o rie n ta c y jn y c h d a n y c h — w r. 1975 w Polsce ek sp lo ato w a n y ch będzie około 550 k o m p u te ró w , p o d czas gdy w NRD — około 800, a w CSRS około 650.
U w zg lęd n iając konieczność d o k o n an ia n a tym odcin
k u isto tn eg o p o stę p u , zaleca się p rz e d y sk u to w a n ie przez szeroki ak ty w nauk o w y , te ch n ic zn y i ek o n o m i
stów p ro b le m a ty k i z a w a rte j w nin iejszy ch tezach.
1. O pracow anie p ro g ra m ó w pełnego w y k o rz y sta n ia istn iejący c h ośrodków p rz e tw a rz a n ia d an y c h do ce
lów z a rząd z an ia i k o n cep cji dalszego rozw oju sieci tych ośrodków .
W najb liższej p e rs p e k ty w ie szczególne znaczenie bę
dą m iały sy stem y elektronicznego p rz e tw a rz a n ia d a nych zak ła d o w o -b ran żo w e oraz sy stem y o zasięgu ogólnokrajow ym .
2. R ów noległe ro z w ija n ie zastosow ań m a szy n m a te m atycznych, analogow ych, an alogow o-cyfrow ych oraz cyfrow ych do ste ro w a n ia p ro cesam i te ch n o lo gicznym i, zw łaszcza o c h a ra k te rz e ciągłym o raz do celów b ad aw czo -p ro jek to w y ch .
3. D okonanie w łaściw ego w y b o ru k ie ru n k ó w zastoso
w ań te ch n ik i cyfrow ej oraz k o n c e n tra c ji p ra c i b a d a ń projektowy-ch, w dro żen io w y ch w p o w iązan iu z re k o n s tru k c ją w w ęzłow ych dziedzinach o rg an iz a
cji i zarządzania. W ybór gałęzi, p rze d sięb io rstw oraz fu n k c ji za rząd z an ia ja k o w ęzłow ych obiektów zasto so w ań w y m ag a o p rac o w a n ia w ielo letn ich p ro g ra m ó w w d ra ż a n ia now ych te c h n ik zarządzania.
4. D alszy szybki rozw ój ogólnie d o stępnej sieci ośro d ków obliczeniow ych, ro zw ija n y ch głów nie w oparciu o pow ielan ie rozw iązań w drożonych ju ż w o statn ich la ta c h ; w zm ocnienie działalności p ro je k to w e j ogólno
dostępnej sieci ośrodków obliczeniow ych, te m a ty k a p ra c k tó re j p o w in n a w y n ik ać z p ro g ra m u w d ra ż a n ia system ów elektronicznego p rz e tw a rz a n ia danych — z uw zględnieniem p rio ry te tó w . R ozw ijanie d ziała ln o ści u słu gow o-w drożeniow ej oraz p ro je k to w e j dla określonych w y ty p o w an y c h b ra n ż , k o m b in a tó w , p rze d siębiorstw .
5. S tw o rzen ie na bazie istn iejąceg o p o te n c ja łu tak iej o rg an iz ac ji i system u in fo rm ac ji n au k o w e j, tech n icz
nej i ekonom icznej, ab y z a is tn ia ła m ożliw ość szybkie-
■go uzy sk iw an ia in fo rm ac ji d o k u m e n ta c y jn e j w p o s ta ci lite ra tu ry n au k o w e j, tech n iczn ej lub ekonom icznej.
6. R ozw ijan ie p ra c n a u k o w o -b ad a w czy c h w dziedzi
nie system ów in fo rm ac y jn y ch ja k o bazy do dalszego p lan o w eg o rozw oju elek tro n ic zn e j te ch n ik i oblicze
niow ej w za rząd z an iu i p la n o w a n iu gospodarczym . Zaliczyć t u m o żn a n a s tę p u ją c e k ie ru n k i:
• p ra c e podstaw ow e w dziedzinie te o rii system ów in fo rm ac y jn y ch w p ow iązaniu z te o rią p o d ejm o w an ia decyzji,
• p rac e w dziedzinie alg o ry tm izacji p ro ce d u r s te ro w a n ia na poziom ie procesów technologicznych oraz różnych szczebli za rząd z an ia,
© p rac e w dziedzinie kodów (języków) d la różnych k las system ów in fo rm ac y jn y ch z u w zględnieniem w y m a g ań k o m u n ik a c ji „czio w iek -m aszy n a-czło w iek ”, w tym rów n ież p ra c e w dziedzinie p ro b lem ó w k la s y fi
kacji,
® p ra c e n ad te o re ty cz n y m i założeniam i zin te g ro w a nego sy stem u in fo rm a c ji ekonom icznej w p o w iąz a
n iu z ro zw ią zan iam i m odelow ym i w dziedzinie m etod p la n o w a n ia i za rząd z an ia,
© p ra c e n a d m e to d y k ą ogólną i szczegółow ą m ie rz e n ia sp raw n o ści i efek ty w n o ści różnych k la s system ów in fo rm ac y jn y ch , po zw a lając e n a fo rm u ło w a n ie w y tycznych d la w y b o ru o p ty m aln y ch k ie ru n k ó w za sto sow ań, p ro w ad zące do o p rac o w a n ia p ra k ty c z n y c h m e tod,
® sy stem a ty cz n e p ra c e n ad m e to d y k ą zastosow ań elek tro n ic zn e j te c h n ik i obliczeniow ej w p ro je k to w a niu, k o n stru o w a n iu , p rzy g o to w y w an iu p ro cesu te c h
nologicznego, p ro d u k c ji i in.
7. Szersze w y k o rz y sta n ie dośw iadczeń zagran iczn y ch w p ra c a c h badaw czo -w d ro żen io w y ch i p ro je k to w a n iu sy stem ó w autom atycznego p rz e tw a rz a n ia do celów za rz ą d z a n ia ty pow ym p rzed sięb io rstw em , k o m b in a tem p rzem ysłow ym i system em branżow ym .
8. O pracow anie kon cep cji zau to m aty zo w an eg o sy ste m u in fo rm ac y jn eg o do p o trze b zespołu in sty tu c ji ce n tra ln y c h , p rz e d e w szy stk im z p u n k tu w id ze n ia p la n o w a n ia k ró tk o - i długookresow ego oraz k o n ce p cji sto p n io w ej a u to m a ty z a c ji sta ty s ty k i p ań stw o w ej w pow iązan iu z p o trze b am i k ie ro w n ic tw a. N ieodzow n a je s t p ra c a w k ie ru n k u k sz ta łto w a n ia założeń m e ry to ry c zn y c h i te c h n ic zn o -o rg an iz ac y jn y ch „ b a n k u d an y c h ew id e n c y jn o -sta ty sty c z n y c h ”, pozw alającego na szybki dostęp do .nich w ie lu użytkow nikom .
9. U ruchom ienie p ra c n ad w p ro w a d ze n iem w życie je d n o lity c h w k ra ju system ów sy m bolizacji in fo rm a cji w różn y ch g ru p a c h p roblem ow ych, zn o rm a liz o w a
nie doku m en tó w p ie rw o tn y c h .
10. Z organizow anie je d n o ste k (ew. b iu r projek to w y ch ) d o rad z tw a o rg an izacy jn o -tech n iczn eg o w p ro b le m a ty ce p rak ty c zn e g o w d ra ż a n ia e le k tro n ic zn e j tech n ik i obliczeniow ej u użytkow ników . P oza tym celow e b y łoby u tw o rze n ie w yspecjalizow anego p rze d sięb io r
stw a , k tó re w k o o p e ra c ji z p ro d u ce n tem k ra jo w y m m aszyn i u rzą d zeń lu b im p o rte ra m i, b iu ram i p ro je k tow ym i i w ysp ecjalizo w an y m p rze d sięb io rstw e m in- sta la cy jn o -m o n ta żo w y m — zajęłoby się ca ło k sz tał
tem obsługi p rzyszłych użytkow ników .
11. P ow ołanie w zorcow ych ośrodków obliczeniow ych, p o sia d a ją c y c h m . in. u p ra w n ie n ia i odpow iednie śro d k i do p ro w a d z e n ia b ib lio tek p ro g ra m ó w o o k re
ślonej sp ecjalizacji. U znanie za celow e stw orzenie w a k tu a ln y c h w a ru n k a c h c e n tra ln e j in fo rm ac ji o p ro g ra m a c h i sy stem ach oraz zap ew n ien ie w a r u n k ów dla sw obodnej w y m ia n y p ro g ram ó w . R ozw aże
nie dalszego rozw oju d ziałalności k lu b ó w i u ż y tk o w nik ó w m aszy n m a tem aty c zn y c h .
12. U jednolicenie, (głów nie z p u n k tu w id zen ia so ft
w a r e ^ ) p a rk u m aszynow ego, stanow iącego n ie zb ę d ny e le m e n t k sz ta łto w a n ia przyszłej k ra jo w e j sieci ośrodków obliczeniow ych i e fe k ty w n iejsze w y k o rzy sta n ie k a d ry p ro g ra m istó w i p ro je k ta n tó w sy ste
m u.
13. R ozw inięcie p r a c nad stw o rzen iem k rajo w e g o sy ste m u k sz ta łc e n ia i d o sk o n alen ia k a d r dla dalszego ro zw o ju now oczesnej te c h n ik i obliczeniow ej oraz uw zględnienie p ro b le m a ty k i sz k o len ia k a d ry k ie ro w
niczej różnych szczebli do różnych celów.
JO W IT A K O NC EW ICZ 681.322.06
I n s t y t u t M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h W a r s z a w a
J ę z y k i d o p r z e t w a r z a n ia s tru k tu r lis t o w y c h
Podano ogólną c h a r a k te ry s ty k ą ję z y k ó w program ow ania, p rze zn a czo n ych do p rze tw a rza n ia te k stó w lub zb io ró w e le m e n tó w o za d a n e j str u k tu rz e . ' P o w sta ły one podczas ro zw ią zy w a n ia za g a d n ień z ta k ic h dzied zin , ja k praca ko n w ersa - c y jn a z m a szy n ą , tłu m a czen ie te k stó w , w y s z u k iw a n ie in fo rm a c ji, tw o rzen ie b ib lio grafii, ro zpoznaw anie postaci itd. O m ów iono ję z y k i C O M IT 1PL, LTSP i S L IP ; opisano s tr u k tu r y danych, gospodarkę pam ięcią, fo rm a lizm program ow ania oraz w sp o m n ia n o o realizacji ty ch ję z y k ó w dla ró żn y ch m a szy n cy fro w yc h .
1. W PRO W AD ZEN IE
P o stęp u jąc y w ciąż nap rzó d rozw ój m aszyn cy fro w ych i tow arzyszące m u rozszerzanie się m ożliw ości ich zastosow ań w coraz to now ych dziedzinach spo
w odow ały p o ja w ien ie się now ych ro d zajó w danych, to je s t w ielkości, n a k tó ry c h d ziała ją p ro g ra m y p i
sa n e dla tych m aszyn. D aw niej op eracje m aszyn cy
fro w y ch dotyczyły głów nie danych liczbow ych, m a ją cych postać bądź pojed y n czy ch liczb całk o w ity ch lub u łam k o w y ch , b ąd ź w ek to ró w czy też w ielo w y m iaro w ych m acierzy liczbow ych. O sta tn io coraz częściej dan y m i p ro g ra m ó w b y w ają zarów no in fo rm ac je licz
bow e, ja k i tekstow e, p ow iązane zazw yczaj w bardzo sk o m p lik o w an e stru k tu ry .
N ow e ro d za je danych p o w sta ją podczas ro zw ią zy w a
nia za g ad n ień z ta k ic h dziedzin, ijak: p ra c a k o n w e r- sa cy jn a z m aszyną, tłu m ac ze n ia te k stó w , w y szu k iw a
nie in fo rm acji, tw o rzen ie bib lio g rafii, sym ulow anie ludzkich procesów poznaw czych, rozp o zn aw an ie po
staci, sztuczna in te lig e n cja. W e w szy stk ich tych, a także w w ielu inn y ch zag ad n ien iach w y stę p u je po trz e b a d ziała n ia na te k sta ch lu b listac h , tj. zbiorach elem en tó w o z a d a n e j s tru k tu rz e , k tó ry ch elem e n ta m i m ogą być te k sty pojedyncze lu b listy list.
R ów nocześnie z pojaw ien iem się now ych rodzajów danych p o w sta ją now e m e to d y p ra c y p rz y sto so w a
niu m aszyn cyfrow ych. T w orzy się ję zy k i sp e c ja l
ne, przeznaczone do p rz e tw a rz a n ia sym b o li i s tr u k tu r listow ych lu b op raco w u je te c h n ik i d ziałan ia na tych danych śro d k am i języków do zastosow ań ogól
nych. np. jeżyków alg orytm icznych ta k ich , ja k FO R T - P A N czy A LGOL, zre aliz o w an y c h ju ż w p rzy ję ty m dla d a n e j m aszyny o o ro g ra m o w an iu podstaw ow ym . C elem tego a rty k u łu je st u k az an ie najw ażn iejszy ch cech ch a ra k te ry sty c z n y c h języ k ó w do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listow ych.
2. CH A RA K TERY STY K A OGÓLNA JĘZY K Ó W DO PR Z E TW A R Z A N IA STR U K TU R LISTO W Y CH Ję zy k i do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listow ych różnią s ię m iędzy sobą dość znacznie zarów no pod w zglę
dem ich sk ład n i, p rz y ję te j re p re z e n ta c ji s tr u k tu r d anych: zew n ętrzn ej — w p ro g ra m ie i w ew n ętrz n ej
— w pam ięci m aszy n y cyfrow ej, m etod p rzydzielania obszarów pam ięci m aszyny now ym s tru k tu ro m oraz o dzyskiw ania p am ięci za ję tej p rze z d an e. ju ż dłużej niep o trzeb n e, ja k i sposobu ich rea liza cji w w ielu różnych m aszy n ach cyfrow ych. M ożna je d n a k ż e d o strzec w nich w iele cech w spólnych, dzięki czem u m ożem y o nich m ów ić ja k o o od ręb n ej k la sie języ ków w yspecjalizow anych.
N ajisto tn ie jsz ą cechą w spólną w szystkim językom do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listo w y ch je st fa k t, że
słu ż ą do d ziała n ia n a dan y ch tego sam ego szczegól
nego ro d zaju . Nie są to w yłącznie dan e liczbow e, lecz listy , te k sty , s tru k tu r y listow e, s tr u k tu ry p ie rśc ie
niow e i d rze w a dw ójkow e. P rz y jm ie m y tu ta j n a s tę p u ją c e definicje:
® L i s t a je s t to dow olny ciąg elem entów .
® T e k s t je s t to lista, k tó re j e lem e n ta m i nie m o
gą b y ć listy.
O S t r u k t u r a l i s t o w a l ub d r z e w o w a je s t to lista, k tó rej elem e n ta m i m ogą być listy.
• S t r u k t u r a p i e r ś c i e n i o w a je s t to lista, k tó re j elem e n t o sta tn i je s t utożsam iony z pierw szym .
® D r z e w o d w ó j k o w e je s t to rozszerzeniem p o ję cia p a ry u p o rzą d k o w a n ej, gdzie k ażdy elem ent p a ry m oże być p a rą upo rząd k o w an ą.
P odstaw ow ym i elem e n ta m i tych s tr u k tu r m ogą być zarów no liczby, ja k i n ap isy złożone z sym boli liter, cy fr oraz sym boli sp e cja ln y ch k o n k re tn e j m aszyny cyfrow ej. Nie k aż d y z om aw ianych języków pozw ala rep rez en to w ać w sposób ja w n y w szy stk ie w y m ie n io ne w yżej ro d z a je s tr u k tu r danych, lecz na ogół je st m ożliw a re p re z e n ta c ja p o śre d n ia za pom ocą s tr u k tu r p rze w id zia n y ch w fo rm alizm ie języ k a.
In n ą cechą w sp ó ln ą tym językom je s t b ra k k o nieczności u sta le n ia z góry re z e rw a c ji obszarów p a m ięci m aszyny cyfrow ej, gdyż p rzy z n aw an e są one tw orzonym s tru k tu r o m dan y ch w m ia rę p o w sta w a n ia ty c h s tru k tu r. K o m órki pam ięci p rzy d z iela n e d y n a m iczn ie dan y m n a ogół nie są sia d u ją ze sobą. K ażdy n o w y elem e n t s tru k tu r y dołącza się do niej za p o m ocą u tw o rze n ia ogniw a łączącego go z pozostałym i elem en tam i lu b d o budow ania sp e cja ln ej „w skazów k i ” p row adzącej od d an ej s tr u k tu r y do elem entu.
Ję zy k i do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listo w y ch p o w in n y um ożliw iać p rz y d z ie la n ie m iejsc p am ięc i s tru k tu ro m tw orzonym podczas w y k o n y w a n ia p ro g ra m u . W ty m
■celu w p am ięc i m aszyny, d la k tó re j zrealizow ano ja k iś ję zy k te g o ro d zaju , pow inien b y ć w y dzielony o b sz ar roboczy, d la p ro g ra m u zaś istnieć m echanizm p o b ie ra n ia w o ln y ch k o m ó rek i z w rac an ia n ie p o trz e b nych. W szystkie om aw ian e języ k i m a ją obszar p a m ięci roboczej dla p ro g ra m u , zo rg an izo w an y w p o staci lis ty w olnych k o m ó rek pam ięci, z k tó re j m ożna je p o b ierać au to m aty czn ie, skracaijąc ty m sa m y m tę listę. K om órki p rzy d zielo n e stru k tu ro m , n a k tó ry ch (Program p rz e s ta ł działać, a w ięc. d alej n ie p o trzeb n e m ożna zw racać liście w olnych k o m ó rek p am ięc i, lecz o rg an izacja te g o z w ra c a n ia nie je s t je d n a k o w a w ro zw ażanych językach.
P o n iew aż o b sz ar pam ięci w e w n ę trz n e j p rzeznaczony na p ro g ra m i jego d a n e je s t zazw yczaj ograniczony p ojem nością pam ięci rdzen io w ej m a szy n y cyfrow ej, ję zy k i do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listo w y ch n a ogół
p rz e w id u ją m ożliw ość d o łączan ia do m aszyny pam ięci pom ocniczych, zw łaszcza ta śm oraz d y sk ó w m a g n e tycznych. P o w sta ją w ów czas d o datkow e p ro b lem y zw iązane z o rg an iz ac ją p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r d a nych w p am ięciach dw upoziom ow ych, k tó re te ż są rozm aicie ro zw iązy w an e w różnych językach.
Ze w zględu na w y stę p u ją c ą często konieczność tw o rz e n ia lu b p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r o bardzo złożonej budow ie, w iele spośród języków do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listo w y ch w p ro w a d z a m ożliw ość d efin io w a
n ia p o d p ro g ra m ó w d zia ła ją c y c h rek u rsy w n ie.
P o d p ro g ram e m d ziała ją cy m r e k u r s y w n i e nazy
w am y ta k i, k tó r y m oże odw ołać się do sam ego siebie przed zakończeniem sw ego działania. P o d p ro g ram y tego ty p u m u szą m ieć zapew nione p rze ch o w y w an ie w p am ięc i w yników częściow ych i początkow ych w a r tości a rg u m e n tó w , do czego św ie tn ie n a d a ją się p a m ięci stosow e, ch roniące w Sposób n a tu ra ln y w a r tości o trzy m an e w cześn iej, a u d o stę p n ia jąc e n a j św ieższe.
P a m i ę c i ą s t o s o w ą lu b w sk ró cie s t o s e m n a zy w a m y ta k i ciąg elem entów , w k tó ry m je st dostępny
ty lko p ie rw sz y z nich, z n a jd u ją c y się n a tz w . „w ierz
chołku sto su ”. N ow y elem en t m o żn a um ieszczać ty lk o na w ierz ch o łk u sto su , a p o u su n ię ciu pierw szeg o e le m e n tu ze sto su , d ru g i elem e n t s ta je się p ierw szym , a w ięc dostęp n y m elem entem . S tą d jeszcze je d n a cechą w sp ó ln ą w ielu o m a w ian y m 'tu języ k o m je st k o rz y sta n ie ze stosow ej o rg an izacji pam ięci.
W n astęp n y c h p u n k ta c h p rz e d sta w im y cz te ry n a j
szerzej z n a n e n a św iecie jeżyki do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listow ych: COM IT, IP L , L IS P i S L IP . W y
d a ja się one n ajlep szy m i re p re z e n ta n ta m i te j 'klasy języków , p o n ie w a ż z a w ie ra ja W szystkie cechy n a j
b a rd z iej c h a ra k te ry sty c z n e , a p rzy ty m ró żn ią się .zasadniczo m iędzy soba, dzięki w y sp ec ja lizo w a n iu ich
.do ro zm a ity c h ro d za jó w zastosow ań.
3. CO M IT
Struktury danych. E le m en ta m i pod staw o w y m i d a nych, n a k tó ry c h d z ia ła p ro g ram , są t e k s t y (ciągi sym boli). T e k st zasadniczy, zaw sze d o stępny nazyw a s ie o b s z a r e m r o b o c z y m fang. w o rksp a c e) i zło
żony je st z elem entów , czyli składow ych rozdzielonych sym b o lam i Np. 'tek st p e rfo ro w a n y w k a rta c h : A + S IM P L E + L IN EA R + S TR IN G + O F + CON- S TIT U EN T S
łu b p ro ście j:
A S IM P L E L IN E A R S TR IN G OF CO N STITU EN TS je s t p rz e k sz ta łc a n y na te k st w ję zy k u COM IT, w k tó rym k s ż d a lite ra lu b odstęp sa tra k to w a n e ja k sk ła - do%ve („—” re p re z e n tu je sym bol odstępu):
A -j f - s - f ^ - f M + P + L + E -l ł - . . . + 0 + -f- F —f--- |-C + 0 + N - ł - S - l - 'T - ! - lH - T - ł- U - ! - E - t -
-f- N -[- T -j- S
P ro g ra m ista m oże tw o rz y ć je d n ą 'Składową w obsza
rze roboczym z k ilk u innych w nim się z n a jd u ją cy c h , nn. k ilk a p o jedynczych lite r scalać w je d n o słowo.
Nie w p ro w a d za się ograniczeń co do zbioru sym boli z n a jd u ją c y c h się n a k la w ia tu rz e danego u rza d zen ia w ejściow ego m aszyny cy fro w ej, an i długości tw o rz o nej składow ej.
S k ład o w e w obszarze roboczym m ogą m ieć dow olna liczbę indeksów , k tó ry m m ożna n ad a w ać w artości.
L iczby całk o w ite m oga w y stę p o w a ć je d y n ie ja k o in deksy liczbowe, k tó ry m w ów czas nie m ożna p r z y p o rzą d k o w y w a ć w artości.
O bszar roboczy m ożna tra k to w a ć ja k o s tru k tu r ę lis to w ą o trzech poziom ach: s k ł a d o w e , i n d e k s y i w a r t o ś c i . Nie m ożna n ato m ia st rep rez en to w ać b ez p o śred n io s tr u k tu r y 'O niezdefiniow anej liczbie p o ziom ów . P rz y jm u je ¡się, że sk ła d o w e w obszarze r o boczym są u p o rząd k o w an e, n a to m ia st n a in d e k sac h i w a rto śc ia c h m ożna działać, ja k na zbiorach n ie u porząd k o w an y ch .
Gospodarka pam ięcią. P ro g ra m ista nie m a dostępu do a k tu a ln e j s tr u k tu r y listo w ej zn a jd u ją c e j się w p am ięci. S tą d lik w id o w a n iem n ie p o trzeb n y c h in fo r
m a c ji z a jm u je się sy ste m COM IT. I n te r p r e te r języka COM IT p ro w a d z i w y k az w szy stk ich za ję ty ch k o m ó re k p am ięci i z chw ilą, gdy k tó r a ś nie je s t dalej p o trz e b na, au to m aty cz n ie um ieszcza ją n a liście w o ln y ch k o m ó rek pam ięci. T ek sty m o ż n a p rze sy łać z obszaru roboczego do p am ięc i p om ocniczej, b ęd ą ce j p ew n ą odm ianą p am ięc i stosow ej, w k tó re j m o żn a u m ie sz
czać elem e n ty n a 'dow olnym je j końcu, ale p o b ie ra ć je d y n ie z początku. M ożna też przesy łać dow olne te k s ty m ięd zy obszarem roboczym w p am ięc i w e
w n ę trz n e j a p am ięc ią n a ta ś m ie lu b d y sku m a g n e tycznym .
Formalizm program owania. P o d staw o w ą je d n o stk ą p ro g ra m u w ję zy k u C O M IT je s t r e g u ł a (ang. rule).
R eguły d efin iu ją p rz e k szta łc en ia poszczególnych te k stó w , p o d a ją c ż ą d a n ą p o sta ć w ejścio w ą i w yjściow ą
danych. N ie m ożna n a to m ia st o k reśla ć p rzek ształceń te k stó w za pom ocą p ro c e d u r. P odczas w y k o n y w an ia d a n e j reg u ły p rz e sz u k u je się obszar roboczy, dopóki nie n a tra fi się na o d p ow iadający te j reg u le p o d te k st, a w p rz y p a d k u n ie o d n ale zien ia zadanego, p ozostaw ia się obszar roboczy nie zm ieniony i p rze ch o d zi do w y k o n y w an ia n a stę p n e j reguły. R eg u ły m ogą o k reślać p rze k szta łc en ia te k stó w w obszarze roboczym , ich
■indeksów lu b w arto śc i indeksów , a ta k ż e pow odow ać p rz e sy ła n ie napisów z obszaru roboczego do p am ięci pom ocniczych i na odw rót. W p rz y p a d k u zastosow a
n ia pew nego (dość zresztą niew ygodnego) sy stem u łączników , m ożna z g ru p re g u ł k o rzy sta ć podobnie, ia k z p o d p ro g ram ó w .
W ję z y k u C O M IT m o żn a opisać p ro ce sy re k u rsy w n e , ac zk o lw iek fo rm a liz m nie je s t w y g o d n y do o k reśle
n ia n iezbędnych p rz y tego ro d z a ju d z ia ła n ia c h w y m a g ań p rz e ch o w y w an ia w y n ik ó w częściow ych czy też p o w ro tó w do pod p ro g ram ó w . S am om odyfikację p ro g ra m ó w m ożna Otrzym ać w b a rd z o ograniczonym stopniu, p olega ona n a w y b ie ra n iu odpow iednich .reguł za pom ocą obliczania ich nazw zn a jd u ją cy c h
się w obszarze roboczym .
A ry tm e ty k a je s t ró w n ie ż b a rd z o uboga, po n iew aż d o tyczy ty lk o liczb całk o w ity ch um ieszczanych ja k o in deksy w obszarze roboczym .
N a to m ia st szczególnie użyteczna cech a tego je ży k a je s t tzw. r e g u ł a l i s t y (ang. list rule), u m o ż liw ia
ją c a szy b k ie p rze szu k iw a n ie słow nika.
Realizacja. C O M IT zrealizow ano d la m aszyn cy fro w ych IBM 7090/94 oraz IBM 7040/44. W obu p rz y p a d k a c h tr a n s la to r tłu m aczy re g u ły języka na r e p r e ze n ta c ję p o śred n ia w języku m aszyny, a in te r p re te r w y k o n u je pro g ram .
4. IP L
Struktury danych. E le m en ta m i p o d sta w o w y m i d a
n ych w ję z y k u 'IP L są s t r u k t u r y l i s t o w e defi
n io w a n e za pom ocą Jist sym boli. L istę d a n y c h o k reśla n a z w a l i s t y (sym bol ję zy k a IP L ) i ciąg sym boli tw o rzą cy ch k o n k r e tn ą listę. S ym bole m ogą być r e g i o n a l n e l ub l o k a l n e .
S y m b o le reg io n a ln e są to nazw y lis t lub ko m ó rek ,pam ięci. S ym boli lo k aln y ch używ a się do n azy w an ia ,podlis't s tr u k tu r listow ych. S ym bolam i je ży k a m oga być ró w n ież nazw y s ł ó w d a n y c h (ang. data ternie), to je s t k o m ó re k z a w ierając y ch dan e liczbow e lub litero w o -c y fro w e, n a k tó ry c h m ożna d ziałać za p o m o cą sp e cja ln y ch p ro c e d u r ję zy k a . w y w o łan y ch p o p rz e z ety k iety .
W re p re z e n ta c ji w e w n ę trz n e j s tr u k tu r ję z y k a IP L k a ż d a k o m ó rk a p am ięci m a szy n y s k ła d a sie z czterech seem entów , z k tó ry c h ■pierwsze dw a sa p o lam i o d łu - .gości ad resu , zw anym i SYM B i L IN K , a dw a pozo
stałe — polam i trzy b ito w y m i, zw anym i P i Q.
P o la P i Q w sk a z u ją , czy k o m ó rk a z a w iera elem e n t listy , czy też słow o danych. W pierw szy m p rz y p a d k u
4
to polu SYMB z n a jd u je się sym bol ję zy k a IP L , w polu LI'N K zaś a d re s k o m ó rk i, w k tó re j z n a jd u je się n a stę p n y sy m b o l listy . P rz y jm u je się, że o sta tn ia k o m ó rk a listy z a w ie ra liczbę 0 w p o lu LIN K . P ro g ra m is ta nie in te re s u je się k o n k re tn y m i ad re sam i um iesz
czonym i w p o lu LIN K . W p rz y p a d k u dan y ch pola P i Q w sk az u ją ro d zaj danych, k tó re z n a jd u ją się w p o lach SYM B i LIN K .
Gospodarka pam ięcią. P ro g ra m ista sam określa, k tó - f e s tr u k tu ry m a ją . być .przetw arzane, k tó re zaś zli
k w id o w an e . K aż d a p o d lista je s t lo k a ln a w danej s tru k tu rz e . P ozostaw ienie w p am ięc i s tr u k tu r , na k tó ry ch p ro g ra m nie będzie ju ż d ziałał, p o w oduje n ie p o żą d an e uszczuplenie m ie jsc a w p am ięc i m aszyny.
W języ k u IP L istn ie je k ilk a rozkazów przeznaczonych do w y k o n y w a n ia o p era cji n a pam ięciach stosow ych.
.N atom iast w re p re z e n ta c ji w e w n ę trz n e j nie czyni się ro zró żn ien ia p om iędzy sto sam i a listam i, dzięki czem u k aż d ą s tr u k tu r ę m o żn a tra k to w a ć dw oiście. P rz y jm u je s ię j e d n a k ' czasem , że p e w n e sym bole s ą n azw am i .kom órek p a m ię c i sto so w ej, a in n e n azw am i list. D ane, a ta k że części p ro g ra m u m ogą być p rze ch o w y w an e
■na taśm ie m ag n ety czn ej i w raz ie p o trze b y w p ro w a d zane au to m aty cz n ie do pam ięci o p eracy jn ej.
Form alizm program owania. P ro c e d u ra w ję zy k u IP L
■jest ciągiem rozkazów w y k o n y w an y ch k o le jn o z w y ją tk ie m (punktów skokow ych, w k tó ry c h p rz e w id u je ,się m ożliw ość w y b o ru je d n eg o z dw óch rozgałęzień
■na p o d sta w ie zaw arto ści ja k ie jś b a d a n e j kom órki.
.Rozkazy m ogą o k reśla ć o p era cje podstaw ow e, zm ie
n ia ją c e s ta n p am ięci sto so w ej lu b lis ty danych, albo m o g ą pow odow ać p rze jście do w y k o n y w a n ia in n ej iprocedury, po k tó re j w y k o n an iu ste ro w a n ie w ra c a ido następ n eg o rozkazu p ro c e d u ry w y w o łu jąc ej. P o stę p o w a n ie ta k ie m oże p rze b ieg a ć re k u rsy w n ie . In te rp re te r ję z y k a IP L p ro w a d zi w p am ięc i stosow ej ślad ad resó w rozkazów w y k o n y w an y ch a k tu a ln ie
■i kończy d ziała n ie z ch w ilą zakończenia w y k o n y w a n ia p ro c e d u ry z n a jd u ją c e j się n a n ajw yższym po - .ziomie w h ie ra rc h ii w y w o ły w an ia p ro c e d u r. P ro g ra m is ta je s t o dpow iedzialny za d o starczan ie p ro ce d u ro m
■argumentów um ieszczanych w p am ięc i stosow ej, zw a
nej k o m ó r k ą p o ł ą c z e ń oraz m u si dbać o to, a b y nie doszło do k o n flik tó w podczas k o rz y sta n ia z w yników częściow ych.
M o d y fik a c ja p ro g ra m u je s t m ożliw a dzięki te m u , że n azw y p ro c e d u r są sym bolam i ję zy k a IP L , sy stem zaś z a w iera rozkazy p ow odujące w y k o n an ie p ro c e d u r, k tó ry c h nazw y d o sta rc za się ja k o d an e pro g ram u . O p eracje p o d sta w o w e ję zy k a IP L p o z w a la ją podczas w y k o n y w an ia p ro g ra m u k o n stru o w a ć dow olne listy o b u d o w ie zażądanej p rzez ja k ą ś p ro c e d u rę i n a s tę p n ie w y k o n y w ać tę p ro c e d u rę d la utw o rzo n ej ju ż listy.
.Istn iejące p ro c e d u ry m ożna p rz e k sz ta łc a ć za pom ocą iprogram u ta k , ja k lis ty danych.
M ożliwości w y k o n y w an ia działań ary tm ety c zn y c h w (Systemie IP L s ą dość ograniczone ze w zględu n a k o n ieczność p rze ch o w y w an ia w k o m ó rk ac h p am ięci liczb
w p o sta ci zgodnej ze sp e c ja ln y m i w zo rcam i oraz ze w zględu n a duże zm niejszenie szybkości w y k o n y w a
n ia p ro g ra m u w y n ik a ją c e z in te rp re ta c ji ty c h w zo r
có w .przez ro zk azy arytm etyczne.
,W ijęzyku ¡IPL istn ie je b ard z o cen n a m ożliw ość dzia
ła n ia n a 1 i s t a c h - o p i s a c h (ang. description-list).
K ażdej liście m ożna p rzy p o rzą d k o w a ć listę-o p is sk ła d ając ą się z p a r elem entów . O p erac je ję zy k a IP L
•pozw alają dołączać do ty c h lisft p a r y elem en tó w oraz w y b ierać drugi elem e n t p a r y w ów czas, gdy p o dany je s t p ie rw sz y elem e n t i nazw a lis ty głów nej.
P o n a d to m ożna p isa ć p ro g ra m y w ję z y k u I P L g en e
ru ją c e dow olne ciągi sym boli ja k o dan e w ejściow e dla innego p ro g ra m u . M ożna n ap isać np. p ro g ra m - -g e n e ra to r, k tó ry pozw ala na o p ty m a ln e ro zp la n o w a
nie w y k o rz y sta n ia m ie jsc pam ięci m aszyny.
Realizacja. Ję zy k IP L zrealizow ano ja k o system in te rp re ta c y jn y d la m aszyn: IBM 709/90, CDC 1604, UNIVAC 1105, B E N D IX G-20, P H IL C O 2000, A N /FSQ 32 i IBM 650. D la m aszy n y IBM 709/90 nap isan o
e k s p e ry m e n ta ln ie tra n s la to r ko m p ilacy jn y , lecz o k a
zało się, że p ro g ra m w y n ik o w y z a jm u je d użo w ięcej m iejsca i działa nieznacznie szybciej od identycznego
■programu w y k o n y w an eg o in te rp re ta c y jn ie . 5. L IS P
S tru k tu ry danych. E le m en ta m i p o d staw o w y m i d a nych w języ k u L IS P 1.5, o k tó ry m będzie m ow a, n azy w an y m i s y m b o l a m i a t o m o w y m i , czyli w skrócie a t o m a m i (ang. atom ), są ciągi co n ajw y żej trz y d z ie stu sym boli lite r i (lub) cyfr. S ym bole ato m o w e m ożna łączyć w d rze w a dw ójkow e lu b s tr u k tu r y listow e. D rzew a dw ójkow e m ożna p rz e d sta w ia ć bez
p o śred n io z a pom ocą n o ta cji z k r o p k ą (ang. dot notation), p rzy czym napis: (A.B) je s t u p o rzą d k o w a n ą ,parą atom ów A i B. N a m ie jsc u sym boli A i B m oż
n a um ieszczać dow olne p a ry sym boli z k ro p k ą o k re ś
la ją c w ten sposób drzew o dw ójkow e, np.
((E.E).(H.(J.K)))
Za pom ocą n o t a c j i l i s i t o w e j (ang. list notation) m ożna sto su ją c p rze cin k i p rze d staw ia ć listy atom ów lu b listy list, np.:
(PEO PLE, (BOYS, (TOM, DICK)), (GIRLS, (JANE)), (OTHERS.O))
P o d listy um ieszcza się w liście w sposób ja w n y . L ista w pow yższym p rzy k ład zie sk ła d a się z czterech elem entów , z k tó ry c h d ru g i, trzeci i c z w a rty są lista m i; c z w a rta lis ta m a d w a elem en ty : p ierw szym .elem entem je s t atom O THERS, d ru g im — lis ta p u sta . Obie n o ta cje m ożna stosow ać zam iennie i ró w n o cześnie, p rz y jm u ją c , że lista
31, S2, ..., S n
je s t ró w n o w a żn a p a rz e w n o ta c ji z k ro p k ą (Sl.(S2...(Sn.NIL)...))
p rz y czym atom N IL sp e łn ia ro lę sym bolu te rm in a to ra oznaczającego koniec listy i odpow iada liście p u stej.
W re p re z e n ta c ji w e w n ętrz n ej nie odróżnia się drzew d w ójkow ych w n o ta cji z k ro p k ą od s tr u k tu r y listow ej .i p rze d sta w ia się je ja k o d rze w a d w ó jk o w e kom órek p am ięci. P odobnie, ja k w ję z y k u IP L , k aż d a ko m ó rk a S tru k tu ry dan y ch z a w ie ra d w a p o la ad re su służące do o k reśla n ia p o d w y rażeń . Sym bole atom ow e g ro m adzi się n a sp e cja ln ej l i ś c i e w ł a s n o ś c i (ang.
p ro p e rty list) za w ierając ej ich re p re z e n ta c ję z e w n ętrz
ną i p ew n e in fo rm a c je do d atk o w e. A tom y rozpoczy
n a ją c e się od cy fry są tra k to w a n e o d ręb n ie ja k o lic z
b y i, w celu odróżnienia, o p a try w a n e w specjaln e znaczniki.
Gospodarka pam ięcią. P ro g ra m ista nie m u si śledzić, k tó re k o m ó rk i p am ięc i są a k tu a ln ie z a ję te podczas w y k o n y w an ia p ro g ra m u , co z re sztą m oże okazać się n iew y k o n a ln e ze w zględu n a bardzo sko m p lik o w an e p o w ią z a n ia m iędzy nim i. N ie czyni tego ró w n ież sy ste m ; z chw ilą, gdy b r a k u je m ie jsc a w p am ięci n a
tw orzone s tr u k tu r y danych, sy ste m dok o n u je o p era cji o c z y s z c z a n i a p a m i ę c i (ang. garbage colection).
P o zo sta w ia w ów czas n ien aru szo n e te s tru k tu ry , do k tó ry ch iprogram o dw ołuje się a k tu a ln ie , a u d o stę p n ia ja k o w o ln e w szy stk ie inne, z a ję te poprzednio k o m ó rk i p am ięci. P ro g ra m ista nie działa ró w n ież n a p am ięci sto so w ej, z k tó re j k o rz y sta system , np. w celu w y k o n y w a n ia w y w o ła ń rek u rsy w n y c h , w p ro w a d z a ją c dość dow olny podział p am ięc i n a obszar p rzeznaczony na s tr u k tu r y listo w e i obszar p am ięci stosow ej.
Form alizm program owania. P ro g ra m y w ję z y k u L IS P 1.5 nie są ciągam i ro zk a zó w i opisów p o sta ci danych, le cz są zbudow ane z w y r a ż e ń f u n k c y j n y c h , w k tó ry c h ja k o arg u m e n ty w y w o ły w an y ch fu n k c ji m ożna p o d sta w iać w arto śc i in n y c h fu n k cji. S ystem L IS P 1.5 z a w iera pod staw o w y zbiór fu n k c ji języka.
N a ich p o d sta w ie p ro g ra m is ta m oże definiow ać now e fu n k c je , sto su jąc w y ra ż e n ia w a ru n k o w e dow olnej d łu gości ty pu:
if Pi th e n ej else if p 2 th e n e2... if p i th e n ei else
gdzie Pi są p re d y k a ta m i, ei (i = 1,-2,...) — do w o l
nym i w y ra ż e n ia m i w ję z y k u L IS P 1.5. W artością w y ra że n ia w aru n k o w eg o je s t w a rto ś ć w y ra ż e n ia eu je ż e li pi je s t pie rw sz y m , sp ra w d z a ją c od le w e j, p r e d y k a te m p rz y jm u ją c y m w a rto ść p r a w d a .
F o rm a liz m ję z y k a L IS P 1.5 je s t szczególnie w ygodny d la re k u rsy w n e g o d efin io w a n ia fu n k c ji. P odczas o b li
cz an ia w arto śc i fu n k c ji re k u rsy w n y c h p rze ch o w u je ,się w szy stk ie w y n ik i częściowe. P ro g ra m ista nie m usi opisyw ać d o k ła d n ie s tr u k tu r danych, n a k tó ry c h jego p ro g ra m będzie działał, k tó re w y n ik i częściow e m ożna
usunąć, a k tó re przechow ać.
W defin icji fu n k c ji re k u rsy w n e j nie og ran icza się .z. gó ry liczby odw ołań (tzw. za głębień re k u rsji) an i liczby k o le jn y c h p o d sta w ień w arto śc i ja k ic h ś fu n k c ji n a m ie jsc a arg u m e n tó w dow olnej fu n k cji. D efinicje fu n k c ji s ą re p re z e n to w a n e ja k o s tr u k tu r y listow e, a w ięc s tru k tu ra ln ie ró w n o w ażn e danym . Podczas o b lic za n ia w a rto śc i fu n k c ji, sy stem in te rp re tu je je j a rg u m e n ty ja k o re p re z e n ta c ję listy dla fu n k cji. D zię
k i ty m cechom sy stem u , p ro g ra m y m ogą być w pełni sa m o m o d y fik u ją ce się, p o n iew aż podczas w y k o n y w a
n ia p ro g ra m u m ożna zm ien iać d efin icje fu n k c ji, czy ,też tw o rzy ć now e fu n k c je — p o d sta w ia ją c d efin icje in n y c h fu n k c ji n a m ie jsc a arg u m e n tó w fu n k c ji ok reś- ło n y c h w cześniej.
S y ste m L IS P 1.5 z a w ie ra p ełn y zbiór o p era cji a r y t
m ety czn y ch . O p erac je te je d n a k w y k o n u ją się dość p o w o li ze w zględu n a konieczność w y szu k iw a n ia liczb n a liśc ie w łasn o ści um ieszczonych ta m ja k o sym bole atom ow e.
J ę z y k L IS P 1.5 p o zw ala rów n ież d efiniow ać fu n k c jo n a ły lu b fu n k c je o a rg u m e n ta c h z a w ie ra ją c y c h d e fi
n ic je fu n k c ji. M ożna np. określić fu n k c ję d w u a rg u - m e n to w ą m a p [a;, /], k tó re j w a rto śc ią je s t lista w a r
tości fu n k c ji f dla każdego elem e n tu listy x . M ożna w reszcie d efiniow ać fu n k c je ja k o listy k ro k ó w p ro g ra m u , w y k o nyw anego podobnie, ja k w ję zy k a ch algorytm icznych, np. w FO R T R A N -ie.
Realizacja. Język L IS P 1,5 zrealizow ano m. in. dla m a szy n : IBM 1620, IBM 709/90, A N /FSQ -32, PD P-1 i A FC R L M460. S y stem dla IB M 709/90 sk ła d a się z m o n ito ra , in te r p re te r a i k o m p ila to ra . K o m p ila to r słu ż y do tłu m a c z e n ia d efin icji fu n k c ji ze s tr u k tu r y listo w ej n a p o d p ro g ra m y w ję z y k u m a szy n y (m ożna z niego nie k o rzy sta ć lu b n a w e t u su n ąć go z system u).
M onitor s te ru je rozm ieszczaniem d an y c h w pam ięci i rozpoczyna w y k o n y w an ie d ziała ń niezależnych.
6. S L IP
Struktury danych. E le m en ta m i p o d sta w o w y m i d a n y c h w ję z y k u S L IP są liczby i ciągi sym b o li lite ro - w o -c y fro w y ch o długości z m ien iają ce j się zależnie od długości sło w a m a szy n y cyfrow ej. Z tych elem entów m o ż n a tw orzyć s tr u k tu r y listo w e, n a k tó ry c h działa p ro g ra m . S L IP nie je^t system em niezależnym , lecz zbiorem p o d p ro g ra m ó w w sy stem ie FO R TR A N . D zię
k i te m u m o żn a w y k o n y w ać d ziała n ia n a liczbach zgodnie z zasadam i p rz y ję ty m i w F O R T R A N -ie. Nie u s ta la się re p re z e n ta c ji ze w n ę trz n e j danych, k tó re czyta się i dołącza do lis t n a p o d sta w ie określeń d o sta rc za n y ch przez p ro g ra m istę w in s tru k c ja c h w e jś
cia-w y jścia. W re p re z e n ta c ji w e w n ętrz n ej s tr u k tu r listo w y ch pozycję pojed y n czą listy tw orzy p a r a k o m ó re k p am ięci zw iązanych ze sobą.
P ie rw sz a z nich za w ie ra dw a pola o długości adresu i je d n o p o le d w u b ito w e c h a ra k te ry z u ją c e rodzaj p o zycji. P o la o długości ad re su , zw an e le w y m i p raw y m o g n i w e m w sk az u ją odpow iednio pozycje p o p rze d n ią i n a s tę p n ą n a d an ej liście. D ru g a k o m ó rk a p a r y za
w ie ra a k tu a ln ą pozycję listy , k tó rą m oże być za
ró w n o całe słow o d an y ch , ja k i w sk a ź n ik podlisty.
K aż d a lis ta m a n a g ł ó w e k (ang. header) sk ła d a ją c y się z p a r y k o m ó rek i słu żący do w y k o n y w a n ia w szel
k ic h odw ołań d o danej listy . O gniw a nag łó w k a w s k a z u ją p ie rw sz y i o sta tn i elem e n t listy.
Gospodarka pam ięcią. P ro g ra m ista sa m z a jm u je się .likw idow aniem lis t ju ż niepo trzeb n y ch . S y stem p o zw a la w ielo k ro tn ie k o rzy sta ć z danej listy i dla u sp ra w n ie n ia lik w id a c ji lis t p ro w a d z i w nagłów ku k a ż d e j listy l i c z n i k o d w o ł a ń , o k re śla ją c y liczbę odw ołań do tej listy ze s tr u k tu r z n a jd u ją c y c h się a k tu a ln ie w p am ięci m aszyny. P rz y każd y m zlik w i
d o w an iu ja k ie jś k o m ó rk i d an ej lis ty zm n iejsza się za w a rto ść lic zn ik a odw ołań tej listy. W chw ili, gdy je s t ona ró w n a z e ru w szy stk ie k o m ó rk i te j listy są zw rócone liście w o ln y ch k o m ó re k pam ięci. N ie w p ro w ad za się ro zró żn ie n ia m iędzy lista m i a podlistam i i system nie lik w id u je p o d listy s tr u k tu r y listow ej ' a k tu a ln ie ‘lik w id o w a n ej dopóty, dopóki k o m ó rk i tej lis ty są rzeczyw iście jeszcze potrzeb n e. Nie czyni się te ż ro zró żn ie n ia m ięd zy p am ięc ią stosow ą a zw ykłym i listam i.
M ożna odw oływ ać się do k o m ó rek w e w n ą trz d a n e j lis ty o ra z dopisyw ać in fo rm ac je do obu końców listy . W celu p rz e sy ła n ia d an y c h m ięd zy p am ię c ią w e w n ę trz n ą a p am ięc ia m i pom ocniczym i m o żn a posłużyć ,się in s tru k c ja m i w ejśc ia /w y jśc ia ję zy k a FOR TRA N.
Form alizm program owania. P o n iew aż sy ste m S L IP je s t zbiorem pod p ro g ram ó w , k tó re m o żn a dołączyć do k ażdego sy ste m u FO R T R A N , sk ła d n ia jego ję zy k a je s t id e n ty cz n a ze sk ła d n ią ję zy k a FO R TRA N . P o d p ro g ra m y S L IP -u są zbu d o w an e z ciągów rozkazów dokonu jący ch p rz e k sz ta łc e ń s tr u k tu r d an y ch . Do s te ro w a n ia p rze b ieg u w y k o n y w a n ia 'podprogram ów służą in s tru k c je F O R T R A N -u. I F i GO TO. D zięki w ła s nościom ję z y k a FO R TR A N , S L IP p o zw ala tw orzyć fu n k c je p rz e tw a rz a ją c e listy o m ożliw ościach zbliżo
n y c h do fu n k c ji u zy sk iw an y ch w ję z y k u L IS P 1.5.
.Dzięki sp e c ja ln y m fu n k c jo m v i s i t (odwiedź) i a s s i g n (przypisz) m ożna o k re śla ć p o d p ro g ra m y dzia
ła ją c e re k u rsy w n ie , je d n a k p ro g ra m is ta m u si o k re ś
lać w sposób ja w n y , k tó re a rg u m e n ty należy p rze słać ,i k tó re w y n ik i p o śred n ie zachow ać. P ro g ra m y m ogą b y ć sa m o m o d y fik u ją ce się ty lk o w b a rd z o o g ran iczo n y m sto p n iu : m ożna je d y n ie za pom ocą p ro c e d u r d z ia ła ją c y c h n a sym bolach o k reśla ć p o rzą d ek w y k o n y w a n ia fra g m e n tó w in n y c h z a p ro g ra m o w an y ch p r o ced u r. N ato m ia st m ożliw ości w y k o n y w a n ia o p era cji ary tm ety c zn y c h są w ty m języ k u n ajw ięk sz e spośród o m a w ian y c h tu ta j języków do p rz e tw a rz a n ia s tr u k t u r listow ych, p oniew aż S L IP k o rz y sta w pełn i z a r y t
m e ty k i ję z y k a FO R TR A N . P o n a d to S L IP za w ie ra .operacje (podprogram y) d ziała ją ce n a pojed y n czy ch sy m b o lac h i bitach , a w ięc p o zw a la ró w n ież działać n a częściach słów m aszyny.
Realizacja. S L IP m ożna b ard z o ła tw o zrealizow ać dla dow olnej m aszy n y , m a ją c e j tra n s la to r ję z y k a F O R T R A N lu b ję z y k a podobnego ty p u . W iększość p o d p ro g ra m ó w m o żn a n ap isać w F O R T R A N IE , a tylko n ie k tó re w ję z y k u sym bolicznym d an ej m aszyny.
Z w y k le p rz y jm u je się o rg an izację sy stem u p o zw a la
ją c ą dołączyć za p o śred n ic tw em m o n ito ra p ro c e d u ry S L I P -u i p rz y tym ty lk o te , k tó re są a k tu a ln ie p o
trz e b n e po d czas w y k o n y w a n ia danego p ro g ra m u . S L IP zre aliz o w an o m ięd zy in n y m i d la m aszyn: IBM 709/90, A N /FSQ -32, P D P -1 i A FC R L M460.
7. U W A G I KOŃCOW E
.Należy tu ta j p o d k reślić, że p rze d sta w io n e om ów ienie .języków do p rz e tw a rz a n ia s tr u k tu r listo w y ch je st bardzo p o b ieżn e i o p a rte n a lite ra tu r z e p re z e n tu ją c e j o sią g n ię cia w tej dziedzinie u zy sk an e do ro k u 1968.
W ow ym czasie (było ju ż co n a jm n ie j k ilk a n a ś c ie in n y ch tego ro d z a ju języków , dość szeroko stosow anych n a św iecie; m o żn a spodziew ać się, że w ch w ili obec
nej je s t ic h znacznie w ięcej.
P ie rw sz y m języ k ie m p rzezn aczo n y m do p rz e tw a rz a n ia nap isó w o p rac o w a n y m w P o lsce b y ł LOGOL, p o z w a la ją c y sy m u lo w ać m aszy n ę T u rin g a lu b dow olny
a u to m a t skończony, z re aliz o w an y w ro k u 1964 w I n s ty tu c ie M aszyn M a tem aty c zn y c h dla m a szy n y ZAM-2.
W k ilk a la t później p o w sta ły dw ie re a liz a c je języka L IS P 1.5. n a U n iw ersy te cie W arszaw sk im d la m aszy
ny G'JER. PierW śza 2 nich — to in te r p r e te r L lS P -u d z ia ła ją c y ja k o sy stem niezależny, d ru g a — je s t z a n u rze n iem te g o ję z y k a w A L G O L -u przez dołączenie do sy stem u GffHR A LG O L -4 p ro c e d u r in te r p r e tu ją cych fu n k c je p o d sta w o w e ję z y k a L IS P 1.5.
W la ta c h 1965—66 p o w sta ł w In sty tu c ie M aszyn M a
tem aty cz n y ch ję z y k do p rz e tw a rz a n ia sym boli EOL, k tó re g o istn ie je k ilk a w e rsji, zrealizow anych zarów no w Polsce d la m aszy n y ZAM-41, ja k i w S tan a ch .Zjednoczonych A P d la m aszy n IBM 7094 i IBM 360.
B liższe szczegóły dotyczące tego ję zy k a zostały opu
b lik o w a n e tn.in. w zeszycie n r 5/1969 „M aszyn M ate- im atycznych”.
,Jak o u z u p e łn ie n ie niniejszego a r ty k u łu p o d ajem y dość .obszerną b ib lio g ra fię ułożoną w p o rzą d k u chronolo
g icznym , n a ogół d o stę p n ą w Polsce.
B I B L I O G R A F I A
[1] M e C a r t h y J . : R e c u r s i v e F u n c t i o n s o f S y m b o l i c E x p r e s s i o n s a n d T h e i r C o m p u t a t i o n b y M a c h i n e ; C o m m . A C M 3, 4 ( A p r . 1960)
[2] P e r l i s A . J . a n d T h o r n t o n C .: S y m b o l M a n i p u l a t i o n b y T h r e a d e d L i s t s ; C o m m . A C M 3, 4 (A p r . I960)
[3] N e w e l l A ., T o n g e F . M .: A n I n t r o d u c t i o n t o I n f o r m a t i o n P r o c e s s i n g L a n g u a g e V , C o m m . A C M 3, 4 ( A p r . 1960) [4] G r e e n B . F . : C o m p u t e r L a n g u a g e s f o r S y m b o l M a n i p u l a t i o n ; I R E T r a n s . H F E 2 ( M a r c h 1961)
[5] Y n g v e V . H .; C O M IT a s a n IR L a n g u a g e ; C o m m . A C M 5, 1 ( J a n . 1962)
[6] M e C a r t h y J . e t a l .: L I S P 1.5 P r o g r a m m e r ’s M a n u a l ; M IT P r e s s , C a m b r i d g e , (M a ss . 1962)
[7] N e w e l l A .: D o c u m e n t a t i o n o f I P L - V ; C o m m . A C M 6, n o 3 ( M a r c h 1963)
[8] W e i z e n b a u m J . ; S y m é t r i e L i s t P r o c e s s o r ; C o m m . A C M 6, n o 9 ( S e p t e m b e r 1963)
[9] B a e c k e r H . D .: M a p p e d L i s t S t r u c t u r e s ; C o m m . A C M 6, 8 ( A u g . 19G3)
[10] N e w e l l A . (e d .) ; I n f o r m a t i o n P r o c e s s i n g L a n g u a g e - V M a n u a l ; P r e n t i c e H a l l , E n g l e w o o d C l i f f s N . J . , 2 n d e d i t i o n (1963)
[11] B r o w n W . S . e t a l .: T h e A L P A K S y s t e m f o r N o n n u - m e r i c a l A l g e b r a o n a D i g i t a l C o m p u t e r ; B e l l S y s t e m T e c h . J . 42, p p . 2081-2119 (1963); 43, p p . 785—804 (1964); 44, p p . 1547—
—1562 (1964)
[12] B o b r o w D . G .; a n d B . R a p h a e l : A C o m p a r i s o n o f L i s t - P r o c e s s i n g C o m p u t e r L a n g u a g e ; C o m m . A C M 7. N o 4 ( A p r i l 1964)
[13] W ilk e s M . V .: L i s t s a n d W h y T h e y A r e U s e f u l ; P r o c . 1 9 th N a t . C o n f . A C M ( A u g u s t 1964)
[14] F ä r b e r D . J . e t a l .: S N O B O L , a S t r i n g - M a n i p u l a t i o n L a n g u a g e J . A C M 11, N o 1 ( J a n u a r y 1964)
[15] R o b e r t s L . G .: G r a p h i c a l C o m m u n i c a t i o n a n d C o n t r o l L a n g u a g e s , S e c o n d C o n f . o n I n f o r m a t i o n S y s t e m S c ie n c e , H o t. S p r i n g s , V a . (1964)
[16] B o b r o w D . G . a n d J . W e i z e n b a u m ; L i s t P r o c e s s i n g a n d E x t e n s i o n o f L a n g u a g e F a c i l i t y b y E m b e d d i n g ; IE E E T r a n s . E C 13, n o 4 ( A u g u s t 1964)
[17] C h r i s t e n s e n C .: A M B IT : A P r o g r a m m i n g L a n g u a g e f o r A l g e b r a i c S y m b o l M a n i p u l a t i o n ; C A /64/4A , C o m p u t e r A s s o c i a t e s , I n c ., W a k e f i e l d M a s s . ( O c t o b e r 1964)
[18] R e y n o l d s J .: C O G E N T P r o g r a m m i n g M a n u a l ; A N L-7022, A r g o n n e N a t i o n a l L a b o r a t o r y ( M a r c h 1965)
[19] H a i n e s E . C .; T h e T r e e t L i s t - P r o c e s s i n g L a n g u a g e ; SR -133, M i t r e C o r p ., B e d f o r d , M a s s . ( A p r i l 1965)
[20] R e y n o l d s J . : A n I n t r o d u c t i o n t o t h e C O G E N T P r o g r a m m i n g S y s t e m ; P r o c . 20 t h N a t . C o n f . A C M ( A u g u s t 1963)
[21] B r o w n W . S .: A L a n g u a g e a n d S y s t e m f o r S y m b o l i c A l g e b r a o n a D i g i t a l C o m p u t e r ; P r o c . IB M S c i e n t i f i c C o m p u t i n g S y m p o s i o n o n C o m p u t e r / A i d e d E x p e r i m e n t a t i o n ( O c t o b e r 1965)
[22] S t r a c h e y C .: G e n e r a l - P u r p o s e M a c r o g e n e r a t o r ; C o m p u t e r J . ( O c t o b e r 1965)
[23] C o h e n K ., a n d J . H . W e g s t e i n : A X L E : a n A x i o m a t i c L a n g u a g e f o r S t r i n g s T r a n s f o r m a t i o n s ; C o m m . A C M 8, N o 11 ( N o v e m b e r 1965)
[24] S a m m e t J . E .: F o r m u l a M a n i p u l a t i o n b y C o m p u t e r ; X r 00.1363, IB M S y s t e m s d e v e l o p m e n t D iv is io n , P o u g h k e e p s i e , N e w Y o r k ( N o v e m b e r 1965)
[25] S a k o d a J . M .: D Y S T A L M a n u a l S o c i o l o g y C o m p u t e r i ^ a o o r a t o r y , B r o w n U n i v e r s i t y , P r o v i d e n c e , E . I. (1965) [26] F O R M A C M a n u a l ; IB M C o r p ., P r o g r a m I n f o r m a t i o n D e p t ., 40 S A W M ill R i v e r R o a d , H a w t h o r n e , N . Y . [27] B e r k e l e y E . C . a n d D . G . B o b r o w (E d s .): T h e P r o g r a m m i n g L a n g u a g e L I S P : I t s O p e r a t i o n a n d A p p l i c a t i o n s ; M IT P r e s s , C a m b r i d g e , M a s s . (1966)
[28] L I S P 2, D o c u m e n t S e r i e s TM -2710, S y s t e m D e v e l o p m e n t C o r p ., 2500 C o l o r a d o A v e n u e , S a n t a M o n ic a , C a l if . (1966) [29] M o o e r s C .: T R A C , a P r o c e d u r e D e s c r i b i n g L a n g u a g e f o r t h e R e a c t i v e T y p e w r i t e r ; C o m m . A C M 9, N o 3 (M a rc h 1966)
[30] T e i t e l m a n W .: F L I P - a F o r m a t L i s t P r o c e s s o r ; M e m o iviiiC -M -2 6 3 , M IT P r o j e c t M a c , C a m b r i d g e , M a s s . (1966) [31] F a r b e r D . J . e t a l .: T h e S N O B O L 3 P r o g r a m m i n g L a n g u a g e ; B e l l S y s t e m T e c h . J . ( J u l y - A u g u s t 1966)
[32] G u z m a n A . a n d H . M e I n t o s h : C O N V E R T ; C o m m . A C M 9, N o 8 ( A u g u s t 1966)
[33] C a r a c c i o l o A . e t a l .: P A N O N -1 B , a P r o g r a m m i n g L a n g u a g e f o r S y m b o l M a n i p u l a t i o n ; C o m m . A C M 9, N o 8 ( A u g u s t 1966)
[34] C h r i s t e n s e n G .: O n t h e I m p l e m e n t a t i o n o f A M B IT , a L a n g u a g e f o r S y m b o l M a n i p u l a t i o n ; C o m m . A C M 9, N o 8 ( A u g u s t 1966)
[35] R a p h a e l B .: A s p e c t s a n d A p p l i c a t i o n s o f S y m b o l M a n i p u l a t i o n ; P r o c . 21st N a t . C o n f . A C M ( A u g u s t 1966) [36] C o h e n J . : A U s e o f F a s t a n d S lo w M e m o r ie s i n L i s t - P r o c e s s i n g L a n g u a g e s ; C o m m . A C M 10, 2 ( F e b r . 1967) [37] B o b r o w D . G . a n d M u r p h y D . L .: S t r u c t u r e o f a L I S P S y s t e m U sting T w o - L e v e l S t o r a g e ; C o m m . A C M 10,3 (M a r.
1967)
[38] L a w s o n H . W . J r . : P L / l L i s t P r o c e s s i n g ; C o m m . A C M 10, 6 ( J u n e 1967)
£39] S c h o r r H . a n d W a i t e W . M .: A n E f f i c i e n t M a c h i n e - I n - d e p e n d e m e n t P r o c e d u r e f o r G a r b a g e C o l l e c t i o n i n V a r i o u s L i s t S t r u c t u r e s ; C o m m . A C M 10, 8 ( A u g . 1967)
[40] S m i t h D . K .: A n I n t r o d u c t i o n t o t h e L i s t - P r o c e s s i n g L a n g u a g e S L I P ; P r o g r a m m i n g S y s t e m a n d L a n g u a g e s , e d . S . R o s e n , M c G r a w - H i l l , 1967
[41] B o b r o w D . G .: S t o r a g e M a n a g e m e n t i n L I S P ; S y m b o l M a n i p u l a t i o n L a n g u a g e s a n d T e c h n i q u e s , N o r t h - H o l l a n d , A m s t e r d a m 1968
[42] B e n z e c r i J . P . : S y m b o l M a n i p u l a t i o n a n d G e n e r a l A l g e b r a i c S t r u c t u r e s ; S y m b o l M a n i p u l a t i o n L a n g u a g e s a n d T e c h n i q u e s , N o r t h - H ó l l a n d , A m s t e r d a m 1968
[43] H o a r e C .A .R .: D a t a S t r u c t u r e s i n T w o - L e v e l S t o r e ; I F I P C o n g re s s -6 8 . E d i n b u r g h , N o r t h - H o l l a n d , A m s t e r d a m [44] E n g e l i M . E .: A L a n g u a g e a n d L i s t S t r u c t u r e s f o r a n A l g e b r a i c M a n i p u l a t i o n S y s t e m ; S y m b o l M a n i p u l a t i o n L a n g u a g e s a n d T e c h n i q u e s . N o r t h - H o l l a n d , A m s t e r d a m 1968
[45] M y s i o r J . a n d W a l i g ó r s k i S .: L O G O L — a S t r i n g M a n i p u l a t i o n L a n g u a g e ; S y m b o l M a n i p u l a t i o n L a n g u a g e s a n d T e c h n i q u e s , N o r t h - H o l l a n d , A m s t e r d a m 1968
[46] Ł u k a s z e w i c z L .: E O L j ę z y k d o p r z e t w a r z a n i a s y m b o l i ,
„ M a s z y n y M a t e m a t y c z n e ” n r 5/1969
[47] W a l i g ó r s k i S .: P r z e t w a r z a n i e n a p i s ó w — w y n i k i p r a c p r o w a d z o n y c h n a U n i w e r s y t e c i e W a r s z a w s k i m . P r o b l e m y n a u k o w e m a s z y n m a t e m a t y c z n y c h . M a t e r i a ł y k o n f e r e n c j i , Z a k o p a n e 1968 (w d r u k u ) .
