zastosowania
gospodarce
technice
i nauce
Z e s z y ł n r 9 / 1 9 6 9 jest p o ś w ię c o n y p ro b le m o m b u d o w y i e k s p lo a ta c ji k o m p u te ró w k ra jo w y c h
S P IS T R E Ś C I
S tr . B ogdan B iałek — „ZA M 41 p r z e tw a r z a ” ... 1 W itold Szyszło — „O D R A 1103 — m a s z y n a n aszy ch p o tr z e b ” — U w a g i z e k s p lo a ta c ji w Z a k ła d z ie O b licze n io w y m B i a ł y s t o k ... 6
H enryk G ład yś — „M C E R O — s p e c ja lis ty c z n a m a s z y n a c y fro w a do e k o n o m iczn eg o ro z d z ia łu o b c ią ż e ń p o m ię d z y e le k tro w n ie ” ... 9
Jerzy Ś ciegien n y — „ K lim a ty z a c ja po m ieszczeń d la E M C ” ... 12
W ład ysław M. T u rsk i — „U w ag i n a m a r g in e s ie s ta ty s ty k i in s ta la c ji m a s z y n c y fro w y c h w U S A ” ...17
Z K R A JU i ze Ś W I A T A ... 20
K O L E G I U M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r n a c z e l n y p r o f . d r L e o n Ł U K A S Z E W I C Z
{ g f
M g r in ż . J a c e k K A R P I Ń S K I , W ł a d y s ł a w K L E P A C Z , d r A n t o n i M A Z U R K I E W I C Z , i n ż . D o r o t a P R A W D Z I C ( z a s t . r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , d r in ż . A n d r z e j T A R G O W S K I ( z a s t . r e d a k t o r a
n a c z e l n e g o )
w y d a w n i c t w a S e k r e t a r z R e d a k c j i m g r W a n d a K A C E R R e d a k t o r t e c h n i c z n y B o g d a n D R O Z D O W S K I
CZASOPISM R A D A P R O G R A M O W A
TECHNICZNYCH NOT W arszaw a C za c k ie g o 3 /5
P r o f . d r in ż . J e r z y B r o m i r s k l ( p r z e w o d n i c z ą c y ) , m g r i n ż . J a n B u r s c h e , d o c . S t e f a n C z a r n e c k i , m g r M i c h a ł D o r o s z e w i c z , m g r A d a m B . E m p a c h e r ( s e k r e t a r z ) , m g r in ż . B o l e s ł a w G l ik s m a r ., m g r in ż . J ó z e f K n y s z , m g r i n ż . L u d w i k M e b e l, p r o f . d r T a d e u s z P e c h e , in ż . Z d z i s ł a w P u z d r a - k i e w i c z , d o c . m g r in ż . J ó z e f T h i e r r y ( w i c e p r z e w o d n i c z ą c y ) , d r T a d e u s z W a lc z a k , m g r S t e f a n
W o j c i e c h o w s k i , d r in ż . H e n r y k W o ż n i a c k l , m g r i n ż . J a n Z . Ż y d o w o R e d a k c j a : W a r s z a w a , u l . E m i l i i P l a t e r 20 m . 15, t c l . 2 1 -13-91. Z a s t ę p c a r e d a k t o r a n a c z e l n e g o t e l . 28-37-29
Z a k ł a d K o l p o r t a ż u W C T N O T , w a r s z a w a , u l . M a z o w i e c k a 12
Z a k t . G r a f . „ T a m k a ” . Z . 2. Z a m . 549. P a p i e r p o w l e k a n y V k l . 80 g . A - l . O b j . 2,5 a r k . d r u k . N a k ł a d 2 350. P -9 5 .
C e n a e g z e m p l a r z a z l 8 .— P r e n u m e r a t a r o c z n a z t 96.—
■ P ^ f ł l e g
p s z y n y
matematyczne
zastosow ania w gospodarce, technice i nauce
Kr 9
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 6 9
R O K V W r z e s i e ń
O r g a n P e ł n o m o c n i k a R z ą d u do S p r a w E l e k t r o n i c z n e j T e c h n i k i O b l i c z e n i o w e j i N a c z e l n e j O r g a n i z a c j i T e c h n i c z n e j
BOGDAN BIAŁEK
Z O W A R
M g r i n ź . B o h d a n B i a ł e k u k o ń c z y ł s t u d i a z z a k r e s u e l e t k r o n i k i i a u t o m a t y k i w A k a d e m i i G ó r n i c z o - H u t n i c z e j w K r a k o w i e . O d r o k u 1964 p r a c o w a ł w C e n t r u m M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h A G H w p r a c o w n i m a s z y n a n a l o g o w y c h i c y f r o w y c h .
O d b y ł s z e r e g k u r s ó w s p e c j a l i s t y c z n y c h z ‘z a k r e s u : m a s z y n a n a l o g o w y c h w W o j s k o w e j A k a d e m i i T e c h n i c z n e j , m a s z y n c y f r o w y c h w Z a k ł a d a c h E l e k t r o n i c z n y c h E L W R O o r a z w I n s t y t u c i e M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h w W a r s z a w i e .
O d 1967 r . p r a c u j e w Z O W A R j a k o g ł . i n ż y n i e r m a s z y n y Z A M - 4 1 .
Z A M 41 przetwarza
6S1.322.00IO p isa n o E M C Z A M 41 — p ie r w s z ą p o l s k ą m a s z y n ę m a t e m a t y c z n ą do p r z e tw a r z a n i a d a n y c h , z a p r o j e k t o w a n ą w I n s t y t u c i e M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h w W a r s z a w i e i p r o d u k o w a n ą w Z a k ła d z ie D o ś w i a d c z a l n y m I M M . P r z e d s ta w io n o j e j p a r a m e t r y t e c h n ic z n e , n i e k t ó r e r o z w i ą z a n ia k o n s t r u k c y j n e oraz o p r o g r a m o w a n ie . N a p o d s t a w i e d o ś w ia d c z e ń in s ta l o w a n i a m a s z y n Z A M - 4 1 w Z O W A R , o m ó w i o n o p r o b l e m y o d b io r u te c h n ic z n e g o i roz poczęcia e k s p lo a ta c ji.
P ie r w s z ą k r a jo w ą m a s z y n ę do p rz e tw a r z a n ia d a n y c h , k tó r ą w ro k u b ie ż ą c y m p rz e k a z a n o do e k s p lo a ta c ji je s t m a s z y n a Z A M 41/Z w y k o n a n a p rz e z Z a k ła d D o
ś w ia d c z a ln y I n s ty tu t u M a sz y n M a te m a ty c z n y c h . Z e
s ta w u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y c h ta k ic h , j a k p a m ię c i t a ś m o w e, czy d r u k a r k a w ie rs z o w a , p o z w a la sąd zić, że s to s o w a n ie teg o ty p u m a s z y n y w m a s o w y m p r z e tw a r z a n iu d a n y c h z n a jd z ie . s w o je u z a s a d n ie n ie ró w n ie ż w p ra k ty c e .
J e s t to, j a k d o tą d , je d y n a m a s z y n a c a łk o w ic ie z a p ro je k to w a n a i w y k o n a n a w k r a j u , a k tó r e j n a c z e ln y m p rz e z n a c z e n ie m je s t p r z e tw a r z a n ie d a n y c h .
M a sz y n a Z A M 41 z o s ta ła z a p r o je k to w a n a w la ta c h 19G3—64*). O rg a n iz a c ja je j p o s ia d a je d n a k n ie m a l w s z y s tk ie cech y , ja k ie c h a r a k te r y z u j ą n a jb a r d z ie j w sp ó łc z e s n e m a s z y n y z a g ra n ic z n e p o d o b n e j k la s y , a k tó r e w y k o n y w a n e są j u ż n a ogół w te c h n ic e m ik ro -
*) O r a z w y k o n a n a w t e c h n i c e t r a n z y s t o r o w e j .
-m o d u ło w e j (te c h n ik a trz e c ie j g e n e ra c ji). C e c h a m i t y m i są w szczeg ó ln o ści: m o ż liw o ść d o łą c z a n ia p r a k ty c z n ie n ie o g ra n ic z o n e j ilości k a n a łó w z e w n ę trz n y c h , m o żliw o ść w y k o n y w a n ia k ilk u c a łk o w ic ie n ie z a le ż n y c h p ro g r a m ó w je d n o c z e ś n ie , m o ż liw o ść p r a c y w c zasie rz e c z y w is ty m o ra z w s y s te m ie p o d z ia łu c z a su (tim e - -s h a rin g ) , a ta k ż e m o ż liw o śc i z n a c z n e g o ro z s z e rz e n ia p a m ię c i fe r r y to w e j (do 256 k). D zięk i ty m w ła ś c iw o ścio m m a s z y n a Z A M 41, p o d o b n ie j a k e w e n tu a ln ie in n e m o d e le ro d z in y Z A M , m o g ą b y ć s to s o w a n e z a ró w n o d o p r z e tw a r z a n ia d a n y c h , j a k i p ro b le m ó w n a u k o w o -te c h n ic z n y c h (d zięk i a u to m a ty c z n y m o p e ra c jo m z m ie n n o p rz e c in k o w y m ) o ra z w s te r o w a n iu p ro c e s a m i p rz e m y sło w y m i.
P o c z ą tk o w e p r a c e n a d ro d z in ą m a s z y n Z A M ro z p o c z ę to je s z c z e w Z a k ła d z ie A p a r a tó w M a te m a ty c z n y c h P A N , a n a s tę p n ie k o n ty n u o w a n o je w I n s ty tu c ie M a - szyn_ M a te m a ty c z n y c h , k tó r y o b e c n ie p o d le g a Z je d n o c z e n iu P rz e m y s łu E le k tro n ic z n e g o i A p a r a tu r y K o n tr o ln o - P o m ia r o w e j M E R A .
1. M a sz y n y ro d z in y Z A M
O p ra c o w a n a w I n s ty tu c ie M a s z y n M a te m a ty c z n y c h ro d z in a m a s z y n Z A M m ia ła p o c z ą tk o w o o b e jm o w a ć 5 m o d e li m a sz y n .
W sz y s tk ie m o d e le b a z u ją n a ty c h sa m y c h s ta n d a r d o w y c h p o d z e sp o ła c h te c h n ic z n y c h . P r o to ty p a m i m a s z y n ro d z in y Z A M b y ły m a s z y n y m a te m a ty c z n e X Y Z , ZA M 2, Z A M 3M. Z a sa d n ic z o m o d e le m n a jb a r d z ie j z b liż o n y m do o b e c n e j s e r ii m a s z y n b y l m o d e l n ie is tn ie ją c e j ju ż m a s z y n y ZA M 3M. M a s z y n a ta p r a c o w a ła n a u k ła d a c h p ó łp rz e w o d n ik o w y c h i m a g n e ty c z n y c h , a w s k ła d z e s ta w u w c h o d z iły ró w n ie ż m a g n e ty c z n e p a m ię c i ta ś m o w e .
W e d łu g p ie rw o tn e g o p la n u ro d z in a m a s z y n Z A M m ia ła o b e jm o w a ć n a s tę p u ją c e m o d e le :
Z A M 11 — m a s z y n a p o s ia d a ją c a w z e s ta w ie a r y tm o m e tr , m o d u ł p a m ię c i o p e ra c y jn e j o 8192 s ło w a c h 2 4 -b i- to w y c h , p e r f o r a to r ta ś m y p a p ie r o w e j, c z y tn ik ta ś m y p a p ie r o w e j i m o n ito r d a le k o p iso w y . P rz e z n a c z o n a do o b lic z e ń n a u k o w o -te c h n ic z n y c h .
Z A M 21 — z e s ta w p o d o b n y , ja k p rz y m a s z y n ie Z A M 11, z m o żliw o ścią p rz y s to s o w a n ia do p rz e tw a r z a n ia d a n y ch .
Z A M 31 — m a s z y n a p rz e w id z ia n a do o b lic z e ń n a u k o w o - te c h n ic z n y c h z ro z b u d o w a n y m z e sta w e m p a m ię c i i p o s ia d a ją c a w b u d o w a n e sie c i d z ia ła ń n a lic z b a c h z m ie n n o p rz e c in k o w y c h .
Z A M 41 — m a s z y n a p rz e z n a c z o n a do p r z e tw a r z a n ia d a n y c h , p o s ia d a ją c a m o d u ły a u to n o m ic z n e j tr a n s m is ji in f o rm a c ji. O p ie ra ją c n a sło w a c h z m ie n n o p rz e c in k o w y c h w y k o n y w a n e są z a p o m o cą ro z k a z ó w p ro g r a m o w a n y c h .
Z A M 51 — z e s ta w a n a lo g ic z n y , j a k p rz y m a s z y n ie Z A M 41, w y p o sa ż o n y d o d a tk o w o w e w b u d o w a n e ro z k a z y d z ia ła ń n a lic z b a c h z m ie n n o p rz e c in k o w y c h . Dla- m o d e lu teg o p r z y ję to o s ta te c z n ie n a z w ę Z A M 41/Z.
W c h w ili o b e c n e j z e ś ro d k o w a n o u w a g ę p rz e d e w s z y s t
k im n a m a s z y n ie Z A M 41/Z — d a w n ie j Z A M 51.
R y s . 1. A r c h i t e k t u r a m a s z y n y Z A M 41/Z d o p r z e t w a r z a n i a d a n y c h
C K — c z y t n i k k a r t
C P — c z y t n i k t a ś m y p a p i e r o w e j p e r r o r a t o r t a i m y p a p i e r o w e j D W — d r u k a r k a w i e r s z o w a
M — m o n i t o r
T — s t a c j a t a ś m y m a g n e t y c z n e j B — b ę b e n
2. Z A M 41/Z
Z A M 41/Z p o s ia d a m o d u ło w ą s t r u k t u r ę p o z w a la ją c ą n a łą c z e n ie m o d u łó w w z e sta w y , d o s to so w a n e do p o trz e b u ż y tk o w n ik a .
a. A k t u a l n y z e s t a w m a s z y n y z a i n s t a l o w a n e j w Z E T O -Z O W A R o r a z j e g o p a r a m e t r y t e c h n i c z n e
• S te r o w a n ie c e n tr a ln e o ra z a r y tm o m e tr
P o d s ta w o w y m o d u ł m a s z y n y Z A M 41 b a z u ją c y n a sło w ie 2 4 -b ito w y m .
• M o d u ły p a m ię c i
Z e s ta w z o s ta ł w y p o sa ż o n y w tr z y m o d u ły p a m ię c i o p e ra c y jn e j o p o je m n o śc i 4096 słó w k a ż d y . C zas d o s tę p u do p o je d y n c z e g o sło w a w y n o si 10 (i se k . Is tn ie je m o żliw o ść d o łą c z e n ia d a ls z y c h m o d u łó w d a ją c y c h łą c z n ą p o je m n o ść p a m ię c i o p e ra c y jn e j 262 144 sło w a.
® K a n a ły p r z e s y ła n ia b lo k o w eg o
J e d n o s tk i p r z e w id z ia n e do a u to n o m ic z n e j tr a n s m is ji d a n y c h p o m ię d z y p a m ię c ią o p e ra c y jn ą a u rz ą d z e n ia m i z e w n ę trz n y m i. D o k a ż d e g o k a n a łu m o ż n a d o łą c z y ć 64 u rz ą d z e n ia z e w n ę trz n e . W z e s ta w ie m a k s y m a ln y m p rz e w id z ia n o u k ła d p r io r y te tu , p rz y g o to w a n y n a p r z y ję c ie zg ło szeń z 6 k a n a łó w je d n o c z e śn ie .
U rządzenia zew n ętrzn e
— P a m ię c i b ę b n o w e (B)
W z e s ta w ie u m ie sz c z o n o d w ie p a m ię c i b ę b n o w e , k a ż d a o p o je m n o śc i 32 768 słó w 2 4 -b ito w y c h . M e to d a z a p i
su N R Z (bez p o w ro tu do z era) p a r t ia m i po tr z y z n a k i 8 -b ito w e n a słow o. K a ż d y z n a k p o s ia d a w ła s n y tzw . d z ie w ią ty b it k o n tr o li p a rz y s to ś c i g e n e ro w a n y w a u to n o m ic z n y c h u k ła d a c h k a n a łu . P a m ię ć b ę b n o w a p r a c u je a s y n c h ro n ic z n ie , w s p ó łp r a c u ją c z je d n o s tk ą c e n t r a l n ą n a z a sa d z ie p r z e r w a ń p o p rz e z k a n a ł.
W u k ła d z ie p o ró w n y w a n ia a d re s ó w , p ra c u ją c y m z w y p rz e d z e n ie m o 8 słó w (tzw . r e j e s tr słó w z m n ie js z o n y o osiem ), z o s ta je w y g e n e ro w a n y s y g n a ł p r z e r w a n ia , a u k ła d p rz e łą c z a się n a p o ró w n y w a n ie z a d re s e m w ła śc iw y m . U k ła d te n z a b e z p ie c z a w je d n o s tc e c e n tr a ln e j z a k o ń c z e n ie w y k o n a n ia n a jd łu ż s z y c h o p e ra c ji o ra z p rz y g o to w a n ie tr a n s m i s j i d a n y c h .
— P a m ię ć m a s o w a n a ta ś m a c h m a g n e ty c z n y c h (T) Z a in s ta lo w a n o s ie d e m je d n o s te k p a m ię c i ta ś m o w e j, w ty m c z te ry p o d łą c z o n o do k a n a łu p ie rw s z e g o , a tr z y p o z o sta łe — do k a n a łu d ru g ie g o . Z a s to s o w a n o w s p o m n ia n ą ju ż m e to d ę z a p is u N R Z — b lo k a m i 3 -z n a k o w y c h słów . K a ż d y z n a k a n a lo g ic z n ie j a k w p a m ię c i b ę b n o w e j, p o s ia d a d z ie w ią ty b i t k o n tr o li p a rz y s to śc i. P o n a d to u k ła d y p a m ię c i w y p o sa ż o n o w k o n tr o lę tzw . w z d łu ż n ą , b a d a n ą p o z a k o ń c z e n iu c z y ta n ia b lo k u słów . P o d s ta w o w e p a r a m e tr y te c h n ic z n e :
z a p is — 9 śc ie ż e k (8 in f o rm a c y jn y c h + 1 k o n tro li) szy b k o ść p rz y z a p is ie — '2 m sek .
sz y b k o ść p rz y p r z e w ija n iu — 5 m sek.
czas s t a r t u m a x . — 6 m se k . czas s to p u m a x . — 8 m se k . p r z e r w a m ię d z y b lo k o w a 38 m m
g ęsto ść z a p is u (d w a ro d z a je ) — z e g a r o c z ę sto tliw o śc i 32 K H z,
co o d p o w ia d a 16 rz ą d k o m /m m i z e g a r o c z ę sto tliw o śc i 16 K H z,
co o d p o w ia d a 8 rz ą d k o m /m m ,
S to s o w a n e s z p u le — ś r e d n ic a 10,5 c a la (n o rm a ISO ) ta ś m a — sz e ro k o ść 0,5 c a la , g ru b o ś ć 48 n ± 5 ji.
Z a s to s o w a n e w Z O W A R ta ś m y m a g n e ty c z n e f ir m y M A C P A N E L p o z w a la ją n a z a p is a n ie n a je d n e j ta ś m ie o k o ło 7,5 m in rz ą d k ó w in f o r m a c y jn y c h (z n a k ó w 8 -b ito - w ych).
— D r u k a r k a w ie rs z o w a (DW -2)
Z a in s ta lo w a n o d r u k a r k ę ty p u D W -2. M a k s y m a ln a s zy b k o ść d r u k o w a n ia 1050 w ie rs z y /m in . W ie rsz s k ła d a się ze 120 p o z y c ji p o 50 z n a k ó w p is a r s k ic h k a ż d a .
— C z y tn ik ta ś m y p a p ie r o w e j (CP)
W z e s ta w ie p r a c u j ą d w a c z y tn ik i ta ś m y p a p ie ro w e j CT-1001 (C P), p rz y s to s o w a n e do c z y ta n ia z a ró w n o ta ś m y p ię c io -, ja k i o ś m io k a n a ło w e j. S z y b k o ść w c z y ty w a n ia około 1000 z n a k ó w /se k .
— C z y tn ik k a r t (C K -3)
U rz ą d z e n ie w s p ó łp r a c u ją c e z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą p o p rz e z k a n a ł. S z y b k o ść c z y ta n ia 400 k a r t/m in .
— P e r f o r a to r ta ś m y p a p ie r o w e j (PP)
Z e s ta w w y p o sa ż o n o w d w a p e r f o r a to r y f irm y F A C IT P E 1500 o sz y b k o śc i p e rf o ro w a n ia 150 z n a k ó w /se k . b. R o z w i ą z a n i a k o n s t r u k c y j n e
© M o d u ł części c e n tr a ln e j
J e d n o s tk a s t e r u ją c a p ra c ą w sz y s tk ic h m o d u łó w m a s z y n y w w y n ik u r e a liz a c ji ro z k a z ó w o k re ś lo n y c h p r o g r a m em . Z a w a r ty w m o d u le a r y tm o m e tr o p a r ty je s t na sło w ie 2 4 -b ito w y m . S ło w o to m oże z a ró w n o s ta n o w ić liczb ę, ja k i ro zk az.
S ło w o ja k o liczb a:
— lic z b a k r ó t k a s k ła d a ją c a się z 1 p o z y c ji z n a k u o raz 23 p o z y c ji w a rto ś c i b e z w z g lę d n e j;
— lic z b a d łu g a z a jm u ją c a d w a sło w a 2 4 -b ito w e z w y k o rz y s ta n ie m 2 p o z y c ji n a z n a k o ra z 46 p o z y c ji na w a rto ś ć b e z w z g lę d n ą (p o z w a la to n a o d w z o ro w a n ie liczb d z ie s ię tn y c h o d łu g o śc i 14 -znaków );
— lic z b a z m ie n n o p rz e c in k o w a w y k o rz y s tu je ró w n ie ż 2 sło w a m a s z y n o w e z p o d z ia łe m n a 1 b it z n a k u i 38 b itó w w a rto ś c i b e z w z g lę d n e j m a n t y s y o ra z 1 b it z n a k u i 8 b itó w w a rto ś c i b e w z g lę d n e j w y k ła d n ik a . T a o s t a t n ia i n t e r p r e ta c ja sło w a u m o ż liw iła ro z s z e rz e n ie sto so w a n ia liczb d z ie s ię tn y c h d o p rz e d z ia łu od 10—77 do 10+7I).
W ięk szo ść o p e ra c ji z m ie n n o p rz e c in k o w y c h je s t r e a l i
z o w a n a n a s p e c ja ln y c h u k ła d a c h w b u d o w a n y c h w a ry tm o m e tr.
S ło w o ja k o ro z k a z u m o ż liw ia k o rz y s ta n ie z około 80 k o m b in a c ji c z y n n o śc io w y c h m a s z y n y , b e z p o śre d n ie a d re s o w a n ie 32 768 słó w p a m ię c i o p e ra c y jn e j o ra z ro z s z e rz a n ie a d re s ó w e fe k ty w n y c h w p e w n y c h p r z y p a d k a c h in d e k s a c ji i p o śre d n ie g o a d re s o w a n ia do 262 144 słó w p a m ię c i o p e ra c y jn e j.
B a rd z o is to tn y m i n o w o c z e sn y m ro z w ią z a n ie m w czę
ści c e n tr a ln e j są u k ła d y p o z w a la ją c e n a je d n o c z e sn ą p ra c ę w ie lu u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y c h , a w ię c z e z w a la ją c e n a w ie lo p ro g ra m o w o ść , b ą d ź s k r a c a n ie c zasu r e a liz a c ji je d n e g o p ro g r a m u . T a k a s t r u k t u r a u k ła d ó w s te r u ją c y c h k w a lif ik u je m a s z y n ę Z A M 41/Z do ro d z i
n y m a s z y n p r a c u ją c y c h z p o d z ia łe m czasu. R o z w ią z a n ie to m a szczeg ó ln e z n a c z e n ie w te c h n ic e p r z e t w a r z a n ia d a n y c h . P o n a d to — je d n o s tk a c e n tr a ln a d y s p o n u je w ie lo p r io ry te to w y m sy s te m e m p rz e r w a ń , d o s tę p n y m p ro g ra m o w o , a z e z w a la ją c y m n a w łą c z a n ie i b lo k o w a n ie p r z e r w a ń w tr a k c ie a k tu a ln ie lic z o n y c h p r o g ra m ó w .
• K a n a ły p rz e s y ła n ia b lo k o w e g o
K a n a ł p rz e s y ła n ia b lo k o w eg o j e s t u rz ą d z e n ie m p o ś r e d n ic z ą c y m p rz y p rz e s y ła n iu b lo k ó w słó w p o m ię d z y p a m ię c ią o p e ra c y jn ą a u rz ą d z e n ia m i z e w n ę trz n y m i. P o śre d n ic z y ta k ż e w w y s tę r o w y w a n iu o ra z b a d a n iu s t a n u u rz ą d z e ń z n im w s p ó łp ra c u ją c y c h . S t r u k t u r a w e w - n ę tr z a k a n a łu p o d z ie lo n a je s t n a d w a z a sa d n ic z e b lo k i:
— b lo k słu ż ą c y do tr a n s m is ji in fo rm a c ji,
— b lo k s te r o w a n ia p r a c ą k a n a łu i p o d łą c z o n y c h d oń u rz ą d z e ń .
Z a sa d n ic z o tr a n s m is ja d a n y c h je s t r e a liz o w a n a n a sło w a c h 2 4 -b ito w y c h , k o m p le to w a n y c h z tr z e c h z n a k ó w 8 -b ito w y c h . N ie k ie d y za c h o d z i k o n ie c z n o ść p rz e s y ła n ia in f o r m a c ji o in n e j d łu g o śc i n iż sło w a 2 4 -b ito w e (np.
z c z y tn ik a k a rty ). D la te j e w e n tu a ln o ś c i p rz e w id z ia n o ro z k a z y p rz e n o s z ą c e ró w n o le g le in f o r m a c je p o m ięd zy r e je s tr e m b u fo ro w y m k a n a łu , a d o w o ln ie k ró ts z y m i r e je s tr a m i u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y c h . B lo k tr a n s m is ji d a n y ch p o s ia d a p o n a d to a u to n o m ic z n e u k ła d y k o n tr o li p a rz y s to ś c i o ra z u k ła d y p r z e k s z ta łc a ją c e in f o rm a c je
R y s . 2. T a ś m y m a g n e t y c z n e Z A M - U
zg o d n ie z k o d e m H a m m in g a . U k ła d y te z a p e w n ia ją p e łn ą k o n tr o lę p rz e s y ła n y c h in fo rm a c ji.
B lo k s te r o w a n ia r e a liz u je a u to m a ty c z n ą p r a c ę ra z p ro g ra m o w o w y b ra n e g o k a n a łu . S te r u je o n n ie ty lk o p ro c e s e m p rz e k a z y w a n ia d a n y c h z u w z g lę d n ia n ie m o d lic z a n ia liczb p rz e s y ła n y c h słó w , ja k i s te r o w a n ia a d re s e m p a m ię c i - o p e ra c y jn e j, a le ta k ż e p r z y jm u je in f o rm a c je o s ta n a c h w s k a ź n ik ó w u rz ą d z e ń z e w n ę trz nych.
In n y m , dość is to tn y m , e le m e n te m k a n a łu p rz e s y ła n ia je s t r e j e s tr „cią g u d a lsz e g o ” . R e je s tr te n w z ale żn o ści od sw e g o s ta n u m o d y fik u je p o c z ą tk o w e w a r u n k i p rz e s y ła n ia .
3. O program ow anie
B ib lio te k a p ro g r a m ó w m a s z y n y ZA M 41/Z o b e jm u je :
• p ro g r a m y o rg a n iz a c y jn e , ja k : o rg a n iz a c ja w s p ó ł
p r a c y z ta ś m ą m a g n e ty c z n ą , c z y ta n ie i w y p is y w a n ie in f o rm a c ji, s o r to w a n ie , p rz e g r u p o w y w a n ie i w y s z u k i
w a n ie d a n y c h ;
• p ro g r a m y s ta n d a r d o w e m a te m a ty c z n e z z a g a d n ie ń a lg e b ry , o b lic z a n ia w a rto ś c i f u n k c ji, a n a liz y m a te m a ty c z n e j, m e to d n u m e ry c z n y c h , m e to d o p ty m a liz a c ji itp .
W ięk szo ść w y m ie n io n y c h p ro g r a m ó w z a w a r ta je s t w tzw . S y s te m ie O p e ra c y jn y m M aszy n y . S y s te m O p e r a c y jn y , ja k o z b ió r p o d p ro g r a m ó w o ra z p r o g r a m ó w s te ru ją c y c h , u ła tw ia n ie ty lk o p r a c ę o p e ra to ro w i m a s z y ny, a le ta k ż e p ro g r a m iś c ie . D e k la ro w a n e d y re k ty w y z m o n ito r a do SO M p o z w a la ją n a d o łą c z a n ia np. o d p o w ie d n ic h d e k o d e ró w , ję z y k ó w o p e ra c y jn y c h o ra z u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y c h . B a rd z o is to tn ą ro lą S y s te m u O p e ra c y jn e g o j e s t w y k r y w a n i e i lo k a liz o w a n ie b łę d ó w ta k ic h , ja k : s to s o w a n ie n ie a k c e p to w a n y c h p rz e z SO M o z n aczeń , b łę d n e d e k la r o w a n ie e ty k ie t, p r z e k r a c z a n ie d o p u sz c z a ln y c h z a k re s ó w p a m ię c i itp . P o n a d to SO M s t e r u je u k ła d a m i b lo k a d p a m ię c i o p e ra c y jn y c h , co m a is to tn e z n a c z e n ie p rz y p ra c y w ie lo p r o g ra m o w e j.
M a szy n a Z A M 41/Z p o s ia d a S y ste m O p e ra c y jn y SO -141 n a ta ś m ie m a g n e ty c z n e j. W s k ła d S y s te m u O p e ra c y j
n eg o w c h o d z ą :
® SO W W — S y m b o lic z n e O p e ra c je W e jś c ia /W y jśc ia
® P O P R — P O P R a w e k (s y ste m m a g a z y n o w a n ia i a k tu a liz a c ji)
© JO M — J ę z y k O p e ra c y jn y M a sz y n y
© P J E G — P o d s ta w o w y J ę z y k G e n e ra c ji
© BIB1 — B IB lio te k a rz 1
© B IB 2 — Ę IB lio te k a rz 2
© P J E S — P o d s ta w o w y J ę z y k S y m b o lic z n y .
4. P rob lem y odbioru technicznego
P ró b y z d a w c z o -o d b io rc z e m a s z y n y Z A M 41/Z ro z d z ie lo n o n a d w a e ta p y :
© o d b ió r p ie rw s z y p rz e p r o w a d z a n y u d o sta w c y ,
® o d b ió r d ru g i p r z e p r o w a d z a n y po z a in s ta lo w a n iu m a s z y n y u o d b io rc y . W tr a k c ie o d b io r u p ie rw s z e g o p o d le g a ją b a d a n io m po szczeg ó ln e m o d u ły m a s z y n y pod w z g lę d e m ich s p r a w n o ś c i te c h n ic z n e j o ra z s p e łn ie n ia n o rm p rz e w id z ia n y c h d la p o szczeg ó ln y ch je d n o s te k . P o n a d to s p r a w d z e n iu p o d le g a k o m p le tn o ś ć m a s z y n y , o b e jm u ją c a :
® k o m p le tn o ś ć z a m ó w io n y c h u rz ą d z e ń i ich d o k u m e n ta c ji,
© k o m p le tn o ś ć d o s ta rc z a n y c h części zap a so w y c h . U m ie sz c z e n ie w tr a k c ie o d b io ru p ie rw s z e g o s p r a w d z a n ia k o m p le tn o ś c i części z a p a so w y c h z d a je się m ija ć z cele m , g d y ż i ta k o d b io rc a n ie m a w p ły w u n a c h w i
lo w e d y sp o z y c je d o k o n y w a n ia w y m ia n p o szczeg ó ln y ch e le m e n tó w (np. p a k ie ty zap aso w e).
N a to m ia s t b y ło b y c e lo w e w p ro w a d z e n ie do p ro g r a m u p ie rw s z e g o o d b io ru p r ó b s p r a w d z a n ia o d d z ia ły w a n ia n a sie b ie p o szczeg ó ln y ch m o d u łó w . P o n a d to p o w ię k sz e n ia ilo ści p o m ia ró w te c h n ic z n y c h n a n ie k tó ry c h je d n o s tk a c h m a s z y n y , np. ta ś m y m a g n e ty c z n e , p a m ię ci o p e ra c y jn e , p a m ię c i b ę b n o w e . Z ja w is k o w y s tę p o w a n ia z a k łó c e ń w u rz ą d z e n ia c h p r a c u ją c y c h w t r a k cie o p e ro w a n ia n a m o d u ła c h a k tu a ln ie n ie b io rą c y c h u d z ia łu w o b lic z e n ia c h i ta k m o ż n a w y c h w y c ić p o d czas o d b io ru d ru g ie g o , n ie m n ie j u s u w a n ie ic h w y d łu ża n ie p o trz e b n ie d ru g i o d b ió r.
O p isa n e u s te r k i m o g ły b y b y ć p rz y p u s z c z a ln ie lik w id o w a n e z n a c z n ie sz y b c ie j, g dy m a s z y n a z n a jd u je się j e szcze u d o s ta w c y , d y sp o n u ją c e g o — b ą d ź co b ą d ź —
■znacznie w ię k sz y m z a p le c z e m te c h n ic z n y m , n iż o d b io rca.
O d b ió r d ru g i, re a liz o w a n y u o d b io rc y , o b e jm u je k o m p le k s o w e b a d a n ie cało ści z a k u p io n e g o z e s ta w u za p o m ocą z a d a ń k o n tr o ln y c h o p ra c o w a n y c h w je d n y m z ję z y k ó w sy s te m o w y c h .
Z a d a n ia te n a p e w n o d a ją o b ra z s ta n u te c h n ic z n e g o m a s z y n y , n ie m n ie j b y ło b y c e lo w e p o w tó rz e n ie n ie k tó ry c h p ró b z o d b io ru p ie rw sz e g o . S zczeg ó ln ie d o k łą d n ie p o w in n o się s p r a w d z ić u rz ą d z e n ia p o s ia d a ją c e e le m e n ty e le k tro m e c h a n ic z n e . P o d y k to w a n e to je s t n ie d o m a - g a n ia m i tr a n s p o r tu , k tó r y n ie je s t w w y s ta r c z a ją c y sp o só b p rz y g o to w a n y do p rz e w o z u m a s z y n m a te m a ty c z n y c h .
P o n a d to p o w tó rz e n ie p o m ia ró w z o d b io ru p ie rw s z e g o p o w in n o k o n ie c z n ie o b e jm o w a ć w a r u n e k w y m ie n n o ś c i ta ś m m a g n e ty c z n y c h , g d y ż ż a d n e z z a d a ń k o n tr o ln y c h n ie u w z g lę d n ia te j p ró b y .
Z a c h o w a n ie p e łn e j w y m ie n n o ś c i ta ś m p o m ię d z y p o sz c z e g ó ln y m i je d n o s tk a m i p a m ię c i ta ś m o w y c h u ła tw i o d b io rc o m p r z e p r o w a d z e n ie o b liczeń w in n y c h o ś ro d k a c h w ra z ie a w a r ii w ła s n e g o z e sta w u .
O so b n y m z a g a d n ie n ie m je s t n ie u m ie s z c z a n ie w w a r u n k a c h o d b io ru d ru g ie g o — p ró b y o b lic z e ń w ie lo g o d z in n y c h . N a p o d s ta w ie o b s e r w a c ji p o d czas w s tę p n e j e k s p lo a ta c ji m a s z y n y Z A M 41 w o ś ro d k u Z O W A R — ZA M 41/Z p ró b ę ta k ą m oże p rz e jś ć z w y n ik ie m p o z y ty w n y m .
R y s . 3. L . Ł o g w i n o w — c i e r p l i w y o p i e k u n Z A M - ó w z r a m i e n ia Z D I M M o r a z A . S z y m a ń s k i — k o n s e r w a t o r z Z O W A R - u
— p r z y s z y b k i e j d r u k a r c e w i e r s z o w e j
R y s . 4. Z A M 11 w Z O W A R ( o ś r o d e k w b i u r o w c u H u t y W A R S Z A W A )
C z y t n i k i p e r f o r a t o r t a ś m y , p u l p i t , m o n i t o r , d r u k a r k a w i e r s z o w a , f r a g m e n t j e d n o s t k i c e n t r a l n e j . W g ł ę b i p r z e d s t a w i c i e l u ż y t k o w n i k a I l u t y W A R S Z A W A , n i e z a s t ą p i o n y w p r a c a c h o r g a n i z a c y j n o - s y s t e m o w y c h — i n ż . M . D u c z m a l
5. P oczątk i e k sp lo a ta cji w ośrodku ZOW AR
O d m o m e n tu p rz e ję c ia m a s z y n y p rz e z Z a k ła d O b li
c zen io w y W a rs z a w a (ZO W AR), tj. od d n ia 19 m a ja 1969 r. — Z A M 41 p r a c u je w p e łn y m w y m ia rz e godzin je d n e j z m ia n y , a n a w e t p rz e d łu ż a się o k re s p ra c y do p ó łto re j z m ia n y .
O b c ią ż e n ie to p o z y ty w n ie św ia d c z y o m a s z y n ie ZAM 41, je ś li jesz c z e u w z g lę d n i się to, że z n a jd u je się o n a w tr a k c ie e k s p lo a ta c ji w s tę p n e j. O k re s ta k i m a z a z w y czaj c h a r a k t e r „ sz k o le n io w y ” ta k d la p e rs o n e lu o ś ro d k a , ja k i d la sa m e j m a s z y n y (w y stę p o w a n ie b łę d ów u ta jo n y c h ).
O ile p ó łto ra m ie s ię c z n a e k s p lo a ta c ja p o z w a la n a w y c ią g a n ie w n io sk ó w , to m o ż n a s tw ie rd z ić , że m a s z y n a ZA M 41 s p e łn ia s ta w i a n e je j w y m a g a n ia .
W o m a w ia n y m o k re s ie e k s p lo a ta c ji m ia ła m ie js c e j e d n a p o w a ż n ie js z a a w a r ia w u k ła d a c h p a m ię c i o p e ra c y jn e j. P o n a d to w y s tą p iło k ilk a n a ś c ie d ro b n y c h u sz k o d z e ń w u rz ą d z e n ia c h p e r y f e r y jn y c h ,, b lo k u ją c czas o b lic z e n io w y m a s z y n y n a o k re s od 5 m i n u t do 1,5 g o dziny.
P rz e w a ż n ie są to a w a rie e le m e n tó w ta k ic h , j a k s ty c z n ik i, p rz e k a ź n ik i, o ś w ie tla c z e e le m e n tó w fo to o p ty c z - n y ch . U sz k o d z e n ia teg o ty p u n ie p ro w a d z ą do d łu ż szy ch p rz e s to jó w m a s z y n y , je d n a k p o w o d u ją z m n ie j
s z a n ie s ię czasu u ż y te c z n e g o w dość is to tn y sposób (p o w ta r z a n ie obliczeń).
I n n y m b a rd z o is to tn y m p ro b le m e m z a k łó c a n ia p ra c y s y s te m u są k r ó t k o tr w a le s k o k i n a p ię c ia sieci z a s ila ją c e j. C z ę sto tliw o ś ć w y s tę p o w a n ia teg o ty p u z a k łó c e ń n a r a s ta w g o d z in a c h p o p o łu d n io w y c h , g dy w ięk szo ść z a k ła d ó w p rz e m y sło w y c h k o ń c z y p ra c ę .
W c e lu w y e lim in o w a n ia ty c h z ja w is k p o sta n o w io n o z a in s ta lo w a ć p rz e tw o r n ic ę s e p a r u ją c ą m a s z y n ę od sieci z e w n ę trz n e j. C a łk o w ite w y e lim in o w a n ie a w a r ii w y n i
k a ją c y c h z n ie n a jw y ż s z e j ja k o ś c i p o d z e sp o łó w w y d a je się m a ło p ra w o d o p o d o b n e . S to s o w a n ie je d n a k ścisłej p ro f ila k ty k i z a w a r te j w w a r u n k a c h e k s p lo a ta c ji m oże p ro w a d z ić do zn a c z n e g o o b n iż e n ia a w a ry jn o ś c i.
W a ż n y m e le m e n te m w p o c z ą tk a c h e k s p lo a ta c ji Z A M 41 je s t pom o c u d z ie la n a p rz e z p ro g r a m is tó w I n s ty tu tu M aszy n M a te m a ty c z n y c h .
6. P a k iety o b liczen io w e i u ży tk o w n icy ZAM 41
D o b ó r p ie rw s z y c h u ż y tk o w n ik ó w Z A M 41 (k lie n tó w Z O W A R u) je s t n ie z w y k le s ta r a n n y . C elem je s t d o b r a n ie ta k ic h u ż y tk o w n ik ó w , d la k tó r y c h ETO je s t o b ie k ty w n ie n ie z b ę d n a , a ró w n o c z e śn ie — te m a ty k a p rz e tw a r z a n ia u m o ż liw iła b y im z re a liz o w a n ie ty p o w y c h , p o w ta rz a ln y c h P A K IE T Ó W O B L IC Z E N IO W Y C H . U o g ó ln ia ją c d o św ia d c z e n ia Z O W A R u z e k s p lo a ta c ji sy s te m ó w p la n is ty c z n y c h i e w id e n c y jn y c h n a IB M 1440
— p rz y s tą p io n o do u r u c h a m ia n ia n a Z A M 41:
® P O M — P a k ie tu O b licze ń M a te ria ło w y c h d la k ilk u u ż y tk o w n ik ó w , m. in. d la F a b r y k i Ł o ży sk T ocznych, Z a k ła d ó w im . W a ry ń s k ie g o , „U R O D Y ” , B iu ra U rz ą d z e ń T e c h n ik i J ą d r o w e j w W a rs z a w ie , Z a k ła d ó w P r z e m y sło w y c h im . 1 M a ja w P ru s z k o w ie , Z a k ła d ó w O p a k o w a ń A R T IG R A P H w K ra k o w ie i d la Z a k ła d ó w P rz e m y s ło w y c h im . K o m u n y P a r y s k ie j w R a d o m sk u .
® P a k ie t u O bliczeń P r o d u k c y jn y c h d la trz e c h z a k ła d ó w p rz e m y s łu m aszy n o w eg o .
P a k ie ty te są p ro je k to w a n e i w d r a ż a n e p rz y ścisłej w s p ó łp ra c y z Z a k ła d e m O b lic z e n io w y m w Ł o d zi, k tó ry ró w n ie ż d y s p o n u je m a s z y n ą ZA M 41. P o n a d to p rz y w s p ó łp ra c y o b u ty c h z a k ła d ó w p o w s ta je P O H Z — P a k ie t O b licze ń H ą n d lu Z a g ra n ic z n e g o — n a b a z ie d o ty c h c z a so w y c h d o św ia d c z e ń z e k s p lo a ta c ji s y s te m u
k ilk u c e n tr a l h a n d lu z a g ra n ic z n e g o łó d z k ic h i w a r sz a w sk ic h .
O p ró cz w y m ie n io n y c h p a k ie tó w p rz y g o to w y w a n e są sy s te m y d la P L L „ L O T ” i d la H u ty W A R SZ A W A . S y ste m h u tn ic z y p rz y g o to w y w a n y je s t p rz e z s a m ą H u tę o ra z B iu ro S tu d ió w i P r o je k tó w ZETO .
O d d z ie ln ą g ru p ę u ż y tk o w n ik ó w tw o rz ą p rz e d s ię b io r
s tw a p rz e m y słu le k k ie g o , d la k tó r y c h sy s te m y p o w s ta ją p od n a d z o re m re s o rto w e g o o ś ro d k a E K O R N O (Łódź).
J a k o k o n ty n u a c ja s y s te m ó w w y s z u k iw a n ia in f o rm a c ji (v id e IG A d la C IIN T E ) z b liżo n y sy s te m Z O W A R r e a liz u je d la I n s ty tu tu G eologii.
7. W nioski
U ru c h o m ie n ie p rz e z Z a k ła d D o św ia d c z a ln y I n s ty tu t u M aszy n M a te m a ty c z n y c h p ro d u k c ji p ie rw s z e j k r a jo w e j m a s z y n y do p r z e tw a r z a n ia d a n y c h j e s t n ie w ą tp liw ie d u ż y m o sią g n ię c ie m .
M aszy n y ro d z in y ZA M o d z n a c z a ją się w ie lo m a ce
c h a m i d o d a tn im i, k tó r e w w a r u n k a c h p o trz e b k r a j o w y c h z a p e w n ia ją im z a m ó w ie n ia n a w ię k sz ą sk a lę . S p e łn ia ją w y m a g a n ia s ta w ia n e m a s z y n o m do p r z e t w a rz a n ia d a n y c h d z ię k i d u ż e m u zesp o ło w i p a m ię c i ze
w n ę trz n y c h , d u ży m szy b k o ścio m w y k o n y w a n ia o p e ra c ji i n o w o c z e sn y m u rz ą d z e n io m m o n itu ją c y m ( d r u k a r k a w ie rsz o w a ).
W s tę p n a e k s p lo a ta c ja w y k a z a ła je d n a k , że m a s z y n a ta n ie je s t w o ln a od m a n k a m e n tó w . S zczeg ó ln ie o stro w y s tę p u je p ro b le m p o d zesp o łó w . W y d a w a ło b y się o c z y w iste , że m a s z y n a m a te m a ty c z n a w c e n ie o k o ło 25 m in zł p o w in n a b a z o w a ć n a e le m e n ta c h n a jw y ż szej ja k o ś c i, p o c h o d z ą c y c h od s p e c ja ln ie p rz y g o to w a n y c h k o o p e ra n tó w . T y m c z a se m z a s to s o w a n ie w Z A M 41/Z e le m e n tó w (sty c z n ik i, p rz e k a ź n ik i, s iln ik i itp .) o g ó ln ie d o s tę p n y c h , a le n ie n a jw y ż s z e j ja k o ś c i — s p r a w ia p r o d u c e n to w i i u ż y tk o w n ik o w i o g ro m n ą ilość k ło p o tó w . Z a b e z p ie c z e n ie p ra w id ło w e j k o o p e ra c ji z p ro d u c e n ta m i n a jn o w o c z e śn ie js z y c h u rz ą d z e ń e le k tr o - tro m e c h a n ic z n y c h , z p ro d u c e n ta m i m a te r ia łó w c h e m ic z n y c h czy e le k tro te c h n ic z n y c h u ła tw iło b y z a d a n ie Z a k ła d o w i D o ś w ia d c z a ln e m u IM M o ra z w sz y s tk im jeg o o d b io rc o m . S zk o d a, że n ie u d a ło się zab ezp ieczy ć ta k ic h d o sta w . B yć m oże n a p rz e sz k o d z ie s ta ł b r a k k o n c e p c ji o d n o śn ie d alszeg o p ro g r a m u p ro d u k c ji ty ch u d a n y c h k o n s tr u k c y jn ie m aszy n .
W ięk szo ść w y s tę p u ją c y c h n ie d o m a g a li m a s z y n y ZA M 41 m o żn a u s u n ą ć , p o d n o sz ą c ty m sa m y m p e w ność je j d z ia ła n ia .
N a le ż y sąd zić, że w y s tę p u ją c e u s te r k i b ę d ą sto p n io w o e lim in o w a n e p rz e z Z a k ła d D o św ia d c z a ln y IM M , k tó re g o s t a r a n ia są w id o c z n e i d o b rz e o c e n ia n e p rz e z u ż y tk o w n ik a . A le czy te s p r a w y n ie w y k r a c z a ją poza m o żliw o ści Z a k ła d u D o św ia d c z a ln e g o ?
T rz e b a m ieć n a d z ie ję , że n a s tę p n a m a s z y n a ro d z in y ZA M , b y ć m oże o p a r ta n a te c h n ic e tr z e c ie j g e n e ra c ji, b ę d z ie c a łk o w ic ie w o ln a od o m a w ia n y c h m a n k a m e n tó w .
B I B L I O G R A F I A
[1] L e o n Ł u k a s z e w i c z — O u t l i n e o f t h e L o g i c a l D e s i g n o f t h e Z A M 41 C o m p u t e r . 'f'E E E T r a n s a c t i o n s o n E l e c t r o n i c C o m p u t e r s V o l u m e E C -1 2 , D e c . 1963, n r 6, p p . 609— 612
[21 L e o n Ł u k a s z e w i c z — I n f o r m a c j e w s t ę p n e o r o d z i n i e m a s z y n m a t e m a t y c z n y c h Z A M
[31 L e o n Ł u k a s z e w i c z — O r g a n i z a c j a o g ó l n a Z A M
[4J I n s t y t u t M a s z y n M a t e m a t y c z n y c h — p r a c a z b i o r o w a — O p is t e c h n i c z n y c z ę ś c i c e n t r a l n e j C C /2 1 A L
[5] IM M — p r a c a z b i o r o w a — O p is t e c h n i c z n y k a n a ł u p r z e s y ł a n i a K P - l
[61 IM M — Z A M -4 1 o p r o g r a m o w a n i e [7] IM M — S y s t e m SO -141
P r e n u m e r u j c i e m i e s i ę c z n i k
„ M A S Z Y N Y M A T E M A T Y C Z N E ”
Arytmometr Pomięć bębnom
Czytnik 300 zn/sek
Sterowanie Operacyjna pamięć ferrytowa
1K
Pulpit operatora
WITOLD SZYSZŁO
Z a k ła d O b l i c z e n i o w y B i a ł y s t o k Z O B I A K
I n t . W i t o l d S z y s z l ó — p o u k o ń c z e n i u w r o k u 1952 T e c h n i k u m R a d i o t e c h n i c z n e g o z o s t a ł s k i e r o w a n y d o p r a c y w R a d i o f o n i z a c j i K r a j u w B i a ł y m s t o k u . N a s t ę p n i e o d r. 1054 d o r . 1901 p r a c o w a ł w r e s o r c i e ł ą c z n o ś c i i J e d n o c z e ś n i e s t u d i o w a ł w W i e c z o r o w e j S z k o l e I n ż y n i e r s k i e j w B i a ł y m s t o k u n a W y d z i a l e M e c h a n i c z n y m . W r. 1961 u k o ń c z y ł W S I i r o z p o c z ą ł p r a c ę w W o j e w ó d z k i c h Z a k ł a d a c h U s l u g o w o - P r o d u k c y j n y c l i S p r z ę t u P o ż a r n i c z e g o n a s t a n o w i s k u z a s t ę p c y d y r e k t o r a . O d I l i p c a 196fi r . p r a c u j e w Z a k ł a d a c h E l e k t r o n i c z n e j T e c h n i k i O b l i c z e n i o w e j w B i a ł y m s t o k u n a s t a n o i u i s k u d y r e k t o r a .
Perforator 150 zn/sek
Dalekopis 10 zn/sek
Reproducer PR-80-2 lub tabulator T5M
ODRA 1103
U w agi z eksploatacji w Z akła d zie
O bliczeniow ym Białystok
O p isa n o e l e k t r o n i c z n y k a l k u l a t o r d z i e s i ę t n y O D R A 1103, p r o d u k o w a n y p r z e z Z a k ł a d y E L W R O w e W r o c ła w iu . P o d a n o o r g a n i z a c ję m a s z y n y , p a r a m e t r y te c h n i c z n e , sp o s o b y w s p ó ł p r a c y z m a s z y n a m i a n a l i t y c z n y m i . P r z e d s ta w io n o p r z y k ł a d y z a s t o s o w a ń k a l k u l a t o r a w Z a k ł a d z i e O b l i c z e n i o w y m B ia ł y s t o k .
—
maszyna
naszych potrzeb
E le k tro n ic z n y k a lk u la to r d z ie s ię tn y E K D O D R A 1103, w y p ro d u k o w a n y p rz e z E LW R O , p rz e z n a c z o n o p rz e d e w s z y s tk im do w y p o s a ż e n ia s ta c ji m a s z y n a n a lity c z ny ch . Z a p o m o cą E K D m o ż n a w y k o n y w a ć c z te ry d z ia ła n ia a ry tm e ty c z n e , d z ia ła n ia lo g ic z n e — w ro d z a ju p o ró w n a n ia — o ra z d z ia ła n ia po m o cn icze, j a k p rz e n o szen ie, p rz e s u w a n ie liczb itp .
1. O rganizacja EKD ODRA 1103
O D R A 1103 je s t m a s z y n ą o a r y tm e ty c e d z ie s ię tn e j d la d a n y c h i a r y tm e ty c e b in a r n e j d la ro zk azó w . D ługość sło w a liczb o w e g o m oże b y ć z m ie n n a w g ra n ic a c h od 1— 16 c y fr d z ie s ię tn y c h . N a to m ia s t d łu g o ść sło w a ro z k a z o w e g o je s t s ta ła i w y n o si 16 b itó w . W s k ła d m a sz y n y w c h o d z i:
® je d n o s tk a c e n tr a ln a
® z e w n ę trz n a p a m ię ć b ę b n o w a
© u rz ą d z e n ia w e jś c ia -w y jś c ia
® p u lp it o p e ra to ra
J e d n o s tk a c e n tr a ln a s k ła d a się z:
® a r y tm o m e tr a
• f e r r y to w e j p a m ię c i o p e ra c y jn e j o p o je m n o śc i 1 K k o m ó re k 16 + 1 b ito w y c h (b it p a rz y sto śc i).
P a m ię ć o p e r a c y jn a p o s ia d a p o d w ó jn ą a d re s a c ję :
• je d n ą d la k o m ó r e k te c h n ic z n y c h od 0 do 1023
• d ru g ą d la c z w ó re k b itó w — te t r a d (w 1 te tr a d z ie z a p a m ię tu je się je d n ą c y fr ę d z ie s ię tn ą w k o d z ie p r o sty m ).
S c h e m a t o r g a n i z a c y j n y E K D O D R A 1103
W d ru g im p r z y p a d k u p a m ię ć o p e ra c y jn a je s t d z ie lo n a n a 4 s tr e f y o n u m e r a c h 0, 1, 2, 3, a te t r a d y w s tr e f a c h są a d re s o w a n e od 0 do 1023. N u m e r s t r e f y o k re ś la d w u b ito w y d o d a tk o w y r e j e s t r o zn aczo n y p rz e z B.
J e d n o s tk i c e n tr a ln e o ra z p a m ię c i b ę b n o w e u m ieszczo n e są k o n s tr u k c y jn ie w je d n e j sz a fie o g a b a r y ta c h zb liżo - żo n y ch do g a b a ry tó w EM C O D R A 1103. R ó w n ie ż n ie k tó r e zesp o ły e le k tro n ic z n e m a s z y n y , j a k zasila c z e , p a k ie ty , p o d z e sp o ły p a m ię c i fe r r y to w e j i b ę b n o w e j są ta k ie sa m e , ja k w m a s z y n ie O D R A 1103.
P o m o c n ic z a p a m ię ć b ę b n o w a p o s ia d a p o je m n o ść 32 768 słów 16 + 1 b ito w y c h (131 072 te tr a d ) ze ś re d n im c z a sem d o s tę p u 10 m ilise k . S z y b k o ść p r z e s y ła n ia in f o r m a c ji z p a m ię c i do p a m ię c i o p e ra c y jn e j w y n o si 12 000 słć w /se k .
P rz e s y ła n ie o p e ra c ji o d b y w a się b lo k o w o . D ługość b lo k u je s t z m ie n n a i m oże w y n o s ić od 1 do 256 słów 1 6 -b ito w y ch .
U rz ą d z e n ia m i w e jś c ia - w y jś c ia m o g ą b y ć :
• t a b u l a to r T -5B
® r e p r o d u c e r P R -8 0 -2
® d a le k o p is o sz y b k o śc i 10 z n a k ó w /se k .
• c z y tn ik ta ś m y p a p ie r o w e j o szy b k o ści c z y ta n ia 300 z n a k ó w /se k .
• d z iu r k a r k a ta ś m y p a p ie ro w e j FA C IT -1500 o s z y b k o ści p e r f o r a c ji 150 z n a k ó w /se k .
2. W spółpraca EKD ODRA 1103 z urządzeniam i w e jś c ia -w y jśc ia
W s p ó łp ra c a ta b u la to r a z p a m ię c ią b ę b n o w ą p o le g a ją c a na w y k o n a n iu o p e ra c ji p rz e p is y w a n ia b lo k ó w i n f o r m a c ji do p a m ię c i b ę b n o w e j i z p o w ro te m , n ie ró ż n i się p o d w z g lę d e m ro z k a z o w y m od w y k o n a n ia o p e ra c ji a ry tm e ty c z n y c h czy o rg a n iz a c y jn y c h . M a k s y m a ln y czas w y k o n a n ia o p e ra c ji b ę b n o w e j w y n o si w p rz y b liż e n iu 65 m ilise k ., czyli czas trz e c h o b ro tó w b ę b n a .
W sp ó łp ra c a z c z y tn ik ie m ta ś m y , p e r f o r a to r e m ta ś m y i d a le k o p is e m u ło ż o n a je s t n a n ieco in n y c h z a s a d a c h , n iż w s p ó łp r a c a z b ę b n e m . K a lk u la to r m oże p rz e jś ć do w y k o n a n ia n a s tę p n e g o ro z k a z u , m im o , że o d p o w ie d n ia o p e ra c ja w e jś c ia - w y jś c ia n ie z o s ta ła jesz c z e z a k o ń c z o n a — w ty m se n sie , że części m e c h a n ic z n e u rz ą d z e n ia z e w n ę trz n e g o n ie p o w ró c iły jesz c z e do p o ło ż e n ia w y jśc io w e g o .
3. W spółpraca EKD ODRA 1103 z urządzeniam i kar- tow ym i
K a lk u la to r w s p ó łp r a c u je z re p r o d u c e re m P R -8 0 -2 i ta b u la to r e m T -5M .
M a sz y n y a n a lity c z n e tr a k to w a n e są p rz e z O D R Ę 1103 ja k o u rz ą d z e n ie p o z w a la ją c e n a w c z y ta n ie k a r t y i w y - p e rf o ro w a n ie w y n ik ó w >na k a r c ie (re p ro d u c e r) lu b w y d ru k o w a n ie ty c h w y n ik ó w za p o m o cą a p a r a tu p is z ą cego (ta b u la to r).
T a b lic e p ro g r a m o w e m a s z y n a n a lity c z n y c h n ie m a ją w te j s y tu a c ji z a s to s o w a n ia , a w z w ią z k u z ty m n ie są u ż y w a n e lic z n ik i ta b u la to r a , a n i u k ła d y p o ró w n a n ia k o n tr o ln e g o re p r o d u c e ra .
M a sz y n y a n a lity c z n e w s p ó łp r a c u ją z k a lk u la to r e m S T A R T -S T O P O W O . Im p u ls s t a r to w y k a lk u la to r a p o w o d u je w łą c z e n ie s iln ik a n a czas p rz e jś c ia je d n e j k a r ty . P o p rz e jś c iu k a r ty m a s z y n a a n a lity c z n a z a tr z y m u je się, je ś li n ie z o s ta n ie w y p ra c o w a n y n a s tę p n y im p u ls S T A R T .
W spółpraca EKD ODRA 1103 z reproducerem P R -80-2 K a r ty o d c z y ty w a n e są p rz e z c z y ta n ie re p r o d u c e r a za p o m o cą p ie rw s z e g o k o m p le tu szczo tek . S z czo tk i k o n tr o ln e n ie są n a ogół w y k o rz y s ty w a n e . K a r ty p e r f o ro w a n e są n a „ d ro d z e p e r f o r a c ji”. K a r ta w y p e rfo ro - w a n a w p ie rw s z y m c y k lu , w c z y ta n a z o s ta je za p o m o cą sz czo tek k o n tr o ln y c h d ro g i p e r f o r a c ji n a s ta łe w p a m ię c i fe r r y to w e j w ce lu p ro g ra m o w e j k o n tr o li p o p ra w n o ś c i p e rf o ra c ji. P r z e tw a r z a n ie i w y p ro w a d z a n ie
w y n ik ó w m oże się o d b y w a ć n a ty c h sa m y c h k a r ta c h . W y m a g a n e je s t p rz e n o s z e n ie k a r to z b io r u do d ro g i p e r fo ra c ji. M ożliw e j e s t ró w n ie ż w y p ro w a d z e n ie w y n ik ó w n a k a r to z b ió r c zy sty ch k a r t , w te d y , je d n a k zu ży cie k a r t je s t p o d w ó jn e . R z e c z y w ista w y d a jn o ś ć p r z e tw a rz a n ia i p e r f o r a c ji w y n ik ó w n a ty c h sa m y c h k a r ta c h w a h a się w te o re ty c z n y c h g ra n ic a c h 5000— 5500 k a r t n a g odzinę. W y d a jn o ś ć w p ro w a d z a n ia w y n ik ó w n a k a r t y c z y ste je s t jesz c z e w ię k sz a .
R o zk azy c z y ta n ia i d w a ro z k a z y p e rf o ro w a n ia k a r t y z re a liz o w a n e są u k ła d o w o . R o z k a z c z y ta n ia czy p e r fo r a c ji k a r t y p o w o d u je z a p a m ię ta n ie a d re s u p o c z ą tk u p o la p a m ię c i fe r r y to w e j i w y p ro w a d z e n ie s y g n a łu s t a r t u d la o d p o w ie d n ie g o u rz ą d z e n ia . K a lk u la to r zd ąży w ty m c zasie w y k o n a ć k il k a s e t ro z k a z ó w , z a n im e f e k ty w n ie się ro zp o czn ie w c z y ta n ie , e w e n tu a ln ie p e r f o r a c j a k a r ty . G d y p ie rw s z y w ie rs z k a r t y (w iersz d z ie w ią te k ) z n a jd z ie się n a d sz c z o tk a m i o d c z y tu , e w e n tu a l n ie pod n o ż a m i p e rf o ru ją c y m i — to o b lic z e n ia z o sta n ą z a w ie sz o n e n a czas około 400 m ilise k , k tó r e k a lk u la to r z u ż y w a n a s te ro w a n ie o d czy te m (p e r fo ra c ja ). Z a w ie s z a n ie m a m ie js c e d la k a ż d e g o w ie rs z a . C zas m ię d z y z a w ie s z a n ia m i o b liczeń w y k o rz y s ty w a n y j e s t p rzez k a lk u l a to r do n o rm a ln y c h obliczeń.
4. L ista rozkazów , ję z y k i program ow an ia
L is ta ro z k a z ó w m a s z y n y z a w ie ra 38 ro z k a z ó w ty p u :
® ro z k a z y sk o k ó w w a r u n k o w y c h i b e z w a ru n k o w y c h
• ro z k a z y o rg a n iz a c y jn e
• ro z k a z m o d y f ik a c ji n a s tę p n e g o ro z k a z u p rz e z z a w a rto ś ć d o w o ln e j k o m ó rk i p a m ię c i o p e ra c y jn e j
® ro z k a z y p rz e s u n ię ć a ry tm e ty c z n y c h i c y k lic z n y c h
• ro z k a z y d z ia ła ń n a lic z b a c h b in a r n y c h (o d sy łan ie, d o d a w a n ie , o d e jm o w a n ie )
® ro z k a z y d z ia ła ń d z ie s ię tn y c h (d o d a w a n ie , o d e jm o w a n ie d z ie s ię tn e r e a liz u je się p rz e z d o d a n ie liczby ze z m ie n io n y m z n a k ie m )
• ro z k a z y w e jś c ia -w y jś c ia .
E K D O D R A 1103 p o s ia d a d w a o p ra c o w a n e i u d o k u m e n to w a n e z e w n ę trz n ie ję z y k i p ro g r a m o w a n ia :
1. P o d s ta w o w y ję z y k n u m e ry c z n y PJN
2. P o d s ta w o w y A lfa n u m e ry c z n y S y ste m P r o g r a m o w a n ia P A S .
P J N p o z w a la n a n a p is a n ie p ro g r a m ó w z n a jd u ją c y c h się w śc isły m z w ią z k u z ję z y k ie m w e w n ę trz n y m m a szyny. P o z w a la on ró w n ie ż n a d o łą c z a n ie w p ro s ty sp o só b p o d p ro g ra m ó w do p ro g r a m ó w g łó w n y ch . Z a ró w n o części o p e ra c y jn e ro zk azó w , j a k i części a d r e sow e są w ty m ję z y k u d o d a w a n e ó sem k o w o . W ję z y k u P J N są n a p is a n e p ro g r a m y b ib lio te c z n e o ra z tr a n s a to r ję z y k a P A S . P A S od P J N ró ż n i się ty lk o sp o so b em k o d o w a n ia ro zk azó w . C zęść o p e ra c y jn a ro z k a z u je s t k o d o w a n a tr z e m a lite r a m i (sym bol), sta n o w ią c y m i s k r ó t g łó w n e j n azw y czy n n o ści, k tó r a m a być w y k o n y w a n a , a część a d re s o w a k o d o w a n a j e s t ' d z ie s ię tn ie . D zięk i te m u ję z y k P A S je s t ła tw ie js z y do z a p a m ię ta n ia i w y g o d n ie js z y w u ży ciu . D o d a tk o w o u w z g lę d n io n o w n im u d o g o d n ie n ia w w y p ro w a d z a n iu n a g łó w k ó w do ta b u lo g ra m ó w d a le k o p iso w y c h .
N o śn ik a m i p ro g r a m ó w m o g ą b y ć: ta ś m a p e rf o ro w a n a lu b k a r t y p e rf o ro w a n e . N a ta ś m ie m o ż n a d z iu rk o w a ć p ro g r a m y w o b u w s p o m n ia n y c h ję z y k a c h , n a to m ia s t n a k a r ta c h — ty lk o p ro g r a m y n a p is a n e w ję z y k u P J N .
5. O program ow anie
W s k ła d b ib lio te k i p ro g r a m ó w w c h o d z ą n a s tę p u ją c e r o d z a je p ro g r a m ó w :
® p ro g r a m y sy s te m o w e
® p ro g r a m y o b liczen io w e.
D o p ro g r a m ó w s y s te m o w y c h z a lic z a m y :
® P J N
® P A S
® sy s te m p ro g r a m ó w z m ie n n e g o p rz e c in k a , re a liz o w a n e g o d z ie s ię tn ie
® p ro g r a m y w y p ro w a d z a n ia i w p ro w a d z a n ia ta ś m b i
n a rn y c h .
W śród p ro g r a m ó w o b liczen io w y ch w y m ie n ić n a le ż y ta k ie , k tó r e d o ty czą :
• z a g a d n ie ń tr a n s p o rto w y c h
® P E R T u
• e w id e n c ji o b ro tu m a te ria ło w e g o
® lis t p ła c p ra c o w n ik ó w fizy czn y ch
® lis t p ła c p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h
® ro zliczeń m a te ria łó w d la p rz e d s ię b io rs tw b u d o w la nych.
6. O cen a p ra c y E K D O D R A 1103 w w a r u n k a c h Z O B IA K
Z O B IA K je s t o ś ro d k ie m o b lic z e n io w y m w y p o sa ż o n y m c h w ilo w o w z e s ta w y m a s z y n a n a lity c z n y c h lic z ą c y c h : tr z y ta b u la to r y SO E M T R O N 402, tr z y s o r te r y S O E M - T R O N 434, d w a r e p r o d u c e ry P R -8 0 -2 , je d e n k o la to r o ra z E K D O D R A 1103 (nie licząc d z iu r k a r e k i s p r a w - d z a re k k a rt).
Do g łó w n y c h z a g a d n ie ń o p ra c o w a n y c h i r e a liz o w a n y ch w Z O B IA K n a le ż ą :
® ro z lic z e n ia o d b io rc ó w e n e rg ii e le k try c z n e j i g azu (w ty m s ta ty s ty k a zu ży cia i g o s p o d a r k a lic z n ik a m i d la ZE B ia ły sto k )
® e w id e n c ja o b ro tu m a te ria ło w e g o d la p rz e d s ię b io rs tw b u d o w la n y c h
® o b lic z e n ia ta c h im e try c z n e d la C e n tra ln e g o B iu ra S tu d ió w i P r o je k tó w W o d n o -M e lio ra c y jn y c h
® o b lic z e n ia p o d a tk u i w y c e n a sp rz e d a ż y w c e n a c h z b y tu , d e ta lic z n y c h i ko szcie p la n o w a n y m .
W o k re s ie 9 m ie się c y — od 1.I X .1968 r. do 1.VI.1969 r.
— o p ra c o w a n o 19 p ro g r a m ó w d la E K D O D R A 1103, w y k o rz y s tu ją c w s z y s tk ie m o ż liw e ro d z a je p r a c y p o sia d a n e g o z e sta w u .
Ze w z g lę d u n a to, że w ięk szo ść o p ra c o w a n y c h z a g a d n ie ń , w k tó ry c h z n a jd u je z a sto so w a n ie E K D w p o łą c z e n iu z re p r o d u c e re m w y m a g a p ro g ra m o w a n e g o c z y ta n ia d a n y c h z k a r t , ich p r z e tw a r z a n ia i p e r f o r o w a n ia n a ty c h sa m y c h k a r ta c h — o p ra c o w a n o u n iw e r sa ln y p ro g r a m i p e w n ą liczb ę p o d p ro g ra m ó w , w y b ie ra n y c h w z a le żn o ści od ro d z a ju z a g a d n ie n ia .
W sp o m n ia n y sy s te m p ro g ra m ó w o zn aczo n o w Z O B IA K sy m b o le m 1 103-V III-1. W y k o rz y s tu je on m a k s y m a ln ie c zas p ra c y m a s z y n y c y fro w e j, a r e p r o d u c e r p r a c u je w z a sa d z ie b ez z a tr z y m a ń .
W c zasie w c z y ty w a n ia k a r t y p o p rz e z re p r o d u c e r, E K D p rz e tw a r z a in f o rm a c je w c z y ta n e p o p rz e d n io i je d n o c ześn ie d o p e rf o ro w u je w y n ik . P o n a d to p ro g r a m s p r a w d za w ty m sa m y m czasie p ra w id ło w o ś ć p e r f o r a c ji p rz e z p o w tó rn e p rz e lic z e n ie w y p e rfo ro w a n e j k a r t y i p o ró w n a n ie ta k o trz y m a n y c h w y n ik ó w z w y n ik a m i n a n ie s io n y m i n a k a r tę .
J e ś li w y n ik p o ró w n a n ia je s t n e g a ty w n y — m a s z y n a w s tr z y m u je p ra c ę , a b łę d n ie w y p e rfo ro w a n a k a r t a z n a jd u je się n a w ie rz c h u k a s e ty d ro g i p e r f o r a c ji r e - p ro d u c e r a .
W tr a k c ie e k s p lo a ta c ji p ro g r a m u s tw ie rd z o n o , że p o w s ta łe b łę d y b y ły s p o w o d o w a n e w y łą c z n ie z łą p ra c ą
re p r o d u c e ra (p o d w ó jn a p e rf o ra c ja ) , e w e n tu a ln ie zły m i w y m ia r a m i k a r t m a s z y n o w y c h . D o ty c h c z a s n ie s t w ie r dzono b łę d ó w p o w s ta ły c h z w in y E K D , m im o p r z e t w a rz a n y c h p o n a d 200 ty s. k a r t m iesięczn ie. T u n a le ż y jeszcze d o d ać, że re p r o d u c e r P R -8 0 -2 s ta n o w i u rz ą d z e n ie z b y t p o w o ln e, ja k n a m o ż liw o śc i E K D O D R A 1103.
C zas p ra c y E K D je s t w y k o rz y s ta n y w o k o ło 40% , a n ie je d n o k ro tn ie w jeszcze m n ie js z y m s to p n iu w z a leżn o ści od z a g a d n ie n ia . P o z o s ta ły czas E K D tr a c i o c z e k u ją c n a z a k o ń c z e n ie p r a c y re p r o d u c e r a . W y n ik a stą d , że czas p r z e tw a r z a n ia in f o rm a c ji z je d n e j k a r t y je s t zaw sze je d n a k o w y , n ie z a le ż n ie od re a liz o w a n e g o p ro b le m u .
Z c h a r a k t e r y s ty k i f u n k c jo n a ln e j, j a k i z p o d a n e g o o p ro g r a m o w a n ia w id a ć , że E K D O D R A 1103 p o s ia d a w ie le cech w sp ó ln y c h z u n iw e rs a ln y m i m a s z y n a m i c y fro w y m i. J e d n y m z e le m e n tó w ró ż n ią c y c h ją od ta k ic h m a s z y n , ja k np. O D R A 1003, O D R A 1013 czy E L L IO T T 803 B , do k tó r y c h m o ż n a b y j ą p o ró w n a ć — je s t tr o c h ę u b o ższa lis ta ro z k a z ó w do o b lic z e ń n u m e ry c z n y c h .
Z a s a d n ic z ą p rz e s z k o d ę do szerszeg o s to s o w a n ia O DRY 1103 s ta n o w i p ro g r a m o w a re a liz a c ja m n o ż e n ia i d z ie le n ia , a szczeg ó ln ie d z ia ła ń z m ie n n o p rz e c in k o w y ch , g d y ż a n g a ż u ją w d u ż y m s to p n iu czas i p a m ię ć . Z p u n k tu w id z e n ia is tn ie ją c e g o o p ro g r a m o w a n ia w y n ik a je d n a k , że n ie k tó re z a g a d n ie n ia , z w ią z a n e g łó w n ie z p ro g r a m o w a n ie m lin io w y m , m o g ą b y ć r e a liz o w a n e za p o m o c ą O D R Y 1103, np. z a g a d n ie n ia t r a n s p o r to w e, P E R T . P r a k t y k a w y k a z a ła , że ta k ż e n ie k tó re o b lic z e n ia te c h n ic z n e m o g ą b y ć re a liz o w a n e n a te j m aszy n ie.
P rz y k ła d e m m o g ą b y ć o b lic z e n ia ta c h im e try c z n e . O k a zało się p rz y ty m , że k o sz ty o b lic z e ń w ty m p r z y p a d k u s ą p rz e s z ło d w u k r o tn ie m n ie js z e , n iż d la m aszy n E L L IO T T 803 B. Id e n ty c z n e o b lic z e n ia w y k o n y w a n o w In s ty tu c ie E le k tro te c h n ik i, W a rs z a w a -M ię d z y le s ie i w C O K B G d a ń sk .
W n io sk i
1. E K D O D R A 1103 je s t czy m ś w ię c e j n iż to, co z w y k le p rz y ję ło się ro z u m ie ć p o d p o ję c ie m k a lk u la to r w o d n ie s ie n iu do m a s z y n a n a łity c z n o -lic z ą c y c h , p o n ie w a ż m o ż n a ją zaliczy ć do g ru p y m a s z y n c y fro w y c h m a łe j m ocy.
2. Z e w z g lę d u n a jeg o z a sa d n ic z e p rz e z n a c z e n ie m o ż n a p o s tu lo w a ć m o ż liw o ść z a s tą p ie n ia re p r o d u c e r a P R -8 0 -2 p o d o b n y m , szy b szy m u rz ą d z e n ie m .
3. Z n a c z n y m i ja k o ś c io w y m u le p s z e n ie m b y ła b y m o ż liw o ść p o d łą c z e n ia d w ó ch ró w n o le g ły c h re p r o d u c e ró w (szybszych), w te d y m a s z y n a im ito w a ła b y p r a c ę ta ś m m a g n e ty c z n y c h . R e a liz a c ja S P D w e d łu g m o d e lu p rz e tw a r z a n ia tr a n z a k c ji b y ła b y z u p e łn ie m o ż liw a (v id e p o s tu la ty A. T a rg o w sk ie g o w a r ty k u le p t. „K o szty z a s to s o w a n ia E T O ” — „M aszy n y M a te m a ty c z n e "
n r 2/1969).
4. W ty m s ta n ie rzeczy — z a m ia r z a n ie c h a n ia p r o d u k c ji E K D O D R Y 1103 w y d a je się b y ć, m o im z d a n iem , n ie p o ro z u m ie n ie m .
Z K R A J O W E J P R A S Y TECHWMCZWEJ
W IE C Z Y Ń S K I A .: P r a k ty c z n a re a liz a c ja id e n ty fik a c ji p rz e m y sło w e g o p ro c e s u te c h n o lo g ic z n e g o p rz y u ży ciu d w ó ch m a s z y n c y fro w y c h A R C H -102 i ZAM -41.
K o n c e p c ja id e n ty f ik a c ji m e to d a m i s ta ty s ty c z n y m i z ło żo n y ch u k ła d ó w te c h n o lo g ic z n y c h p rz e m y słu c h e m ic z nego p rz y u ży c iu d w ó ch m a s z y n c y fro w y c h . U k ła d m a s z y n c y fro w y c h i p o d z ia ł z a d a ń p o m ięd zy m aszy n y .
„P O M IA R Y A U T O M A T Y K A K O N T R O L A ” , 1969, 05:15 (5), s. 231— 233.
K A G E L R.: P ro b le m y k o m p le k s o w e j a u to m a ty z a c ji w a lc o w n i w s tę p n e g o p rz e ro b u .
S y s te m k o m p le k s o w e j a u to m a ty z a c ji o b e jm u ją c y a u to m a ty z a c ję z a rz ą d z a n ia , śle d z e n ia m a te r i a łu i s te r o w a n ia o b ie k ta m i. P r z y k ła d y s t r u k tu r y s y s te m ó w k ie r o w a n ia w a lc o w n ią n a w r o tn ą i w a lc o w n ią b la c h g r u b y ch z z a s to s o w a n ie m c z te re c h m a s z y n m a te m a ty c z n y ch . S c h e m a ty sy s te m u a u to m a ty z a c ji z a rz ą d z a n ia w h u c ie „ Z A P O R Ż S T A L ” o ra z s c h e m a t id e o w y s te r o w a n ia i p r z y p ły w u in f o r m a c ji w w a lc o w n i D O R M A N L O N G (A nglia). A u to m a ty z a c ja z a rz ą d z a n ia i s te r o w a n ia p o d s ta w o w y m i o d c in k a m i p ro d u k c y jn y m i.
P ro g r a m y w a lc o w a n ia i m o d e l m a te m a ty c z n y p ro c e su . E ta p y w p ro w a d z a n ia a u to m a ty z a c ji.
„ H U T N IK ” , 1968, 06:36 (6), s. 281—289.
