• Nie Znaleziono Wyników

Maszyny Matematyczne Nr 8; Organ Pełnomocnika Rządu do Spraw Elektronicznej Techniki Obliczeniowej i Naczelnej Organizacji Technicznej - Digital Library of the Silesian University of Technology

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Maszyny Matematyczne Nr 8; Organ Pełnomocnika Rządu do Spraw Elektronicznej Techniki Obliczeniowej i Naczelnej Organizacji Technicznej - Digital Library of the Silesian University of Technology"

Copied!
28
0
0

Pełen tekst

(1)

zastosowania

w gospodarce

technice

i nauce

(2)

S P I S T R E S C I COflEPjK AH M E C O N T E N T S A n d rzej T a r g o w sk i — „ 0

p r o j e k to w a n iu i d o k u m e n - t a c j i s y s te m o w a u to m a - ty c z n e g o p r z e tw a r z a n ia in - f o r m a c ji (A P I)” . . . . M aria P a k u lsk a — „ O z n a - c z e n ia do s c h e m a to w b lo - k o w y c h s to s o w a n e w p r o - j e k t a c h s y s te m o w e le k t r o - n ic z n e g o p r z e t w a r z a n ia d a - n y c h ” (SE PD ) . . . . R yszard F ra n cza k , R yszard F ry d ry ch o w sk i, J erzy K a- zim ierz Z ie lin sk i — „ O b li- c z a n ie c h a r a k t e r y s t y k w y - tw o rc z y c h e le k tr o w n i c ie p l- n y c h za po m o cq m a s z y n y c y f r o w e j” ...

W ald em ar R om an iu k

„ S y m u la c ja o b w o d o w lo - g ic z n y c h za p o m o c ^ m a ­ sz y n y c y f r o w e j” . Jan B ie le c k i, W lodzim ierz Z u b erek — „ F r6b a w .yko- r z y s ta n ia m a s z y n y c y f r o ­ w e j U M C -10 do celo w p r o - g ra m o w e g o n a u c z a n ia ” T a d eu sz Jarno — „ S y s te - m a ty k a b a d a n p a te n to w y c h p rz y z a s to s o w a n iu e le k t r o - n ic z n e j m a s z y n y m a t e m a - ty c z n e j” ...

Z K R A J U i ze S W IA T A . A d am B. E m p ach er

„ D A T A F A IR -6 7 ”

11

14

19 21

A. TaproBCKii — „IIpoeKTH-

P 0 B a H M e H f l O K y . M e H T a U M H CMCTeM aB T O M B T M M e C K O r O

npeo5pa3osaHHH MH<J>opMa- u,m i (A PI)'1 ...1

M. ITaKyjifcCKa — „OSo3Ha-

M e H H S f l j i n 6 j i o K - c x e M n p w - M e H a c M t i e b n p o e K T a x c w c - t 6 m 3 j i e K T p o n H o r o r i p e o S p a - 3 0 B a H H H f l a H H b I X (SEPD)" 4

I’. ^ p a i n a u , P. <I>pi>mpbi-

xobckii, E. K. 3ejiJinbCKii

---- „ P a C H C T n p 0 H 3 B 0 f l C T B e H - H b r x x a p a K T e p M C T H K T a n - J lO B b lX S J ie K T p O C T a H U M M C

no.Mombio ipicbpoBoii Ma-

I I I H H b l ” ...6

P>. PoMauiOK — „M oflejinpo-

s a H w e n o r n H e c K w x i j e n e M C n O M O IM b K ) I J M C b p O B b lX B b l - H H C J I H T e jI b H b l X M 31 I I H H ” . 11

H. EejieuKH, B. 3yCcpeK —

„rionbiTKa ncn0Jib30BaHMH i^picbpoBOM M a u i M H b i i ^ e j i e w n p o r p a M M H o r o o S y H e H i w ’ . 14 T. Hpno „CwcTeMaTHKa

naTeHTHbix MccJiesoBaHiiH npH npwMeHetrHH 3 B M . . 19

X P O H M K A ... 21

A . B. 3n in axep F A IR -6 7

— D A T A -

P R Z E G L A D N IC T W . .

W I D A W -

23 0 B 3 0 P JIM T E P A T y P B l 23

A. T a rg o w sk i — D e sig n a n d d o c u m e n ta tio n of a u ­ to m a tic in f o r m a tio n p r o ­ c e ss in g s y s te m s . . . . 1

M. P a k u lsk a — N o ta tio n s in b lo c k d ia g r a m s u s e d in E D P s y s te m d e s ig n s . . 4

R. F ran czak , R. F r y d r y ­ ch o w sk i, J. K. Z ie lin sk i — C a lc u la tio n of p r o d u c tiv ity c h a r a c te r i s tic s of th e r m a l - -e le c tr ic p o w e r s t a ti o n s by d ig ita l c o m p u te r . . . 6

W. R om an iu k — S im u la ­ tio n o f lo g ic a l c ir c u its by d ig ita l c o m p u te r . . . 11

J. B ie le c k i, W. Z u b erek — U tiliz a tio n te s t o f th e U M C -10 d ig ita l c o m p u te r fo r p ro g r a m m e d in s tr u c t io n 14

T. Jarno — S y s te m a tic s of p a t e n t e x a m in a tio n s b y e le c tr o n ic d ig ita l c o m p u te r 19

C H R O N IC L E . . . . 21

A. B. E m p a c h e r — D A T A - F A IR -6 7

E D I T I O N R E V I E W . 23

W YD AW N IC TW A C Z A S O P IS M T E C H N IC 2 N Y C H

NOT Warszawa Czacklego 3*5

KOLEGIUM REDAK CYJN E

R e d a k to r naczeln y p ro f. d r L eon L.UKASZEWICZ

Doc. d r inz. K o n rad FIA LK O W SK I (zast. re d a k to ra naczelnego), W ladyslaw K LEPACZ, dr A n lo n i M AZU RKIEW ICZ, in t. D o ro ta PRA W D ZIC (zast. re d a k to ra naczelnego),

m g r inz. A n d rzej TARGOW SKI

S e k rc ta rz R ed ak cji m g r W anda KACER R e d a k to r tech n iczn y A licia B1L RADA PROGRAMOWA

P ro f. d r in t. J e rz y B ro m irs k i (przew odniczqcy), m g r in i. J a n B u rsch e, doc. S te fan C zarnccki, m g r M ichal Doroszew icz, m g r A dam B. E m p ach er (sek retarz), m g r in i. B oleslaw G liksm an, m gr inz. Jo zef Knysz, m g r in t. L u d w ik M ebel, doc. d r T ad eu sz P eche, in i. Z dzislaw Puzclra- kiew icz, doc. m gr inz. Jo zef T h ie rry (w iceprzew odniczqcy), d r T adeusz W alczak, m gr S te fan

W ojciechow ski, d r inz. H e n ry k W oiniaclci, m g r inz. J a n Z. Z ydow o R cd ak c ja : W arszaw a, ul. E m ilii P la te r 20 m. 15, tel. 21-13-91. Z astqpca re d a k to ra naczelnego tel. 28-37-29

Z ak lad K o lp o rta iu WCT NOT, W arszaw a, ul. M azow iccka 12

Z ak t. G raf. „ T a m k a ” . Z. 2 Zam . 512. P a p ie r d ru k . p o w lek an y V kl. 80 g. A -l. O bj. 3 a rk . d ru k . N ak tad 2200. N-38^

Cena eK zem D larza i\ P re n u m e ra ta ro czn a zl 9G,00

(3)

maszyny

tematyczne

z a std so ^ a n ia w g o sp o d a rc e , iechnice i n au ce

Hr 8

M I E S U C Z N I K

1 9 6 8

R O K I V

S i e r p i e n

Or gan P e t n o m o c n i k a Rzqdu do S p r a w E l e k t r o n i c z n e j T e c h n i k i D b l i c z e n i o w e j i H a c z e l n e j O r g a n i z a c j i T e c h n i c z n e j

A N D R Z E J T A R G O W SK I

led

ZETO-ZOWAH W arszaw a

681.322.02:65.011.56 + 681.3—0.57.3

0 projektowaniu i dokumentacji systemow automatycznego przetwarzania informacji (API)

N a p o d s t a w i e d o s w i a d c z e n p r o j e k t o w a n i a i w d r a z a n i a s y s t e m o w A P I w Z a k l a d z i e O b l i c z e n i o w y m — W a r s z a w a , a u t o r p o d a j e s z e r e g p r a k t y c z n y c h w n i o s k o w d o t y - c z q c y c h o r g a n i z a c ji p r o j e k t o w a n i a . P o z y t y w n e r e z u l t a t y u z y s k a n o n a p r z y k l a d p r z e z w y o d r q b n i e n i e s t a n o w i s k a p r a c y — o p e r a t o r a s y s t e m u A P I , n a d z o r u jq c e g o i organizuj<\cego e k s p l o a ta c j q s y s t e m u . A u t o r r o z w a z a p r o b l e m k w a l i f i k a c j i p r o - j e k t a n t o w i ic h w l a s c i w e g o p r z y g o t o w a n i a . P r z e p r o w a d z a p o d z i a l f o r m a l n y s y s t e - m o w A P I n a s y s t e m , p o d s y s t e m , j e d n o s t k q p r z e t w a r z a n i a , p r o g r a m , f u n k c j q i a n a - li z u j e s t r u k t u r q d o k u m e n t a c j i w z a l e z n o s c i o d s t o p n ia p r z y g o t o w a n i a u z y t k o - w n i k a .

D o s w ia d c z e n ia p ly n ^ c e z e k s p lo a ta c ji s y s te m o w A P I w Z O W A R w o p a rc iu o m a s z y n y do p r z e tw a r z a n ia d a n y c h IB M 1440 i IC T 1300 w s k a z u jq , z e p o d s ta w g s p r a w n e g o p r o j e k to w a n ia i b e z k o liz y jn e j e k s p l o a ta ­ c ji j e s t d o k u m e n ta c ja te c h n ic z n a s y s te m o w . W e d lu g d a n y c h Z O W A R -u o p r a c o w a n ie d o k u m e n ta c ji i je j m o d y f ik o w a n ie w y n o s i s r e d n io 2 0% f u n d u s z u c zasu p r a c y p r o j e k ta n t o w . R o w n ie z m o z n a p r z y j^ c , z e ro c z - n y k o s z t z m ia n w d o k u m e n ta c ji, w y n o s i o k o lo 30—

—40%) p o c z q tk o w e g o k o s z tu p r o je k to w a n ia . M o zn a p o s ta w id tezQ, z e g w a r a n c jq p r a w id lo w e j w ie lo le tn ie j e k s p lo a ta c ji s y s te m u A P I je s t t a k a o r g a n iz a c ja p r o ­ j e k t o w a n i a i e k s p lo a ta c ji, k t o r a z a b e z p ie c z a ci^ glq

„ z y w o tn o s c ” d o k u m e n ta c ji s y s te m u , cz y li m o zliw o sd w p r o w a d z a n ia z m ia n . P o n ie w a z , ja k w ia d o m o , zm ian y pow od u j^ zm ia n y — p rzez to trudno p o w ic d z ie c , aby p ro jek t zlo zo n eg o sy s te m u A P I m o g l bye k ie d y k o l- w ie k za k o n czo n y . Z a k o n c z o n e m o g q b y e p o sz c z e g o l- n e w e r s j e s y s te m u .

P r a k t y k a b iu r k o n s tr u k c y jn o - te c h n o lo g ic z n y c h p o - tw ie r d z a w y s t? p o w a n ie lic z n y c h z m ia n i p o p ra w e k , k to r e sq g lo w n y m u tr a p ie n ie m w y d z ia lo w p r o d u k c y j- n y c h , slu z b k o n s e r w a c y jn y c h (v id e czqsci z a m ie n n e ).

A czy m o z n a p r z y r o w n a c w y ro b n a w e t ta k zlozony j a k r a d io czy sa m o c h o d do zlo zo n eg o s y s te m u A P I?

T a k p o s ta w io n y p r o b le m n a r z u c a o d p o w ie d n ifi o rg a - n iz a c j? o s r o d k o w o b lic z e n io w y c h i b iu r p r o j e k to w a ­ n ia s y s te m o w A P I . N a jp o w a z n ie js z y m m a n k a m e n te m w d o ty c h c z a s o w e j o r g a n iz a c ji te g o ty p u je d n o s te k j e s t s y t u a c ja , w k to r e j p r o j e k t a n t p o u ru c h o m ie n iu p e w n e g o s y s te m u (lu b je g o e le m e n tu ) p rz e c h o d z i do p r o je k to w a n ia n a s tq p n e g o .

P o p e w n y m c z a sie (np. po 3 la ta c h ) n a le z y w p r o w a - d zic z a s a d n ic z e z m ia n y do s y s te m u . O k a z u je sit;, ze a u t o r n ie p a m i^ ta ju z w ie lu sz c z e g o lo w y c h ro z w ig - z a n , k to r e z a s to s o w a l w d a n y m s s y te m ie ( p r o je k tu j e

k o le j n y z rzQ du s y s te m ) lu b po p r o s tu n ie m o ze siq z a jg c w d a n y m o k r e s ie „ s t a r y m s y s te m e m ” z u w a g i n a b ie z q e e z a d a n ia . M o ze ro w n ie z z d a rz y c si? , ze a u t o r ju z n ie p r a c u j e w d a n y m o s r o d k u — a wiQC s y t u a c ja p r a w ie b ez w y js c ia .

Stcjd w y d a je siQ, ze o s r o d k i p r o je k to w a n ia b io rg n a s ie b ie o lb rzy m if) o d p o w ie d z ia ln o s c w o b e c z le c e n io d a w - co w i czQsto n ie bejdq m o g ly siQ w y w ig z a c w p r z y - szlo sci z te g o ty p u z o b o w ig z a n . W p e w n y m s e n s ie ta k a s y t u a c ja w y s t^ p u j e o b e c n ie w P o ls c e . S3 ta k i e oS rod- k i, k to r e o f e r u jq s w o je u s lu g i w z a k r e s ie p r o j e k to w a ­ n ia n a p r z y k l a d s y s te m o w ty p o w y c h n i e p r z e w id u jq c d a ls z y c h k o n s e k w e n c ji.

A b y u n ik n g c w p rz y s z lo s c i te g o ty p u p rz y p a d k o w , w p r o w a d z o n o w Z O W A R -z e s ta n o w is k o p r a c y — o p e ­ rator sy ste m u A P I, k to r y p r a c u j e w p io n ie e k s p l o a ta ­ c ji. Z a d a n ie m o p e r a to r a s y s te m u j e s t c ig g ly n a d z o r i o r g a n iz o w a n ie e k s p lo a ta c ji s y s te m u o ra z s a m o d z ie l- n e n a n o s z e n ie z m ia n . W z a le z n o sc i od zlozonoSci s y ­ ste m u , o p e r a t o r s y s te m u z a jm u je si? je d n y m lu b k i l - k o m a s y s te m a m i. T y lk o w t r u d n ie js z y c h p r z y p a d k a c h w y m a g a n a je s t in g e r e n c ja p r o j e k t a n t a . S ta n o w is k a te g o ty p u z d a ly w p r a k t y c e c a lk o w ic ie e g z a m in i m o ­ z n a p o w ie d z ie c , ze sg p e w n y m n o v u m w s w ia to w e j p r o b le m a ty c e A P I . B o w ie m o d p o w ie d n ie m a t e r i a ly m e to d y c z n e ta k i c h f i r m , j a k IB M czy IC T. n ie p r z e - w id y w a ly te g o ty p u p r a e o w n ik o w . B y e m o z e z te g o w z g lq d u , z e w p r z y p a d k a c h o s r o d k o w u s lu g o w y c h te g o ty p u p r a c o w n ic y w y stQ p o w a li u u z y tk o w n ik o w . N a to m ia s t w o s r o d k a c h u z y tk o w n ik o w — p r o b le m te n n ie s ta n o w i t a k p o w a z n e g o z a g a d n ie n ia , p o n ie w a z p r o j e k ta n c i sg z a w s z e n a m ie js c u , a te m p o p r o j e k t o ­ w a n ia n ie j e s t ta k w y s o k ie , a b y n ie u m o z liw ia lo o d - p o w ie d n ie j in g e r e n c ji . W k a z d y m r a z i e w o b u p r z y ­ p a d k a c h p r a c a cz^sto m a c h a r a k t e r im p r o w iz a c ji. *

1

(4)

O k w a lifik a c ja c h p r o je k ta n to w

D o ty c h c z a s o w a d y s k u s ja w o k o l fa z p r o je k to w a n ia p r z e d s ta w ia j e z w y k le w u k la d z ie f u n k c j o n a ln y m n p .:

a n a liz o w a n ie , p r o je k to w a n ie , p r o g r a m o w a n ie , te s to - w a n ie , w d r a z a n ie . P r o w a d z i to czQSto do ta k ic h n ie - p o ro z u m ie n , j a k p ro b y w y la n ia n ia s p e c ja ln o s c i: a n a - lity c y , p r o je k ta n c i - o r g a n i z a to r z y , p r o g r a m is e i lu b teg o ty p u w a r ia n t y . Co g o rs z e z d a r z a jg si? p r z y p a d k i p o - s tu lo w a n ia m a s o w e g o k s z ta lc e n ia p r o g r a m is to w ja k o w y o d r? b n io n e g o z a w o d u *). K ie ro w n ic y o S ro d k o w o b li­

c z e n io w y c h w ie d z g , ile j e s t k lo p o to w z te g o t y p u p r a - c o w n ik a m i. N a to m ia s t p r a e o w n ik o w ty c h s p o ty k a w ie - le ro z c z a r o w a n . P o g lg d n a te g o ty p u p o d z ia l si?g a w c z e s n y c h l a t k o m p u te r y z a c ji, a o b e c n ie c z ? sto je s t

„ w y d u m a n y ” p rz e z ro z n e g o r o d z a j u a d m i n is tr a c y j - n y c h k o o rd y n a to ro w .

T o p r a w d a , ze w p r o j e k to w a n iu w y s t? p u j e p r o g r a m o ­ w a n ie , a le u d z ia l te n za p a r ? l a t w m ia r ? r o z w o ju m e to d a u to m a ty c z n e g o p r o g r a m o w a n ia b ? d z ie m a la l (v id e B E S T , M A N A G E , IB M -M A R K itp .). P ie r w s z g k o n s e k w e n c jg ta k ie g o p o d z ia lu je s t p o d z ia l k o m o r e k w o s r o d k a c h o b lic z e n io w y c h . S z c z e g o ln ie w n o w o o r- g a n iz u jg c y c h si? o s r o d k a c h tw o rz o n e sq p ra c o w n ie a n a li ty k o w i p r o g r a m is to w . O k a z u je si?, ze w s p o l- p r a c a p o m i? d z y n im i p ro w a d z i do c ig g ly c h k o n f lik - to w . P o w o d u je to w k o n s e k w e n c ji n is k g w y d a jn o s c p r a c y , p o m im o p o z o rn e g o w z r o s tu s p e c ja liz a c ji. W r e - z u lta c ie a n a lity c y z a c z y n a jg p r o g r a m o w a i, a p r o g r a ­ m e d p r o je k to w a c . W m ia r ? u p ly w u c z a su , u m i e j? t - n o sc i n a ty l e w y r o w n u jg si?, ze m o z n a p r z y s tg p ic do p r z e o r g a n iz o w a n ia d z ia lo w w e d lu g k r y t e r i u m te m a - ty k i sy s te m o w , n p . „ g o s p o d a r k a m a t e r i a lo w a ” . O to z t a f o r m a d o m in u je w p r z y tla c z a jq c e j w i? k sz o s c i p r z y p a d k o w w d o b ry c h o s r o d k a c h z a g ra n ic z n y c h . O c z y w is c ie w s ro d p r o je k ta n t o w z n a jd u jg si? o so b y , k t o r e b a r d z ie j cigzq b ^ d z w k i e r u n k u o rg a n iz o w a n ia s y s te m u , b g d z w k i e r u n k u p r o g r a m o w a n ia . N ie m o ­ z n a s u g e r o w a c si? fa k te m , ze w y s t? p u jg i b ? d g w y - s t? p o w a c tz w . g fo w n i lu b w io d q c y p r o je k ta n c i , k to - r y c h u d z ia l w p r o g r a m o w a n iu j e s t z n ik o m y .

P o n a d to sz c z u p lo sc k a d r ro w n ie z w y m a g a p e w n y c h k o m p r o m is o w , a le S3 to je d y n ie f o r m y p rz e js c io w e . W z a c h o d n ic h o s r o d k a c h o b lic z e n io w y c h p r a c o w n ik p io n u p r o j e k to w a n ia m u s i d a w a c so b ie s k u te c z n ie r a d ? w k a z d y m p r z y p a d k u . P o d o b n ie o p e r a to r z y E M C z n a jg si? c z ? sto le p ie j n a p r o g r a m o w a n iu d a n e j m a ­ s z y n y od p r o j e k t a n t a , a c z?sto o b s lu g u jq c u l t r a - -s z y b k ie m a s z y n y , z a r a b i a jg n a w e t w i? c e j o d p r o ­ je k t a n to w .

W w ie lu o S ro d k a c h k r a jo w y c h w y d a je si? , z e o p e ­ r a to r z y z w o ln ie n i z o s ta li z ta k ie g o o b o w ig z k u . T a k ic h m ito w je s t z n a c z n ie w i? c e j. N ie b e z z n a c z e n ia sg p e - w n e m a n k a m e n ty ta r y f ik a to r o w . W y la n ia n ie o d - d z ie ln e j s p e c ja liz a c ji — „ p r o g r a m is ta ” — sz c z e g o ln ie p o p ie r a n e j e s t p rz e z d o s w ia d c z o n y c h p r a k t y k o w s y ­ ste m o w t r a d y c y jn y c h , k to r z y z m ie n ia jq c k w a lif ik a c j e w k ie r u n k u E T O n ie b a rd z o ch cg p rz e b y c r z e te ln g n a u k ? p r o g r a m o w a n ia . P r a c o w n ic y ci m ia n u jg si?

a u to r a m i k o n c e p c ji s y s te m o w A P I , k t o r e p o te m ju z w d a ls z y c h e ta p a c h w y m a g a jg „ p rz y z ie m n y c h ” k w a - li f i k a c ji p r o g r a m is ty . P r a k t y k a o b a la te g o ty p u p o - glfjdy i p o z o s ta w ia w ie le ro z c z a r o w a n . T y m s p e c j a - lis to m sg rz e c z y w is c ie p o tr z e b n i p r o g r a m is e i, k to r z y w m i®r Q u p ly w u c z a su — je s li s y s te m m a b y e r z e ­ c z y w isc ie w d ro z o n y — d o k o n u jq p o w a z n y c h z m ia n p ro je k to w y c h .

K w a lif ik a c je p r o g r a m is ty m ogg b y e d o b rz e w y k o r z y - s ta n e je d y n ie w s y t u a c ji b a rd z o d u z y c h p r o je k to w , k to r y c h r e a l iz a c j a je s t b a rd z o d o k la d n ie z o rg a n iz o w a - n a . K a z d y e le m e n t p r o j e k t u w t e j s y t u a c ji m u s i b y e d o b rz e z d e fin io w a n y , z a lo z e n ia do p r o g r a m o w sg szczeg o lo w o o p ra c o w a n e it d . P r z y p a d k i te g o ty p u p rz e d s i? w z i? c sg je d n a k rz a d k ie .

D a lsz e u w a g i o k w a lif ik a c j a c h p r o j e k t a n t o w c z e rp ig sw g g e n e z ? z k o n c e p c ji s y s te m o w z in te g ro w a n y c h .

') Celow o p rz e ja s k ra w la m tego ty p u ten d e n cjq , k to ra nie odflow iada p ra k ty c e o sro d k o w o bliczeniow ych.

O k a z u je si? , ze p r o j e k to w a n ie te g o ty p u s y s te m o w w y m a g a „ z in te g r o w a n y c h k w a l i f i k a c j i ” . Z a s a d n ic z a k o n c e p c ja s y s te m u z o s ta je o p r a c o w a n a p r z e z je d n g lu b d w ie o so b y , a je g o im p le m e n ta c j a p r z e z k ilk a o sob.

W p r z e c iw n y m r a z i e n a s t ? p u j e „ r o z w o d n ie n ie ” k o n ­ c e p c ji i p r o je k to w a n ie p rz e b ie g u n ie z g o d n e z z a lo z e - n ia m i. W d o ty c h c z a s o w e j p r a k t y c e p r o j e k to w a n ie te g o ty p u s y s te m o w p o le g a lo n a tw o r z e n i u g ru p y ro b o c z e j zlo zo n e j z e s p e c ja lis to w p o sz c z e g o ln y c h za - g a d n ie ri, n p . g o s p o d a r k i m a t e r i a lo w e j, te c h n ic z n e g o p rz y g o to w a n ia p r o d u k e j i, p la n o w a n ia itp . P r a k t y k a Z O W A R -u w p r o j e k to w a n iu s y s te m o w d la F S C , F S O , Z M im . M . N o w o tk i — w ylA azala p e w n e w a d y t a k i e ­ go u k la d u . P r z y k la d o w o p o d z ia l p r a c o w n i w o s r o d k u n a s tg p il n ie w e d lu g szczeg61ow ej t e m a t y k i p rz y to c z o - n e j p o w y z e j, a r a c z e j w e d lu g ty p o w c a lo s c io w y c h s y ­ ste m o w , n p . „ s y s te m y p r z e m y s lo w e ” .

N a to m ia s t ro lg s p e c ja lis to w b ra n z o w y c h je s t k o n s u l- to w a n ie , o p in io w a n ie p r o j e k t u z p u n k t u w id z e n ia za- b e z p ie c z e n ia w p r o j e k c ie p o d s ta w o w y c h w y m a g a n d a ­ n e j b ra n z y .

W ie le d y s k u t u je si? n a t e m a t s z k o le n ia i d o k s z ta lc a - n ia p r a e o w n ik o w E T O . F a k te m je s t, ze z m a ly m i w y - j^ tk a m i — a b s o lw e n c i o d p o w ie d n ic h k u r s o w i s tu - d io w n ie w n o sz q d o n o w y e h m ie js c p r a c y w ie d z y z a w o d o w e j. N a z a k la d y p r a c y s p a d a w i? c c a ly c i? z a r w la s c iw e g o sz k o le n ia . N ie n a le z y z a p o m in a e , ja k im j e s t to u tr u d n ie n ie m d la o s r o d k o w o b lic z e n io w y c h , k to r e m a jg c „ p o z a jm o w a n e e t a t y ” n ie m o g g re a liz o - w a c s w y c h z a d a n s ta tu to w y c h . O r g a n iz o w a n e a d h o c k u r s y p r z e z s to w a r z y s z e n ia ty p u N O T i P T E sg j e d y n q s k u te c z n g p r o b g w ty m z a k re s ie . W y s ta rc z y w s p o m n ie c , ze p o d c z a s e g z a m in o w s ta z o w y c h a b s o l­

w e n c i w y z s z y c h u c z e ln i ze s p e c ja lis ty c z n y c h k ie r u n - k o w w y k a z u jq b r a k i z p o d s ta w o w y c h z a g a d n ie n E T O . P r z y k la d o w o 'p r o b l e m a ty k a m a s z y n I I I g e n e r a c ji (k to ­ r e s k ie r o w a n e z o s ta ly n a r y n e k w 1964 r.) j e s t c a lk o ­ w ic ie n ie z n a n a . W ta k i m r a z ie n a le z y p o s ta w ic p y ta - n ie , w ja k i m s to p n iu a b s o lw e n c i z l a t 1966/67 b ?d g m ie li w p ly w n a ro z w o j p o s t^ p u te c h n ic z n e g o w n a - sz y m k r a j u .

W z n a n e j k s ig z e e J . S e r v a n S c h r e i te r — „ W y z w a n ie a m e r y k a n s k ie ” — a u t o r n a jd o b i tn i e j p o d k r e s la , ze w k r a j a c h w y s o k o u p rz e m y s lo w io n y c h , w z r o s t g o sp o ­ d a r k i, p r a w ie , ze lin io w o z a le z y od w z r o s tu p o z io m u w y k s z ta lc e n ia s p o le c z e n s tw a .

P o d zia l fo r m a ln y sy s te m o w A P I

O r g a n iz a c ja p r o je k to w a n ia i s t r u k t u r a d o k u m e n ta c ji w y m a g a o d p o w ie d n ie g o p o d z ia lu s y s te m u A P I n a p e ­ w n e cz?sci s k la d o w e . P r o p o n u je s i? n a s t s p u jg e y f o r ­ m a ln y p o d z ia l:

S Y S T E M P O D S Y S T E M

O G N IW O P R Z E T W A R Z A N IA P R O G R A M

F U N K C J A

P r z y ty m s k l a d n ik i w y z sz e g o s to p n ia m o g g s k la d a c si? z k ilk u s k l a d n ik o w n iz s z e g o s to p n ia . N a p r z y k la d 1 j e d n o s tk a p r z e tw a r z a n ia (JP) m o z e s k la d a c si?

z k il k u p r o g r a m o w . M o d u le m s y s te m u j e s t o g n iw o p r z e tw a r z a n ia . B liz sz e je j o m o w ie n ie w y m a g a lo b y o d d z ie ln e j p u b lik a c ji . N a r a z i e m o z n a p o d a c je j p rz y - k la d y — n p . „ r o z w ij a n ie m o n ta z o w e w y ro b o w ” ,,O b lic z a n ie p ra c o c h lo n n o s c i” , „ K o n tr o l a r e a l iz a c j i do- s t a w ” itp .

Z a k r e s p r o j e k t u S A P I m o z n a z w y m ia r o w a c d la k a z - d eg o r o d z a j u b r a n z y g o s p o d a r c z e j p o p rz e z p o d z ia l S Y S T E M U n a P O D S Y S T E M Y , z k to r y c h k a z d y d zieli si? d o d a tk o w o n a m a k r o f u n k e j e : P L A N O W A N IA , E W ID E N C JO N O W A N IA , O P T Y M A L IZ O W A N IA (dla u w y p u k le n ia c e lo w o w y lg c z o n e j z p la n o w a n ia ) , ta k j a k to il u s t r u j e ta b l ic a I.

(5)

TABLICA I

PODSYSTEM Y

1. O bliczenia ek o n o m ic zn o -in zy n ie ry jn e

Ilosc ogniw p rz e tw a rz a n ia

P la n o w a n ie E w id en cjo n o w an ie O p ty m alizo w an ie

2. T ech n iczn e p rz y g o to w an ie p ro d u k e ji

3. P ro ces p o d staw o w y (p ro d u k eja , w y dobycie, tra n s p o rt, h a n - d el itp.)

4. Z a tru d n ie n ie 5 M a teriaiy

G. S ro d k i trw a le (sprzqt i o b iek ty ) 7. R ozliczenia (koszty, kslqgow osc, finanse) 8. W yszukiw anie in fo rm a c ji

9. In n e

W o d p o w ied n ich „ k r a tk a c h ” w staw ia siq iiczbq ogniw p rz e tw a rz a n ia (JP ), dziqki czem u m ozna okresiiC sto p ien k o m pleksow osci lu b in te g raln o s ci sy stem u .

S tr u k tu r a d o k u m e n ta c ji sy s te m o w A P I

T ry b z a w ie r a n ia u m o w p o m i^ d z y o s r o d k a m i o b lic z e - n io w y m i a u z y tk o w .n ik ie m n a jc z ^ S c ie j p o le g a n a : a) n a s la d o w a n iu p ro c e s u in w e s ty c y jn e g o , w k to r y m w y s t^ p u j e p o d z ia l p r o j e k to w a n ia n a fa z y :

O F E R T Y A N A L IZ Y Z A L O & E fJ

P R O J E K T U W S T ^ P N E G O P R O J E K T U T E C H N IC Z N E G O

P R O J E K T U T E C H N IC Z N O -R O B O C Z E G O

P o w y z sz y p o d z ia l j e s t sz e ro k o s to s o w a n y i n ie b u d z i z a z w y c z a j z a s trz e z e n ze s tr o n y u z y tk o w n ik a , k to r y p o s ia d a k o m p le t in f o r m a c ji r z e c z o w o -fin a n s o w e j u m o - z liw ia jq c e j p o d j^ c ie d e c y z ji,

b) p o m in i^ c iu w .w . p o d z ia lu i s k u p ie n iu sic; w y l^ c z - n ie n a z a g a d n ie n ia c h m e r y to r y c z n y c h s y s te m u . W y - s t ^ p u je to w s y t u a c ji u z y tk o w n ik o w p o s ia d a j^ c y c h w la s n e o s r o d k i o b lic z e n io w e , lu b ty c h k to r z y p o s ia d a - jfj p e in e ro z e z n a n ie w e ta p a c h i k o s z ta c h p r a c . W te j s y t u a c ji fa z y p r o j e k to w a n ia s p r o w a d z a jq siQ do o p r a - c o w a n ia :

D A S — D o k u m e n ta c ji A n a liz y S y s te m u D O S — D o k u m e n ta c ji O r g a n iz a c ji S y s te m u D P S — D o k u m e n ta c ji P r o g r a m o w S y s te m u D ES — D o k u m e n ta c ji E k s p lo a t a c ji S y s te m u D IS — D o k u m e n ta c ji I n s t r u k c y j n e j S y s te m u

O p r a c o w a n ia w e d lu g p ie r w s z e g o p o d z ia lu ro zn isi si?

s z e r s z y m z a k r e s e m od o p ra c o w a n w e d lu g d ru g ie g o p o d z ia lu , p r z y cz y m o d p o w ie d n ie e ta p y I p o d z ia lu m u s z ^ z a w ie r a c o p r a c o w a n ie I I p o d z ia lu . W z a je m n a w s p o lz a le z n o s6 p r z e d s ta w io n a je s t w ta b lic y II . B lizsze o m o w ie n ie p o sz c z e g o ln y c h ro d z a jo w d o k u m e n ­ ta c j i p r z e k r a c z a r a m y n in ie js z e g o a r t y k u l u 2). Ze w z g l^ d u n a p o tr z e b ? n a n o s z e n ia z m ia n w d o k u m e n ­ ta c j i, w Z O W A R -z e z a s to s o w a n o d w o ja k i sp o so b o p r a - w ia n ia d o k u m e n ta c ji. K a z d y ro d z a j d o k u m e n t a c ji zo- s t a j e w y k o n a n y w 6 e g z e m p la rz a c h , n ie k t o r e z n ic h o p r a w ia n e sg in tr o lig a to r s k o , a p o z o s ta le tr z y m a n e S3 w k o lo b lo k a c h , d z i? k i k to r y m la t w i e js z e je s t n a - n o s z e n ie z m ia n o ra z p o w ie la n ie .

2) Z ain tere so w a n y c h k ie ru je m y do ZOW AR-u — W arsza w a, ul. S n ia d ec k ich 8.

TABLICA II

OFERTY in fo rm a c je 0 m ozliw osciach

w sp61pracy

ANALIZA DAS: * ocen a sta n u

* w n io sk i dot. k ie ru n k 6 w zastosow an

Z A L 0 2 E N IA Z ak re s i k o sz ty sy ste m u PR O JE K T

w s t i;p n y

DOS: * p o d sy ste m y p rz etw a rza n ia d an y ch

* je d n o s tk i p rz e tw a rz a n ia

* zalozenia do p ro g ram o w WYMAGANIA TECHNICZNO- -ORG A N IZA CY JN E

* h a rm o n o g ra m y

* p rz y g o to w an ie o rg a n iz ac y jn e

* n a k ia d y , e fe k ty PR O JE K T

TECHNICZNY

D PS: * p ro g ram y

PR O JE K T TECHNICZNO- ROBOCZY

DES: * o p e ro w an ie sy stem em

* o p ero w an ie p ro g ram a m i

* h a rm o n o g ra m y

* p a ra m e try e k sp lo a ta c ji DIS * in s tru k e ja k o n w e rs ji sy stem u

R o z d z ie ln ik d o k u m e n ta c ji je s t n a stQ p u jg c y :

Z le c e n io d a w c a — 2 egz. (1 o p r a w io n y + 1 w k o lo - b lo k u ),

B ib lio te k a — 2 egz. (1 o p r a w io n y + 1 w k o lo b lo k u ), P r a c o w n ia a u to r z y — 1 egz. (w k o lo b lo k u ),

O p e r a to r s y s te m u — 1 egz. (w k o lo b lo k u ).

P o n a d to w c e lu u s p r a w n i e n ia g o s p o d a r k i d o k u m e n ­ t a c j i , o p r a c o w y w a n e s^ s p e c ja ln e p r o g r a m y w y d a w n i- c tw a n a E M C k a ta lo g o w s y s te m o w , p r o g r a m o w o ra z in n y c h e le m e n to w d o k u m e n ta c ji. W d a ls z e j k o le jn o s c i p r z e w id z ia n e je s t o p r a c o w a n ie p r o g r a m o w a u to m a ty - czn eg o w y k r e s l a n i a n a d r u k a r c e w ie r s z o w e j s c h e m a ­ to w b lo k o w y c h n a p o d s ta w ie lis ty ro z k a z o w .

K a z d y ro d z a j d o k u m e n t a c ji id e n t y f i k o w a n y je s t K A R T A S Y S T E M U , k t o r a o b e c n ie z o s ta je w p r o w a - d z a n a w Z E T O ja k o o b o w i^ z u j^ c y e le m e n t p r o j e k to ­ w a n ia .

3

(6)

M A R IA P A K U L S K A ZETO

W arszaw a

681.3.02:65.011.56

Oznaczenia do schematow blokowych stosowane w projektach systemow elektronicznego przetwarzania danych (SEPD)

W a r t y k u l e p r z e d s t a w i o n o p r o p o z y c jq s y m b o l i s t o s o w a n y c h w p r o j e k t o w a n i u s y s t e - m d w e le k t r o n i c z n e g o p r z e t w a r z a n i a d a n y c h . O k r e s l o n o w a r u n k i , k t o r e s y m b o l i z a c j a p o w i n n a sp e ln ia c . W y r o z n i o n o t r z y r o d z a j e s y m b o l i : do s c h e m a t o w b l o k o w y c h p r z e t w a r z a n i a , d o s c h e m a t o w b l o k o w y c h p r o g r a m o w i p o m o c n i c z e . S t w i e r d z o n o k o n i e c z n o s c u n i f i k a c j i s y m b o l i .

S p o rz g d z a n ie s c h e m a to w p rz y o p ra c o v v y w a n iu p r o j e k - to w e le k tro n ic z n e g o p r z e tw a r z a n ia d a n y c h (E PD ) s t a - lo si? p o w sz e c h n e . G ra ffc z n e p r z e d s ta w ie n ie p ro c e s u p r z e t w a r z a n ia p rz y p o m o c y sy m b o li p o s ia d a jg c y c h o k r e s lo n e z n a c z e n ie s p e ln ia zn a c z n g ro l? w z a k re s ie c z y te ln o s c i p r o b le m u i le p s z e g o r o z u m ie n ia cale g o d o k o n u jg c e g o si? p ro c e s u .

Z e sp o rz g d z e n ie m s c h e m a to w w ig z e si? p r o b le m o z n a ­ czen s to s o w a n y c h w s c h e m a ta c h . W a r ty k u le tym p rzed sta w ia m pew nsj prop ozycj? sy m b o li sto so w a n y ch w p r o jek to w a n iu sy s te m o w e le k tr o n ic z n e g o p r z e tw a ­ rzan ia d an ych (SE PD ).

I. P O D S T A W O W E Z A S A D Y S Y M B O L IZ A C JI A b y s y m b o le n a le z y c ie s p e ln ia ly s w e z a d a n ia , p o w in n y

o d p o w ia d a c n a s tQ p u jg c y m z a sa d o m :

1. S y m b o le p o w in n y b y e je d n o z n a c z n e . S p o ty k a n e sy m b o le o w ie lo r a k im z n a c z e n iu n a le z y u s ta lic je d n o - z n a c z n ie i n a le z y u n ik a c w p r o w a d z a n ia w ie lu s y m ­ b o li o ty m s a m y m z n a c z e n iu .

2. W o p r a c o w a n e j sy m b o lic e p o w in n y b y e u w z g lq d - n io n e w s z y s tk ie d o ty c h c z a s s to s o w a n e s y m b o le . 3. S y m b o le p o w in n y b y e r e p r e z e n ta ty w n a . P rz y jQ ta fo r m a g r a f ic z n a s y m b o li p o w in n a w m ia r ? m o z liw o sc i d a w a c w y r a z n e s k o ja r z e n ia m y s lo w e z c h a r a k t e r e m p r z e d m io tu , ja k i m a r e p r e z e n to w a e .

4. S y m b o le p o w in n y b y e la t w e do r y s o w a n ia , ab y n ie s p r a w ia ly tr u d n o s c i p rz y p r a k ty c z n y m ic h u z y c iu i m o g ly b y £ p o w s z e c h n ie s to s o w a n e .

5. R o z m ia r sy m b o li p o w in ie n p o z w a la c n a u m ie sz c z e - n ie p e w n y c h o z n a c z e n i w y ja s n i e n w e w n g t r z sy m - b o lu .

6. S y m b o le p o w in n y b y e u p o r z g d k o w a n e i p o g ru p o - w a n e w te n sp o so b , a b y m o z n a b y lo r o z g r a n ic z y c s y m b o le d o ty c z g c e o k re s lo n y c h ro d z a jo w s c h e m a to w . 7. S y m b o le p o w in n y u jm o w a c w s z y s tk ie p o d s ta w o w e o z n a c z e n ia .

8. S y m b o le p o w in n y o b e jm o w a c t a k i z a k re s , a b y p o - z w a la ly p r z e d s ta w ic c a ly p ro c e s p r z e tw a r z a n ia w s c h e m a ta c h .

9. S y m b o le p o w in n y z a p e w n ia c r o w n ie z m o z liw o sc u w z g l? d n ia n ia ro z n y c h in n y c h te c h n ik sto s o w a n y c h do o b lic z e n (poza E T O ).

10. U k la d s y m b o li p o w in ie n b y e ta k u s ta lo n y , ab y z a p e w n ia l m o z liw o s c ro z w o ju s y s te m u o z n a c z e n i p o - z w a la l n a w p r o w a d z a n ie n o w y c h sy m b o li.

II. P O D Z IA L S Y M B O L I N A P O D S T A W O W E G R U P Y

W p r z e d s ta w io n e j p r o p o z y e ji e a lo s e s y m b o li p o d z ie - lo n a z o s ta la n a n a s t^ p u jg e e g r u p y :

1. S y m b o le do s c h e m a to w b lo k o w y c h p r z e tw a r z a n ia (ry s. 1),

2. S y m b o le do s c h e m a to w b lo k o w y c h p r o g r a m o w (ry s. 2),

3. S y m b o le p o m o c n ic z e (ry s. 3).

4

(7)

i p Inaczenie symbolu Symbol graficzny

2.1 Rozpocztcie, zakonczenie dziatania

( POCZfjTEK )

C m i E C )

2.2 Blok operacyjny

2.3 Blok poromatvciy (dowolna i/osc drag przejsc/a)

2.4 Podprogrom

2.5 Czfic programu

2.6 Uruchomienie, zatrzymanie maszyny sta r t > < STOP

Rys. 2. S ym bole do schem atfiw b lo k o w y ch p ro g ram 6 w Rys. 3. Sym bole pom ocnicze

Lp Znoczenie symbolu Symbol graficzny

3.1 Kierunek przeptym informacji

3.2 Przestanie informacji dw'ema drogami

3.3 Te/etransmisja informacji

3.4 Te/etransmisja dwoch EMC

3.5 Przenoszenie informacji w „real-time"

3.6 Numer czynnosci

©

3.7 Przenoszenie

3.8 Komentarz

-[

3.9 O dn asnik

{]

3.10 Zawartosc miejsca pommel ktorej symbol tub liub% podano w nawiasie

W y ja s n i^ t u u z y w a n e p o j^ c ia „ s c h e m a ty b lo k o w e p r z e t w a r z a n ia ” i „ s c h e m a ty b lo k o w e p r o g r a m o w ” . S c h e m a t b l o k o w y p r z e t w a r z a n i a p r z e d - s ta w i a o g o ln q k o n c e p c j? ro z w iq z a n ia s y s te m u p r z e ­ tw a r z a n i a d a n y c h lu b je g o w y c in k a , z a w ie ra jq c q o b ieg in f o r m a c ji od m o m e n tu p o w s ta n ia in f o r m a c ji z ro d lo - w y c h a z do u z y s k a n ia w y n ik o w u w z g lQ d n ia jq c w y - k o n y w a n e p rz y ty m c z y n n o sc i, n o s n ik i in f o r m a c ji o ra z z a s to s o w a n e s r o d k i te c h n ic z n e z a p o m o c ^ s y m - b o li g ra f ic z n y c h z a o p a trz o n y c h w k o m e n t a r z e i p o l^ - c z o n y c h lin ia m i.

S c h e m a t b l o k o w y p r o g r a m u p r z e d s ta w ia w sp o so b g ra f ic z n y a lg o r y tm r o z w iq z a n ia , t j . sp o so b p r z e k s z ta lc a n ia in f o r m a c ji w e jS c io w y c h w in f o r m a - c je w y n ik o w e . S ta n o w i o n p o d staw c; do n a p is a n ia p r o g r a m u .

S c h e m a t b lo k o w y p r o g r a m u p r z e d s ta w ia w i? c szcze- g o lo w o c z y n n o sc i m a s z y n o w e , j a k i e p o w in n y b y d w y - k o n a n e do u z y s k a n ia in f o r m a c ji w y n ik o w y c h o o d - p o w ie d n im u k la d z ie . S c h e m a t te n o b e jm u je e le m e n - t a r n e c z y n n o sc i lo g ic z n e p ro c e s u p r z e t w a r z a n ia in f o r m a c ji. W y so k i s to p ie n ro z b u d o w y lo g ic z n e j p r o - b le m u p r z e t w a r z a n ia d a n y c h p o w o d u je k o n ie c z n o sc o p r a c o w y w a n ia s c h e m a to w ja k o o b o w iq z k o w e g o s t a ­ d iu m p r o g r a m o w a n ia .

P o m icjd zy s c h e m a te m b lo k o w y m p r z e t w a r z a n ia i s c h e - m a te m b lo k o w y m p r o g r a m u w y s tf jp u jq s c isle zw i^ z k i i z a le z n o sc i. O g o ln a k o n c e p c ja d o ty c z ^ c a p r z e t w a r z a ­ n ia n a m a s z y n ie p o w in n a b y e z g o d n a w o b u s c h e m a - ta c h co do sp o s o b u r o z w i^ z a n ia i p o w in n a u w z g l^ d - n ia c te s a m e s r o d k i te c h n ic z n e .

W g r u p i e s y m b o li do s c h e m a to w b lo k o w y c h p r z e t w a ­ rz a n ia z a s a d n ic z e z n a c z e n ie p o s ia d a jg s y m b o le n o s - n ik o w in f o r m a c ji. P r z y p o m o c y sy m b o li n o s n ik o w in f o r m a c ji m o z n a p r z e d s ta w ic w s z y s tk ie s c h e m a ty p r z e tw a r z a n ia p r o je k to w a n e g o s y s te m u . P o z o s ta le sy m b o le m a jq w la s c iw ie c h a r a k t e r p o m o c n ic z y . J e d - n a k d la p e ln e g o o d w z o ro w a n ia p ro c e s u p r z e t w a r z a ­ n ia o k a z u jg si$ c z a se m n ie z b ^ d n e . I ta k , p o k a z a n ie n ie k to r y c h c z y n n o sc i w y k o n y w a n y c h n a n o S n ik a c h w y m a g a c z^ sto , p o z a s y m b o le m n o s n ik a , d o d a tk o w y c h o z n a c z e n , w y r a z a jg c y c h dam s czynnoS c (np. s p r a w - d z a n ie , s o r to w a n ie i in n e ).

S y m b o le do s c h e m a to w b lo k o w y c h p r o g r a m o w m a jq za z a d a n ie p o k a z a n ie c z y n n o sc i, j a k i e m a jq b y6 w y - k o n a n e p r z e z p r o g r a m .

S y m b o l e p o m o c n i c z e m a j^ c h a r a k t e r u z u p e l- n ia jq e y z a ro w n o do s c h e m a to w b lo k o w y c h p r z e t w a ­ r z a n ia , j a k i do s c h e m a to w b lo k o w y c h p ro g r a m o w .

I I I . K O N IE C Z N O S C U N I F I K A C J I - S Y M B O L I

A b y s p o r z q d z a n e s c h e m a ty m o g ly s p e ln ia c s w ^ ro l$ , k o n ie c z n e j e s t s to s o w a n ie je d n o lity c h s y m b o li, w y - ra z a jq c y c h je d n o z n a c z n ie r e p r e z e n to w a n e z ja w is k a . D la e le k tr o n ic z n e j te c h n ik i o b lic z e n io w e j n i e m a je d - n a k je s z c z e p o w s z e c h n ie o b o w iq z u j^ c e j s y m b o lik i, k to r q m o z n a b y p r a k t y c z n ie s to s o w a c . W ro z n y c h p r o j e k ta c h m o z n a s p o tk a c d o w o ln ie p r z y j ^ te s y m b o le , p o s ia d a jq e e r o z n e z n a c z e n ia . W te j s y t u a c ji , k o n ie c z n e j e s t o p r a c o w a n ie s y m b o lik i je d n o lit e j, u o g o ln io n e j, k to r a b y o b o w iq z y w a la p r z y p r o j e k to w a n iu s y s te m o w E P D do s p o r z g d z a n ia s c h e m a to w .

W y ra z e m d ^ z n o sc i do u je d n o lic e n ia s y m b o lik i za g r a - n icq sq ro z n e p u b lik a c je , z a w ie r a jq c e p r o p o z y e je s y m ­ b o li o ra z p r o w a d z e n ie p r a c z m ie r z a j^ c y c h do o p r a - c o w a n ia s y m b o li p o w s z e c h n ie s to s o w a n y c h .

U s ta le n ie je d n o lite j s y m b o lik i i p o w s z e c h n e je j s to s o ­ w a n ie do s p o r z ^ d z a n ia s c h e m a to w s p o w o d u je , iz p r o - je k t y s ta n ^ siQ c z y te ln e d la w s z y s tk ic h z n a jq c y c h s y s te m s y m b o liz a c ji.

P o n a d to s t a n d a r y z a c j a s y m b o li i p o w s z e c h n e sto so ­ w a n ie je d n o l it e j s y m b o lik i s tw o r z y s z e r s z e m o z liw o sc i w y m ia n y i r o z p o w s z e c h n ia n ia o p r a c o w a n e j d o k u m e n ­ t a c j i p r o je k to w e j.

(8)

B lB LIO G R A FIA

[1] Second D ra ft ISO P ro p o sal, F lo w c h a rt S ym bols Tor In ­ fo rm a tio n P rocessing.

[2] N o rm -E n tw u rf, In fo rm a tio n s v e ra rb e itu n g , S in n b ild e r fu r D aten flu ssp lS n e, S in n b ild e r fiir P ro g ra m m a b lau fp lS n e , BTA 1963/8.

[3] A. F o rs te rlin g S in n b ild e r filr D a ten flu ss p la n e und P ro g ra m m a b la u fp la n e , BTA 1964/3.

[4] H. B lau : D ie P la n u n g von E D V -A nlagen 3 T eil: v e r- w e n d u n g e in e r e in h e itlic h e n F o rm a listik u n d S y m b o lik bei d en S y ste m p la n u n g u n d P ro g ra m m ie ru n g , BTA 1965/1.

• [5] D. B ar, G. P a u lin — G ru n d fra g e n d e r e le k tro n is ch e n D a te n v e ra rb e itu n g 6 Teil, R e ch e n te c h n ik 1965/9.

[6] A. H o fer — Sym bole fu r D a te n flu ss u n d P ro g ra m m ­ a b la u fp la n e X nstitut fu r D a te n v e ra rb e itu n g , D resd en 1965.

[7] CSN 179 801 — Znafiky b lo k o v y ch sc h e m a t p ro p ro g ram o - vani sam o d in n y ch p o citacv i 1964. P r a h a : Urad p ro p a te n ty a v y n alezy .

[8] V. S tib ic — M etoda b lo k o w y ch sc h e m a t — E le m en td rn i y y k lad se so u b o re n p rik la d u a cv icnych uloh, P r a h a 1966.

[9] Z. G ack o w sk i — Z asad y sy m bolicznego odw zorow ania p rz ed m io tu p ro cesu i sy s te m u p rz e tw a rz a n ia d a n y c h In - s ty tu t E le k tro te c h n ik i C e n tra ln y R eso rto w y O srodek P rz e ­ tw a rza n ia In fo rm a c ji, W arszaw a 1966.

[10] H. B lau — V erw en d u n g e in e r e in h e itlic h e n F o rm a li­

s tik u n d S y m bolik bei d e r S y s te m p la n u n g u n d P ro g ra m ­ m ie ru n g BTA 1967/3.

[11] ICT T ech n iq u es of C o m p u ter M a n a g em en t I n te rn a tio n a l C o m p u ters a n d T a b u la to rs L im ited 1966.

[12] ICT P ro g ra m m in g S ta n d a rd s ICT D ata P ro cessin g A dm i­

n is tra tio n a n d S ta n d ard s , L ondon 1966.

R Y S Z A R D F R A N C Z A K R Y S Z A R D F R Y D R Y C H O W S K I .JER ZY K A Z IM IE R Z Z IE L I N S K I I n s ty tu t E n e rg e ty k i

W arszaw a

681.322.004.14:621.311.22.012.7

Obliczanie charakteryslyk wyiworczych elekirowni cieplnych za pom ocq maszyny cyfrowej

A r t y k u l s t a n o w i e l e m e n t k o m p l e k s o w e g o p r o b l e m u w d r a z a n i a E T O d o o p t y m a l i - z a c j i r o z d z i a l u o b c iq z e n w s y s t e m i e e l e k t r o e n e r g e t y c z n y m . P o o m o w i e n i u w [1]

m e t o d y r o z d z i a l u o b c iq z e n n a e l e k t r o w n i e s y s t e m u k r a j o w e g o , a u t o r z y p r z e s z l i do r o z d z i a l u o b c i q z e n w e w n q t r z e l e k t r o w n i . R o z p a t r z o n o r o z n e m o z l i w e s c h e m a t y c ie p l n e e l e k t r o w n i z p u n k t u w i d z e n i a o p t y m a l i z a c j i ic h p r a c y n a m a s z y n i e c y f r o ­ w e j . O m d w i o n o i s t n i e j q c e p r o g r a m y n a E M C U R A L 2 i O D R A 1003, p r z e d s t a w i a - jq c e 7 - l e t n i d o r o b e k I n s t y t u t u E n e r g e t y k i w s t o s o w a n i u t e c h n i k i c y f r o w e j d o te g o z a g a d n i e n ia .

W a r t y k u l e [1] p r z e d s ta w io n o k il k a z a g a d n ie n e n e r - g e ty c z n y c h , k t o r e w c a lo s c i lu b czqsciow o ro z w ig z y - w a n e sg p rz y z a s to s o w a n iu m a s z y n y c y f r o w e j. J e d - n y m z ty c h z a g a d n ie n , s z e rz e j o m o w io n y m , b y l tz w . e k o n o m ic z n y ro z d z ia l o b c ig z e n w s y s te m ie e l e k t r o ­ e n e rg e ty c z n y m cz y li o p ty m a ln y r o z k la d z a p o tr z e b o - w a n e j p rz e z o d b io r c o w m o c y c z y n n e j n a w y b r a n y z e sp o l e le k tr o w n i c ie p ln y c h .

J e s t to p o d s ta w o w y p r o b le m p ro w a d z e n ia r u c h u w k r a jo w y m s y s te m ie e le k tr o e n e r g e ty c z n y m . W y k o rz y - s t a n ie E T O do te g o z a g a d n ie n ia p o z w o lilo z a sto so w a c d o k la d n g m e to d ? m a te m a ty c z n g , e lim in u jg c p r z e s ta - r z a le m e to d y w s k a z n ik o w e . P ro c e s w y tw a r z a n ia e n e r - g ii e le k tr y c z n e j z e le k tr o w n i je s t b a rd z o s k o m p lik o - w a n y i k o s z ty w y tw a r z a n ia e n e r g ii za le z g s c is le od te g o , w ja k i m p u n k c ie sw e g o p r z e d z ia lu r e g u l a c y j- n eg o (od m o c y m in im a ln e j do m o cy o s ig g a ln e j) p r a ­ c u je e le k tr o w n ia . P r z y jm o w a n ie , ze w c a ly m z a k r e s ie r e g u la c ji o b c ig z e n ia s to s u n e k z u z y c ia p a liw a do p r o - d u k o w a n e j e n e r g ii j e s t w ie lk o s c ig s ta lg , p o w o d u je ta k p o w a z n y b lg d o b lic z e n io w y , iz s to s o w a n ie p rz y ty m

2a lo z e n iu n o w o c z e sn e j te c h n ik i o b lic z e n io w e j m i ja siq 7. c e le m .

P o d s ta w g do w p r o w a d z a n ia o m o w io n e j m e to d y [1]

b y la z n a jo m o s c rz e c z y w is ty c h p rz e b ie g o w f u n k c j i k o sz to w od p r o d u k o w a n e j m o c y d la w s z y s tk ic h e le k - tr o w n i c ie p ln y c h b r a n y c h p o d u w a g q p rz y o p ty m a li-

z a c ji ro z d z ia lu o b c ig z e n w s y s te m ie k r a jo w y m . Z n a ­ jo m o sc ty c h f u n k c j i, z w a n y c h d a le j c h a r a k t e r y s t y k a m i w y tw o r c z y m i lu b z u z y c ia p a liw a o ra z ic h p o c h o d n y c h tz w . c h a r a k t e r y s t y k p r z y r o s to w w z g lq d n y c h , s t a la siq p u n k te m w y js c ia do w d r a z a n ia e k o n o m ic z n e g o r o z ­ d z ia lu o b c ig z e n w p o ls k im s y s te m ie e le k t r o e n e r g e ty c z ­ n y m .

W y z n a c z a n ie k o m p le tu c h a r a k t e r y s t y k d la e le k tr o w n i k r a j o w y c h p r z e k r a c z a lo m o z liw o sc p e r s o n e lu t e c h ­ n ic z n e g o e n e r g e ty k i. J e d n e j e le k tr o w n i o d p o w ia d a b o w ie m c a ly z e s ta w c h a r a k t e r y s t y k , k to r y p o w in ie n u w z g lq d n ia c w s z y s tk ie m o z liw e w a r ia n t y p r a c y k o t- lo w i tu r b in . C h a r a k t e r y s t y k i m u s ia ly b y e ro w n ie z w y k o n a n e z d o s ta te c z n g d o k la d n o s c ig - po to , a b y n ie w p ro w a d z a c d o d a tk o w e g o blQ du o b lic z e n io w e g o do ro z d z ia lu o b c ig z e n .

P r z y t a k o k r e s lo n y c h w y m a g a n ia c h e le k tr o n ic z n a te c h n i k a o b lic z e n io w a s t a la si? je d y n g d ro g g p r o w a - dzgcg do o b lic z e n ia p o z g d a n y c h k r z y w y c h .

P ie r w s z e p r o g r a m y o b lic z a n ia c h a r a k t e r y s t y k p o - w s ta ly w I n s t y tu c i e E n e r g e ty k i w r o k u 1961. W cig g u s ie d m io le tn ic h p r a c p r z y w d r a z a n iu te c h n ik i c y fr o w e j w e n e r g e ty c e w y k o n a n o n o w e p r o g r a m y , d o sk o n a lsz e , p o z w a la jg c e a n a liz o w a c w s z y s tk ie is to t n e u k la d y p r a ­ cy e le k tr o w n i p o ls k ie g o s y s te m u e le k tr o e n e r g e ty c z - n eg o . Z a p o m o cg ty c h p r o g r a m o w o b lic z o n o s'etki w a r ia n t o w c h a r a k t e r y s t y k . O b lic z e n ia t a k i e k o n ty -

6

(9)

n u u j e si^ je s z c z e d z is, g d y z a c h o d z i p o tr z e b a u a k tu a l - n ie n ia c h a r a k t e r y s t y k d la e le k tr o w n i, w k to r y c h z a - in s ta lo w a n e S3 n o w e u r z ^ d z e n ia lu b z m o d e rn iz o w a n e s t a r e . P r o g r a m y te z o s ta n ^ o p is a n e w k o n c u a r t y k u - lu . W c e lu z ro z u m ie n ia z a s to s o w a n y c h w n ic h a lg o - r y t m o w p o d a m y k r o t k i o p is p o d s ta w o w y c h p ro c e s o w e n e rg e ty c z n y c h z a c h o d z ^ c y c h w ro z n y c h ty p a c h e le k ­ tr o w n i c ie p ln y c h .

1. Id e o w y s c h e m a t e le k tr o w n i c ie p ln e j

R o z p a trz m y n a jp r o s ts z y u k la d e le k tr o w n i c ie p ln e j, ja k i m j e s t b lo k : k o s c i o l- t u r b i n a - g e n e r a t o r . N a ry s . 1-a p r z e d s ta w io n o s c h e m a t ta k ie g o b lo k u .

P ro c e s w y tw a r z a n ia e n e rg ii e le k tr y c z n e j ro z p o c z y n a si? w k o tle , g d z i e s p a la j^ c W Q g i e l , p o d g rz e w a m y o d - p o w ie d n io p rz y g o to w a n jj wodQ do ta k i e j t e m p e r a t u r y i d o p ro w a d z a m y do ta k ie g o c is n ie n ia , a b y n a w y js c iu o tr z y m a c tz w . „ p a r s s u c h ^ ” . E n e r g ia c ie p ln a z a w a r ta w te j p a r z e j e s t p r z e tw a r z a n a p rz e z tu r b in e n a e n e r ­ g y m e c h a n ic z n g , a n a s t^ p n ie sprzQ zony z w a le m t u r - b in y g e n e r a to r p r z e t w a r z a jq n a energiQ e le k try c z n ^ . P a r a po p r z e js c iu p r z e z t'urbinQ t r a f i a do k o n d e n s a - to r a , g d z ie s k r a p la si<? i stg d je s t z p o w r o te m k ie - r o w a n a do k o tl a w p o s ta c i w o d y .

O p is a n y p ro c e s o tr z y m y w a n ia e n e rg ii e le k tr y c z n e j w o s ta te c z n y m r e z u l ta c i e m o z n a z a s tq p ic u k la d e m , k to r e g o p a r a m e tr e m w e js c io w y m je s t ilo sc z u z y te - go p a liw a , a p a r a m e tr e m w y js c io w y m — ilo sc o tr z y - m a n e j e n e r g ii e le k tr y c z n e j.

C e le m o b lic z e n j e s t o sig g n iq c ie ta k i c h w a r u n k o w w y ­ tw a r z a n i a , a b y ilo sc sp a lo n e g o w ^ g la w e le k tr o w n ia c h c ie p ln y c h s y s te m u n a jed n o stk Q w y p r o d u k o w a n e j ra o - cy b y la j a k n a jm n ie js z a . P r z y p o m in i^ c iu w p ly w u m o d e r n iz a c ji u rz q d z e n z a d a n ie s p r o w a d z a si? do e k o - n o m ic z n e g o r o z d z ia lu m o cy w s y s te m ie e le k t r o e n e r - g e ty c z n y m (o m o w io n e w a r t y k u l e [1]).

Z a n a liz y w y k r e s o w i s c h e m a tu z a m ie sz c z o n y c h n a ry s . 1 w id a c , ze k o n c o w a f u n k c j a B(P„) p o w s ta je p rz e z z lo z e n ie f u n k c j i o k re s la js jc y c h c h a r a k t e r p o - s z c z e g o ln y c h e le m e n to w b lo k u , p o c z y n a jg c od c h a r a k - t e r y s t y k i B (Q ') p o p rz e z f u n k c j a Q'(Q), Q(Pt) o ra z Pi(Pn), c z y li f u n k c j a B je s t f u n k c jq z lo zo n q i m o z e - m y n a p is a c

B ( P n) = B ( Q '( Q ( P t(P„)))) (1)

I n t e r e s u j e n a s p o c h o d n a t e j f u n k c j i c z y li c h a r a k t e r y - s t y k a p r z y r o s to w w z g l^ d n y c h c(P„). R o z n ic z k u jq c w y - r a z e n i e (1) o tr z y m a m y

c (P„) d B Q ' d B dQ ’

d P n dQ dQ

dQ d P t

d P t dP„

O z n a c z a jq c : d B dQ' dQ

--- = Cfe! --- —cr \ ---

d Q ' dQ dP, cf ; d P ,

dP„

(2)

'~pw>

g d z ie : c k — p r z y r o s t w z g lq d n y k o tl a c r — p r z y r o s t w z g l^ d n y ru r o c iq g o w c t — p r z y r o s t w zglQ dny t u r b i n y

cpw — p r z y r o s t w z g l^ d n y p o tr z e b w la s n y c h m o z e m y w y r a z e n ie (2) z a p is a c w p o s ta c i ilo c z y n u p r z y r o s to w w z g lq d n y c h p o s z c z e g o ln y c h e le m e n to w b lo k u .

c (P„) = ck (QO • cr (Q) • e, (P,) • c pw (P„) (3) Z p r z e d s ta w io n y c h w y z e j w z o ro w w id a c , ze ssj d w ie d ro g i o tr z y m a n ia f u n k c j i c(P„):

a) r o z n ic z k u jq c b e z p o s r e d n io p rz e b ie g k o ric o w y B(P„) b) o b lic z a jq c p o s z c z e g o ln e p u n k t y p r z e b ie g u w e d lu g w z o ru (3) d la c a le g o z a k r e s u z m ie n n o s c i P n, po u p r z e d n im w y z n a c z e n iu f u n k c j i:

Cfc (Q )} Cr (Q), C, (P,), Cpw(Pfj).

Q‘

I Q=k-PtHtg I Pt

Itys. 1. Id eo w y sc h e m a t b lo k u : k o cio l—tu r b in a —g e n e ra to r.

O znaczenia: B — ilosc p aliw a, q k s tr a ty k o tlo w e, Q ' — cie- l)lo z aw a rtc w p arze w ych o d zq cej z k o tla , q r — s tr a ty w ru - ro ciq g ach , Q — cieplo d o starczan e w p arze do tu rb in y , q (fl — s tr a ty w tu rb in ie i g e n e ra to rz e , k — r6 w n o w azn ik c ie p ln y m ocy, P ; — m oc p ro d u k o w a n a przez g e n e ra to r sprzQgniQty z tu rb in q , P pw — m oc p o trzeb w lasn y ch b loku, P — m oc „ n e tto ” d o sta rcz an a do sieci,

wzglQdny e le k tro w n i

p rz y ro s t

W p r z y p a d k u (a) d ro g a p o s t^ p o w a n ia j e s t p r o s ta p o d w z g l^ d e m m a te m a ty c z n y m , le c z k o m p lik u je si?, g d y s tw ie r d z im y , ze f u n k c j a B ( P n) n ie je s t ro z n ic z k o w a l- n a w c a ly m z a k r e s ie . F a k t te n la tw o m o z n a z a u w a - zy c a n a liz u j^ c c h a r a k t e r f u n k c j i Q(Pt), k t o r a o k re § la z a p o tr z e b o w a n ie p a r y p r z e z tu r b in y . P rz e k r a c z a jq c p u n k t P tc (ry s. 1-b ) z a p o tr z e b o w a n ie p a r y g w a lto w n ie w z r a s ta , p o w o d u j^ c p o w s ta n ie o s tr z a w p rz e b ie g u B ( P n). O b lic z e n ie g ra n ic y le w o - i p r a w o s t r o n n e j p r z y w y s tq p ie n iu ty lk o je d n e g o o s tr z a n ie p r z e d s ta w ia lo b y w i^ k s z y c h tr u d n o s c i. S p r a w a k o m p l ik u j e siQ w p r z y ­ p a d k u e le k t r o w n i o w itjk sz e j ilo sc i t u r b i n , a wi(?c i w w i^ k s z e j ilo sc i o s tr z y w p rz e b ie g u B (P „). O b li- c z e n ia g r a n ic s t a jq siQ k lo p o tliw e i m o g ^ s p o w o d o w a c w z ro s t b l^ d u o b lic z e n io w e g o . S p o so b (b) w y m a g a o b lic z e n ia c h a r a k t e r y s t y k p r z y r o s to w w z g lsjd n y c h p o ­ sz c z e g o ln y c h e le m e n to w u k la d u . N ie j e s t to s p r a w a t r u d n a , g d y z p o z a f u n k c j a B (Q ') w s z y s tk ie p o z o s ta le p rz e b ie g i s^ lin io w e , a w i? c p o c h o d n e m a jq w a r to s c i s ta le . D o o b lic z e n ia p o c h o d n e j w y k o r z y s ta m y r o w n a n ie b ila n s o w e k o tla

dQ '

B (Q ') = Q ' + q* (Q') R o z n ic z k u j^ c r o w n a n ie (4) o tr z y m a m y

d B (Q ') , , q k {Q') ck (Q')

dQ' dQ'

(4)

(5)

7

(10)

P r z e b ie g Qk(O') o k r e s la s t r a t y k o tio w e w f u n k c ji w y d a jn o s c i k o tl a i o tr z y m u je m y go z p o m ia ro w . F u n k c ja t a je s t c ig g la , r e g u l a r n a , w y p u k la w z g l? d e m osi Q ' i ro z n ic z k o w a ln a w c a ly m z a k r e s ie z m ie n - n o sc i Q'. R o z n ic z k u jg c te n p rz e b ie g i w s ta w ia jg c p o - c h o d n g do w z o ru (5) o tr z y m u je m y f u n k c j? ck( Q ‘), co p r z y z n a n y c h ju z f u n k c j a e h c r, c t i cpw p o z w a la n a o b lic z e n ie k o n c o w e p r z e b ie g u c (P n).

2. Z a g a d n ien ie e le k tr o w n i k o le k to r o w y c h

D’o ty c h c z a s z o s ta l o m o w io n y id e o w y s c h e m a t e le k ­ tr o w n i c ie p ln e j, w k to r y m p r a c o w a l je d e n k o c io l i je d n a t u r b i n a w u k la d z i e b lo k o w y m . J e s t to ty p s p o ty k a n y najcz?§cie.i w n o w o c z e s n y c h e le k tr o w n ia c h o d u z e j m o c y je d n o s te k w y tw o rc z y c h .

N a r y s . 2 -a p r z e d s ta w io n y j e s t s c h e m a t in n e g o ty p u e le k tr o w i. K o tlo w n i? s ta n o w i s z e r e g k o tlo w p r a c u j g - cy c h r o w n o le g le i o d d a jg c y c h p a r ? do w sp o ln e g o ru r o c ig g u ( k o le k to ra ), a w m a s z y n o w n i z n a jd u j e si?

s z e r e g tu r b i n p o b ie r a jg c y c h p a r ? z te g o k o le k to r a . E le k t r o w n i ? ta k g n a z y w a m y e le k t r o w n i^ k o le k to ro w g . K a z d y z k o tlo w p o s ia d a s w o jg c h a r a k t e r y s t y k ? w y ­ t w a r z a n i a B i(Q p o ra z c h a r a k t e r y s t y k ? s t r a t <2ki(Qp.

P o d o b n ie sg o p is a n e t u r b in y . K a z d a z t u r b i n p o s ia d a s w o jg c h a r a k t e r y s t y k ? Qj(P<j). C a lk o w ita p r o d u k e ja c ie p la w s z y s tk ic h N k o tlo w p r z e k a z a n a d o w s p o ln e g o ru r o c ig g u w y n o s i:

q ' = 21 q ;

1

(6)

o ra z c a lk o w ita w y p r o d u k o w a n a p rz e z M tu r b in m oc w y n o si:

M

Pt = % p , j 3 — 1

(7)

W a r u n k ie m k o n ie c z n y m d o w y p r o d u k o w a n ia m o c y P<

j e s t s p e ln ie n ie n a s t? p u jg c e g o r o w n a n ia b ila n s o w e g o Q' = q r + Q

g d z ie Qr sg to s t r a t y w ru r o c ig g u , a Q je s t c ie p le m d o s ta rc z o n y m do t u r b i n n a w y tw o r z e n ie m o c y P t.

W ta k i m u k la d z ie p o w s ta j e p r o b le m : j a k o b c ig z y c p o - s z c z e g o ln e t u r b i n y p r z y z a p o tr z e b o w a n e j m o c y Pt, a n a s t ? p n ie j a k r o z d z ie lic o b c ig z e n ie c ie p ln e Q ' n a p o sz c z e g o ln e k o tly , a z e b y k o s z t w y tw a r z a n ia b y ! n a j- m n ie js z y ?

J e s t to p r o b le m p o d o b n y do o m o w io n e g o w a r t y ­ k u le [1], W o b u p r z y p a d k a c h f u n k c j? k o s z to w lu b z u z y c ie p a liw a m i n im a liz u je m y z a p o m o c g w s p o lc z y n - n ik o w n ie o z n a c z o n y c h L a g r a n g e ’a.

W ro z w ig z a n iu o tr z y m u je m y z a s a d ? ro z d z ia lu o b c ig ­ ze n w e d lu g tz w . „ ro w n y c h p r z y r o s to w w z g l? d n y c h ” . W y m a g a o n a o b lic z e n ia c h a r a k t e r y s t y k p r z y r o s to w w z g l? d n y c h k o tlo w i t u r b i n c w (Q.); c tj{Ptj) w e d lu g w z o ro w p o d a n y c h w p . 1, k t o r e b ? d g s ta n o w ily p o d - s ta w ? do w y k o n a n ia e k o n o m ic z n e g o r o z d z ia lu o b c ig - zeft w m a s z y n o w n i i k o tlo w n i {3],

W c e lu o b lic z e n ia k o n c o w e j c h a r a k t e r y s t y k i p r z y r o ­ s to w w z g l? d n y c h e le k tr o w n i p o s t? p u je m y n a s t? p u - jg co :

a) o b lic z a m y c h a r a k t e r y s t y k ? z a st? p c z g w s z y s tk ic h k o tlo w w e d lu g w z o ru 6 z ty m , ze s k l a d n ik i s u m o - w a n ia Q ' m u s z g b y e t a k d o b ra n e , a b y p r z y r o s ty w z g l? d n e k o tlo w o d p o w ia d a jg e e w a rto S c io m Q'. s p e l- n ia l y w a r u n e k

a)

*7 Kolektor pary

/ f

/ / /

Tl —{ Qgi T2 —<™)G2 T3 —0 TA

\ \ \

d ?)W2 ( : 7)W 4

V ?L - y - - ~ V:

r

Kl

Kondensat pary

■.T _ J

_

Odbidrpary b)

K2

L-: vh.5°ki* L-,

r cisniente -

K3

-

06

/

T T _

i_

K4 KS

L Hkk‘e . LiI n xmon;p L

—(^)G 2

I ( g j m . © * £

* i I

I______.>___________t Kondensat pari/

-0 S3 —( ^ ) M

r_______ I Kondensat pary

Rys. 2. a) U proszczony sc h e m a t c ie p ln y e le k tro w n i k o lek to - ro w e j jed n o c isn ien io w e j

b) up ro szczo n y sc h e m a t cicp ln y e le k tro w n i k o lck to ro w e j d w u cisn ien io w ej.

O znaczenia: iin ia ciqgla — obieg p a ry , lin ia p rz e ry w a n a — obieg w ody, T — tu rb in a , G — g e n e ra to r, K — kociol, W — k o n d e n sa to r p a ry , R — re d u k to r c isn ie n ia p a ry

b) o b lic z a m y c h a r a k t e r y s t y k ? z a s t? p c z g m a s z y n o w n i p r z e p r o w a d z a jg c s u m o w a n ie w e d lu g w z o ru 7 p rz y z a c h o w a n iu w a r u n k u

C(1 — Cj2 — : ctj = c,,\f; (10

C ki — C(u — . = ck i = . . . = ckN; (9)

c) o b lic z a m y c h a r a k t e r y s t y k ? e le k t r o w n i w te n sa m s p o s o b , j a k p r z y o b lic z a n iu e le k tr o w n i b lo k o w e j, g d y z p o p rz e z w y z n a c z e n ie c h a r a k t e r y s t y k z a s t? p c z y c h k o t ­ lo w n i i m a s z y n o w n i u k la d k o le k to r o w y z o s ta l s p r o - w a d z o n y d o u k la d u b lo k o w e g o .

3. E le k tr o w n ie d w u c isn ie n io w e

P r o b le m e k o n o m ic z n e g o ro z d z ia lu o b c ig z e n w e w n g tr z e le k t r o w n i b a r d z o si? k o m p l ik u je w e le k t r o w n ia c h p o s ia d a jg c y c h k il k a k o le k to r o w p a r y o r o z n y c h cis- n ie n ia c h , z a s ila jg c y c h t u r b in y i p o lg c z o n y c h ze sobg r e d u k t o r a m i c is n ie n ia lu b s p e c ja ln y m i t u r b in a m i w y - k o r z y s tu jg e y m i ro z n ic ? e n e r g ii z a w a r t e j w p a r z e w y z - szeg o i n iz sz e g o c is n ie n ia (tz w . t u r b i n y p r z e c iw p r ? z n e lu b czo lo w e). E le k t r o w n i e t a k i e n a z y w a m y w ie lo c is - n ie n io w y m i. W p o ls k im s y s te m ie e le k tr o e n e r g e ty c z ­ n y m e le k t r o w n ie o w i? k s z e j lic z b ie c is n ie n p a r y z a s i- la jg c e j t u r b in y n iz d w a n a le z g do rz a d k o § c i i n im i n ie b ? d z ie m y s i? z a jm o w a c .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Wyłączanie taśmy o wszystkich szerokościach i

Gdynia In s ty tu t M orski -Gdańsk Żeglugo n/Odrze -W roctow Zaktod Badań iDoświad. GZB Gdańskie ZJedn. Gdańsk Morska Prac. Gdańsk Dyrekcjo Okręg. Poczt ileleg.i. Gdynia

„riporpaMMiipoBanwe b peajibiiou iiacuiTaoc BpeMenw na sjieiiTpon-. IIOM BblHHCJIMTeJIbHOM

221: Searoh and retrieval experiments in real-time information retrieval.. SALTON

SYSTEMY PRZETW ARZANIA INFORMACJI 1.. sam ochodu STAR)... Model

Adres ostatniej komórki zajmowanej przez nazwę i je j długość —► BF. Wczytanie

D orota PRAW DZIC (zast.. CTaiiHCJiaBCKa — 3cJxJ)eKTbi npiiMenemiH oJieKTponiioii DblHIICJIJlTeJlbHOii TeXIIHKH. r.ioB am ui —.. HoBbiii MeTOA aBTOMaTH'iec- Koii KOHBepcim

Schem at w ybierania głow ic z uw zględnieniem przełączania dodatkow ych bloków