Rozdział 4 . Prawo wjazdu i pobytu cudzoziemców we Francji
4.3 Łączenie rodzin
4.3.4 Łączenie rodzin – dzieci do lat osiemnastu
Prawo do łączenia rodzin odnosi się jedynie do dzieci poniżej osiemnastego roku życia, uprawnienie to dotyczy dzieci naturalnych lub dzieci przysposobionych których procedura przysposobienia została zakończona ostatecznym orzeczeniem. Prawo łączenia rodzin dotyczy również dzieci z poprzedniego związku małżeńskiego jeżeli drugi rodzic nie żyje lub został pozbawiony władzy rodzicielskiej. Ponadto prawo takie przysługuje w sytuacji, gdy miejsce pobytu dziecka przez sąd zostało wyznaczone przy rodzicu będącym wnioskodawcą o przyznanie prawa łączenia rodzin. Prawo francuskie dopuszcza możliwość łączenia rodzin pochodzących ze związków poligamicznych z wyjątkiem sytuacji, gdy rodzic zmarł lub został pozbawiony władzy rodzicielskiej373.
Ustawą z dnia 24 lipca 2006 roku wydłużony został czas legalnego pobytu niezbędny do skorzystania z prawa do łączenia rodzin z roku do osiemnastu miesięcy. Wnioskodawca powinien posiadać ważną co najmniej przez rok kartę pobytu z adnotacją „rezydent długoterminowy” lub wydana we Francji zgoda na pobyt czasowy z adnotacją „gość”,
„pracownik”, „przedsiębiorca”, „student”, „zawód kultury i sztuki”, „życie prywatne i rodzinne”. Wnioskodawca powinien legalnie przebywać we Francji przez okres co najmniej osiemnastu miesięcy posiadając ważne dokumenty to jest: karta pobytu ważna na okres
371 Code de l'entrée et du séjour des étrangers et du droit d'asile, artykuł L. 313-11, ord. Nr 2004-1248 z dnia 24 listopada 2004 ze zm. - J.O. „Lois et Décrets” z dnia 25 listopada 2004 nr 0274).
372 X. Vandendriessche, Étrangers – entrée... .
373 X. Vandendendriessche, Z. Ait-El-Kadi, Code de l'entrée ..., s. 258.
krótszy niż rok, zezwolenie na pobyt czasowy, wniosek o odnowienie dokumentu pobytowego lub wniosek o udzielenie azylu374.
5 kwietnia 2010 roku wszedł w życie kodeks wspólnotowy zawierający w jednym dokumencie wszystkie przepisy prawne dotyczące decyzji w sprawie wiz. Kodeks ten wprowadził wymóg uzasadniania odmów wiz tranzytowych oraz na okres do trzech miesięcy pobytu. Przepisy te umożliwiają równe traktowanie podmiotów ubiegających się o przyznanie wizy375.
Wizą Schengen jest wiza, o której mowa w artykule 2 pkt 2-5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 roku ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy) (Dz. Urz. UE L 243 z 15.09.2009, str. 1)376. Kodeks Wizowy definiuje pojęcie wizy w następujący sposób:
„wiza” oznacza zezwolenie wydawane przez państwo członkowskie na:
a) tranzyt przez terytorium państw członkowskich lub planowany pobyt na terytorium państw członkowskich nieprzekraczający trzech miesięcy w dowolnym sześciomiesięcznym okresie, licząc od dnia pierwszego wjazdu na terytorium państw członkowskich;
b) tranzyt przez międzynarodową strefę tranzytową portów lotniczych państw członkowskich;
„wiza jednolita” oznacza wizę ważną na całym terytorium państw członkowskich;
„wiza o ograniczonej ważności terytorialnej” oznacza wizę ważną na terytorium jednego lub kilku, lecz nie wszystkich, państw członkowskich;
„tranzytowa wiza lotniskowa” oznacza wizę uprawniającą do tranzytu przez międzynarodową strefę tranzytową jednego lub kilku portów lotniczych państw członkowskich377.
Wizą krajową jest wiza, o której mowa w artykule 18 Konwencji Wykonawczej Schengen, wydana przez organ polski378. Przytoczona Konwencja stanowi, iż wizami krajowymi są wizy zezwalające na pobyt przekraczający trzy miesiące, wydawane są przez jedną z Umawiających się Stron zgodnie z jej prawem krajowym. Wizy takie umożliwiają ich posiadaczom tranzyt przez terytoria innych umawiających się Stron w celu przejazdu na terytorium umawiającej się Strony, która wizę wydała Konwencja przedstawia również
374 Ibidem, s. 258-259.
375 X. Vandendriessche, Étrangers – entrée... .
376 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku prawo o cudzoziemcach, Dz. U. 2003 nr 128, poz. 1176.
377 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 roku
ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy), Dz. Urz. UE L 243 z 15.09.2009, str. 4-5.
378 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku prawo o cudzoziemcach, Dz. U. 2003 nr 128, poz. 1176.
wyjątki379. Artykuł 11 porozumienia Wykonawczego o Realizacji Układu z Schengen przewiduje wizy na czas podróży oraz wizy tranzytowe. Wiza na czas podróży daje prawo pobytu na czas nieprzekraczający trzech miesięcy w półroczu zapoczątkowanym od dnia wjazdu. Wiza tranzytowa daje prawo pobytu przez okres nie dłuższy niż 5 dni, wiza ta upoważnia do przejazdu przez strefę Schengen. Wiza jednolita upoważnia do swobodnego przemieszczania się po terytorium wszystkich państw stron380.
Odmowa wydania wizy może nastąpić zawsze z powodu zagrożenia porządku publicznego często taka odmowa jest wydawana w oparciu o dotychczas popełnione przestępstwa. Wydanie decyzji w zakresie przyznania lub odmowy przyznania wizy wymaga oceny pomiędzy ochroną porządku publicznego a prawem do normalnego życia rodzinnego.
Zdaniem X. Vandendriessche częstym uzasadnieniem odmowy wydania wizy ze względu na ochronę porządku publicznego jest włączenie danej osoby do Systemu Informacji Schengen przez władze francuskie lub inne państwa zewnętrzne381.
Samo wcześniejsze popełnienie przestępstwa nie determinuje uzasadnienia do odmowy wydania wizy. Zagrożenie dla porządku publicznego powinno zostać udowodnione.
Nie może być ono motywowane polityczne na przykład nie może zostać uznane za zagrożenie dla porządku publicznego, gdy osoba (obywatel Algierii) przedstawia zdjęcie w burce podczas ubiegania się o przyznanie wizy. Przesłanką taką nie może być również przekroczenie terminu pobytu w innym państwie382.
Kolejną przesłanką odmowy przyznania wizy wjazdowej do Francji jest stwierdzenie nadużycia w tym ujawnienie planów stałego osiedlenia się we Francji co jest sprzeczne z celem wizy o którą ubiega się cudzoziemiec. Jednym z zadań organów administracji jest poszukiwanie potencjalnych imigrantów, którzy pragną się wjechać na terytorium strefy Schengen celem osiedlenia się pod pozorem wiz turystycznych, naukowych, biznesowych lub wizyt rodzinnych. Szczególna uwaga jest przywiązywana do wnioskodawców ubiegających się o wizę którzy są objęci wysokim wskaźnikiem zagrożenia, a mianowicie bezrobotnych, ubogich, cudzoziemców nie posiadających środków trwałych. W razie wątpliwości co do autentyczności dokumentów organ wizowy może powstrzymać się z wydaniem wizy383.
379 Konwencja wykonawcza do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 roku Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich z 22.9.2000 L 239/19.
380 J. Balicki, P. Stalker, Polityka imigracyjna i azylowa. Warszawa 2006, s. 175.
381 X. Vandendendriessche, Z. Ait-El-Kadi, Code de l'entrée ..., s. 85.
382 X. Vandendendriessche, Étrangers..., 58-60.
383 X. Vandendendriessche, Z. Ait-El-Kadi, Code de l'entrée ..., s. 85.
Inną przyczyną odmowy może być brak środków do życia i brak prawdopodobieństwa realizacji celów wyjazdu na terytorium Francji. Organy wizowe mogą się powoływać na luki i niespójności w przedstawionych dowodach uzasadniających cel podróży cudzoziemca do Francji. Jednak przesłanki odmowy udzielenia wizy powinny być związane z przedstawianym wnioskiem i sytuacją wnioskodawcy. Jak twierdzi X. Vandendriessche szczególną przyczyną odmowy jest konieczność zapewnienia interesów dziecka na podstawie których zgodnie z Konwencją Nowojorską można odmówić prawa wjazdu na terytorium francuskie384.
C.A. Chassin twierdzi natomiast, iż dobro dziecka nie może uzasadniać odmowy przyznania wizy w ramach łączenia rodzin autoryzowanego przez władze prefektury. Jak wskazuje orzeczenie Rady Stanu z 28 marca 2012 roku „tylko przesłanki naruszenia porządku publicznego mogą legalnie uzasadniać odrzucenie wniosku wizowego w którym łączenie rodzin zostało zatwierdzone przez prefekta”. Łączenie rodzin jest ściśle uregulowane w artykule L 411-1 francuskiego kodeksu wjazdu i pobytu cudzoziemców i prawa azylu. Rada Stanu podnosi w uzasadnieniu wyroku, iż prefekt po zweryfikowaniu warunków doprowadza do wydania wizy celem umożliwienia przybycia osób zainteresowanych. Jak podkreśla w orzeczeniu Rada Stanu odmowa wydania wizy może być uzasadniona jedynie względami porządku publicznego. Konsul nie może się powoływać na inne względy nawet jeżeli uważa to za najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka385.
Małżonkowi obywatela francuskiego można odmówić prawa przyznania wizy długoterminowej jedynie w przypadku, jeżeli małżeństwo zostało zawarte w wyniku oszustwa. Tezę taką postawił Conseil d'État w orzeczeniu z dnia 7 maja 2012 roku. Wyrok ten reguluje kwestie wjazdu cudzoziemca małżonka obywatela francuskiego na terytorium Francji. W orzeczeniu powołano się na artykuł L. 211-2-1 kodeksu wjazdu i pobytu i prawa azylu, który stanowi, iż małżeństwo cudzoziemca z obywatelem francuskim nie może być kwestionowane przez organy administracji z wyjątkiem przesłanek enumeratywnie wyliczonych, które nie mogą być traktowane rozszerzająco to jest oszustwo, unieważnienie małżeństwa czy też naruszenie porządku publicznego. Jak wskazano w orzeczeniu to organ administracji państwowej jest zobowiązany do udowodnienia oszustwa w celu odmowy przyznania wizy długoterminowej. Ponadto podkreślono, iż należy zagwarantować rodzinie obywatela francuskiego i cudzoziemca prawo do „normalnego życia rodzinnego”, dlatego
384 X. Vandendendriessche, Z. Ait-El-Kadi, Code de l'entrée ..., s. 86.
385 C.A. Chassin, L' Essentiel Droit de la famille et des personnes, 15 mai 2012 nr 5, s. 3.
ciężar dowodowy spoczywa po stronie organów administracji państwowej386.
Powyższe uregulowania dotyczące państw, których obywatele są zwolnieni z obowiązku wizowego jest uregulowane w przepisach ponadnarodowych i obowiązuje na terytorium całej Unii Europejskiej. Wizę wydaje co do zasady właściwy urząd konsularny lub placówka dyplomatyczna Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej, do którego przybyć ma dany cudzoziemiec. Wiza wydana w jednym państwie członkowskim jest ważna i akceptowana przez pozostałe państwa obszaru Schengen. Obok wiz Schengen istnieją jeszcze wizy krajowe, które dopuszczają do wjazdu na terytorium Francji i są regulowane przepisami krajowymi. We Francji występuje wiza związana z tzw. „konkursem studenckim”. Wiza ta upoważnia cudzoziemca do wjazdu na terytorium Francji w celu przystąpienia do egzaminu wstępnego na wyższą uczelnie. W zależności od wyniku danego egzaminu w razie osiągnięcia przez cudzoziemca wyniku pozytywnego uzyskuje on zezwolenie na pobyt czasowy bez konieczności uzyskiwania wizy długoterminowej, to uprawnienie jest skierowane w szczególności do małżonka obywatela francuskiego387.
Co do zasady decyzje administracyjne odmowne w kwestii przyznania wizy przez właściwe Francuskie władze konsularne lub dyplomatyczne nie wymagają uzasadnienia z wyjątkiem sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o wizę należy do jednej z poniższych kategorii:
1. jest członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa będącego stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy nie są obywatelem jednego z tych państw;
2. małżonkowie, dzieci poniżej dwudziestego pierwszego roku życia pozostające na utrzymaniu, potomków obywateli francuskich i partnerów związanych „Pacte civil de sloidaritè” - umową partnerską z obywatelem francuskim;
3. dzieci nieletnie, które otrzymały decyzję pełnej adopcji wydanej przez władze francuskie;
4. korzystający z przepisów dotyczących łączenia rodzin;
5. pracownicy mogący wykonywać działalność zawodową we Francji;
6. osoby objęte zakazem wjazdu w Systemie Informacji Schengen;
7. cudzoziemcy legitymujący się rentą z tytułu wypadku lub choroby zawodowej wypłacanej przez francuską agencję z powodu trwałego inwalidztwa w stopniu co najmniej 20% lub wyższym, a także korzystający z renty spowodowanej
386 C.A. Chassin, L'Essentiel, Droit de la famille et des personnes, 15 juin 2012, nr 6, s. 5.
387 X. Vandendriessche, Étrangers – entrée... .
nieszczęśliwym wypadkiem w pracy lub chorobą zawodową wypłacaną przez organizację francuską;
8. cudzoziemiec będący kombatantem jednostki bojowej armii francuskiej;
9. cudzoziemiec, który faktycznie walczył w szeregach francuskich sił zbrojnych, posiadający certyfikat demobilizacji, jeżeli został ranny podczas walki z wrogiem;
10.cudzoziemiec, który służył we Francji w jednostce bojowej lub w sojuszniczej armii, a wcześniej zamieszkiwał na terytorium Francji i również walczył w szeregach armii sprzymierzonej;
11.cudzoziemiec służący w Legii Cudzoziemskiej co najmniej trzy lata i posiadający zaświadczenie o niekaralności;
12. cudzoziemiec, który uzyskał status uchodźcy na podstawie odrębnych przepisów oraz jego małżonek i dzieci388.
Zatem organy wydające decyzję odmowną nie decydują na podstawie uznania administracyjnego, ale w oparciu o faktycznie istniejące przesłanki.