Procedura odwoławcza w razie wydania decyzji odmownej w sprawie wizy

Akty administracyjne we Francji można podzielić w zasadzie na dwa rodzaje:

1. Akt administracyjny jednostronny kreujący prawa i obowiązki stron postępowania;

2. Umowa kreująca prawa i obowiązki stron na podstawie oświadczenia woli.

W prawie francuskim sądownictwo administracyjne działa jako niezależną część administracji publicznej o odmiennej strukturze. Do zadań sądownictwa administracyjnego³⁸⁹

388 X. Vandendendriessche, Z. Ait-El-Kadi, Code de l'entrée ..., s. 78.

389 System sądownictwa Francuskiego charakteryzuje się wieloinstancyjnością. Sądami pierwszej instancji są trybunały administracyjne (fr. tribunaux administratifs) sądem drugiej instancji są sądy administracyjne apelacyjne (fr. cours administratives d'appel) oraz Rada Stanu (Conseil d'État). Podstawy prawne działania tych sądów zostały uregulowane we francuskim Kodeksie sądownictwa administracyjnego z 1 stycznia 2001 roku (A.

Machowska, K. Wojtyczek, Prawo francuskie. T. I, Kraków 2004, s. 112.).

Le Conseil constitutionnele - Rada Konstytucyjna jest organem sprawującym kontrolę zgodności z konstytucją francuską ustaw oraz umów międzynarodowych podlegających ratyfikacji lub zatwierdzeniu. We Francji ani sądy ani jednostka nie mogą inicjować postępowania przed Radą Konstytucyjną. Postępowanie przed Radą Konstytucyjną może zainicjować 60 deputowanych lub 60 senatorów. Wykładnia przepisów dokonana przez Radę Konstytucyjną wiąże inne organy władzy publicznej. (A. Machowska, K. Wojtyczek, Prawo francuskie. T. II, Kraków 2005, s. 37-38.)

poza rozpatrywaniem skarg na działania administracji należy pełnienie funkcji opiniodawczych. We Francji prawo administracyjne jest w sposób wyraźny oddzielone od prawa prywatnego. Francuskie postępowanie administracyjne dzieli się na postępowanie administracyjne sporne oraz postępowanie administracyjne niesporne³⁹⁰.

Jednostronny akt administracyjny stanowi wyraz władztwa organu administracyjnego.

Jest to uprawnienie do jednostronnego kreowania praw i obowiązków stron³⁹¹.

Le Conseil d'État - Rada Stanu powstała z przekształcenia Rady Królewskiej w roku 1799 za panowania Napoleona Bonaparte. Radę Stanu powołano w celu „redagowania projektów ustaw i rozporządzeń administracji publicznej”. W XIX i XX wieku przepisy dotyczące Radzie Stanu ulegały zmianom jednak podstawowymi funkcjami była funkcja doradcza i sądownicza. Ostatnia nowelizacja przepisów dotyczących Rady Stanu miała miejsce 23 lipca 2008 roku kiedy to dopuszczono możliwość opiniowania przez Radę projektów ustaw. (M. de Villiers, A. Le Divelles, Dictionnaire du droit ..., s. 96.) Postępowanie przed Radą Stanu odbywa się po złożeniu wniosku przez uprawniony podmiot. Konsultowane mogą być obowiązkowe dotyczące projektów aktów prawnych czy też projektów dekretów, albo dodatkowe. Opinie Rady Stanu nie muszą być ogłaszane przez Rząd poza przypadkami wymienionymi w przepisach szczególnych. (G. Peiser. Droit administratif..., s. 230.) W strukturze organizacyjnej Rady Stanu znajdują się sekcje zajmujące się orzecznictwem oraz sekcje zajmujące się legislacją przepisów, kontrolą i inspekcją sądownictwa administracyjnego, badaniami oraz raportami z wyników badań. Rada Stanu jest również sądem kasacyjnym względem niektórych sądów administracyjnych specjalnych. (J. Borkowski, Nowy francuski kodeks sądownictwa administracyjnego. (W:) Państwo i Prawo nr 10/2001. s. 41.)

La Cour de cassation - Sąd Kasacyjny (Sąd Najwyższy) jest to francuski odpowiednik polskiego Sądu Najwyższego znajdujący się na najwyższym miejscu w hierarchii sądownictwa powszechnego, pomimo faktu, iż nie jest to sąd administracyjny sensu stricte to jednak w kwestii praw cudzoziemców również odgrywa pewną rolę dlatego został przywołany w niniejszym opracowaniu. Sąd ten stanowi ostatnią instancję odwoławczą o wyroków sądów powszechnych, weryfikuje zgodność z prawem orzecznictwa sądów francuskich. Sąd Kasacyjny nie jest powiązany hierarchicznie z Radą Stanu. (M. de Villiers, A. Le Divelles, Dictionnaire du droit ..., s. 100.)

Cour administrative d'appel - Sąd Administracyjny Apelacyjny- sąd ten został utworzony ustawą z 31 grudnia 1987 roku Powstało 8 sądów: w Paryżu, Marsylii, Bordeaux, Lionie, Versailles, Nantes, Nancy i Douchai. Prezes każdego sądu administracyjnego jest członkiem Rady Stanu. Zadaniem sądów apelacyjnych odwoławczych jest rozpatrywanie apelacji od orzeczeń sądów administracyjnych I instancji. Sądy Administracyjne Apelacyjne zostały powołane zostały w celu rozpatrywania odwołań od sądów apelacyjnych we wszystkich sprawach z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla Rady Stanu. Sądy Administracyjne Apelacyjne rozpatrują skargi na orzeczenia sądów z terenu podległego im jurysdykcyjnie. Trybunał w Paryżu rozpatruje dodatkowo skargi wnoszone w departamentach zamorskich. (J. Waline, Droit administratif..., s. 633.)

Tribunaux administrative - Sąd Administracyjny Prawo francuskie przewiduje możliwość wnoszenia skarg sądowych do sądu administracyjnego. Skargi te mogą być oparte jedynie na zarzucie naruszenia prawa.

Francuskie sądy administracyjne nie mogą orzekać ponad żądanie skarżącego. (A. Machowska, K. Wojtyczek,

Decyzja jest to akt administracyjny jednostronny, będący wyrazem woli organu administracyjnego, jednostronnego nakładającego na odbiorców bez ich zgody pewne prawa i obowiązki na podstawie obowiązujących przepisów³⁹². Decyzja administracyjna nie wymaga uzyskania zgody strony czym różni się od umowy administracyjnej, a ponadto decyzja administracyjna może rodzić negatywne konsekwencje dla strony³⁹³. Wartym podkreślenia jest fakt, iż organy administracyjne we Francji są zobowiązane do przestrzegania zasad regulujących procedurę administracyjną na każdym etapie postępowania administracyjnego³⁹⁴. B. Orlik definiuje akt administracyjny jako „działanie prawne organu administracji skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych”³⁹⁵. M. Wierzbowski i A. Wiktorowska definiują akt administracyjny jako „oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, kształtujące sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie”³⁹⁶. J. Zimmermann wskazuje, iż akt administracyjny jest jednostronny, zewnętrzny, indywidualny i konkretny³⁹⁷. M. Możdżeń-Marcinkowski definiuje akt administracyjny jako „władcze działanie organu administracyjnego, skierowane na

Prawo francuskie..., s. 105-106.) Sądy Administracyjne powstały w radach prefektur. We Francji metropolitalnej jest ich 31 a w departamentach zamorskich 11. (A. Maurin, Droit administratif..., s. 153.) Sądy Administracyjne we Francji spełniają niejako podwójną rolę po pierwsze sprawują kontrolę sadową orzeczeń administracji a drugą rolą jest funkcja doradcza administracji. Funkcję doradczą sprawują w sprawach skierowanych do sądu przez prefekta. W kwestii sądowej rozstrzygają spory i prowadzą postępowanie mediacyjne z zakresu sporów wynikających z umów administracyjnych, nieważności aktów administracyjnych, żądań odszkodowawczych wobec administracji, sporów wynikających z zakresu władzy publicznej, sporów dotyczących służby cywilnej protestów wyborczych z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla Rady Stanu. (A.

Maurin, Droit administratif..., s. 155.)

La Cour Nationale du Droit D'Asile- Sąd Krajowy Prawa Azylu jest szczególnym sądem administracyjnym powoływanym z upoważnienia Prezesa Rady Stanu przez Wiceprzewodniczącego Rady Stanu. Do zadań Sądu należy rozpatrywanie odwołań od decyzji Urzędu Ochrony Uchodźców i Apatrydów.

Terminem na wniesienie odwołania przed Sąd Krajowy Prawa Azylu jest miesiąc od otrzymania zawiadomienia o decyzji Urzędu ds. Ochrony Uchodźców i Apatrydów pod rygorem niedopuszczalności. (Code de l'entrée et du séjour des étrangers et du droit d'asile, Artykuł L. 731-1, L. 731-2, ord. Nr 2004-1248 z dnia 24 listopada 2004 ze zm. - J.O. „Lois et Décrets” z dnia 25 listopada 2004 nr 0274).)

390 Z. Kmieciak, Postępowanie administracyjne w Europie. Warszawa 2010, s. 162-163.

391 A. Van Lang, G. Gondouin, V. Inserguet-Brisset. Dictionnaire de administratif. Paris 2011, s. 6.

392 A. Van Lang, G. Gondouin, V. Inserguet-Brisset. Dictionnaire..., s. 127.

393 A. Maurin, Droit administratif. Paris 2011, s. 58.

394 M. Lombard, G. Dumont, Droit administratif. Paris 2011, s. 239.

395 B. Orlik, A. Puchko, Prawo administracyjne. Warszawa 2011, s. 90.

396 M. Wierzbowski, J. Jagielski, J. Lang, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, P. Prybysz, P. Wajda, M. Cherka, M. Dryl, F. Elżanowski, K. Glibowski, M. Jabłoński, J. Maćkowiak, J. Malanowski, D. Pudzianowska, R.

Stankiewicz, E. Stefańska, K. Wąsowski, K. Wojciechowska, K. Zalasińska, Prawo administracyjne.

Warszawa 2013, s. 269 i E. Ura, Prawo administracyjne. Warszawa 2012, s. 110.

397 J. Zimmermann, Prawo administracyjne. Warszawa 2012, s. 299-300.

wywołanie indywidualnych i konkretnie oznaczonych skutków prawnych”³⁹⁸

Decyzja egzekucyjna (wiążąca) jest jednym z rodzajów aktów administracyjnych, charakteryzuje się szczególnie obowiązkowym charakterem co stanowi fundamentalną zasadę prawa³⁹⁹. Decyzje egzekucyjne wydawane są w oparciu o zasadę równości prawnej jednostek⁴⁰⁰.

Decyzje regulacyjne mają ogólny charakter na całość społeczeństwa bądź na wybrane jego kategorie. Decyzje regulacyjne kreują bezosobowo akty prawne, które mają szerokie zastosowanie do bliżej nieokreślonych adresatów. Natomiast decyzje indywidualne kreują nową sytuację prawną w odniesieniu do jednego lub kilku ściśle określonych adresatów⁴⁰¹.

Zasady postępowania administracyjnego we Francji podążają w kierunku nadawania optymalnej skuteczności działań administracyjnych i ochrony praw stron postępowania administracyjnego. Francuskie postępowanie administracyjne cechuje się poszanowaniem prawa do obrony, które wyraża się możliwością powoływania dowodów przez stronę⁴⁰².

Postępowanie administracyjne we Francji charakteryzuje się w znacznej części procedurą inkwizycyjną. Nad przestrzeganiem procedury czuwa organ prowadzący postępowanie, strony mają prawo czynnego udziału w postępowaniu. Organ prowadzący postępowania posiada uprawnienie do zwracania się o stosowne wyjaśnienia od stron.

Decyzje administracyjne podlegają sądowej kontroli ich legalności. Procedura administracyjna przebiega w sposób pisemny. Podczas ewentualnej rozprawy strony mogą powoływać się jedynie na fakty wymienione w pismach. Ustny tryb postępowania dotyczy pewnych postępowań szczególnych wymienionych w stosownych przepisach szczególnych.

Postępowanie administracyjne we Francji nie ulega zawieszeniu pomimo wniesienia środka zaskarżenia do sądu. Postępowanie administracyjne we Francji jest bezpłatne. Dekretem z 26 grudnia 2003 roku zniesiono opłatę skarbową, która wynosiła 15 Euro⁴⁰³.

We Francji istnieje szczególny organ odwoławczy w sprawach dotyczących odmowy wydania wizy wjazdowej do Francji, organem tym jest La Commission de Recours Contre les

398 M. Możdżeń-Marcinkowski, Wstęp do prawa administracyjnego ogólnego. Warszawa 2012, s. 188.

399 A. Maurin, Droit administratif..., s. 59.

400 J. Waline, Droit administratif. Paris 2012, s. 409.

401 G. Peiser. Droit administratif général. Paris 2011, s. 69.

402 P. Chrétien, N. Chifflot, Droit administratif. Paris 2012, s. 512.

403 A. Maurin, Droit administratif..., s. 169.

Décisions de Refus de Visa – Komisja Odwoławcza Przeciw Decyzjom Odmownym ws. Wiz (zwana dalej Komisją). Komisja powołana została ustanowiona dekretem nr 2000-1093 z dnia 10 listopada 2000 roku. Do zadań Komisji należy rozpatrywanie odwołań od decyzji odmownych przyznania wizy. Siedzibą Komisji jest Nantes⁴⁰⁴. Przewodniczącym Komisji jest osoba powoływana spośród osób które pełniły funkcje szefa placówki konsularnej lub dyplomatycznej. Dodatkowo w skład Komisji wchodzą:

− członek aktywny lub honorowy sądownictwa administracyjnego;

− przedstawiciel Ministra ds. Spraw Zagranicznych;

− przedstawiciel Ministra ds. Imigracji;

− przedstawiciel Ministra ds. Spraw Wewnętrznych.

Przewodniczący i członkowie Komisji są powoływani dekretem Prezesa Rady Ministrów na trzyletnią kadencję. Ponadto powołuje się pierwszego i drugiego zastępcę przewodniczącego co następuje na zasadach przewidzianych dla przewodniczącego Komisji.

Odwołanie od decyzji odmownej w sprawie wizy powinno być wniesione w terminie dwóch miesięcy od zawiadomienia o odmowie, powinno zawierać uzasadnienie oraz być sporządzone w języku francuskim. Odwołanie powinno być wniesione przez osobę, która uzasadni swój interes prawny lub posiada legitymację do wniesienia odwołania. Komisja może oddalić odwołanie lub zalecić Ministrowi Spraw Zagranicznych i Ministrowi ds.

Imigracji udzielenie wizy wnioskodawcy. Jednakże brak zajęcia stanowiska przez Komisję w terminie ponad 2 miesięcy jest jednoznaczne z odrzuceniem odwołania. Przewodniczący Komisji może bez rozpatrywania odwołania odrzucić oddalić odwołanie niedopuszczalne lub bezpodstawne⁴⁰⁵.

Dekret z 22 lutego 2010 roku odnośnie zmian we francuskim Kodeksie Sądowo Administracyjnym wprowadziły prawo sądowej kontroli w sprawach dotyczących odmowy wydania wizy wjazdowej, przedkładając kontrolę sądową władz konsularnych do Sądu Administracyjnego w Nantes. Sąd Administracyjny uwzględniając rodzaj wizy sprawuje ograniczoną kontrolę nad rozstrzygnięciami organów wizowych, badając rozstrzygnięcie wraz z uzasadnieniem wniosku o przyznanie wizy z wyłączeniem motywów rodzinnych. W przypadku gdy wniosek o przyznanie wizy jest motywowany względami rodzinnymi sąd weryfikuje na zasadzie proporcjonalności przesłanki odmowy wydania wizy a prawo

404 X. Vandendendriessche, Z. Ait-El-Kadi, Code de l'entrée ..., s. 86.

405 X. Vandendriessche, Étrangers – entrée... .

wnioskodawcy do prowadzenia normalnego życia rodzinnego⁴⁰⁶. Na podstawie dekretu z dnia 10 listopada 2000 roku utworzono „Komisję Odwoławczą od Decyzji Odmownych w Sprawie Wiz”. Postępowanie przed komisją powinno zostać zainicjowane w przeciągu dwóch miesięcy od zawiadomienia o odmowie przyznania wizy. Przewodniczący Komisji może odrzucić wniosek bez wyznaczania posiedzenia Komisji jeżeli jest on oczywiście niedopuszczalny lub bezpodstawny. Ta procedura nie wyłącza możliwości wniesienia odwołania do Ministra Spraw Zagranicznych, ale to nie zwalnia wnioskodawcy od obowiązku zwrócenia się do Komisji przed wniesieniem skargi⁴⁰⁷. Sąd administracyjny w kwestii decyzji dotyczącej przyznania wizy odgrywa jedynie ograniczoną rolę dokonując jedynie kontroli oceny dokonanej przez organ administracyjny jeżeli przedmiotem skargi nie są względy rodzinne⁴⁰⁸.