Agregacja czynników

Powyższy przegląd stanowi na pewno jedynie wybór spośród wielu istniejących w lite-raturze sposobów identyfikowania czynników powstawania i rozwoju dystryktów przemy-słowych. Wydaje się jednak, że już na podstawie kwerendy przedstawionej w pierwszej czę-ści tego podrozdziału, w którym autor szczególny nacisk położył na poszukiwanie czynników pozaekonomicznych, zauważalna jest kompletność a nawet pewien nadmiar wymienionych czynników, co przejawia się w powtarzaniu niektórych z nich przez wielu badaczy. Celem autora w dalszych rozważaniach na temat wyróżnionych czynników pozaekonomicznych jest systematyzacja obrazu poprzez wyprowadzenie z przedstawionego nieuporządkowanego zbioru - jednolitego, kompletnego i uporządkowanego konstruktu czynników pozaekono-micznych, czyli cech charakteryzujących procesy społeczne, w których zanurzona jest firma - uczestnik dystryktu przemysłowego.

Według autora pracy, wśród wymienionych czynników daje się zaobserwować istnienie pewnych obszarów – zagadnień, które można uczynić podstawą podziału tego zbioru na pod-klasy. Autor, kierując się wspomnianą wcześniej zasadą agregacji, wyróżnia cztery kategorie czynników. Są to:

I. działanie kanałów informacyjnych,

II. zakorzenienie lokalne uczestników dystryktu przemysłowego, III. kształt relacji pomiędzy uczestnikami dystryktu przemysłowego,

IV. kształtowanie się postawy przedsiębiorczej wśród uczestników dystryktu przemy-słowego.

Kategoriom tym można przyporządkować wszystkie spośród wymienionych we wcze-śniejszych częściach rozdziału czynniki. Obrazuje to tabela poniżej.

Tabela 3.8. Czynniki pozaekonomiczne funkcjonowania dystryktów przemysłowych pogru-powane według kategorii

Kategoria

czynników ^Czynnik Źródło

Działanie kanałów

informacyj-nych

 Drożność nieformalnych i formalnych kanałów przekazu informacji  Dostęp do informacji

 Dostęp do innowacji

M. Porter, A. Jewtucho-wicz,  Współdziałanie sieci sformalizowanej i nieformalnej informacji, R. Voyer  Istnienie drożnych kanałów informacyjnych pomiędzy podmiotami dystryktu

prze-mysłowego

 Przedsiębiorcy dystryktu przemysłowego śledzą z uwagą poczynania lokalnej kon-kurencji, a jej działania są bodźcem do działań reaktywnych

Z. Malara, J. Ryśnik

 „płynność i przejrzystość‖ informacji (wydajność rozumiana jako szybkość i kom-pletność przekazu informacji)

A. Grycuk  szybkie przemieszczanie się informacji technologicznej (innowacji) P. Botto  dynamiczna wymiany idei i pomysłów E. Wojnicka  Otwarcie na pojawiające się nowości poza umownymi granicami dystryktu

przemy-słowego.

B. Szymo-niuk  Wzajemność uczenia się wynikająca z zaufania G. Gorzelak,

A. Olechnic-ka

 Brak obaw przed imitowaniem własnych produktów przez konkurencję. E. Wojnicka, T. Brodzicki, S. Szultka Zakorzenienie lokalne uczestników dystryktu przemysło-wego

 Posiadanie długookresowej siły stabilizacji i trwania „przy swoim‖. R. Voyer  Identyfikowanie się pracowników dystryktu przemysłowego ze zgrupowaniem

przemysłu („jestem stolarzem z Dobrodzienia‖), a nie z konkretną firmą („jestem stolarzem w firmie X‖)

Z. Malara, J. Ryśnik  Pochodzenie założyciela firmy z miejsca działania dystryktu przemysłowego E. Wojnicka,

T. Brodzicki, S. Szultka  Tradycja prowadzenia wytwórczości w danych lokalizacjach, zróżnicowany

regio-nalnie dostęp do kadr ^{J. Pasieczny}

Kształt relacji pomiędzy uczestnikami dystryktu przemysło-wego,

 Wysoka jakość relacji dostawca-odbiorca T. Padmore H. Gibson  Istnienie silnych więzi pomiędzy podmiotami działającymi w dystrykcie

przemysło-wym

 Niski stopień formalizacji więzi pomiędzy podmiotami działającymi w dystrykcie przemysłowym

 Lokalni przedsiębiorcy darzą siebie nawzajem zaufaniem

Z. Malara, J. Ryśnik

 Istnienie tradycji i woli współpracy  Wysoki poziom zaufania

B. Szymo-niuk  Gotowość do współpracy (wzajemne zaufanie zamiast wrogości i konkurencji)

 Rozwiązywanie konfliktów i problemów w drodze bezpośredniego komunikowania się

 Wywieranie wpływu możliwe bez autorytetu formalnego (autorytet merytoryczny)

R. Likert

 Dobrowolność przystępowania do współpracy jej uczestników A. Grycuk  Zdolność użycia miejscowych społecznych zasobów (zasobów rodziny i znajomych)

 Łatwość uzyskania funduszy ze środków własnych i osób związanych z przedsię-biorcą,

F. Pyke, W. Sengenber-ger  Homogeniczność systemu wartości wśród różnych grup społecznych, co umożliwia

współpracę

F. Pyke, W. Sengenber-ger  Silna kooperacja

 Szeroka i silna konkurencja  Elastyczność

 Brak biurokracji

P. Botto

Kategoria

czynników ^Czynnik Źródło

 Wykształcony lokalnie system wartości i poglądów, który zawiera zasady dotyczące pracy oraz kształtowania wzajemnych relacji

G. Becattini

 Duża gęstość horyzontalnych kontaktów pomiędzy przedsiębiorstwami

 Podejmowanie przez przedsiębiorstwa przedsięwzięć w dłuższym horyzoncie cza-sowym

B. Gruch-man  Współpraca w ramach regionu/rejonu E. Wojnicka  Obecność rywali,

 Bliskość relacji

B. Szymo-niuk  Wzajemność relacji wynikająca z zaufania G. Gorzelak,

A. Olechnic-ka

 Wspólne interesy i cele  Wzajemne zaufanie

 Dobre doświadczenia z wcześniejszej współpracy

E. Wojnicka, T. Brodzicki, S. Szultka  Uczestnictwo i budowa wzajemnych stosunków (kapitał społeczny i zaufanie,

osobi-ste kontakty),

J. Bis, E. Bojar  Wysoki poziom zaufania społecznego J. Pasieczny Kształtowanie się postawy przedsiębior-czej wśród uczestników dystryktu przemysło-wego.

 Istnienie dążenia pracowników dystryktu przemysłowego do zakładania własnej firmy,

Z. Malara, J. Ryśnik  Duch przedsiębiorczości, który sprawia, że wiele osób po nabyciu odpowiedniego

doświadczenia w wytwarzaniu lub sprzedaży zakłada własne firmy, ^{F. Pyke, W.} Sengenber-ger

 Istnienie zrównoważonego i dynamicznego rynku pracy, którego uczestnicy stale podnoszą swoje kwalifikacje (społeczny proces uczenia się),

B. Gruch-man

Źródło: Opracowanie własne na podstawie źródeł.

Powyższą tabelę można poddać dalszej agregacji, ponieważ wiele z wymienionych czynników jest tożsamych w obrębie tej samej kategorii. Skutki tego zabiegu obrazuje tabela poniżej, która przedstawia listę czynników pozaekonomicznych warunkujących działanie dys-tryktu przemysłowego jako całości (zobacz tabela 3.9.). Czynniki te można również odnieść do pojedynczego przedsiębiorstwa. Okaże się wtedy, że stanowią determinanty włączenia się pojedynczego podmiotu w struktury dystryktu i czerpania korzyści z tego faktu płynących.

Tabela 3.9. Zagregowane czynniki pozaekonomiczne działania dystryktu przemysłowego

Kategoria czynników Czynnik

Działanie kanałów informacyjnych

Współdziałanie kanałów sformalizowanej i nieformalnej informacji Rzetelność przekazu informacyjnego kanałów nieformalnych Szybkość przemieszczania się informacji kanałami nieformalnymi

Otwarcie kanałów informacyjnych na źródła poza umownymi granicami dystryktu przemysło-wego.

Wzajemność uczenia się wynikająca z zaufania

Zakorzenienie lokalne uczestników dystryktu

przemysłowego

Długoterminowość planów względem działalności w danej lokalizacji Identyfikacja z miejscem prowadzenia działalności

Tradycja rodzinna prowadzenia wytwórczości w danej lokalizacji i danym profilu

Kształt relacji pomiędzy uczestnikami dystryktu

przemysłowego,

Siła więzi pomiędzy podmiotami działającymi w dystrykcie przemysłowym

Niski stopień formalizacji więzi pomiędzy podmiotami działającymi w dystrykcie przemysło-wym,

Tradycja współpracy

Postawa zaufania zamiast wrogości i konkurencji

Omawianie i rozwiązywanie konfliktów w drodze bezpośredniego komunikowania się Dobrowolność współpracy

Partnerskie relacje współpracy

Umiejętność pozyskania zasobów (pracownicy, fundusze) z lokalnej sieci osób związanych z przedsiębiorcą (rodzina, znajomi)

Długoterminowość współpracy

Aktywne działanie na rzecz budowy wzajemnych stosunków

Kształtowanie się po-stawy przedsiębiorczej

wśród uczestników dystryktu

przemysło-wego.

Dążenie pracowników do zakładania własnej firmy (duch przedsiębiorczości)

Lokalny konsensus, wśród różnych grup społecznych odnośnie wspólnych wartości takich jak ciężka praca, inicjatywa gospodarcza

Źródło: Opracowanie własne

3.5.2. Podsumowanie kwerendy literaturowej w zakresie czynników