Analiza podstawy programowej z informatyki w szkole podstawowej

Treść wypełniająca zajęcia szkolne dzieci, młodzieży i dorosłych określana jest często jako curriculum. Jej znaczenie jest doniosłe, ponieważ szczególnie mocno oddziałuje na osobowość młodego pokolenia. W jej obrębie ważne miejsce zajmuje tzw.

program nauczania.²⁵⁵ Z kolei pochodną celów kształcenia o charakterze ogólnym i szczegółowym są treści kształcenia, stanowiące właśnie programy nauczania i uczenia się.²⁵⁶ Które, jeśli brać ten termin dosłownie, są programami treści nauczanych, a więc odnoszących się nie tylko do nauczyciela. Z tego względu należy mówić raczej o programie szkolnym lub o programie kształcenia zakładając, że wyznacza on czynności dwustronne, a więc czynności uczniów i kierujących bezpośrednio lub pośrednio tymi czynnościami nauczycieli, a jeszcze inaczej mówić o treściach kształcenia, czyli nauczaniu i uczeniu się.²⁵⁷

254 S Juszczyk, red., Metodyka nauczania informatyki w szkole, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001, s.205.

255 W. Okoń, op. cit. ,s.87.

256 J. Szempruch, Nauczyciel w zmieniającej się szkole, Wyd. FOSZE, Rzeszów 2001, s.41.

Treści nauczania zawierają problemy społeczno – moralne, których poznanie, przeżywanie i wartościowanie w procesie nauczania wpływa na kształtowanie się postawy etycznej.²⁵⁸

Dobór i układ treści kształcenia dotyczy czynności konstruowania programu, zaś rezultat tych czynności to program.²⁵⁹ Pierwszym kryterium w doborze i układzie treści kształcenia są potrzeby dzieci, ich oczekiwania poznawcze, potrzeby aktywności własnej lub twórczej. Kryterium elastyczności zapewnia między innymi to że program podlega zmianom, uwarunkowanym rozwojem nauki, a także zmieniającymi się warunkami życia społecznego, potrzebami dzieci.

Pochodną celu edukacji informatycznej, czyli „nauczenia podstawowych zasad posługiwania się komputerem i technologią informacyjną” są następujące treści²⁶⁰:

1.Zasady bezpiecznego posługiwania się komputerem.

2.Komputer jako źródło wiedzy i komunikowania się. Zastosowania komputera w życiu codziennym.

3.Opracowywanie za pomocą komputera prostych tekstów, rysunków i motywów.

4.Korzystanie z elementarnych zastosowań komputerów do wzbogacania własnego uczenia się i poznawania różnych dziedzin wiedzy.

5.Poznawanie zastosowań komputerów i opartych na technice komputerowej urządzeń spotykanych przez ucznia w miejscach publicznych.

Osiągnięcia, które uczeń nabywa w trakcie lekcji informatyki to:

1.Posługiwanie się komputerem w przystosowanym dla ucznia środowisku sprzętowym i programistycznym.

2.Opracowywanie za pomocą komputera prostych tekstów, rysunków, motywów.

3.Korzystanie z różnorodnych źródeł i sposobów zdobywania informacji oraz jej przedstawiania i wykorzystania.

4.Stosowanie komputerów do wzbogacania własnego uczenia się i poznawania różnych dziedzin.

Nabycie przez uczniów przytoczonych osiągnięć nie będzie możliwe bez spełnienia przez szkołę określonych do nauczania informatyki warunków, wśród których wyróżniamy stały dostęp do komputera, uwrażliwienie uczniów na zagrożenia

258 E. Fleming, Współczesny system dydaktyczno – wychowawczy, Wyd. ZNP, Katowice 1971, s. 170.

259 R. Więckowski, Pedagogika wczesnoszkolna, WSiP, Warszawa 1998, s. 110.

260 Podstawa programowa jest zawarta w załączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

wychowawcze związane z niewłaściwym korzystaniem z komputerów i ich oprogramowania (np. z gier).²⁶¹ Wszystkie te elementy powinny być uwzględnione w planach wynikowych nauczania informatyki. A zatem założenia takiego planu powinny obejmować: temat lekcji, liczbę godzin potrzebnych do realizacji celów dydaktyczno-wychowawczych, treści programowe, wymagania podstawowe i ponadpodstawowe.

Opierając się na podstawie programowej z informatyki w szkole podstawowej nauczyciel może stworzyć swój własny autorski program, lub skorzystać z wielu propozycji, które aktualnie oferuje rynek edukacyjny. Jedną ze składowych programów nauczania są rozkłady materiału (treści), w których należy unikać umieszczania, jako wydzielonych tematów, takich zagadnień jak:

- polecenia systemu operacyjnego;

- historia informatyki;

- budowa i zasada działania komputera.

Nie znaczy to, że należy zagadnienia te usunąć z programu. Są jednak tematy mało ciekawe dla uczniów, gdy pojawiają się w zbyt dużych dawkach lub stanowią systematyczny wykład.

Bardzo istotnym aspektem rozkładu materiału jest kolejność omawianych zagadnień. Dosyć często spotkać się można z propozycją następujących początkowych tematów lekcji:

- historia informatyki;

- współczesne zastosowanie komputerów;

- budowa komputera;

- system operacyjny.

Wszystkie zawarte w tych tematach treści powinny się znaleźć na lekcjach, jednakże nie powinny być omawiane na samym początku nauczania przedmiotu. Należy w pierwszej kolejności przygotować ucznia do korzystania z usług komputera, daje to możliwość rozpoczęcia lekcji od rzeczy najprostszych i najciekawszych, zachęcając do dalszej nauki.²⁶²

Innym rozwiązaniem metodycznym jest odejście od utartego schematu realizacji treści nauczania w postaci kolejno omawianych zagadnień informatycznych, na rzecz wykonywania różnorodnych zadań. Poszczególne tematy związane są z treściami nauczania innych przedmiotów jak również ze ścieżek edukacyjnych. Do wykonania

261 Tamże.

w każdym temacie zadań przewiduje się wykorzystanie różnych narzędzi informatycznych – komputerowych i komunikacyjnych, czyli technologii informacyjnej.²⁶³ Omawiane treści i umiejętności informatyczne korespondują z propozycjami ścieżki czytelniczej i informacyjnej, edukacji ogólnotechnicznej i edukacji medialnej. Ograniczając się tylko do umiejętności można wymienić:

- posługiwanie się aktualnymi technologami informacyjnymi (edukacja czytelnicza i informacyjna),

- planowanie i symulowanie działań z wykorzystaniem różnych multimediów i technologii informacyjnych (edukacja ogólnotechniczna),

- wykorzystanie osiągnięć informatyki w różnych dziedzinach życia (edukacja ogólnotechniczna),

- sprawne posługiwanie się mediami jako narzędziami pracy intelektualnej (edukacja medialna).²⁶⁴

Natomiast tematyka związana z programem nauczania informatyki realizowana jest w następującej kolejności:

- bezpieczna i higieniczna praca z komputerem;

- komunikowanie się z komputerem w środowisku systemowym;

- wykorzystanie multimedialnych programów edukacyjnych;

- nabycie umiejętności korzystania z klawiatury;

- organizacja zapisu danych na dysku;

- wykorzystanie edytora tekstu;

- rodzaje plików;

- wykorzystanie edytora grafiki;

- wykorzystanie zasobów internetowych;

- tworzenie prezentacji multimedialnej;

- wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego;

- historia komputerów;

- nowoczesny sprzęt komputerowy.²⁶⁵

263 Projekt Komputerowe Opowieści dla klas IV-VI dla szkół podstawowej, www.czarnykruk.com.pl, z dnia 21.06.2007, s. 1.

264 S. M. Kwiatkowski, Edukacja informatyczna nauczycieli w kontekście projektu podstaw programowych kształcenia ogólnego. (w:) Edukacja nauczycielska w perspektywie wymagań zmieniającego się świata, A.

Siemak-Tylikowska, H. Kwiatkowska, S. M. Kwiatkowski (red.), Wyd. Akademickie Żak, Warszawa 1998, s.

284.

265 M. Mordaka, Plany wynikowe nauczania informatyki w klasach IV-VI, Wyd. Czarny Kruk, Bydgoszcz 2006, s. 1-43.

Efektem zaproponowanej kolejności realizacji powyższych tematów jest kontakt ucznia z komputerem od pierwszej lekcji informatyki. Tematyka ta zakłada również pracę z wykorzystaniem komputera na każdej lekcji informatyki i wczesne nabycie przez uczniów umiejętności korzystania z multimedialnych programów edukacyjnych co ma swoje konsekwencje w realizacji procesu dydaktycznego z innych przedmiotów. Po zapoznaniu się uczniów z systemem operacyjnym pierwszym programem użytkowym, z którym stykają się uczniowie jest edytor teksu. Podyktowane jest to następującymi korzyściami:

- edytor tekstu jest programem, którego cele użycia są łatwe do zrozumienia. W związku z tym na lekcji nie pojawiają się kłopoty merytoryczne;

- pisanie tekstu przy użyciu edytora tekstu w sposób naturalny pozwala nauczyć posługiwania się klawiaturą;

- stosunkowo łatwo można tworzyć na lekcjach sytuacje, w których uczniowie, korzystając wprawdzie ze środków informatyki, używają ich jedynie jako narzędzi ułatwiających wykonanie bardzo konkretnych, użytecznych prac.²⁶⁶ W dalszej kolejności uczniowie kształtują swoje umiejętności w zakresie wykorzystania edytora grafiki, usług internetowych, programu do tworzenia prezentacji multimedialnych i arkusza kalkulacyjnego.