Poziom ukształtowanych umiejętności kluczowych na lekcjach informatyki w grupie

W styczniu 2007 roku dokonano końcowego pomiaru poziomu umiejętności kluczowych w grupie eksperymentalnej GE i grupie kontrolnej GK. W grupie eksperymentalnej GE umiejętności kształtowane były przez jeden semestr klasy szóstej, na lekcjach informatyki jeden raz w tygodniu. Dla porównania i zbadania istotności różnic w poziomie osiągniętych umiejętności kluczowych taki sam test przeprowadzony został również w grupie kontrolnej GK.

Test praktyczny umiejętności kluczowych przeprowadzony został na dwóch lekcjach informatyki w GE i GK, obejmował on opanowanie przez uczniów następujących umiejętności:

- efektywnego współdziałania w zespole,

- poszukiwania informacji pochodzących z różnych źródeł, - porządkowania informacji z różnych źródeł,

- wykorzystania informacji pochodzących z różnych źródeł,

- skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach dydaktycznych, - posługiwania się technologią informacyjną,

- prezentowania wytworów działania zespołu i autoprezentacji na szerszym forum.

Jednym z najważniejszych elementów przeprowadzenia testu umiejętności kluczowych był podział na grupy, w których uczniowie wykonywali praktyczne zadania testowe.

Podział ten był dobrowolny, nie narzucany przez nauczyciela. W wyniku podziału uczniów w GE powstało dziewięć grup:

- Grupa A1 – 2 uczniów

W grupie kontrolnej uczniowie podzielili się na pięć grup, troje uczniów pracowało samodzielnie:

Dla sprawdzenia, czy różnice w poziomie osiągniętych umiejętności kluczowych pomiędzy badanymi grupami są istotne statystycznie zastosowano test t – Studenta dla prób nieskorelowanych, ponieważ w GE trwał przez jeden semestr proces komputerowego kształtowania umiejętności kluczowych, co oznacza, że próby te nie są skorelowane.

Statystykę obliczano według wzoru (3)³⁶⁹:

)

x1– to średnia arytmetyczna grupy eksperymentalnej GE

x2- to średnia arytmetyczna grupy kontrolnej GK

S – wariancja ( 2 S to wariancja GE, ₂¹ S to wariancja GK) ₂² N1– liczebność grupy eksperymentalnej GE

N2 – liczebność grupy kontrolnej GK

Wyniki testu umiejętności kluczowych oraz obliczenia statystyczne przedstawione zostały w Tabeli 20.

W celu określenia różnic między badanymi grupami GE i GK w zakresie poziomu umiejętności kluczowych sformułowano hipotezę zerową i alternatywną:

H0 – nie ma statystycznie istotnych różnic między uczniami GE i GK w poziomie osiągniętych umiejętności kluczowych.

H1 – grupa eksperymentalna, w której prowadzone były lekcje informatyki w kontekście kształtowania umiejętności kluczowych osiągnęła wyższy ich poziom niż grupa kontrolna, w której lekcje informatyki prowadzone były w konwencjonalny sposób.

Ustalono poziom istotności 001α =0, .

Liczbę stopni swobody dla testu t-Studenta obliczono według wzoru (2)³⁷⁰:

2 2

1+ −

=N N df

gdzie w analizowanym przypadku df=14

Tabela 20. Wyniki testu praktycznego umiejętności kluczowych w GE i GK oraz obliczenie wartości niezbędnych parametrówx₁² .

N1 X1 x1= X1−X1 x₁² _{N2 X2} x₂ =X₂−X₂ x₂²

A1 43 0,56 0,31 B1 29 13,14 172,66

A2 43 0,56 0,31 B2 11 -4,86 23,62

A3 43 0,56 0,31 B3 8 -7,86 61,78

A4 43 0,56 0,31 B4 12 -3,86 14,90

A5 43 0,56 0,31 B5 7 -8,86 78,50

A6 43 0,56 0,31 B6 23 7,14 50,98

A7 40 -2,44 5,95 B7 21 5,14 26,42

A8 43 0,56 0,31

A9 41 -1,44 2,07

=382

∑

∑

∑

∑

W grupie eksperymentalnej GE z testu umiejętności kluczowych uzyskano średnią arytmetyczną równą x1=42,44, a dla grupy kontrolnej GK x2 =15,86. Wyznaczona empirycznie wartość testu wynosi t_emp=9,42. Dla poziomu istotności α =0,001 i 14 stopni swobody odczytano z tablic wartość 140t_teoret =4, . Ponieważ temp > tteoret stwierdza

370 Tamże, s.226.

się z prawdopodobieństwem 0,999, że istnieją podstawy do przyjęcia H1, która zakłada że grupa eksperymentalna, w której prowadzone były lekcje informatyki w kontekście kształtowania umiejętności kluczowych osiągnęła bardzo istotny statystycznie wyższy ich poziom niż grupa kontrolna, w której lekcje informatyki prowadzone były w konwencjonalny sposób.

Wykorzystanie komputera w procesie kształtowania umiejętności kluczowych pozwala nauczycielowi na zastosowanie różnorodnych form i metod kształcenia. Już sama praca z komputerem wymaga od uczącego się przestrzegania zasad zbierania, przetwarzania oraz prezentowania informacji, co pobudza logiczne myślenie, precyzyjne wyrażanie myśli oraz formułowanie problemów. Zadaniem szkoły jest nie tylko wyposażenie uczniów w pewien zasób gotowej wiedzy, ale także ukształtowanie umiejętności samodzielnego poszukiwania informacji i adaptacji do warunków zmieniającego się świata.”³⁷¹

Wyższy poziom umiejętności kluczowych w grupie eksperymentalnej³⁷² jest wynikiem zastosowania strategii retrospektywnej w kształceniu informacyjnym. Ponieważ w grupie eksperymentalnej położono szczególny nacisk na kształtowanie umiejętności prawidłowej recepcji informacji, skutecznej analizy, selekcji i syntezy, zrozumienia zastosowania i oceny. Uczniowie grupy eksperymentalnej osiągnęli wysoki poziom umiejętności strukturalnego ujęcia wyselekcjonowanych na podstawie określonych kryteriów informacji. Ten sposób opracowywania informacji uzyskanych z dostępnych uczniowi źródeł związane jest z ich: rozpoznawaniem i selekcją, a w dalszej kolejności z przekształcaniem i porządkowaniem. Rozpoznawanie i selekcja informacji polega na tym, że odbiorca określa jakość informacji i na tej podstawie stwierdza, czy w danej sytuacji będą mu one przydatne, czy też można je odrzucić. Wymaga to:

- znajomości sposobów ułatwiających prace z tekstem informacyjnym;

- umiejętności wyjaśniania informacji niezrozumiałych i niezgodnych z dotychczasową wiedza i doświadczeniem;

- umiejętności wyodrębniania w materiale źródłowym informacji najbardziej przydatnych, ściśle związanych z danym zagadnieniem, adekwatnych do celu;

- umiejętności dostrzegania oraz wyjaśniania nieścisłości w materiale informacyjnym – porównywania informacji z kilku źródeł i wyodrębniania informacji błędnych, niezgodnych z pozostałymi;

371 A. Barańska, Praca z komputerem „ Edukacja i Dialog” Nr 151/2003, s.43.

- umiejętności określania rodzaju informacji – odróżniania informacji opisujących, oceniających i instruujących;

- odrzucenia informacji niezrozumiałych dla odbiorcy (jeśli nie udało się ich wyjaśnić), niezwiązanych z tematem, uznanych za błędne oraz, w niektórych przypadkach, oceniających – będących jedynie subiektywna opinia autora na temat przedmiotów lub zjawisk.³⁷³ Powyższe umiejętności są wynikiem operacjonalizacji umiejętności poszukiwania i porządkowania informacji, dokonywanej przez uczniów w trakcie tego typu działania.

Dzięki zastosowaniu możliwości, jakie daje technologia informacyjna, uczniowie analizowali zarówno informacje werbalnie jak i tekstowe. Analiza polegała na oznaczeniu poszczególnych folderów i ich uporządkowaniu zmierzającym do wyłonienia tylko tego, co ma zasadnicze znaczenie dla końcowego zadania, jakim było stworzenie prezentacji multimedialnej.

Zawarte w folderach informacje poddawane były procesowi syntezy informacji³⁷⁴, czyli ilość zamieniana była na jakość. Uczniowie odrzucali niepotrzebne informacje kierując się zasadami logiki i estetyki, np. prostoty i przejrzystości, kompatybilności i zbieżność.

Ze zbioru wybranych informacji uczniowie dokonywali próby połączenia nowych informacji wykorzystując zdobyte wcześniej doświadczenie. Z tego punktu widzenia, możemy stwierdzić, że tworzą się różne typy konstrukcji myślowych, a nie rutynowe zapamiętywanie faktycznej wiedzy lub procedur. Zakłada się, że celem uczącego się jest budowa (konstrukcja) lub przebudowa dotychczasowej wiedzy. Porządkowanie lub zmiana uporządkowania posiadanych informacji, przetestowanie ich oraz uzasadnienie przyjętej interpretacji leżą u podstaw praktyki konstruktywistycznej, a uczenie się staje się poszukiwaniem znaczeń.³⁷⁵ A zatem, moment tworzenia prezentacji multimedialnej jest obrazem rozumienia informacji przez ucznia. A ponieważ w większości sytuacji lepiej zrozumiemy informacje w postaci obrazowej niż semantycznej, jednostkowej niż ogólnej, realnej niż abstrakcyjnej,³⁷⁶ kształtowanie umiejętności kluczowych na lekcjach informatyki przynosi wymierne efekty, co potwierdzają wyniki z przeprowadzonych w tym eksperymencie badań.

373 I. Nowakowska-Buryła, Rola umiejętności informatycznych w procesie konstruowania wiedzy przez uczniów, (w:) Edukacja w społeczeństwie ryzyka, red. M. Gwoździka-Piotrowska, A. Zduniak, Poznań 2007, s. 222 i n.

374 Tamże, s. 4 i n.

375 S. Juszczyk, Kształcenie na odległość elementem powszechnej edukacji medialnej w społeczeństwie informacyjnym, (w:) red. S. Juszczyk, Edukacja medialna w społeczeństwie informacyjnym, s.34.

376 W. Andrukiewicz, op.cit., s. 6.

Prezentowanie wyników swojej pracy na forum klasy, czyli zastosowanie informacji³⁷⁷ w praktyce oznacza realną próbę mniej lub bardziej skutecznego jej komunikowania (nadawania i odbierania). Wiele nieporozumień wynika nie z braku dostatecznej ilości informacji lub ich niezrozumienia, lecz z nieumiejętnego ich przekazywania. A więc ten etap kształtowania umiejętności kluczowych istotny, dający pełny obraz wyników pracy uczniowskiej.

9.2.2. Wyniki testów osiągnięć szkolnych, w których wykorzystano