Moralna intensywność a oceny etyczne i intencje behawioralne świadka, ofiary i sprawcy krzywdy w organizacji
4.2.2. Cel badań i hipotezy
Celem badań prezentowanych w tym rozdziale było poznanie znacze-nia wybranych wymiarów moralnej intensywności kwestii etycznej: bli-skości ofiary, blibli-skości sprawcy, społecznego przyzwolenia i oceny wielko-ści skutków (dotkliwowielko-ści emocjonalnych konsekwencji dla ofiary), w pro-cesie dokonywania ocen etycznych i formułowania intencji behawioral-nych w sytuacji pokrzywdzenia w organizacji.
Osoby, które same (lub ich bliscy) znalazły się kiedyś w podobnej sytuacji jak ofiara lub sprawca mogą inaczej oceniać tę sytuację i ina-czej chcieć się w niej zachować. Podobnie różne mogą być oceny i in-tencje behawioralne osób inaczej szacujących społeczne przyzwolenie na zachowanie, do którego mają się ustosunkować, które mają inny pogląd w kwestii akceptacji tego zachowania przez ludzi (społeczeństwo lub współpracowników). Podejście do danej kwestii moralnej może się też różnić u badanych w inny sposób oceniających wielkość skutków (w tym dotkliwość konsekwencji emocjonalnych dla ofiary). Wymiary moralnej intensywności kwestii etycznej badano z trzech perspektyw — prosząc badanego, aby dokonał ich oceny, wyobraziwszy sobie, że jest świadkiem, ofiarą i sprawcą krzywdy.
Sformułowano następujące hipotezy badawcze:
H1.1. Bliskość sprawcy (bezpośrednia — własne wcześniejsze doświadczenie podobnej krzywdy, i pośrednia — doświadczenie podobnej krzywdy przez osoby bliskie) jest predyktorem różnic w następujących ocenach etycznych i intencjach behawioralnych wyrażanych przez osoby pa-trzące na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy świadka:
a) uznaniu krzywdy ofiary,
b) naruszeniu własnego systemu wartości, c) skłonności do bierności,
d) chęci udzielenia wsparcia ofierze, e) gotowości zostania sojusznikiem ofiary, f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H1.2. Bliskość sprawcy (bezpośrednia — własne wcześniejsze doświadczenie podobnej krzywdy, i pośrednia — doświadczenie podobnej krzywdy przez osoby bliskie) jest predyktorem różnic w następujących ocenach etycznych i intencjach behawioralnych wyrażanych przez osoby pa-trzące na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy ofiary:
a) uznaniu krzywdy ofiary,
b) naruszeniu własnego systemu wartości, c) skłonności do uległości,
d) gotowości do perswazji,
e) gotowości do walki ze sprawcą,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H1.3. Bliskość sprawcy (bezpośrednia — własne wcześniejsze doświadczenie podobnej krzywdy, i pośrednia — doświadczenie podobnej krzywdy przez osoby bliskie) jest predyktorem różnic w następujących ocenach etycznych i intencjach behawioralnych wyrażanych przez osoby pa-trzące na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy sprawcy:
a) uznaniu krzywdy ofiary,
b) naruszeniu własnego systemu wartości, c) skłonności do poczucia winy,
d) chęci przeproszenia ofiary, e) chęci wynagrodzenia krzywdy,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H2.1. Bliskość ofiary (bezpośrednia — własne wcześniejsze doświadczenie podobnej krzywdy, i pośrednia — doświadczenie podobnej krzyw-dy przez osoby bliskie) jest prekrzyw-dyktorem różnic w następujących ocenach etycznych i intencjach behawioralnych wyrażanych przez osoby patrzące na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy świadka:
a) uznaniu krzywdy ofiary,
b) naruszeniu własnego systemu wartości, c) skłonności do bierności,
d) chęci udzielenia wsparcia ofierze, e) gotowości zostania sojusznikiem ofiary, f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H2.2. Bliskość ofiary (bezpośrednia — własne wcześniejsze doświadczenie podobnej krzywdy, i pośrednia — doświadczenie podobnej krzyw-dy przez osoby bliskie) jest prekrzyw-dyktorem różnic w następujących ocenach etycznych i intencjach behawioralnych wyrażanych przez osoby patrzące na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy ofiary:
a) uznaniu krzywdy ofiary,
b) naruszeniu własnego systemu wartości, c) skłonności do uległości,
d) gotowości do perswazji,
e) skłonności do walki ze sprawcą,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H2.3. Bliskość ofiary (bezpośrednia — własne wcześniejsze doświadczenie podobnej krzywdy, i pośrednia — doświadczenie podobnej krzyw-dy przez osoby bliskie) jest prekrzyw-dyktorem różnic w następujących ocenach etycznych i intencjach behawioralnych wyrażanych przez osoby patrzące na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy sprawcy:
a) uznaniu krzywdy ofiary,
b) naruszeniu własnego systemu wartości, c) skłonności do poczucia winy,
d) chęci przeproszenia ofiary, e) chęci wynagrodzenia krzywdy,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H3.1. Społeczne przyzwolenie (ze strony współpracowników i społeczeń-stwa) jest predyktorem następujących ocen etycznych i intencji be-hawioralnych osób patrzących na sytuację pokrzywdzenia z per-spektywy świadka:
a) uznania krzywdy ofiary,
b) naruszenia własnego systemu wartości, c) skłonności do bierności,
d) chęci udzielenia wsparcia ofierze, e) gotowości zostania sojusznikiem ofiary,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H3.2. Społeczne przyzwolenie (ze strony współpracowników i społeczeństwa) jest predyktorem następujących ocen etycznych i intencji behawioral-nych osób patrzących na sytuację pokrzywdzenia z perspektywy ofiary:
a) uznania krzywdy ofiary,
b) naruszenia własnego systemu wartości, c) skłonności do uległości,
d) gotowości do perswazji,
e) skłonności do walki ze sprawcą,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H3.3. Społeczne przyzwolenie (ze strony współpracowników i społeczeń-stwa) jest predyktorem następujących ocen etycznych i intencji be-hawioralnych osób patrzących na sytuację pokrzywdzenia z per-spektywy sprawcy:
a) uznania krzywdy ofiary,
b) naruszenia własnego systemu wartości, c) skłonności do poczucia winy,
d) chęci przeproszenia ofiary, e) chęci wynagrodzenia krzywdy,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H4.1. Wielkość skutków (dotkliwość emocjonalnych konsekwencji dla ofiary) jest predyktorem następujących ocen etycznych i intencji behawioralnych osób patrzących na sytuację pokrzywdzenia z per-spektywy świadka:
a) uznania krzywdy ofiary,
b) naruszenia własnego systemu wartości, c) skłonności do bierności,
d) chęci udzielenia wsparcia ofierze, e) gotowości zostania sojusznikiem ofiary, f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H4.2. Wielkość skutków (dotkliwość emocjonalnych konsekwencji dla ofiary) jest predyktorem następujących ocen etycznych i intencji behawioralnych osób patrzących na sytuację pokrzywdzenia z per-spektywy ofiary:
a) uznania krzywdy ofiary,
b) naruszenia własnego systemu wartości, c) skłonności do uległości,
d) gotowości do perswazji,
e) skłonności do walki ze sprawcą,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.
H4.3. Wielkość skutków (dotkliwość emocjonalnych konsekwencji dla ofiary) jest predyktorem następujących ocen etycznych i intencji behawioralnych osób patrzących na sytuację pokrzywdzenia z per-spektywy sprawcy:
a) uznania krzywdy ofiary,
b) naruszenia własnego systemu wartości, c) skłonności do poczucia winy,
d) chęci przeproszenia ofiary, e) chęci wynagrodzenia krzywdy,
f) skłonności do usprawiedliwiania sprawcy.