Międzynarodowe trybunały karne to tymczasowe organy pomocnicze Rady Bezpieczeństwa, powstałe na podstawie rozdziału VII Karty NZ w reakcji na pogwałcenie międzynarodowego prawa humanitarnego w byłej Jugosławii i Ruandzie. Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii (ICTY) został ustanowiony na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa 25 maja 1993 r.432 w celu ukarania osób odpowiedzialnych za przestępstwa popełnione przeciwko ludzkości na terenie byłej Jugosławii od 1994 r. Natomiast Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Ruandy (ICTR) powstał na mocy rezolucji Rady Bezpie-czeństwa z 8 listopada 1994 r.433 w celu ścigania i karania osób odpowiedzial-nych za ludobójstwo i inne przestępstwa przeciwko ludzkości na terytorium Ruandy i państw sąsiednich w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r.
Trybunały te mają po trzy izby karne, wspólną izbę odwoławczą i pro-kuratora. Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii składa się z 16 sędziów stałych. Podobnie Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Ruandy.
Oba wypełniają podobne zadania, zatem ich wydatki oraz sposób fi nanso-wania są podobne. Oba trybunały współpracują ze sobą, prowadząc konsulta-cje i czasową wymianę kadr. Ich wydatki ograniczają się głównie do pensji dla pracowników niższego szczebla: adwokatów, śledczych, archeologów, opieku-nów archiwów, a także honorariów sędziów. Ważnymi wydatkami trybunałów są również: koszty podróży i pobytu przewodniczącego, głównego oskarżyciela, świadków, koszty prowadzenia archiwum (z jednego posiedzenia gromadzi się do 5 tys. stron dokumentów), tłumaczenia, koszty pomocy prawnej, transport więźniów. Istotnym obciążeniem fi nansowym są także koszty utrzymania ich siedzib i biur434 oraz jednostki więziennej – obejmują one czynsz, dostosowa-nie wnętrz do rozpraw, opiekę nad terenami przynależącymi i ich ochronę.
432 International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia (ICTY), S/RES/827(1993).
433 Establishment of the International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR) and Adoption of the Statute of the Tribunal, S/RES/955(1994).
434 ICTY ma główną siedzibę w Hadze i oddziały w Sarajewie, Belgradzie i Zagrzebiu.
ICTR ma siedzibę w Arushe w Tanzanii.
W latach 1994–1997 wydatki trybunałów fi nansowane były w połowie pro-porcjonalnie do obowiązkowych składek członkowskich do budżetu regular-nego ONZ i w połowie jako „doraźne i wyjątkowe rozwiązanie” z rachunków operacji pokojowych435.
Od 1998 r. na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego436 z 22 grudnia 1997 r. sposób fi nansowania działalności tych trybunałów jest proporcjonalny w połowie do skali wpłat państw członkowskich do budżetu regularnego ONZ, a w połowie do skali wpłat do budżetów operacji pokojowych. Środki fi nan-sowe wpłacane są przez państwa członkowskie na specjalne rachunki trybu-nałów (tab. 4.9).
Dodatkowe przychody trybunałów pochodzą z dobrowolnych dotacji. Moż-liwe jest również na mocy rezolucji A/RES/47/235 z 14 września 1993 r. oraz A/RES/49/251 z 20 lipca 1995 r. Zgromadzenia Ogólnego wsparcie w postaci usług – np. pomocy w organizacji ekshumacji, poszukiwań oskarżonych, a także wsparcie rzeczowe – przekazanie potrzebnego sprzętu, jak np. kom-putery, video. Państwami, które dobrowolnie wspierają trybunały, są m.in.:
Stany Zjednoczone, Lichtenstein, Belgia, Włochy, Norwegia, Kanada, Irlandia, Węgry, Cypr, Dania, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Izrael, Nowa Zelandia, a także Malezja, Namibia, Kambodża, Chile, Pakistan, i wiele innych437. Dota-cje przekazują również organizaDota-cje pozarządowe, takie jak: Coalition for Inter-national Justice, Fundacja Rockefellera, Uniwersytet w Utrechcie i Amsterda-mie. Strona ICTY została stworzona przez Fundację Charlesa Stewarta Motta.
435 R.P. Mendez, Financing the United…, op.cit., s. 289–290.
436 Financing the Former Yugoslavia Tribunal, A/RES/52/217; Financing the Rwanda Tribunal, A/RES/52/218.
437 Report of the International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of the Former Yugoslavia Since 1991, A/51/292; Report of the International Criminal Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Genocide and Other Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan Citizens Responsible for Genocide and Other Such Violations Committed in the Territory of Neighbouring States Between 1 January and 31 December 1994, A/54/315.
Tabela 4.9. Wydatki ICTY i ICTR od momentu ich powstania do 2013 r.
(mln USD w cenach bieżących)
Rok Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Ruandy
1994 32,643 –
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Financing of the International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of the Former Yugoslavia Since 1991, A/48/915; Financing of the International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Terri-tory of the Former Yugoslavia Since 1991, Financing of the International Criminal Tribunal for the Prosecu-tion of Persons Responsible for Genocide and Other Serious ViolaProsecu-tions of InternaProsecu-tional Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan Citizens Responsible for Genocide and Other Such Violations Committed in the Territory of Neighbouring States Between 1 January and 31 December 1994, A/51/7/Add. 5, A/60/591, A/62/578; Revised Budget Estimates for 1998 and Proposed Requirements for 1999 of the International Tribunal for the Former Yugoslavia, A/53/651; Report of the International Crimi-nal TribuCrimi-nal for the Prosecution of Persons Responsible for Genocide and Other Serious Violations of Inter-national Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan Citizens Responsible for Genocide and Other Such Violations Committed in the Territory of Neighbouring States Between 1 January and 31 December 1994, A/53/429, A/54/315; Budget for the International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of the Former Yugoslavia Since 1991 for the Biennium 2002–2003, A/56/665; Report of the International Criminal Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Genocide and Other Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan Citizens Respon-sible for Genocide and Other Such Violations Committed in the Territory of Neighbouring States Between 1 January and 31 December 1994, A/55/435, A/56/666; Financing of the International Criminal Tribu-nal for the Prosecution of Persons Responsible for Genocide and Other Serious Violations of InternatioTribu-nal Humanitarian Law Committed in the Territory of Rwanda and Rwandan Citizens Responsible for Genocide and Other Such Violations Committed in the Territory of Neighbouring States Between 1 January and 31 December 1994, A/58/554; General Information, http://www.unictr.org/AboutICTR/GeneralInforma-tion/tabid/101/Default.aspx; Th e Cost of Justice, http://www.icty.org/sid/325; First Performance Report on the Budget of the International Criminal Tribunal for Rwanda for the Biennium 2012–2013, A/67/594 [dostęp: 22.03.2013].