KONFERENCJA MIĘDZYRZĄDOWA 1985 R

W dniach 25-26 czerwca 1984 r. Rada Europejska obradująca w Fontainebleau podjęła decyzję o powołaniu dwóch odrębnych komitetów, złożonych z osobistych przedstawicieli szefówpaństw lub rządów.Pierwszyz nich zajął się szeroko rozumia­ ną problematyką tożsamościeuropejskiej, a jego pracami kierował Pietro Adonnino (Włochy). Zewzględuna merytoryczny zakres jego działalności nazywano go po­

172 Rozdział III. Na drodze do Unii Europejskiej tocznie komitetem„Europaobywateli”. Drugiemu komitetowi powierzono natomiast sprawy instytucjonalne i rewizję traktatów ustanawiającychWspólnoty Europejskie, a najego czele stanął James Dooge (Irlandia)88. Wstępne raporty obu komitetów zo­

stałyprzedłożoneRadzie Europejskiejw czasie posiedzenia w Brukseli (29-30 marca 1985r.), ostateczne zaś podczas sesji w Mediolanie(28-29czerwca 1985r.)89.W cen­

trum dyskusji uczestników mediolańskiego posiedzenia znalazła się jednak sprawa ewentualnej rewizjitraktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Radzie Eu­ ropejskiej przedstawionezostały wówczas aż cztery dokumenty dotyczące tej proble­ matyki: raportDoogea, zalecający reformę Wspólnot Europejskich na mocy nowego traktatu międzynarodowego;wspomniany wyżej projekt Spinelliego;brytyjski pro­ jekt reformy Europejskiej WspółpracyPolitycznej; a także, złożony w ostatniejchwi­ li, wspólny zachodnioniemiecko-francuski projekttraktatu o Unii Europejskiej. Ten ostatni dokument w dużej mierze nawiązywał do założeń Aktu Europejskiego Gen­ schera i Colombo, ale zawierał też szereg nowych propozycji dotyczących reformy Europejskiej Współpracy Politycznej i jej stopniowego przekształcenia w„europejską politykę zagraniczną”90.

"" AdG, 1984, s. 27813 i nast.

Conseil européen des 29/30 mars 1985 à Bruxelles, http://europa.eu/rapid/searchResultAction.do, s. 3; Conseil européen des 28/29juin 1985 à Milan, http://europa.eu/rapid/searchResultAction.do, s. 1.

■" Treść zachodnioniemiecko-francuskiego projektu traktatu o Unii Europejskiej por. AdG, 1985, s. 28900 i nast.

Dyskusja nad dokumentami przedłożonymi Radzie Europejskiej w Mediolanie ujawniła znaczne różnice poglądów między delegacjami rządowymi. O ile przedsta­

wiciele Republiki Federalnej Niemiec, Francji, Włoch, Irlandii, krajów Beneluksu, a także Komisji Wspólnot Europejskich wypowiadali się za zwołaniem konferen­ cji międzyrządowej, która zajęłaby się opracowaniem traktatu o Unii Europejskiej, o tyle reprezentanci Wielkiej Brytanii, Danii i Grecjisprzeciwiali się temu, propo­ nując jedynie nieznaczną modyfikację traktatów ustanawiających Wspólnoty Euro­ pejskie, najlepiej już w czasie posiedzenia wMediolanie. Kanclerz RFN HelmutKohl przekonywał, że ustanowienie Unii Europejskiej jest najważniejszym wyzwaniem, przed jakim stoją obecnie Wspólnoty Europejskie. Zwracał uwagęprzedewszystkim nakoniecznośćdokonania zmianwsystemie instytucjonalnym, które polegałybyna ograniczeniu prawaweta w procedurze podejmowania decyzji w Radzie Ministrów, atakże na rozszerzeniu uprawnień Parlamentu Europejskiego i Komisji. Domagałsię równieżprzeprowadzenia reformy EuropejskiejWspółpracy Politycznej, umożliwia­

jącej co najmniejściślejszą koordynację polityki zagranicznej i ustanowienie stałego sekretariatu. Minister spraw zagranicznych Genscher ostrzegał uczestników posie­

dzenia, żeodroczenieprzekształceńw systemie instytucjonalnym, zwłaszczaw pro­ cedurzepodejmowania decyzji w Radzie Ministrów, możedoprowadzić Wspólnoty Europejskie do„zupełnego paraliżu” w związku z perspektywą przyjęcia dwóch no­ wych państwczłonkowskich,tj. HiszpaniiiPortugalii. Konieczność dokonania trzech wspomnianych zmian w systemieinstytucjonalnympopierał także w całejrozciągło­ ści francuski prezydent François Mitterrand. Nakrótko przed posiedzeniem Rady

Europejskiej wypowiedział się on ponadto za pogłębieniemintegracji europejskiej w dziedzinie politycznej, gospodarczej i technologicznej. Głęboko przekonanyo ko­ nieczności zwołania konferencji międzyrządowej był także przewodniczący Komi­

sjiJacques Delors. Wyrażałon opinię, że wspomniana konferencja winna się zająć gruntowną reformą Wspólnot Europejskich, obejmującą zarówno sprawy instytu­

cjonalne, zwłaszcza procedurę podejmowania decyzji wRadzie Ministrów, jaki za­ gadnienie rozszerzenia działalności Wspólnot Europejskich na nowe obszary,w tym m.in. napolitykębezpieczeństwa, kulturę i wychowanie. Premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher opowiedziałasię również za znacznymograniczeniemprawa weta w procedurze podejmowania decyzji w Radzie Ministrów, ustanowieniem sekreta­

riatu Europejskiej Współpracy Politycznej, zniesieniem restrykcji obowiązujących na wspólnym rynku, zacieśnieniem współpracy technologicznej, ale kategorycznie sprzeciwiła się rewizji traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie oraz zwo­ łaniu w tymcelu konferencjimiędzyrządowej. Brytyjska premier argumentowała, że obowiązujące traktaty niezostały dotąd „w pełni”wykorzystane „podwzględem ope­

racyjnym”. Delegacje Danii i Grecji podzielały stanowiskorządu brytyjskiego, dając wyraźnie do zrozumienia, że popierajątakżejego sprzeciwwobec zamiaru zwołania konferencji międzyrządowej”.

Ponieważ większośćpaństw członkowskichwypowiedziała się za rewizją trakta­

tów ustanawiających Wspólnoty Europejskie, prezydencja włoska podjęła decyzję o zwołaniu konferencji międzyrządowej, powierzając jej równocześniemisję przy­ gotowania i opracowania nowej umowy międzynarodowej, przewidującej dwa ro­

dzaje zmian w dotychczasowej działalności Wspólnot Europejskich. Miały to być:

popierwsze, reforma Europejskiej Współpracy Politycznej w oparciu o propozycje zawarte w projekciezachodnioniemiecko-francuskim i brytyjskim; po drugie, zmia­

ny w systemieinstytucjonalnym, zwłaszcza uproszczenieprocedury podejmowania decyzji w Radzie Ministrów, wzmocnieniekompetencji Parlamentu Europejskiego i Komisji, a także przedmiotowe rozszerzenie procesu integracji, zgodnie z postu­

latami sformułowanymi w raportach Doogea, Adonnina i projekcie Komisji. Było jednak rzeczą symptomatyczną, że projekt Spinelliego,przewidujący najdalej idącą reformę Wspólnot Europejskich, nie został zaakceptowany przez prezydencję wło­ ską. Rezultaty prackonferencji międzyrządowej miały być przedstawione Radzie Eu­

ropejskiej podczas grudniowej sesji w Luksemburgu.Jednak konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej w Mediolanie nie pozostawiały żadnych wątpliwości, żepodjęte tam decyzje odraczały na czasnieokreślony termin utworzeniaUnii Europejskiej9192.

91 Szerzej na ten temat por. R. C o rb e tt, F. Jacob s, M. Shackle ton, op. cit., s. 296-299; AdG, 1985, s. 28900 i nast.

92 Conseil européen des 28/29juin ¡985 à Milan, op. cit., s. 1; przebieg posiedzenia; por. AdG, 1985, s. 28900 i nast.

” Szerzej na ten temat R. Corbett, 'Ihe European Parliament’s Role, op. cit., s. 218-253; R. Cor­

bett, F. Jacobs, M. Shackleton, op. cit., s. 298-299; A. Moravcsik, Negotiating the Single Euro-Konferencja międzyrządowa naszczeblu ministrów spraw zagranicznych obra­

dowałaz przerwami od 9 września do 17 grudnia 1985 r.93 Rezultatemjej prac był

174 Rozdział III. Na drodze do Unii Europejskiej pakiet reform,który Rada Europejskazaakceptowała w czasie swojego posiedzenia w Luksemburgu (2-3grudnia 1985 r.)94.Podczas ostatniego formalnego posiedzenia ministrów spraw zagranicznych w dniach 16-17 grudnia 1985 r. propozycje zmian w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie zostały skodyfikowane wtrak­ tacie rewizyjnym. 27 stycznia 1986 r. konferencja międzyrządowa przedłożyłaosta­ teczną wersję tej umowy,którą nazwano Jednolitym Aktem Europejskim. 17 lutego

1986 r. ministrowie spraw zagranicznych dziewięciu państw Wspólnot Europejskich podpisali w Luksemburgu traktat rewizyjny wprowadzającyzmiany i uzupełnienia do traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Początkowo umowytej nie podpisały Dania,Włochyi Grecja. Ponieważ parlament duński zażądał jej renegocja­

cji, tamtejszyrząd postanowił odwołać się do referendum narodowego. W tej sytu­

acji Włochy i Grecja odroczyłyzłożenie swojego podpisu pod traktatem rewizyjnym, czekając na wynik referendum duńskiego. 27 lutego 1986 r. 56,2% uprawnionej do głosowanialudnościDaniizaakceptowało wspomnianąumowę. W dniunastępnym ministrowiespraw zagranicznych Danii,Włoch i Grecji zebraniw Hadze podpisali Jednolity Akt Europejski. Z powodutrudności konstytucyjno-prawnych, któreujaw­ niłysię w czasie jego ratyfikacji w RFN i Irlandii, Jednolity Akt Europejski wszedł w życie dopiero 1 lipca 1987 r.95

pean Act, [w:] R. O. Keohane, S. Hoffmann (cds.), op. cit., s. 41-84; idem, The Choice for Europe, op. cit., s. 314-378.

’■* Conseil européen des 2/3 décembre 1985 à Luxembourg, http://europa.eu/rapid/searchResultAc- tion.do, s. 6-7.

” Szerzej na temat ratyfikacji traktatu w RFN i Irlandii por. J. B a r c z, A. K o 1 i ń s k i, Jednolity Akt Europejski. Zagadnienia prawne i instytucjonalne, Warszawa 1990, s. 15; J. B arcz, Wspólnoty zachodnio­

europejskie a kraje RFN, „Sprawy Międzynarodowe", 1989, nr 11, s. 125.