Obecność samorządu w obszarze komunikacji wynika z norm prawnych systematyzujących zakres jego zadań i odpowiedzialności. Decyzją ustawodawcy znalazło się w nim m.in. wspieranie i upowszechnianie idei samorządowej, edukacja publiczna czy promocja gminy76. Dotyczy to również komunikowania masowego, pozwalającego skutecznie realizować cele wskazane przepisami, wśród których ważną rolę dla partycypacji obywatelskiej odgrywa zasada jawności działania władz
74 Ryszard Kowalczyk, Prasa lokalna w systemie komunikowania społecznego, Poznań 2003, s. 135.
75 Stanisław Michalczyk, M edia lokalne w budowaniu tożsamości lokalnej. Aspekty teoretyczne, [w:]
Prasa Dolnego Śląska: teoria, tradycje, współczesność, red. J. Jarowiecki, G. Nieć, Wrocław 2007, s.
64.
76 Art. 7 pkt 1 poz. 8, 17, 18 ustawy o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 roku. Dz. U. z 1990 roku.
Nr 16, poz. 95.
publicznych opierająca się na prawie do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.
W praktyce realizacja zasady jawności opiera się na zapewnieniu prawa do wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów z możliwością rejestracji dźwięku i obrazu, gdy posiedzenia takie są jawne. Wyłączenie jawności nie może jednak nastąpić na drodze unormowań
• • • 77
statutowych w gminie, lecz wyłącznie wynikać musi z przepisów rangi ustawowej . Obok zagwarantowania prawa wstępu na posiedzenia, a także uzyskiwania dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych przepisy przewidują, że część wiadomości, których dysponentem jest samorząd obligatoryjnie podlega udostępnieniu za pośrednictwem „ujednoliconego systemu stron w sieci
• • 78 «
teleinformatycznej” nazwanego „Biuletynem Informacji Publicznej” , co stanowi jeden z trzech trybów dostępu do tych informacji.
Zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej organy władzy publicznej udostępniające informacje publiczne w tym biuletynie zobowiązane są do:
(1) oznaczenia informacji danymi określającymi podmiot udostępniający informację, (2) podania w informacji danych określających tożsamość osoby, która wytworzyła informację lub odpowiada za treść informacji, (3) dołączenia do informacji danych określających tożsamość osoby, która wprowadziła informację do Biuletynu
77 W tym kontekście warto przytoczyć uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 3 grudnia 2009 roku w sprawie z zakresu dostępu do informacji publicznej i rejestrowania przebiegu obrad, gdzie stwierdzono, że „nagranie posiedzenia sesji rady jest niewątpliwie materiałem odzwierciedlającym przebieg sesji i dokonanych czynności rady, a zatem świadczy o działalności kolegialnego organu. Na zasadzie art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej należy przyjąć, że materiały i dokumenty tworzone podczas posiedzenia kolegialnego organu władzy publicznej stanowią informację o sprawach publicznych. Nagranie posiedzenia sesji rady, utrwalone za pomocą sprzętu audiowizualnego i zapisane na nośniku w postaci płyty CD bądź DVD, dotyczy sfery faktów, stanowi zatem informację publiczną. Dodać też trzeba, że z redakcji art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej wynika, iż ustawodawca traktuje dostęp do posiedzeń kolegialnych organów władzy pochodzących z powszechnych wyborów w szczególny sposób, gwarantując w art. 7 ust. 1 pkt 3 tej ustawy bezpośredni dostęp w postaci wstępu na nie”. Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, II SA/Op 333/09 - Wyrok WSA w Opolu.
78 Art. 8 pkt 1 i 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej z 6 września 2001. Dz. U. z 2001 roku. Nr 112, poz. 8529.
Informacji Publicznej, (4) oznaczenia czasu wytworzenia informacji i czasu jej udostępnienia, (5) zabezpieczenia możliwości identyfikacji czasu rzeczywistego udostępnienia informacji. Jak mogli przeczytać internauci korzystający ze stron tego systemu: „Biuletyn Informacji Publicznej stanowi krok na drodze do uzyskania przez wszystkich spójnej, pełnej i aktualnej informacji publicznej”79. Zgodnie z instrukcją przygotowaną przez administratorów ujednolicona strona główna Biuletynu Informacji Publicznej składa się z następujących podstawowych elementów: (1) Menu górnego — zawierającego odsyłacze do zarządzania założonym na portalu kontem, a także odsyłacz do mapy serwisu, (2) Menu nawigacji - wskazującego użytkownikowi aktualną pozycję na stronie, (3) Menu głównego - zawierającego odsyłacze do najważniejszych części strony, w tym do Spisu Podmiotów, (4) Właściwej treści strony - zamieszczonej w środkowej części dokumentu i zawierającej dane podmiotów, artykuły, formularze rejestracji, logowania itp., (5) Menu prawego - z takimi elementami jak: wyszukiwarka, szybkie logowanie, ankiety, podmioty podległe obecnie wyświetlanemu podmiotowi, lista podmiotów najbliższych aktualnemu miejscu pobytu użytkownika80.
Obok wspomnianej ustawy od dostępie do informacji publicznej sferę tę w badanym okresie regulowały rozporządzenia: Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 roku w sprawie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych81, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 stycznia 2007 roku w
• 89 •
sprawie Biuletynu Informacji Publicznej oraz Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla
79 Autopromocja systemu ze strony głównej Biuletynu Informacji Publicznej pod adresem http://www.bip.gov.pl/ [dostęp 14 października 2013 roku],
80 Na podstawie pliku „Instrukcja korzystania ze strony głównej BIP” opublikowanego na stronie Biuletynu Informacji Publicznej pod adresem http://www.bip.gov.pl/ [dostęp 14 października 2013 roku],
81 Rozporządzenie zostało uchylone ustawą z dnia 12 lutego 2010 roku o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw.
Dz. U. z 2010 roku. Nr 40, poz. 230.
82 Dz. U. z 2007 roku. Nr 10, poz. 68.
Internet w komunikowaniu publicznym gmin województwa śląskiego
rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych . Warto zaznaczyć, że 83
Krajowe Ramy Interoperacyjności w rozumieniu tego ostatniego aktu prawnego określają m.in. „sposoby postępowania podmiotu realizującego zadania publiczne w zakresie doboru środków, metod i standardów wykorzystywanych do ustanowienia, wdrożenia, eksploatacji, monitorowania, przeglądu, utrzymania i udoskonalania systemu teleinformatycznego wykorzystywanego do realizacji zadań tego podmiotu oraz procedur organizacyjnych” .o4
Zgodzić się należy, że udostępnianie informacji publicznej poprzez publikację w Biuletynie Informacji Publicznej przyczynia się do lepszego stopnia poinformowania społeczeństwa o postępowaniu instytucji publicznych. Można prognozować, że wraz z pełnym upowszechnieniem się intemetu Polacy przestaną dzielić się na lepszych i gorszych pod względem możliwości korzystania m.in. z zasobów Biuletynu Informacji Publicznej. Niewątpliwą zaletą BIP jest to, że publikator pozwala na błyskawiczne uzyskiwanie uporządkowanych i stale aktualizowanych wiadomości. Zastosowanie nowoczesnej technologii odciąża urzędników, a także pozwala na zmniejszenie kosztów związanych z procesem udostępniania zasobów informacyjnych85. Warto zaznaczyć, że zasady prowadzenia działań komunikacyjnych oraz świadczenia usług publicznych przez urzędy miejskie i starostwa powiatowe wobec mieszkańców wpływają na społeczne postrzeganie administracji samorządowej. Widać to m.in. w wynikach ogólnopolskiego badania poziomu satysfakcji z pracy urzędów z roku 2010, gdzie „większość, bo 58,5%
respondentów uważa, że struktura organizacyjna urzędów i obieg informacji ułatwiają poruszanie się po urzędzie. Bardzo wysoko w tym zakresie zostało ocenione
83 Dz. U. z 2012 roku. Nr 0, poz. 526.
84 Par. 3, pkt. 1, poz. 1 wspomnianego wcześniej Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 roku. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych.
85 Marcin Kowalczyk, e-urząd w kom unikacji z obywatelem, Warszawa 2009, s. 162.
funkcjonowanie urzędów gmin i dzielnic - aż 67,3% opinii pozytywnych i tylko 18,7% negatywnych”86. Biorąc pod uwagę poszerzające się możliwości sieci komputerowej można zakładać zwiększenie liczby spraw urzędowych załatwianych w cyberprzestrzeni, a jakość działań administracji w intemecie determinować będzie jej społeczny wizerunek.
1.7. Znaczenie kształtowania społecznego wizerunku w działalności