Uwarunkowania komunikacji internetowej. Ujęcie historyczne i kategoryzacja

Bez wątpienia skutecznym i odgrywającym coraz większą role narzędziem realizacji zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego jest internet postrzegany obecnie jako potężne narzędzie komunikacyjne, które obok cech „mediów tradycyjnych” ma zdolność kreowania rzeczywistości informacyjnej, rzeczywistości wirtualnej, dynamicznie zmieniające się i dostępne w każdej chwili114. Internet rewolucjonizując komunikowanie sam nadal podlega stałemu rozwojowi technologicznemu i organizacyjnemu. Dzięki temu przyczynia się do tworzenia społeczeństwa informacyjnego.

W aspekcie historycznym internet, to wynalazek z okresu zimnej wojny, którego historia zaczyna się 29 września 1969 roku od zainstalowania pierwszego gniazda sieci w specjalnej Agencji ds. Zaawansowanych Projektów Badawczych (Advanced Research Projects Agency - ARPA) w obrębie Departamentu Obrony USA. Od ARPAnet w 1969 roku do dzisiaj zaszła gigantyczna przemiana, tak techniczna jak mentalna. Internet z tajnego wynalazku wojskowego stał się powszechnym medium i obiektem zainteresowania naukowców z różnych dziedzin115.

Niektórzy korzeni intemetu poszukują znacznie głębiej, gdyż należy mieć świadomość, że tak jak to bywało ze wszystkimi innymi wynalazkami, tak i tutaj trzeba dostrzegać odległą linię genealogiczną sięgającą filozofii i matematyki Gottfrieda W. Leibniza (1646-1717), teorii prawdopodobieństwa, której początki

114 Robert S zw ed, Opinia publiczna i pseudoopinie w ,,społeczeństwie zinformatyzowanym", [w:]

Społeczeństwo wirtualne, społeczeństwo informacyjne, red. R. Szw ed, Lublin 2003, s. 37.

115 Paweł Sołtysik, Komunikowanie masowe w Internecie ja k o przestrzeni publicznej. Język w sieci, [w :]

„Problemy komunikacji społecznej” nr 1/2009, Sosnow iec 2009, s. 112.

sformułowali Blaise Pascal i Christiaan Huygens ok. 1660 r. oraz wielu późniejszych odkryć, sugestii naukowych oraz rozwiązań technologicznych116. Przedstawiając zarys zastosowania intemetu w ujęciu chronologicznym warto podkreślić, że od lat 90-tych tempo powiększania się liczby użytkowników intemetu było ogromne, w ciągu dziesięciu lat wzrosła ona z 5 tysięcy do 100 milionów korzystających osób. Polska do tej rozszerzającej się sieci dołączyła stosunkowo późno i proces upowszechnienia intemetu przebiegał znacznie wolniej. Pomimo tego, że pierwsza sieć połączonych komputerów powstała w naszym kraju już w latach 1981-1983 (podobnie jak w przypadku „pierwotnej sieci”, była to sieć między uczelniami: w Gliwicach, Warszawie i Wrocławiu), to pierwsze połączenie Polski ze światowym intemetem nastąpiło 17 sierpnia 1991 roku i aż do 1994 roku polski internet był prawie wyłącznie siecią akademicką117. Wspomniane pierwsze połączenie poprzez protokół internetowy TCP/IP odbyło się pomiędzy komputerami Centrum Informatycznego Uniwersytetu Warszawskiego a Uniwersytetem Kopenhaskim.

Opisując proces komunikowania zachodzący z wykorzystaniem intemetu wprowadza się różnego rodzaju jego kategoryzacje. Sklasyfikować go można uwzględniając podział odwołujący się narzędzi zapewniających odbiorcy niejednorodny stopień aktywności. W ten sposób wyodrębniona zostanie komunikacja jednostronna: strony www, bazy danych, prasa internetowa, pomoce i instrukcje obsługi. Komunikacja interaktywna: (1) Formy asynchroniczne - reakcje odbiorcy są odroczone w czasie, co pozwala na ich przemyślenie i wpływa na sposób porozumiewania się. Do tych form zaliczamy pocztę elektroniczną, listy dyskusyjne, grupy dyskusyjne, blog, fora. (2) Formy synchroniczne - umożliwiają porozumiewanie się stronom, odbywanie standardowej konwersacji lub dyskusji w czasie rzeczywistym. Do tej formy można zaliczyć komunikatory, telefonię

116 Marian Gołka, Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez)informacyjne, W arszawa 2008, s. 83.

117 Monika Gnieciak, Marketing polityczny w internecie. Prezydenci miast województwa śląskiego w interaktywnej sieci, [w:] Kampanie wyborcze z perspektywy lokalnej. Szkice z socjologii komunikacji politycznej, red. K. W ódz, D. Dzienniak-Pulina, Dąbrowa G órnicza 2008, s. 180.

komórkową, czaty, IRC oraz wideokonfemecje118. Wraz z upływem czasu podział ten uzupełnić należało szczególnie o wprowadzenie kategorii reakcji związanych z upowszechnieniem się mediów środowiskowych i dostępnych tam dla użytkowników form asynchronicznych i synchronicznych.

Natomiast w ujęciu technologicznym, a także psychologicznym sieć tworzy wyodrębnioną sferę z własnymi zasadami, normami zachowań i kulturą funkcjonowania. Na określenie odrębności cyberprzestrzeni używane jest pojęcie świata wirtualnego czy rzeczywistości wirtualnej (ang. virtual reality), które to określenie ukuł J. Lanier, artysta cyberpunkowy, a zarazem założyciel i dyrektor przedsiębiorstwa VPL Research Inc., zajmującego się produkcją urządzeń elektronicznych119. Ten wirtualny świat gruntownie zmienił warunki funkcjonowania społeczności w świecie realnym poprzez swój wpływ na sferę komunikacji i technologii praktycznie we wszystkich obszarach gospodarki, ekonomii, polityki, kultury, nauki, edukacji, wojskowości, medycyny itd. Oddziaływanie to zachodzi niezależnie od wiedzy czy woli członków społeczności, chociaż w przypadku części wspomnianych relacji ludzie mają możliwość podejmowania indywidualnych decyzji o ich skali i zasięgu, ponieważ wykorzystują Internet na wiele różnych sposobów.

Niektórzy są gorliwymi, a nawet kompulsywnymi konsumentami najnowszych technologii. Mają konta na dziesiątkach serwisów i subskrybują mnóstwo newsletterów. Blogują i tagują, korzystają z komórek i z Twittera. Innym zaś nie zależy tak bardzo na torowaniu nowych dróg, niemniej spędzają dużo czasu online, stukając w klawiaturę komputera osobistego, laptopa albo komórki. Internet stał się im niezbędny w pracy, nauce, w życiu towarzyskim - a często we wszystkich trzech dziedzinach jednocześnie . Sytuację taką wykorzystali profesjonalni dostawcy treści I 90 informacyjnych i reklamowych, czyli koncerny medialne. Obojętni wobec rozwoju

118 Dorota Sobczyk, Sposoby porozumiewania się w Internecie, [w:] Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym, red. M. W awrzak-Chodaczek, Toruń 2008, s. 53.

119 Anna K ozłow ska, Oddziaływanie mass mediów, W arszawa 2006, s. 189.

120 N icolas Carr, Co Internet robi z naszym mózgiem, „N ow e M edia”, red. E. M istew icz, nr 3/2013, s.

110.

form komunikacji w cyberprzestrzeni nie mogli pozostać także inni nadawcy, a w tym jednostki samorządu terytorialnego.

Podsumowując stwierdzić można, że polski internet połowy pierwszej dekady XXI wieku jest medium w coraz większym stopniu podlegającym procesowi konwergencji, czyli korzystając z definicji Henry ego Jenkinsa zjawisku narastania przepływów między różnymi platformami medialnymi oraz powiększania się zakresu współpracy różnych przemysłów medialnych, a także wynikającego z nich wzrostu migracyjnych zachowań odbiorców mediów. Zachodząca w Polsce konwergencja nowych mediów odnosi się głównie do (często zazębiających się) sfer: szeroko pojętej rozrywki i funkcjonowania w Internecie „starszych” mediów (prasy, radia i telewizji)121. Charakterystyka ta zachowywała swoją aktualność także do zakończenia okresu badanego w niniejszej rozprawie, czyli na koniec roku 2013.