Logorytmika definiowana jest jako połączenie rytmiki i logoterapii, przy czym stymulacja sfery słuchowo-werbalno-ruchowej odbywa się tu zgod-nie z metodyką logopedyczną17. Muzyka w tej metodzie wykorzystywana jest do poprawy percepcji mowy, która dzięki rytmizacji osiąga właściwą artykulację, intonację, dynamikę, a także kształtuje niezbędny w werbal-nym porozumiewaniu się odpowiedni oddech. Same ćwiczenia wykony-wane w ramach metody pełnią kilka ważnych funkcji, tj. poznawczą, usprawniającą, korekcyjną, a także wychowawczą18. Pierwsza wiąże się z recepcją i percepcją elementów prozodycznych mowy. Są jej podporząd-kowane ćwiczenia ruchowe i percepcyjno-ruchowe. W ramach tego rodza-ju ćwiczeń małe dzieci uczą się koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej, a także umiejętności właściwego napinania i rozluźniania mięśni, rów-nież tych w obrębie aparatu głosowego, umożliwiających praksję oralną.
Do ćwiczeń doskonalących technikę ruchu należą: rytmiczne podskoki, marsz, bieg, obroty, poruszanie się po różnych liniach. Dziecięca aktyw-ność ruchowa powinna być przy tym każdorazowo zsynchronizowana z akompaniamentem muzycznym, który eksponuje elementy rytmiczne, dynamikę lub linię melodyczną.
________________
17 A. Walencik-Topiłko, Rytm muzyczny i logorytmika w terapii logopedycznej dotyczą-cej dyslalii, [w:] I. Nowakowska-Kempna (red.), Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998.
18 A. Jakoniuk-Diallo, Percepcja słuchowa dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012.
Drugą grupę stanowią ćwiczenia percepcyjno-ruchowe. Służą one rozwijaniu koordynacji słuchowo-ruchowej, ale również wrażliwości słu-chowej. Polisensoryczna percepcja, która dominuje w tym rodzaju ćwi-czeń, sprzyja różnicowaniu bodźców dźwiękowych pod względem wysoko-ści, czasu trwania, natężenia oraz barwy19. Elementy muzyczno-ruchowe ćwiczeń mają na celu zarówno wyeksponowanie poszczególnych cech dźwięku, jak i wspólnej dla mowy oraz muzyki metrorytmiki. Do ćwiczeń percepcyjno-ruchowych należą: zabawy, podczas których należy reagować ruchem na zmianę poszczególnych parametrów dźwięku, zabawy, w czasie których dzieci, poruszając się, wymawiają kilkusylabowe wyra-zy, oraz te, podczas których przy akompaniamencie muzyki rytmizują wyrazy, jednocześnie klaszcząc, wreszcie takie, w czasie których dzieci grają, jednocześnie mówiąc tekst.
Kolejny rodzaj zajęć logorytmicznych to samodzielne muzykowanie.
Ma ono na celu zarówno dostarczenie dziecku nowych wrażeń akustycz-nych, jak wytworzenie u niego poczucia sprawstwa, a także zachęcenie go do wyrażania własnych emocji poprzez grę. Zajęcia tego typu najczęściej realizowane są w grupie. Wspólne muzykowanie w sposób naturalny skłania do współdziałania. Grając wspólnie z innymi, dziecko uczy się słuchać ich, czekać na swoją kolej, tj. chwilę, w której rozpoczyna swoją partię. Czuje się odpowiedzialne za wykonanie utworu. Samodzielne mu-zykowanie w metodzie logorytmicznej połączone jest ze śpiewem. Pomaga ono dziecku zapamiętać wykonywaną linię melodyczną oraz właściwą dynamikę utworu, z drugiej strony stymuluje rozwój jego słuchu mowne-go i właściwy oddech. W tym sensie wyżej wymienione ćwiczenia są istot-ne zarówno dla rozwoju wyobraźni muzyczistot-nej dziecka, jak i jego spraw-ności słuchowej, motorycznej oraz umiejętspraw-ności werbalnych.
Jak podkreśla Aniela Korzon, zajęcia z logorytmiki przyczyniają się do aktywizowania rezerw funkcjonalnych i kształcenia funkcji wielozmysło-wych, a ponieważ ćwiczenia muzyczno-ruchowe w tej metodzie mają charak-ter zabaw i gier, są niezwykle przydatne w pracy z małymi dziećmi20.
Zakończenie
W dziedzinach takich jak psychoakustyka i socjolingwistyka ostatnie dziesięciolecie przyniosło nowe, szersze spojrzenie na rozwój umiejętności
________________
19 Ibidem.
20 A. Korzon, Logorytmika w terapii logopedycznej dziecka z wadą słuchu, [w:]
A. Twardowski (red.), Wspomaganie rozwoju dzieci z rzadkimi zespołami genetycznymi, Wydawnictwo Naukowe PTP, Poznań 2009.
komunikacyjnych małego dziecka. W okresie płodowym pojawia się uwa-ga słuchowa, tak ważna, bo pozwalająca na dziecięcy dialog. Jako kry-tyczny dla rozwoju umiejętności słuchowych, a tym samym dialogicznych dziecka, jawi się okres komunikacji prewerbalnej. Wiedza ta jest dziś szczególnie ważna dla rodziców, ponieważ od stopnia stymulacji audy-tywnej dziecka w okresie płodowym, a potem niemowlęcym zależą jego umiejętności komunikacyjne, doskonalone następnie w okresie przed-szkolnym. Rozwój zdolności do inicjowania i podtrzymywania interakcji komunikacyjnych u dzieci trzy- i czteroletnich rozpoczyna się znacznie wcześniej, nim przekroczą one drzwi przedszkola. Udział małego dziecka w zajęciach przedszkolnych stwarza jednak istotne warunki do stymula-cji i korekty słuchowej kompetenstymula-cji komunikacyjnej.
Bibliografia
Cieszyńska J., Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001.
Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, Wydawnictwo Edu-kacyjne, Kraków 2008.
Eliot L., Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pięciu pierwszych latach życia, przeł. A. Jankowski, Media Rodzina, Poznań 2003.
Grimm H., Störungen der Sprachentwicklung, Hogrefe, Göttingen 2003.
Hampf T., Szagun G., Normal hörende Kinder und Kinder mit Cochlea Implantat,
„Sprache-Stimme-Gehör” 2000 nr 24.
Hepper P., Shahidullah S., Development of fetal hearing, „Archives of Disease in Childhood” 1994 nr 71.
Hymes D., Socjolingwistyka a etnografia mówienia, przeł. K. Biskupski, [w:] M. Gło-wiński (red.), Język i społeczeństwo, Czytelnik, Warszawa 1980.
Jakoniuk-Diallo A., Samodzielność i kompetencja komunikacyjna dzieci z wadą słu-chu, Trans-Druk, Konin 2000.
Jakoniuk-Diallo A., Percepcja słuchowa dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012.
Korzon A., Logorytmika w terapii logopedycznej dziecka z wadą słuchu, [w:] A. Twar-dowski (red.), Wspomaganie rozwoju dzieci z rzadkimi zespołami genetycznymi, Wydawnictwo Naukowe PTP, Poznań 2009.
Kuhl P., Andruski J., Cross-language analysis of phonetic units in language addressed to infants, University of California, Los Angeles 1997.
Löwe A., Każde dziecko może nauczyć się słyszeć i mówić, przeł. H. Ferens, Media Rodzina, Poznań 1999.
Stewart J., Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi, przeł.
J. Doktór i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Szagun G., Sprachentwicklung beim Kind, Beltz, Weinheim 2010.
Walencik-Topiłko A., Rytm muzyczny i logorytmika w terapii logopedycznej dotyczącej dyslalii, [w:] I. Nowakowska-Kempna (red.), Logopedia jako nauka interdyscypli-narna – teoretyczna i stosowana, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowi-ce 1998.