Trudności i stymulowanie rozwoju sprawności językowych dzieci z zaburzonym słuchem
5. Oceniania osiągnięć – jest to częsty dylemat dla nauczyciela: jak ocenić ucznia z wadą słuchu? Czy kierować się kryteriami przyjętymi dla
całej klasy, czy obniżać próg wymagań? Dobrą formą oceny jest ocena opisowa, w której nauczyciel uwzględnia trudności, ale i mocne strony dziecka. Trudniej jest ocenić ucznia w przyjętej skali sześciostopniowej.
Niestety, nie ma jednoznacznych wskazówek na temat sprawiedliwego oceniania dzieci z wadą słuchu i jego rówieśników. Można kierować się ideą edukacji dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, gdzie oce-niamy przede wszystkim postęp, przyrost wiedzy i umiejętności45.
W młodszych klasach szkoły podstawowej nauczyciel powinien przede wszystkim zadbać o nawiązanie systematycznej, rzeczowej i życzliwej współpracy z rodzicami. To rodzice do czasu rozpoczęcia edukacji w szko-le byli pierwszymi nauczycielami dziecka i to oni znają je najszko-lepiej.
W pierwszych latach nauki polaryzują się postawy rodziców wobec na-uczycieli i szkoły, ujawnia się również stosunek do dysfunkcji dziecka.
Bez współpracy nauczyciela i rodziców sukces dziecka jest niemożliwy.
Rodzice, którzy akceptują swoje dziecko, szukają sposobów przezwycięża-nia trudności, mając na względzie potrzeby dziecka, są najlepszymi sprzymierzeńcami nauczycieli w rehabilitacji i uczeniu dziecka z wadą słuchu46.
Należy zaakcentować przy tym, iż dziecko z uszkodzonym słuchem powinno przystosować się do życia w obu społecznościach. Powinno stop-niowo stawać się członkiem zarówno świata ludzi słyszących, jak i niesły-szących; przynajmniej częściowo utożsamiać się ze światem słyszących, który prawie zawsze jest światem jego rodziców i członków rodziny (po-nad 90% dzieci głuchych ma słyszących rodziców). Równocześnie od naj-młodszych lat dziecko powinno mieć styczność z jego drugim światem, światem ludzi niesłyszących.
Obowiązkiem rodziców i specjalistów jest umożliwienie dziecku dosłyszącemu przyswojenia dwóch języków, języka społeczności osób nie-słyszących i języka mówionego słyszącej większości. Aby osiągnąć ten cel, dziecko powinno mieć kontakt z obydwoma środowiskami i odczuwać potrzebę uczenia się i używania obydwu języków.
________________
45 U. Buryn, T. Hulboj, M. Kowalska, T. Podziemska, op. cit., s. 96-104.
46 Ibidem, s. 107-110.
Zakończenie
Ostatnie lata spowodowały, iż jesteśmy uczestnikami intensywnych zmian edukacyjnych. Niektóre z tych zmian dotyczą również sposobów kształcenia dzieci niepełnosprawnych. W miejsce grupowania dzieci w zależności od posiadanych przez nie rodzajów schorzeń czy dysfunkcji i organizowania specjalnie do tego powołanych instytucji, które niewąt-pliwie izolują dzieci od społeczeństwa, proponuje się rozwiązania włącza-jące, umożliwiające dziecku naturalną edukację w środowisku zdrowych rówieśników.
Świat ludzi pełnosprawnych jest naturalnym otoczeniem, w którym wcześniej czy później dziecko z jakąkolwiek niepełnosprawnością musi odnaleźć swoje miejsce. Szansę na przebywanie w takim środowisku stwarza integracyjny system kształcenia. Według Aleksandra Hulka – prekursora idei integracji w Polsce – polega on na „maksymalnym włą-czaniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwykłych szkół oraz placówek oświatowych, umożliwiając im w miarę możliwości, wzrastanie w gronie zdrowych rówieśników”47.
Bibliografia
Bernstein B., Socjolingwistyczne ujęcie procesu socjalizacji: uwagi dotyczące podatno-ści na oddziaływanie szkoły, przeł. Z. Babska, [w:] G.W. Shugar, M. Smoczyńska, Badania nad rozwojem języka, PWN, Warszawa 1980.
Bouvet D., Mowa dziecka. Wychowanie dwujęzykowe dziecka niesłyszącego, przeł.
T. Gałkowski, WSiP, Warszawa 1996.
Buryn U., Hulboj T., Kowalska M., Podziemska T., Mój uczeń nie słyszy. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 2001.
Cardinaux V., Cardinaux H., Löwe A., Przygarnij mnie. Wychowanie dzieci głucho-niewidomych, przeł. L. Hewryk-Krycz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Cieszyńska J., Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego. Droga nabywania syste-mu językowego przez dzieci niesłyszące w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2000.
Cieszyńska J., Językowa integracja niesłyszących. Język – narzędzie komunikacji czy źródło nabywania wiedzy?, „Konspekt” 2002 nr 10, wersja on-line: http://www.
up.krakow.pl/konspekt/10/cieszynska.html, dostęp 29.01.2012.
________________
47 A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna, PWN, Warszawa 1980, s. 492-493.
Csányi Y., Słuchowo-werbalne wychowanie dzieci z uszkodzonym narządem słuchu:
model węgierski, przeł. B. Szymańska, WSiP, Warszawa 1994.
Dryżałowska G., Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edu-kacyjna. Model kształcenia integracyjnego, Wydawnictwa Uniwersytetu War-szawskiego, Warszawa 1997.
Eckert U., Dojrzałość szkolna dziecka z wadą słuchu i jej uwarunkowania, [w:] A. Hulek (red.), Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, PZWL, Warszawa 1986.
Eckert U., Pedagogika niesłyszących i niedosłyszących – surdopedagogika, [w:]
W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005.
Emiluta-Rozya D., Wymowa dzieci niesłyszących, [w:] S. Grabias (red.), Głuchota a język, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1994.
Furth H., Deafness and learning: a psychological approach, Wadsworth, Belmont 1973.
Gorzula M., Czynniki warunkujące powodzenie dziecka niesłyszącego w szkole maso-wej, [w:] J. Wyczesany (red.), Dziecko z wadą słuchu w szkole podstawomaso-wej, Spon-sor, Kraków 1992.
Góralówna M., Czynniki decydujące o rozwoju językowym dziecka z uszkodzonym słuchem, [w:] S. Grabias (red.), Głuchota a język, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1994.
Grosjean F., Prawo dziecka głuchego do wychowania w dwóch językach, przeł. M. Susz-czyńska, http://www.francoisgrosjean.ch/Polish_Polonais.pdf, dostęp 28.01.2012.
Hulek A. (red.), Pedagogika rewalidacyjna, PWN, Warszawa 1980.
Korzon A., Wychowanie słuchowe dzieci z wadami słuchu, [w:] J. Wyczesany (red.), Dziecko z wadą słuchu w szkole podstawowej, Sponsor, Kraków 1992.
Lindner G., Podstawa audiologii pedagogicznej, przeł. J. Wierzchowski, PWN, War-szawa 1976.
Löwe A., Wychowanie słuchowe. Historia – metody – możliwości, przeł. D. Lewandow-ska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów (...), § 6.1 (Dz.U. 2004 nr 199, poz. 2046).
Szczepankowski B., Wyrównywanie szans osób niesłyszących. Optymalizacja komuni-kacji językowej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej, Siedlce 1998.
Szczepankowski B., Niesłyszący – głusi – głuchoniemi. Wyrównywanie szans, WSiP, Warszawa 1999.
Tomaszewski P., Język dzieci głuchych – wskazówki dla edukacji szkolnej, „Szkoła Specjalna” 2005 nr 3.
Wojnarowska E., Zaburzenia mowy. Materiały dla Słuchaczy Podyplomowego Stu-dium Logopedycznego, z. 2, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1983.
Wójcik M., Wybrane aspekty społecznego funkcjonowania młodzieży niesłyszącej i słabo słyszącej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008.