Doświadczenie zostało przeprowadzone w latach 2005-2006 na polu Ogrodu Doświadczalnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Badaniami objęto cykorię liściową odmiany A Grumolo Bionda dystrybuowaną przez firmę PlantiCo Zielonki. Jest to odmiana, której zielone, całobrzegie liście tworzą rozetę a tylko kilka wewnętrznych liści zwija się delikatnie, nie tworząc jednak wyraźnej główki. Cykorię uprawiano w dwóch terminach - wiosennym i letnio-jesiennym oraz dwoma sposobami - z rozsady przygotowanej uprzednio w szklarni oraz z siewu bezpośredniego w pole. Produkcja rozsady trwała 4 tygodnie. Doświadczenie załoŜono metodą losowanych bloków w 3 powtórzeniach. Na kaŜdym z poletek o powierzchni 1,8 m2 rosło po 20 roślin w rozstawie 30 × 30 cm. Zarówno w pierwszym jak i drugim terminie nasiona wysiewano bezpośrednio na pole oraz sadzono rozsadę tego samego dnia - w 2005 roku 27.04. i 1.08., natomiast w 2006 r. 26.04. i 31.07. Rośliny zbierano w miarę dorastania - jednocześnie z poszczególnych wariantów doświadczenia: wiosną od 14.06. do 6.07., jesienią od 27.09. do 27.10. Przebieg warunków pogodowych w okresie wegetacji cykorii liściowej przedstawiono w tabeli 1.
Po zbiorze określono masę pojedynczych roślin, liczbę liści w rozecie oraz plon ogółem i handlowy z m2. Plon handlowy stanowiły wyrośnięte rozety po usunięciu liści poŜółkłych, nadgniłych, z plamami nekrotycznymi.
A. Francke 110
W świeŜym materiale roślinnym pobranym ze wszystkich wariantów doś-wiadczenia określono zawartość suchej masy metodą wagową (PN-90/A-75101/03), kwasu L-askorbinowego metodą Tillmansa w modyfikacji Pijanowskiego (PN-90/A-75101/11), zaś cukrów ogółem metodą Luffa-Schoorla (PN-90/A-75101/07).
Wyniki dotyczące plonowania oraz wartości odŜywczej opracowano statysty-cznie. Średnie porównywano testem Tukeya przy poziomie istotności α = 0,05.
Tabela 1; Table 1 Wybrane dane meteorologiczne z okresu uprawy cykorii
Some meteorological data during cichory growing Średnia temperatura dobowa powietrza; Mean daily air temperature (°C)
2005
Uprawa cykorii liściowej z rozsady, w stosunku do uprawy z siewu nasion wprost do gruntu, umoŜliwiła wcześniejsze o około 3 tygodnie zbiory.
Analiza statystyczna plonu ogółem i handlowego wykazała istotny wpływ zarówno metody uprawy jak teŜ terminu siewu lub sadzenia rozsady. Natomiast masa pojedynczych roślin i liczba liści w rozecie zaleŜała istotnie jedynie od sposobu uprawy.
Wpływ terminu uprawy na te cechy nie został udowodniony statystycznie (tab. 2).
Lepszym dla uprawy cykorii okazał się termin wiosenny, kiedy to w stosunku do okresu wiosenno-jesiennego, uzyskano większy o prawie 19% plon handlowy. MAJKOWSKA -GADOMSKA i WIERZBICKA [2005a, 2005b] większy plon sałaty uzyskały równieŜ w uprawie wiosennej. RODKIEWICZ [2000] w doświadczeniu z uprawą sałaty rzymskiej uzyskiwała zwykle istotnie niŜsze plony równieŜ jesienią. Średnia masa 1 rozety liściowej wahała się od 115,7 g u zbieranej jesienią do 135,3 g ze zbioru wiosennego.
Zdecydowanie korzystniejszą metodą okazała się uprawa cykorii z przygotowanej wcześniej rozsady. Uzyskano w ten sposób w porównaniu do uprawy z siewu nasion
WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU CYKORII LIŚCIOWEJ ... 111 We wcześniejszych badaniach własnych FRANCKE [2007] dotyczących cykorii typu radicchio stwierdzono, iŜ uprawa z rozsady jest zdecydowanie lepszą metodą.
W porównaniu do uprawy z siewu nasion bezpośrednio na pole uzyskano ponad 2- krotnie większy plon handlowy (odpowiednio 4,02 i 1,80 kg⋅m-2).
Wyniki analiz chemicznych świeŜego materiału roślinnego przeprowadzone po zbiorach wykazały, iŜ istotnie więcej suchej masy zawierały rośliny uprawiane wiosną - średnio 12,50% w stosunku do zbieranych jesienią (10,58%). Więcej suchej masy oznaczono w roślinach uprawianych z siewu bezpośredniego.
Zawartość kwasu L-askorbinowego w liściach cykorii wahała się od 34,4 do 64,4 mg⋅100 g-1. ROśEK [2002] w swoich doświadczeniach z uprawą kilku odmian cykorii uzyskała zbliŜone wyniki. W świeŜym materiale z wiosennego zbioru cykoria zawierała o prawie 40% więcej tego składnika. Wiosną rośliny zgromadziły równieŜ więcej o 32,1% cukrów prostych i o 25,3% cukrów ogółem. Podobnie inni autorzy więcej kwasu L-askorbinowego oraz cukrów w warzywach o jadalnych liściach uzyskali wiosną - MAJKOWSKA-GADOMSKA i WIERZBICKA [2005b] u sałaty, KRĘśEL i KOŁOTA [2003] u kapusty pekińskiej, CAPECKA [2006] u liściowej formy gorczycy sarepskiej a ADAMCZEWSKA -SOWIŃSKA i KOŁOTA [2000] u roszponki. Rośliny cykorii uprawiane z rozsady zgromadziły więcej kwasu L-askorbinowego i cukrów prostych, natomiast uprawiane z siewu bezpośredniego więcej suchej masy i cukrów ogółem (tab. 3).
Tabela 3; Table 3 Sucha masa i zawartość wybranych składników chemicznych
w częściach jadalnych cykorii liściowej (średnie za lata 2005-2006) Dry matter and content of some chemical components in edible parts
of leaf chicory (mean for years 2005-2006) - II sposób uprawy; II method - interakcje; interaction I × II
0,51 okazała się korzystniejsza w porównaniu z uprawą letnio-jesienną, gdyŜ uzyskano większy plon handlowy rozet liściowych oraz większą zawartość w nich kwasu L-askorbinowego, cukrów i suchej masy.
2. NiezaleŜnie od terminu uprawy produkcja cykorii liściowej z rozsady w
po-A. Francke 112
równaniu z siewem bezpośrednio w pole zapewniła większy, wcześniejszy i lepszej jakości plon liści. Rośliny uprawiane z rozsady zawierały równieŜ więcej suchej masy i kwasu L-askorbinowego, natomiast uprawiane z siewu bezpośredniego więcej cukrów prostych i ogółem.
Literatura
ADAMCZEWSKA-SOWIŃSKA K.,KOŁOTA E. 2000. Ocena plonowania i wartości odŜywczej kilku odmian roszponki w uprawie na zbiór wczesnowiosenny i jesienny. Rocz. AR Poznań CCCXXIII, Ogrodn. 31, cz. 1: 205-209.
BIGGS M.1998. Warzywa. Wyd. MUZA SA, Warszawa: 255 ss.
CAPECKA E. 2006. Liściowa forma gorczycy sarepskiej Brassica juncea (L.) Czern.
w uprawie polowej. Folia Hort. Supl. 1: 77-81.
ĆUSTIĆ M.,POLJAK M.,ČOGA L.,ĆOSIĆ T.,TOTH N.,PECINA M. 2003. The influence of organic and mineral fertilization on nutrient status, nitrate accumulation, and yield of head chicory. Plant Soil Environ. 49(5): 218-222.
FRANCKE A.2007.Wpływ terminu i sposobu uprawy na wielkość i jakość plonu cykorii radicchio (Cichorium intybus L. var. foliosum Bisch.). Rocz. AR Poznań CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 467-470.
KRĘśEL J., KOŁOTA E. 2003. Yield evaluation of some Chinese cabbage cultivars in spring and autumn cultivation. Folia Hort. 15/1: 11-18.
MAJKOWSKA-GADOMSKA J.,WIERZBICKA B.2005a. The effect of cultivation season and selected sorbents on the yield and nitrate content of butterhead lettuce (Lactuca sativa L. var. capitata L.). Pol. J. Natur. Sc. 18, 1Y: 15-21.
MAJKOWSKA-GADOMSKA J.,WIERZBICKA B.2005b. Wpływ terminu uprawy i wybranych sorbentów na plon i zawartość wybranych składników pokarmowych w liściach sałaty.
Zesz. Nauk AR Wrocław, Rolnictwo, LXXXVI, 515: 339-345.
RODKIEWICZ T.2005.Wpływ terminu siewu na plonowanie endywii (Cichorium endivia L. var. latifolium LAM.). Rocz. AR Poznań CCCXXIII, Ogrodn. 31, cz. 1: 435-439.
ROśEK E. 2002. Ocena wielkości i jakości plonu kilku odmian cykorii sałatowej (Ci-chorium intybus L. var. foliosum Bisch.). Mat. Ogólnopol. Konf. Nauk. „Jakość warzyw i ziół na tle uwarunkowań uprawowych i pozbiorczych” 27-28 czerwca, Warszawa: 78.
ROśEK E. 2004.Wpływ terminu uprawy na plonowanie i jakość kilku odmian cykorii sałatowej (Cichorium intybus L. var. foliosum Bisch.). Folia Univ. Agric. Stetin., Agricultura 239(95): 353-356.
WIERZBICKA B.2002. Mniej znane rośliny warzywne. Wyd. UWM Olsztyn: 102 ss.
Słowa kluczowe: cykoria liściowa, termin, sposób uprawy, plon, zawartość wita-miny C, cukrów
Streszczenie
Doświadczenie zostało przeprowadzone w latach 2005-2006 na polu Ogrodu Doświadczalnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Badaniami objęto cykorię liściową odmiany A Grumolo Bionda. Cykorię uprawiano w dwóch terminach - wiosennym i letnio-jesiennym oraz dwoma sposobami - z rozsady przygotowanej uprzednio w szklarni oraz z siewu bezpośrednio na pole.
WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU CYKORII LIŚCIOWEJ ... 113 Lepszym dla uprawy cykorii był termin wiosenny, kiedy to w stosunku do okresu wiosenno-jesiennego, uzyskano większy o prawie 19% plon handlowy. Zdecydowanie korzystniejszą metodą okazała się uprawa z rozsady. Uzyskano w ten sposób w stosunku do uprawy z siewu ponad 3,5-krotnie większy plon handlowy cykorii.
Zawartość suchej masy, witaminy C, cukrów prostych i ogółem w liściach była większa w wiosennym terminie uprawy. Rośliny uprawiane z rozsady zgromadziły więcej suchej masy i witaminy C, natomiast uprawiane z siewu bezpośredniego więcej cukrów prostych i ogółem.
EFFECT OF PLANTING DATE AND METHOD ON THE QUANTITY AND QUALITY OF SALAD CHICORY YIELD
Anna Francke
Department of Horticulture, University of Warmia and Mazury, Olsztyn Key words: leaf chicory, planting date, method, yield, content of vitamin C and
sugars
Summary
The experiment, conducted on the years 2005-2006 in the Experimental Garden of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn, involved salad chicory cv. A Grumolo Bionda grown in spring or in summer/fall, using greenhouse-produced seedlings or seeds sown directly in the field.
The marketable yield of salad chicory grown in spring was nearly 19% higher, as compared to that attained in summer/fall. The marketable yield of plants obtained from seedlings was over 3.5-fold higher, in comparison to direct sowing.
The leaves of salad chicory grown in spring contained more dry matter, vitamin C, simple sugars and total sugars. Plants obtained from seedlings accumulated more dry matter and vitamin C, whereas those grown from directly sown seeds contained more simple sugars and total sugars.
Dr inŜ. Anna Francke Katedra Ogrodnictwa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski ul. Prawocheńskiego 21
10-718 OLSZTYN
e-mail: afrancke@uwm.edu.pl
Tabela 2; Table 2
Plonowanie cykorii liściowej odmiany A Grumolo Bionda z zaleŜności od terminu i sposobu uprawy The yielding of leaf chicory cultivar A Grumolo Bionda depending on planting date and method Termin uprawy - II sposób uprawy; II method - interakcje; interaction I × II
0,35
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 527: 115-122