Zawartość likopenu w owocach była zmienna zaleŜnie od odmiany, jak i terminów zbioru w latach uprawy (tab. 1, rys. 1a).
Tabela 1; Table 1 Wpływ terminu zbioru owoców na zawartość związków
w owocach pomidora drobnoowocowego (średnia dla lat) The effect of harvest date on the content of some compounds
in cherry tomato fruits (mean for years)
Składnik; Element Termin zbioru Harvest date
Odmiany; Cultivars Średnia
Mean Favorita Goldita Flavorino Organza
Likopen Lycopene (mg⋅100 g-1 św.m.; FM)
V/VI 4,15 b* 1,81 d 4,52 ab 1,55 de 3,01 a
VIII 3,35 c 1,37 de 4,36 ab 1,23 e 2,56 a
XI 3,99 b 1,36 de 4,81 a 1,20 e 2,84 a
Średnia; Mean 3,83 b 1,51 c 4,56 a 1,33 c 2,80 Beta-karoten
Beta-carotene (mg⋅100 g-1 św.m.; FM)
V/VI 0,56 e 0,82 e 0,50 e 1,38 cd 0,82 a
VIII 0,69 e 0,93 de 0,69 e 2,37 b 1,17 a
XI 0,51 e 1,55 c 0,46 e 3,54 a 1,52 a
Średnia; Mean 0,58 b 1,10 b 0,55 b 2,43 a 1,17 Witamina C
Vitamin C (mg⋅100 g-1 św.m.; FM)
V/VI 21,70 cd 21,70 cd 15,80 e 17,34 de 19,14 b
VIII 34,43 ab 36,96 a 25,10 c 19,47 de 28,98 a XI 29,98 b 30,64 b 24,23 c 20,65 cd 26,37 a Średnia; Mean 28,70 a 29,77 a 21,71 b 19,15 b 24,83 Ekstrakt
Soluble solids (%)
V/VI 7,20 a 6,77 a 5,12 bc 3,82 d 5,72 a
VIII 7,33 a 7,02 a 5,62 b 4,02 d 6,01 a
XI 7,07 a 6,92 a 5,50 b 4,47 cd 5,99 a
Średnia; Mean 7,20 a 6,90 a 5,41 b 4,12 c
ZMIANY ZAWARTOŚCI EKSTRAKTU I ZWIĄZKÓW ... 53
* róŜne litery oznaczają istotność róŜnicy przy α = 0,05; different letters mean significant differences at α = 0.0
a b
Rys. 1. Zmiana zawartości likopenu - a oraz beta-karotenu - b w zaleŜności od terminu zbioru (1 - V / VI, 2 - VIII, 3 - XI) w okresie wegetacji 2005 i 2006
Fig. 1. Change in the contents of lycopene - a and beta-carotene - b in dependent on harvest date (1 - V / VI, 2 - VIII, 3 - XI) during vegetation period in 2005 and 2006
Tabela 2; Table 2 Energia promieniowania słonecznego oraz średnia temperatura dobowa
w latach 2005-2006
Solar radiation and mean day and night temperature in 2005-2006
Miesiąc Months
Energia promieniowania Radiation (J⋅m-2⋅d-1)
Temperatura Temperature
(°C)
2005 2006 2005 2006
Marzec; March 821 1247 19,7 19,6
Kwiecień; April 1229 1614 19,6 20,7
Maj; May 1639 2002 20,8 21,2
Czerwiec; June 2133 2347 21,4 22,5
Lipiec; July 2370 2621 23,1 24,6
Sierpień; August 1856 1540 22,2 21,6
Wrzesień; September 1753 1610 22,2 21,4
Październik; October 1018 898 20,4 20,5
Najwięcej tego związku posiadały owoce odmiany Flavorino (4,56 mg%) istotnie mniej 0
0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 mg%
1 2 3 NIR
2005 2006
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 mg%
1 2 3 NIR
2005 2006
A. Abukchovich i inni 54
natomiast owoce odmian Goldita i Organza, odpowiednio 1,51 i 1,33 mg w 100 g świeŜej masy. Średnia zawartość likopenu w owocach z badanych odmian zbieranych w pełni lata była niŜsza o 10-16% w porównaniu z pozostałymi terminami zbioru.
Zawartość ta była teŜ zmienna w latach. Więcej likopenu notowano w owocach w roku 2006. W 2005 roku zawartość tego związku zaleŜała od terminu zbioru. Najwięcej liko-penu miały owoce na początku plonowania (2,56 mg%), najmniej na końcu plonowania (1,81 mg%). Natomiast w 2006 roku zawartość ta była najniŜsza w pełni lata, lecz róŜnice w zawartości likopenu między terminami analizy były nieistotne statystycznie.
HELYES i in. [2003] uwaŜają, iŜ warunki w jakich dorastają i dojrzewają owoce pomidora, szczególnie temperatura i światło, wpływają na zawartość w nich likopenu, a lata te pod tym względem były róŜne (tab. 2).
Większą zawartością beta-karotenu charakteryzowały się owoce o barwie Ŝółtej i pomarańczowej odmian Goldita - 1,10 mg i Organza - 2,43 mg w 100 g św.m., przy temperatura jak i światło, przy czym jak podają ROSALES i in. [2006] wysoka temperatura i natęŜenie światła w pełni lata mogą ograniczać jego syntezę.
Najwięcej witaminy C posiadały owoce odmian Favorita i Goldita (28,70 mg i 29,77 mg w 100 g św.m.) oraz owoce wszystkich odmian zbierane w pełni lata, a najmniej owoce odmiany Organza (tab. 1). Jak podają HAMMER i in. [1945] oraz DUMAS i in. [2003] o zawartości tego związku w owocach decyduje intensywność światła w okresie przed ich dojrzewaniem. Dlatego zawartość witaminy C była zmienna zaleŜnie od terminu analizy, jak i roku badań (rys. 2a).
a b
Rys. 2. Zmiana zawartości witaminy C - a oraz ekstraktu - b w zaleŜności od terminu zbioru (1 - V/VI, 2 - VIII, 3 - XI) w okresie wegetacji 2005 i 2006 roku
Fig. 2. Change in the contents of vitamin C - a and soluble solids - b in dependent on harvest date (1 - V/VI, 2 - VIII, 3 - XI) during vegetation period in 2005 and 2006 Otrzymane wyniki wskazują, Ŝe zawartość ekstraktu w owocach zaleŜała przede wszystkim od odmiany (tab. 1). Najwięcej go zawierały owoce odmiany Favorita
ZMIANY ZAWARTOŚCI EKSTRAKTU I ZWIĄZKÓW ... 55 nieistotne. W swoich badaniach TOOR i in. [2006] równieŜ stwierdzili więcej ekstraktu w owocach zbieranych w pełni lata. Natomiast lata nie miały istotnego wpływu na zawartość tego składnika w owocach pomidorów (rys. 2b).
Wnioski
1. Średnia zawartość likopenu oraz beta-karotenu w owocach istotnie zaleŜała od odmiany. Najwięcej likopenu notowano u odmiany Flavorino, najmniej zaś u odmian Goldita i Organza. Natomiast istotnie najwięcej beta-karotenu stwierdzono u odmiany Organza w odniesieniu do trzech pozostałych.
2. Średnia zawartość tych związków nie miała istotnego powiązania z terminem zbioru owoców. Jednak zawartość beta-karotenu u odmian Ŝółto-po-marańczowych była istotnie wyŜsza w owocach ze zbioru jesiennego.
3. Zawartość witaminy C zaleŜała od odmiany i pory zbioru owoców. Najwięcej tego związku notowano w owocach odmian Favorita i Goldita. Natomiast najmniej witaminy C stwierdzono w owocach zbieranych w porze wiosennej.
4. Średnia zawartość ekstraktu zaleŜała tylko istotnie od odmiany. Najwięcej ekstraktu było w owocach odmian Favorita i Goldita.
Literatura
DUMAS Y., DADOMO M., LUCCA G.D., GROLIER P., DI LUCCA G. 2003. Effects of environ-mental factors and agricultural techniques on antioxidant content of tomatoes. J. Sci.
Food Agric. 83: 369-382.
HAMMER K.C., BERNSTEIN L., ARD L.A. 1945. Effects of light intensity, day length, tem-perature and other environmental factors on the ascorbic acid content of tomatoes. J.
Nutr. 29: 85-97.
HAMUŁKA J., WAWRZYNIAK A. 2004. Likopen i luteina, rola prozdrowotna i ich zawartość w produktach. Wyd. SGGW, Warszawa.
HELYES L., BRANDT S., RETI K., BARNA E., LUGASI A. 2003. Appreciation and analysis of lycopene content of tomato. Acta Hort. 604: 531-537.
HORBOWICZ M., SANIEWSKI M. 2000. Likopen i inne karotenoidy - występowanie i wartość biologiczna. Zesz. Nauk. AR Kraków 71: 13-18.
MATHEWS R.P., GRILL P., LOASCIO S. 1974. Beta-karotene and ascorbic acid content of tomatoes as affected by maturity. Proc. Fla. State Hort. Soc. 87: 214-217.
RAFFO A., LEONARDI C., FOGLIANO V., AMBROSINO P., SALUCCI M., GENNARO L., BUGIANESI
R., GIUFFRIDA F., QUGLIA G. 2002. Nutritional value of Cherry tomatoes (Lycopersicon esculentum Cv. Naomi F1) harvested at different ripening stages. J. Agric. Food Chem.
50: 6550-6556.
ROSALES M.A., RUIZ J.M., HERNANDEZ J., SORIANO T., CASTILLA N., ROMERO L. 2006.
Antioxidant content and ascorbate metabolism in cherry tomato exocarb in relation to temperature and solar radiation. J. Sci. Food Agric. 86 (910): 1545-1551.
STEWART A.J., BOZONNET S., MULLEN W., JENKINS G.I., LEAN M.E.J., CROZIER A. 2000.
Occurrence of flavonols in tomatoes and tomato-based products. J. Agric. Food Chem.
A. Abukchovich i inni 56
48: 2663-2669.
THOMPSON K.A., MARSHALL M.R., SIMS C.A., WEI C.I., SARGENT S.A., SCOTT J.W. 2000.
Cultivar, maturity and heat treatment on lycopene content in tomatoes. J. Food Sci. 65:
791-795.
TOOR R.K., SAVAGE G.P., LISTER C.E. 2006. Seasonal variations in the antioxidant composition of greenhouse grown tomatoes. J. Food Comp. Anal. 19: 1-10.
Słowa kluczowe: pomidor drobnoowocowy, odmiana, ekstrakt, antyoksydanty Streszczenie
Cztery odmiany pomidora drobnoowocowego o róŜnej masie i barwie owoców (Favorita, Goldita, Flavorino, Organza) uprawiano w latach 2005-2006 w cyklu przedłuŜonym na włóknie kokosowym. W owocach zbieranych w pełnej dojrzałości w trzech terminach oznaczono zawartość ekstraktu, likopenu, beta-karotenu i witaminy C.
Wyniki wskazują, Ŝe średnia zawartość likopenu, beta-karotenu oraz ekstraktu w owocach istotnie zaleŜała od odmiany i nie miała związku z czasem zbioru owoców.
Natomiast zawartość witaminy C w owocach zaleŜała od odmiany i pory zbioru owoców. Najwięcej tego związku było w owocach odmian Favorita i Goldita. Najmniej witaminy C stwierdzono w owocach zbieranych w porze wiosennej. Najwięcej beta-karotenu miała odmiana Organza, likopenu odmiana Flavorino, a ekstraktu odmiany Favorita i Goldita.
THE CHANGES OF EXTRACT AND ANTIOXIDANT CONTENTS
IN CHERRY TOMATO FRUIT AT DIFFERENT STAGES OF YIELDING IN A GLASSHOUSE PRODUCTION
Aliaksandr Abukchovich, Jolanta Kobryń, Katarzyna Kowalczyk, Teresa Zielony Department of Vegetable and Medicinal Plants,
Warsaw University of Life Sciences, Warszawa Key words: Cherry tomato, cultivar, fruit, soluble solids, antioxidants
Summary
Four cherry tomato cultivars with different color and fruit weight (Favorita, Goldita, Flavorino, Organza) were grown on coir straw slabs in 2005-2006. The results show that the mean contents of lycopene, beta-carotene and soluble solids in the cherry tomato fruit significantly depended on the cultivar and had no connection with the time of fruit harvest. The content of vitamin C depended on the cultivar and fruit harvest time. Cvs. Favorita and Goldita were the riches in vitamin C but its content was the lowest in fruits harvested in spring season. Cv. Organza had the most beta-carotene, cv.
Flavorino - lycopene and cvs Favorita and Goldita - soluble solids.
ZMIANY ZAWARTOŚCI EKSTRAKTU I ZWIĄZKÓW ... 57
Prof. dr hab. Jolanta Kobryń
Katedra Roślin Warzywnych i Leczniczych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego ul. Nowoursynowska 166
02-787 WARSZAWA
e-mail: jolanta_kobryn@sggw.pl
ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 527: 59-65