ODMIAN SZPARAGA DO UPRAWY NA ZIELONE WYPUSTKI W POLSCE

Mikołaj

Knaflewski

KałuŜewicz

Krzesiński

Zaworska

Katedra Warzywnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Wstęp

Efekty uprawy szparaga w duŜym stopniu zaleŜą od doboru odpowiedniej odmiany do warunków środowiska. W Polsce uprawia się tylko odmiany zagraniczne.

Wyniki badań prowadzonych w róŜnych krajach wskazują, Ŝe dobre wyniki uprawy w kraju pochodzenia danej odmiany nie zawsze zapewniają wysoki i dobrej jakości plon w innym kraju [MULLEN i in. 2002; DROST 2002; KNAFLEWSKI i in. 2000]. DuŜe znaczenie dla prawidłowego doboru odmian mają zatem wyniki doświadczeń, oceniających nowe zagraniczne odmiany w uprawie w polskich warunkach klimatycznych [KNAFLEWSKI, SPIśEWSKI 2000].

Celem badań była ocena przydatności 21 odmian szparaga pochodzących z 10 krajów do uprawy na zielone wypustki w warunkach klimatycznych Polski. W ocenie tej brano pod uwagę wielkość plonu ogółem i handlowego, średnią masę wypustki handlowej oraz udział w plonie ogółem wypustek z rozluźnioną główką, sparciałych i krzywych.

Materiał i metody

Doświadczenie załoŜono w lipcu 2000 roku w Stacji Doświadczalnej Katedry Warzywnictwa w Marcelinie. Na kaŜdym poletku posadzono 20 sztuk trzymiesięcznej rozsady doniczkowej w rozstawie 180 × 40 cm na głębokości 15 cm. Zastosowano układ bloków losowanych w dwóch powtórzeniach dla 20 odmian oraz w czterech powtórzeniach dla wzorcowej odmiany Gynlim, przy czym do analizy statystycznej równieŜ dla tej odmiany uwzględniano dwa powtórzenia.

W roku 2003 przeprowadzono pierwszy zbiór wypustek, który trwał od 14 do 19 dni w zaleŜnosci od odmiany. W 2004 roku okres zbiorów trwał 56-59 dni i w roku 2005 od 49 do 57 dni. Wycinano wypustki długości około 20 cm, a następnie sortowano je na trzy klasy jakości. Do klasy ekstra zaliczano wypustki o średnicy u podstawy powyŜej 12 mm, proste, o ścisłych główkach, do klasy pierwszej wypustki o średnicy u podstawy powyŜej 10 mm, lekko skrzywione, z lekko rozluźnioną główką, a do klasy drugiej wypustki o średnicy powyŜej 6 mm, o mniej ścisłych główkach i nieco silniej zakrzywione niŜ w klasie pierwszej. Plon niehandlowy stanowiły wypustki sparciałe, silnie skrzywione, z silnie rozluźnioną główką i o średnicy poniŜej 6 mm.

Dla plonu ogółem, handlowego i średniej masy wypustki oraz udziału w plonie ogółem wypustek z rozluźnioną główką, sparciałych i krzywych wykonano analizę wariancji testem F. Istotność róŜnic między średnimi ustalono na podstawie testu

M. Knaflewski i inni 174

Newmana-Keulsa na poziomie istotności α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Największym średnim plonem ogółem i handlowym charakteryzowała się wzorcowa odmiana Gynlim, a nieco mniejszym odmiany Andreas i Ramos (tab. 1).

Najmniejszy plon ogółem otrzymano przy uprawie odmiany Purple Passion, a handlowy odmiany Gloria. Odmiany PLA-2232, Gynlim i Diego charakteryzowały się największym udziałem plonu handlowego w plonie ogółem (ponad 88%), a odmiana Gloria najmniejszym (około 43%). Wysoką plenność odmiany Gynlim potwierdzają równieŜ doświadczenia innych autorów prowadzone w róŜnych krajach zarówno w Peru [OORDT i in. 1999], USA w Stanie Utah [DROST 2002] jak i w Chinach [JINSONG 2002]. W badaniach przeprowadzonych w Chinach wysokie plony (powyŜej 7 t⋅ha^-1) uzyskano równieŜ w uprawie odmian Purple Passion, Gloria i Tainan 3, które w doświadczeniu własnym charakteryzowały się niskim plonem (poniŜej 3 t⋅ha^-1). Odmiana Gloria, mimo tak wysokiego plonu, charakteryzowała się najmniejszą średnią masą wypustki handlowej, która wynosiła tylko 16 g. W doświadczeniu własnym średnia masa wypustki u wyŜej wspomnianej odmiany wynosiła prawie 30 g. Odmiany Andreas i Jacq. Ma. 2004 w badaniach własnych charakteryzowały się największą średnią masą wypustki handlowej (około 38 g). Najmniejsza była masa wypustek odmiany Diego (18 g).

Tabela 1; Table 1 Plon ogółem i handlowy oraz średnia masa wypustki w plonie handlowym

21 odmian szparaga (średnia z lat 2003-2005)

Total and marketable yield and mean weight of a marketable spear of 21 asparagus cultivars (mean for years 2003-2005)

PRZYDATNOŚĆ 21 ODMIAN SZPARAGA ... 175

JWC-1=ASP 1 NZ 3,4 c-g 2,9 d-h 85,3 23,9 f-i

Sartaguda ES 3,3 c-g 2,5 e-h 75,8 24,6 e-i

PLA-P2232 ES 3,1 d-g 2,8 d-h 90,3 27,3 c-g

Gloria FR 2,8 e-g 1,2 h 42,9 29,6 b-d

Diego IT 2,6 e-g 2,3 f-h 88,5 18,0 j

Tainan 2 TW 2,6 e-g 2,2 f-h 84,6 21,5 i

Trigal ES 2,6 e-g 2,2 f-h 84,6 22,9 g-i

PLA -2132 ES 2,4 e-g 2,0 gh 83,3 26,8 c-h

Tainan 3 TW 2,2 fg 1,9 gh 86,4 22,1 hi

Tsuki-kho 3 JP 2,2 fg 1,8 gh 81,8 21,9 hi

Purple Passion US 1,6 g 1,4 gh 87,5 25,3 d-i

* wartości w poszczególnych kolumnach oznaczone tą samą literą nie róŜnią się istotnie przy α = 0,05;

data in each column followed by the same letters are not significantly different at α = 0.05

Największy udział wypustek z rozluźnioną główką w plonie ogółem wystąpił u odmian Gloria (ponad 55%) i Sartaguda (około 28%), a najmniejszy (8-9%) u odmian PLA- P2232, Gynlim i Purple Passion (tab. 2). Wypustek sparciałych nie stwierdzono w przypadku odmian JWC-1=ASP1 oraz Purple Passion, a u pozostałych odmian udział ten był bardzo niski. Udział w plonie wypustek krzywych wynosił od 2,7% u odmiany JWC-1=ASP1 do 10,5% u odmiany Abril.

Tabela 2; Table 2 Udział w plonie ogółem szparaga wypustek o rozluźnionych główkach,

sparciałych i krzywych (średnia z lat 2003-2005)

Percentage of hollow and bent spears as well as spears with loose heads in total yield of asparagus (mean for years 2003-2005)

Odmiana Cultivar

Udział w plonie ogółem wypustek; Percentage of spears in total yield (%)

z rozluźnionymi główkami with loose heads

sparciałych hollow

krzywych bent

1 2 3 4

Gynlim-wzorzec-standard 8,7 a* 1,0 a 6,4 ab

Andreas 16,1 a-c 0,9 a 7,6 ab

Ramos 12,7 a-c 1,8 a 5,7 ab

Ramada 10,4 a 1,1 a 7,4 ab

Fileas 11,0 a 1,8 a 8,6 ab

Taramea 15,7 a-c 0,2 a 5,2 ab

Aarslev 270 13,5 a-c 1,0 a 4,4 ab

Jacq. Ma. 2004 22,7 bc 0,8 a 5,7 ab

1 2 3 4

Jacq. Ma. 2014 21,2 b-d 1,0 a 8,6 ab

Abril 12,6 a-c 0,5 a 10,5 b

JWC-1=ASP 1 13,3 a-c 0,0 a 2,7 a

Sartaguda 27,7 d 0,5 a 6,6 ab

PLA - P2232 8,0 a 0,8 a 4,1 ab

Gloria 55,4 e 0,2 a 6,2 ab

M. Knaflewski i inni 176

Diego 14,4 a-c 0,3 a 3,8 ab

Tainan 2 11,5 ab 0,3 a 4,5 ab

Trigal 17,5 a-c 0,3 a 4,6 ab

PLA 2132 14,6 a-c 1,5 a 5,7 ab

Tainan 3 13,1 a-c 0,2 a 3,9 ab

Tsuki kho 3 17,0 a-c 0,2 a 5,7 ab

Purple Passion 8,8 a 0,0 a 4,5 ab

* wartości w poszczególnych kolumnach oznaczone tą samą literą nie róŜnią się istotnie przy α = 0,05;

data in each column followed by the same letters are not significantly different at α = 0.05

Wnioski

1. Największą przydatnością do uprawy w polskich warunkach klimatycznych charakteryzowała się holenderska odmiana szparaga Gynlim, a stosunkowo duŜą przydatnością odmiany Ramos i Andreas.

2. Za zdecydowanie nieprzydatne do uprawy w Polsce naleŜy uznać odmiany Gloria, Diego, Tainan 2, Tainan 3, Trigal, PLA-2132, Tsuki-kho 3 oraz Purple Passion, ze względu na niski plon ogółem i handlowy.

3. Stwierdzono bardzo duŜe zróŜnicowanie między ocenianymi odmianami szparaga w skłonności wypustek do rozluźniania się główek.

Literatura

DROST D. 2002. Asparagus cultivar trials in Utah. Acta Hort. 589: 167-171.

JINSONG Y. 2002. Primary report of the second international asparagus varieties esti-mate trials. Acta Hort. 589: 173-178.

KNAFLEWSKI M., KAŁUśEWICZ A., GEBLER P., ZAWORSKA A. 2000. Plonowanie kilku od-mian szparaga w latach 1990-1999. Annales UMCS, Sec. EEE, Horticultura, vol. VIII., supl.: 411-416.

KNAFLEWSKI M., SPIśEWSKI T. 2000. Ocena przydatności nowych odmian szparaga do uprawy na bielone wypustki. Rocz. AR w Poznaniu 323: 313-317.

MULLEN R.J., WHITELEY T.C., VISS M.L., CANCILLA C.A. 2002. Asparagus cultivar evalu-ation trials in the sacramento-San Joaquin delta region of California. Acta Hort. 589:

81-89.

OORDT E., VACCARI F., APAZA W. 1999. Preliminary results of the second international asparagus cultivar trial in Ica, Peru. Acta Hort. 479: 149-156.

Słowa kluczowe: szparag, odmiana, plon, jakość plonu Streszczenie

W latach 2003-2005 w Stacji Doświadczalnej „Marcelin” oceniano przydatność 21 odmian szparaga w uprawie na zielone wypustki. U badanych odmian oceniano wielkość plonu ogółem i handlowego, średnią masę wypustki handlowej oraz skłonność

PRZYDATNOŚĆ 21 ODMIAN SZPARAGA ... 177 odmian do tworzenia wypustek z rozluźnioną główką, sparciałych i krzywych.

Stwierdzono, Ŝe największą przydatnością do uprawy w Polsce charakteryzowała się odmiana Gynlim, a stosunkowo duŜą odmiany Ramos i Andreas. Za nieprzydatne do uprawy w Polsce naleŜy uznać odmiany Gloria, Diego, Tainan 2, Tainan 3, Trigal, PLA-2132, Tsuki-kho 3 oraz Purple Passion.

SUITABILITY OF 21 ASPARAGUS CULTIVARS FOR GREEN SPEAR PRODUCTION IN POLAND

Mikołaj Knaflewski, Anna KałuŜewicz, Włodzimierz Krzesiński, Anna Zaworska Department of Vegetable Crops, University of Life Sciences, Poznań Key words: asparagus, cultivar, yield, quality

Summary

Suitability of 21 asparagus cultivars for green spear production was tested at the Experiment Station „Marcelin” in the years 2003-2005. The total and marketable yield as well as mean spear weight were estimated. Percentage of hollow and bent spears as well as spears with loose heads in total yield were also determined. Gynlim was the most, Ramos and Andreas the less suitable, Gloria, Diego, Tainan 2, Tainan 3, Trigal, PLA-2132, Tsuki-kho 3 and Purple Passion were not suitable for cultivation in the Polish climatic conditions.

Prof. dr hab. Mikołaj Knaflewski Katedra Warzywnictwa

Uniwersytet Przyrodniczy ul. Dąbrowskiego 159 60-594 POZNAŃ

e-mail: miknaf@au.poznan.pl

ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 527: 179-184

WYSTĘPOWANIE OWADÓW ZASIEDLAJĄCYCH