MiĊso i produkty miĊsne

Produkcja miĊsa jest podstawowym kierunkiem zwierzĊcej produkcji rolnej oraz kreując popyt na pasze ma duĪy wpáyw na sektor zboĪowy, pa-szowy i produkty uboczne przemysáu cukrowniczego. W Ğwiatowej produkcji miĊsa podstawową rolĊ odgrywa chów bydáa, trzody chlewnej i drobiu.

W niektórych regionach istotną rolĊ odrywa chów innych gatunków zwierząt (owiec, kóz, koni, wielbáądów, lam itp.). W strukturze Ğwiatowej produkcji miĊsa zachodzą istotne zmiany, gdyĪ zmniejsza siĊ udziaá produkcji miĊsa czerwonego (wieprzowina, woáowina, jagniĊcina), a wzrasta udziaá miĊsa bia-áego (drobiu). Wedáug FAO latach 1995-2012 udziaá wieprzowiny w Ğwiato-wej produkcji miĊsa zmniejszyá siĊ z 39 do 37%, a woáowiny z 25 do 22%.

W tym samym okresie udziaá drobiu w strukturze produkcji zwiĊkszyá siĊ z 26 do 33% [Rycombel 2011].

W latach 2000-2012 produkcja Īywca drobiowego w wadze Īywej wzro-sáa o 54% do 105,6 mln t, Īywca wieprzowego w wadze Īywej o 27% do 109,1 mln t [Dybowski 2011]. Produkcja Īywca woáowego zwiĊkszyáa siĊ w mniej-szym stopniu o 13,5% do 66,8 mln t w wadze Īywej (rys. 6). Zmiany w struktu-rze produkcji mają istotny wpáyw na zapotstruktu-rzebowanie surowców paszowych.

70

2000 2003 2006 2009 2012 Skup, rok porzedni =100

FAO, 2002-2004 = 100

FAO Dairy Price Index cena skupu

90

2000 2003 2006 2009 2012

Zbyt, rok porzedni =100

FAO, 2002-2004 = 100

FAO Dairy Price Index cena zbytu

w szczególnoĞci intensywnymi metodami, zwiĊkszyá popyt na pasze (zboĪa, so-jĊ, Ğruty roĞlin oleistych itp.). W latach 2000-2010 Ğwiatowa produkcja pasz przemysáowych zwiĊkszyáa siĊ o ok. 21% do 721 mln t.

ĝwiatowa produkcja miĊsa Rysunek 6.

ħródáo: dane FAO.

Produkcja Īywca wieprzowego jest silnie skoncentrowana geograficznie.

NajwiĊkszy udziaá w Ğwiatowej produkcji ma Azja (55%), UE (25%) i Ameryka Pán. (14%). Wzrost produkcji wystąpiá na wszystkich kontynentach, ale naj-wiĊkszy byá w Ameryce Pád., gdzie produkcja znaj-wiĊkszyáa siĊ dwukrotnie. Ana-logiczna sytuacja wystĊpuje w Ğwiatowej produkcji drobiu, w której najwiĊkszy udziaá mają: USA (22%), Chiny (19%), UE (14%) i Brazylia (12%). W Ğwiato-wej produkcji woáowiny najwiĊkszą rolĊ odgrywa Ameryka Pán. (27%), Amery-ka Pád. (25%) oraz Europa i Azja (po 20%) [ZawadzAmery-ka 2012].

ĝwiatowa konsumpcja miĊsa wykazuje tendencjĊ wzrostową zarówno ujĊciu globalnym, jak i ujĊciu per capita. W ostatnich latach spoĪycie wzrosáo do ok. 40 kg per capita, wobec 33 kg w 2005 r. W najwiĊkszym stopniu zwiĊk-szyáa siĊ konsumpcja drobiu (do 13 kg), a w znacznie mniejszym stopniu wie-przowiny (15 kg). SpoĪycie woáowiny utrzymaáo siĊ na niezmienionym pozio-mie (ok. 9 kg). W ujĊciu regionalnym najwiĊkszy wzrost spoĪycia miĊsa w prze-liczeniu na mieszkaĔca odnotowano w Afryce (o 50%) oraz Ameryce Pán. i Azji (po 40%). W Europie konsumpcja zwiĊkszyáa siĊ o 9%. Utrzymują siĊ duĪe róĪ-nice regionalne w poziomie konsumpcji. NajwiĊkszym spoĪyciem charakteryzu-ją siĊ Ameryka Pán. (ok. 125 kg), Oceania (110 kg) i Europa (74 kg), a naj-mniejsze wystĊpuje na kontynencie afrykaĔskim (ok. 18 kg).

ĝwiatowe obroty handlu zagranicznego wieprzowiną wynoszą ok. 5,7 mln t, co stanowi ok. 5% produkcji. Gáównymi eksporterami netto są Ameryka Pán.

(1,3 mln t), UE (1,1 mln t) oraz Ameryka Pád. (0,8 mln t). Gáównym rynkiem zbytu są kraje Azji i paĔstwa WNP, których import netto wynosi odpowiednio 1,6 mln t i 0,9 mln t. Handel zagraniczny miĊsem drobiowym charakteryzuje siĊ wysoką dynamiką rozwoju, gdyĪ w ostatnich latach obroty wynosiáy ok. 13,7

60 90 120

2000 2003 2006 2009 2012

mln ton

trzoda chlewna drób

55 60 65 70

2000 2003 2006 2009 2012

mln ton

trzoda chlewna

ok. 13% produkcji. W strukturze geograficznej eksportu dominują trzy kraje:

UE (29%), USA i Brazylia (po 27%). NajwiĊkszymi importerami są UE (30%), Chiny, Japonia i Rosja (po 8%) oraz Meksyk (6%). W latach 2000-2011 Ğwia-towy handel woáowiną zwiĊkszyá siĊ o 30% do 8,3 mln t i stanowi ok. 13% pro-dukcji. NajwiĊkszymi eksporterami są: Brazylia, Australia (po 1,4 mln t), Indie, USA (1,2 mln t) oraz Nowa Zelandia i Kanada (0,5 mln t). Po stronie importu wiodącą rolĊ odgrywa Rosja (1,1 mln t), USA (1 mln t) oraz Japonia (0,7 mln t).

Pogáowie trzody chlewnej i produkcja Īywca wieprzowego w Polsce cha-rakteryzowaáy siĊ cyklicznymi wahaniami. Od koĔca 2006 r. cykliczne wahania ulegáy znaczącemu zmniejszeniu, gdyĪ pogáowie ĞwiĔ spadáo z 18,8 mln szt. do 11,1 mln szt. RównoczeĞnie zwiĊkszyá siĊ import Īywca do 5,1 mln szt. w 2013 r.

Produkcja Īywca wieprzowego spadáa z 2,45-2,85 mln t w latach 2000-2006 do 2,1 mln t. Bilansowe spoĪycie miĊsa wieprzowego w latach 2010-2013 zmniej-szyáo siĊ o ok 7 kg do 35,5 kg/mieszkaĔca. W ostatnich latach w handlu zagra-nicznym Īywcem, miĊsem i przetworami wieprzowymi wystĊpuje ujemne saldo 133-175 tys. t. Wymiana handlowa charakteryzowaáa siĊ duĪą intensywnoĞcią wewnątrzgaáĊziową, gdyĪ eksport wynosiá 600-660 tys. t, a import 750-800 tys. t.

Przedmiotem importu byá gáównie Īywiec, a eksportu miĊso i przetwory.

Produkcja Īywca woáowego byáa w Polsce silnie powiązana z produkcją mleka, gdyĪ w pogáowiu krów dominowaáy krowy mleczne. W ostatnich latach pogáowie krów mamek wzrosáo do ok. 170 tys. szt., co stanowi ok. 7% pogáowia krów. W okresie transformacji gospodarczej i w wyniku przemian struktural-nych w rolnictwie pogáowie bydáa zmniejszyáo siĊ z 10 mln szt. w 1990 r. do 6,1 mln szt. w 2000 r. oraz do 5,9 mln szt. w 2013 r. Produkcja Īywca woáowego wynosi ok. 715 tys. t. Bilansowa konsumpcja woáowiny wykazywaáa tendencjĊ spadkową do bardzo niskiego poziomu ok. 1,5 kg per capita. W sektorze woáo-wym bardzo istotną rolĊ odgrywa eksport Īywca i miĊsa (ok. 320 tys. t), który stanowi ok. 45%¹⁴. W ostatnich latach w strukturze wywozu zmniejsza siĊ udziaá Īywca, a wzrasta udziaá miĊsa.

Produkcja Īywca drobiowego wykazuje silną tendencjĊ wzrostową, gdyĪ w latach 2000-2013 zwiĊkszyáa siĊ trzykrotnie do ok. 2 mln t. Czynnikami de-terminującymi rozwój sektora byá zarówno popyt na rynku wewnĊtrznym, jak i eksport. Bilansowe spoĪycie miĊsa drobiowego zwiĊkszyáo siĊ o 80% do 26,5 kg/mieszkaĔca. W strukturze konsumpcji miĊsa wieprzowina stanowi ok. 52%,

a drób 39%. Istotną rolĊ takĪe odegraá eksport, który stanowi obecnie ok. 33%

produkcji¹⁵. Sektor drobiarski jest eksporterem netto ok. 605 tys. t.

Analiza korelacji wskaĨnika Ğwiatowych cen miĊsa i krajowych cen skupu Īywca wieprzowego, woáowego i drobiowego wykazaáa, Īe ceny skupu Īywca woáowego i drobiowego byáy w wiĊkszym stopniu uzaleĪnione od koniunktury na Ğwiatowym rynku niĪ w przypadku sektora wieprzowego (rys. 7). Wspóáczynniki korelacji cen skupu Īywca woáowego i drobiowego ze wskaĨnikami Ğwiatowych cen wyniosáy odpowiednio R=0,80 i R=0,74. W przypadku trzody chlewnej zaleĪnoĞü byáa mniejsza R=0,53. DuĪa zaleĪnoĞü od koniunktury na Ğwiatowym rynku w sektorze woáowiny i drobiu wynikaáa przede wszystkim z duĪego udziaáu eksportu w produkcji. W sektorze wieprzowym udziaá eksportu w produkcji jest mniejszy i wynosi ok. 25%.

WskaĨniki Ğwiatowych i krajowych cen artykuáów miĊsnych Rysunek 7.

ħródáo: Rbliczenia wáasne, dane GUS, FAO Food Price Index, www.fao.org.