Wsparcie polskiego przemysáu spoĪywczego Ğrodkami publicznymi w ramach

DuĪe oĪywienie inwestycyjne, jakie nastąpiáo w przemyĞle spoĪywczym po integracji Polski z Unią Europejską byáo moĪliwe m.in. dziĊki wsparciu tego sektora Ğrodkami publicznymi. JuĪ przed akcesją polskie przedsiĊbiorstwa przemysáu spoĪywczego mogáy czerpaü z unijnego dofinansowania skierowane-go na rozwój i unowoczeĞnienie zakáadów przetwórczych, przede wszystkim w ramach Programu SAPARD. PrzynaleĪnoĞü Polski do UE stworzyáa jednak nowe, duĪo wiĊksze moĪliwoĞci korzystania przez polskich przedsiĊbiorców ze Ğrodków wsparcia pochodzących z róĪnych – przewidzianych Wspólną Polityką Rolną – programów pomocowych, m.in., Sektorowego Programu Operacyjnego

„Restrukturyzacja i modernizacja sektora ĪywnoĞciowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” (SPO „Rolnictwo”), Sektorowego Programu Operacyjne-go „Ryboáówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” (SPO „Ryboáówstwo”), Pro-gramu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) oraz Programu Operacyjnego „ZrównowaĪony rozwój sektora ryboáówstwa i nadbrzeĪnych obszarów rybackich 2007-2013” (PO „Ryby”). W ramach tych programów uruchomiono dziaáania specjalnie dedykowane dla przemysáu spo-Īywczego, które miaáy za zadanie wsparcie procesu modernizacji przedsiĊ-biorstw i ich dostosowanie do funkcjonowania na JRE [Szczepaniak 2014].

W latach 2003-2013 w ramach ww. programów pomocowych na wsparcie róĪnego rodzaju inwestycji w polskim przemyĞle spoĪywczym wydatkowano kwotĊ w wysokoĞci 5,9 mld zá (tab. 30), w tym z budĪetu unijnego pochodziáo 4,3 mld zá (73,6%). CaáoĞü wsparcia stanowiáa jednak tylko ok. 8,4% ogólnej wartoĞci inwestycji zrealizowanych w tym czasie w tej gaáĊzi przemysáu. Po-niewaĪ jednak przedsiĊbiorca, aby otrzymaü dofinasowanie do dziaáaĔ inwesty-cyjnych, musiaá uruchomiü Ğrodki wáasne, w efekcie oznaczaáo to przynajmniej dwu-trzykrotnie wyĪszą koĔcową wartoĞü zrealizowanych inwestycji.

NajwiĊksze wsparcie inwestycyjne z programów pomocowych UE otrzymaáy przedsiĊbiorstwa z nastĊpujących branĪ polskiego przemysáu spo-Īywczego (wykres 8): miĊsnej – 1,92 mld zá (32,6% ogóáu Ğrodków), mleczar-skiej – 1,21 mld zá (20,5%), owocowo-warzywnej – 1,20 mld zá (20,2%), rybnej – 0,78 mld zá (13,2%) oraz zboĪowej – 0,29 mld zá (5,0%). Udziaá Ğrodków pu-blicznych w caákowitych wydatkach inwestycyjnych tych branĪ byá zróĪnico-wany: ok. 15% wyniósá w branĪy miĊsnej, mleczarskiej i zboĪowej, nieco wyĪ-szy byá w branĪy owocowo-warzywnej i ziemniaczanej (18,5%). NajwyĪwyĪ-szy udziaá wsparcie to miaáo w branĪy rybnej (ponad 35%), a najniĪszy w branĪy paszowej (niecaáe 5%).

Tabela 30. Wsparcie inwestycji w przemyĞle spoĪywczym w Polsce z programów pomocowych UE w latach 2003-2013

Wyszczególnienie SAPARD – Dziaáanie 1. „Poprawa przetwórstwa

i marketingu artykuáów rolnych i rybnych” 1 525,0 1 143,8 25,8 SPO „Rolnictwo” – Dziaáanie 1.5. „Poprawa

przetwórstwa i marketingu artykuáów rolnych” 1 702,3 1 178,3 28,8 SPO „Ryboáówstwo” – Dziaáanie 3.4.

„Przetwórstwo i rynek rybny” 234,3 192,5 4,0

PROW 2007-2013 – Dziaáanie 1.2.3.

„ZwiĊkszenie wartoĞci dodanej podstawowej

produkcji rolnej i leĞnej” 2 007,7 1 505,8 34,0

PO „Ryby” – Dziaáanie 2.5. „Inwestycje

w zakresie przetwórstwa i obrotu” 431,9 323,9 7,4

Razem 5 901,2 4 344,3 100,0

ħródáo: opracowanie na podstawie niepublikowanych danych ARiMR.

Wsparcie inwestycji przemysáu spoĪywczego z programów Rysunek 34.

pomocowych UE^a, w mln zá i udziaá tego wsparcia w nakáadach inwestycyjnych, w proc. w latach 2003-2013, wedáug branĪ

mln zá %

a áącznie z programów: SAPARD, SPO „Rolnictwo”, SPO „Ryboáówstwo”, PROW 2007-2013, PO „Ryby”

ħródáo: opracowanie na podstawie danych ARiMR i niepublikowanych danych GUS.

1 923,1

wsparcie inwestycji z programów pomocowych w mln zá udziaá wsparcia w wartoĞci inwestycji ogóáem w proc.

Przedstawione programy wsparcia inwestycji przemysáu spoĪywczego charakteryzowaáy siĊ ciągáoĞcią realizowanych celów i przyczyniáy siĊ do uno-woczeĞnienia zakáadów przetwórstwa ĪywnoĞci w Polsce oraz poprawy ich konkurencyjnoĞci na rynku krajowym i miĊdzynarodowym. Polski przemysá spo-Īywczy uwaĪany jest obecnie za jeden z najnowoczeĞniejszych w Europie, a jego oferta produktowa jest konkurencyjna na rynkach zagranicznych, co najlepiej potwierdzają wyniki handlu zagranicznego produktami tego przemysáu.

Polscy przedsiĊbiorcy z sektora spoĪywczego od początku naszego czáon-kostwa w strukturach unijnych uzyskali równieĪ moĪliwoĞü korzystania z me-chanizmów „wsparcia rynkowego” w ramach WPR. Byáy to w szczególnoĞci nastĊpujące dziaáania: interwencja rynkowa (zakupy, sprzedaĪ, prywatne chowywanie, nadzwyczajne Ğrodki wsparcia rynku), dopáaty do produkcji i prze-twórstwa, subsydiowanie eksportu produktów rolno-spoĪywczych oraz wsparcie konsumpcji i promocji. Niektóre z nich miaáy na celu stabilizacjĊ rynku, inne wzrost produkcji, a jeszcze inne wzrost konsumpcji.

Struktura „wsparcia rynkowego” sektora rolno-spoĪywczego Rysunek 35.

w ramach WPR i ze Ğrodków krajowych w latach 2004-2013, wedáug wartoĞci, w proc.

ħródáo: opracowanie na podstawie danych ARR.

W latach 2004-2013 sektor rolno-spoĪywczy w Polsce otrzymaá „wspar-cie rynkowe” w wysokoĞci 11,3 mld zá. NajwiĊcej Ğrodków (33%) wykorzysta-no na dziaáania interwencyjne – 3,77 mld zá, z czego ponad 50% przeznaczowykorzysta-no na zakupy interwencyjne zbóĪ, cukru i masáa, 33% otrzymaá sektor cukrowniczy na pomoc restrukturyzacyjną, a pozostaáe 17% przeznaczono na dofinansowanie prywatnego przechowywania i in. dziaáania. Wsparcie w formie dopáat do dukcji (2,94 mld zá) w 66,5% trafiáo do producentów tytoniu, w 17% – do pro-ducentów materiaáu siewnego, ponad 8% stanowiáy dopáaty dla plantatorów

interwencja rynkowa;

33,4%

subsydia eksportowe;

18,5%

dopáaty do produkcji;

25,9%

wsparcie konsumpcji

i promocji;

22,2% 11 ^Razem 322,5 mln zá

ziemniaków skrobiowych, a 5% dla producentów miodu. Eksport rolno- -spoĪywczy z Polski poza UE otrzymaá dofinansowanie w wysokoĞci ponad 2 mld zá, a dziaáania promocyjne zostaáy wsparte kwotą ponad 2,5 mld zá (rys. 35).

W minionej dekadzie zmieniáa siĊ struktura „wsparcia rynkowego” sekto-ra rolno-spoĪywczego w sekto-ramach WPR. Komisja Europejska cosekto-raz wiĊkszy nacisk káadzie bowiem na wzrost konsumpcji poprzez dziaáania promocyjno- -informacyjne prowadzone na rynkach wybranych produktów ĪywnoĞciowych, a mniejszą wagĊ przywiązuje do pozostaáych rodzajów „wsparcia rynkowego”.

àączne „wsparcie rynkowe” sektora rolno-spoĪywczego w Polsce w la-tach 2004-2013 Ğrodkami publicznymi wyniosáo 11,32 mld zá. NajwiĊksze do-finansowanie otrzymaáa branĪa cukrownicza (28% ogóáu Ğrodków), w dalszej kolejnoĞci branĪa mleczarska (16%) i zboĪowa (13%), a jeszcze mniej Ğrodków pozyskaáa branĪa miĊsna (ponad 4%) i owocowo-warzywna (ponad 3%).

Na pomoc ĪywnoĞciową przekazano kwotĊ 1,23 mld zá (rys. 36). ĝrodki pozy-skane w ramach „wsparcia rynkowego” przyczyniáy siĊ do wiĊkszej przewidy-walnoĞci warunków funkcjonowania przedsiĊbiorstw przemysáu spoĪywczego w Polsce. Tym samym korzystnie wpáynĊáy na rozwój tych przedsiĊbiorstw oraz poprawĊ ich pozycji konkurencyjnej na rynku krajowym i miĊdzynarodowym.

„Wsparcie rynkowe” sektora rolno-spoĪywczego w ramach WPR Rysunek 36.

i Ğrodkami krajowymi w latach 2004-2013, wedáug branĪ, w mln zá

500,0

ħródáo: opracowanie na podstawie danych ARR.

Podsumowując, przemysá spoĪywczy w okresie przedakcesyjnym i w pierwszych latach przynaleĪnoĞci Polski do Unii Europejskiej pozyskaá i dobrze wykorzystywaá znaczne Ğrodki publiczne, które przyczyniáy siĊ do modernizacji i unowoczeĞnienia tej gaáĊzi przemysáu oraz do wzrostu stabil-noĞci warunków jego funkcjonowania. Rozwój przemysáu spoĪywczego i wzrost miĊdzynarodowej konkurencyjnoĞci polskich producentów ĪywnoĞci

stanowią niekwestionowany tego dowód. Z caáą pewnoĞcią polski przemysá spoĪywczy jest beneficjentem pomocy publicznej wspóáfinansowanej w ramach WPR.