Procesy globalizacyjne i integracja regionalna powodują, Īe rynki lokalne (krajowe) áączą siĊ w jeden duĪy i zintegrowany rynek. Konsekwencją tego pro-cesu jest to, Īe koniunktura na rynku Ğwiatowym wywiera coraz silniejszy wpáyw na sytuacjĊ podaĪowo-popytową na rynkach krajowych. Badania doty-czące sytuacji na Ğwiatowym rynku produktów rolno-ĪywnoĞciowych i jej wpáywu na polski sektor rolno-spoĪywczy potwierdziáy wystĊpowanie silnych powiązaĔ miĊdzy omawianymi rynkami.
Wpáyw koniunktury na Ğwiatowym rynku na rynki krajowe byá widoczny we wszystkich analizowanych branĪach polskiego sektora rolno-spoĪywczego.
Szczególnie wyraĨny byá on w branĪach, które prowadzą intensywną wymianĊ handlową z zagranicą. Przykáadem jest przetwórstwo ryb, które importuje duĪe iloĞci surowca i reeksportuje przetwory rybne. W ostatnich latach podobna sytu-acja wystĊpuje na krajowym rynku trzody chlewnej, gdyĪ importowane są duĪe iloĞci prosiąt i warchlaków, których tucz i ubój odbywa siĊ w Polsce. Eksport byá bardzo istotnym czynnikiem determinującym rozwój sektora mleczarskiego, drobiarskiego oraz odgrywa istotną rolĊ w sektorze miĊsa woáowego.
Produkcja nawozów mineralnych w Polsce bazuje na importowanych su-rowcach (gaz ziemny i fosforyty). W związku z tym koniunktura na Ğwiatowym rynku (np. ceny surowców) ma istotny wpáyw na rentownoĞü produkcji krajo-wego sektora nawozokrajo-wego. Analogiczna sytuacja dotyczyáa takĪe noĞników energii (ropy naftowej, gazu ziemnego), które wpáywaáy na koszty transportu.
Ceny nawozów byáy determinowane takĪe opáacalnoĞcią produkcji roĞlinnej, która w znacznym stopniu byáa uzaleĪniona od cen zbóĪ, roĞlin oleistych i cukru na miĊdzynarodowych gieádach.
Zmiany w polityce energetycznej w wielu krajach spowodowaáy wzrost zuĪycia produktów rolnych na cele energetyczne, w tym w szczególnoĞci na biopaliwa. Sektor biopaliw obejmuje dwa podstawowe produkty: bioetanol wy-twarzany ze zbóĪ, trzciny cukrowej i melasy oraz biodiesel produkowany z ro-Ğlin oleistych. Dynamiczny wzrost produkcji bioetanolu i biodiesla generowaá dodatkowy popyt na surowce rolne, stymulując wzrost cen. Analiza statystyczna wykazaáa silną korelacjĊ Ğwiatowych cen energii z cenami produktów rolnych.
Ceny surowców energetycznych i energii przenoszą siĊ na ceny towarów i usáug i w konsekwencji odgrywają kluczową rolĊ w cyklach koniunkturalnych. Ten-dencja taka utrzyma siĊ takĪe w przyszáoĞci.
Bibliografia
1 Barczyk R., Nowe oblicza cyklu koniunkturalnego, PWE, Warszawa 2006.
2 Dybowski G., Rycombel D., ĝwiatowy rynek wieprzowiny i drobiu na tle bilansu zbóĪ i pasz, nr 17, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2011.
3 Dzwonkowski W., Hryszko K., Raport o sytuacji na Ğwiatowym rynku pasz wysokobiaákowych ze szczególnym uwzglĊdnieniem produkcji roĞlin GMO, nr 22, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2011.
4 Figiel S., Hamulczuk M., Klimkowski C., Metodyczne aspekty analizy zmiennoĞci cen oraz pomiaru ryzyka na towarowych rynkach rolnych, Ko-munikaty Raporty Ekspertyzy, nr 559, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2012.
5 Hryszko K., Kuzebski E., Lirski A., Sytuacja na Ğwiatowym rynku ryb i jej wpáyw na rozwój sektora rybnego w Polsce, nr 106, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2011.
6 JasiĔski A., Zarys analizy rynku, PWN, Warszawa 1997.
7 Kowalski A., Szajner P., Szczepaniak I., Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki ĪywnoĞciowej w 2011 roku, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2012.
8 Msangi S., Tokgoz S., Zhang W., Biofuels, Agriculture and Food Security:
Key Connections & Challenges, Environment & Production Technology Division, IFPRI, Washington 2012.
9 Mynarski S., Analiza rynku – systemy mechanizmy, Kraków 1993.
10 Nosecka B., Bugaáa A., KraciĔski P., ZarĊba à., Sytuacja na Ğwiatowym rynku produktów ogrodniczych i jej wpáyw na polski rynek ogrodniczy i moĪliwoĞci jego rozwoju, nr 124, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2014.
11 Nosecka B., Bugaáa A., Paszko D., Zaremba à., Sytuacja na Ğwiatowym rynku wybranych produktów ogrodniczych i jej wpáyw na polski rynek ogrodniczy, nr 71, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2012.
12 Pingali P., Westernization of Asian diets and the transformation of food systems: Implications for research and policy, Agricultural and Develop-ment Economics Division (FAO), Rome 2007.
13 Rembisz W., Kowalski A., Rynek rolny w ujĊciu funkcjonalnym, WyĪsza Szkoáa Finansów i Zarządzania, Warszawa 2007.
14 Rosiak E., KrzemiĔski M., àopaciuk W., Produkcja biopaliw i jej wpáyw na Ğwiatowy rynek zbóĪ oraz roĞlin oleistych i táuszczów roĞlinnych, nr 29, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2011.
15 Rycombel D., Zawadzka D., Sytuacja na Ğwiatowym rynku woáowiny i jej wpáyw na polski sektor woáowiny, nr 36, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2012.
16 Samuelson P.A., Nordhaus W.D, Ekonomia, PWN, Warszawa 2004.
17 Seremak-Bulge J., Baer-Nawrocka A., Grochowska R., Kiryluk-Dryjska E., Szajner P., ĝwiatowy rynek mleka i jego wpáyw na polskie mleczarstwo po zniesieniu kwot mlecznych, nr 34, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, War-szawa 2012.
18 Szajner P., Grochowska R., àopaciuk W., Rosiak E., ĝwiatowa produkcja biopaliw w kontekĞcie bezpieczeĔstwa ĪywnoĞciowego, nr 70, PW 2011- -2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2013.
19 Szajner P., Hryszko K., Sytuacja na Ğwiatowym rynku cukru i jej wpáyw na moĪliwoĞci uprawy buraków cukrowych w Polsce, nr 71, PW 2011-2014, IERiGĩ-PIB, Warszawa 2013.
20 SzymaĔski W., Globalizacja. Wyzwania i zagroĪenia, Difin, Warszawa 2002.
21 Tokgoz S., Zhang W., Msangi S., (2012): Biofuels and the Future of Food:
Competition and Complementarities, s. 414-435, Agriculture 2.
22 Wright B., Cafiero C., Grain reserves and food security in the Middle East and North Africa, Food Sec. 3., 2011.
23 Zalewski A., ĝwiatowy rynek nawozów mineralnych z uwzglĊdnieniem zmian cen bezpoĞrednich noĞników energii oraz surowców (1), nr 16, PW 2011- -2014 IERiGĩ-PIB, Warszawa 2011.
24 Zalewski A., Igras J., ĝwiatowy rynek nawozów mineralnych z uwzglĊdnie-niem zmian cen bezpoĞrednich noĞników energii oraz surowców (2), nr 37, PW 2011-2014 IERiGĩ-PIB, Warszawa 2012.
25 Zalewski A., Rembeza J., ĝwiatowy rynek nawozów mineralnych z uwzglĊd-nieniem zmian cen bezpoĞrednich noĞników energii oraz surowców (3), nr 72, PW 2011-2014 IERiGĩ-PIB, Warszawa 2013.
26 Zalewski A., ĝwiatowy rynek nawozów mineralnych z uwzglĊdnieniem cen bezpoĞrednich noĞników energii i surowców (4), nr 107, PW 2011-2014 IERiGĩ-PIB, Warszawa 2014.
prof. dr hab. Jadwiga Seremak-Bulge, IERiGĩ-PIB dr hab. Aleksander Grzelak, prof. UEP