Opolski „Trójstyk Regionalny”

Inne podejście do wyłonienia inteligentnych specjalizacji wybrało woje-wództwo opolskie. Prace nad identyfikacją specjalizacji regionalnych pro-wadzono zgodnie z autorską metodą macierzy logicznej, opartą o kryteria oceny procesu transferu wiedzy i procesu poznawczego. Zastosowano analizy regionalnego transferu wiedzy, odnosząc się do poszczególnych jego faz, tj.

wytwarzania, wykorzystania i upowszechniania rozwiązań innowacyjnych.

W oparciu o proces transferu wiedzy, który oparty jest na trzech fazach, stworzono model matrycy badawczo-analitycznej, która umożliwia identyfi-kację specjalizacji regionalnych, w tym specjalizacji inteligentnych⁹. W tym ujęciu, aby zidentyfikować inteligentne specjalizacje założono, że występują one wówczas, gdy określona technologia lub jej produkt występuje w każdej z trzech faz regionalnego transferu wiedzy. Stąd inteligentne specjalizacje regionu to takie, których określone technologie i/lub ich produkty są lub stają się jednocześnie:

9 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020, Opole, 24.03.2014 r.

56 Rozdział ii

1. obiektem badań w regionalnym sektorze badań i rozwoju (B+R) – zloka-lizowane w regionie instytuty, laboratoria, uczelnie),

2. przedmiotem pilotażowych projektów wdrożeniowych w przedsiębior-stwie zlokalizowanym w regionie,

3. upowszechnianie jako przedmiot transakcji kupna – sprzedaży na rynku regionalnym i ponadregionalnym¹⁰.

str. 9

3.2 Opolski „Trójstyk Regionalny”

Inne podejście do wyłonienia inteligentnych specjalizacji wybrało województwo opolskie. Prace nad identyfikacją specjalizacji regionalnych prowadzono zgodnie z autorską metodą macierzy logicznej, opartą o kryteria oceny procesu transferu wiedzy i procesu poznawczego. Zastosowano analizy regionalnego transferu wiedzy, odnosząc się do poszczególnych jego faz, tj. wytwarzania, wykorzystania i upowszechniania rozwiązań innowacyjnych.

Źródło: Projekt Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 z 24.03.2014 r.

(str. 105)

W oparciu o proces transferu wiedzy, który oparty jest na trzech fazach, stworzono model matrycy badawczo-analitycznej, która umożliwia identyfikację specjalizacji regionalnych, w tym specjalizacji inteligentnych.¹⁰ W tym ujęciu, aby zidentyfikować inteligentne specjalizacje założono, że występują one wówczas, gdy określona technologia lub jej produkt występuje w każdej z trzech faz regionalnego transferu wiedzy. Stąd inteligentne specjalizacje regionu to takie, których określone technologie i/lub ich produkty są lub stają się jednocześnie:

1. obiektem badań w regionalnym sektorze badań i rozwoju (B+R) - zlokalizowane w regionie instytuty, laboratoria, uczelnie),

2. przedmiotem pilotażowych projektów wdrożeniowych w przedsiębiorstwie zlokalizowanym w regionie,

3. upowszechnianie jako przedmiot transakcji kupna – sprzedaży na rynku regionalnym i ponadregionalnym.¹¹

Innymi słowy, w województwie opolskim przyjęto, że w sytuacji, gdy technologia spełnia wspomniane trzy kryteria, uznaje się ją za inteligentną specjalizację. W przypadku, kiedy spełnia dwa warunki określa się ją jako potencjalną inteligentną specjalizację. Spełnienie tylko jednego kryterium kwalifikuje technologie do specjalizacji regionalnych, chodzi tu o wytwarzanie lub wykorzystanie. Podejście wykorzystane przy

10 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020. Opole, 24.03.2014 r.

11 Ibidem.

Źródło: Projekt Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 z 24.03.2014 r.

(s. 105).

Innymi słowy, w województwie opolskim przyjęto, że w sytuacji, gdy technologia spełnia wspomniane trzy kryteria, uznaje się ją za inteligentną specjalizację. W przypadku, kiedy spełnia dwa warunki określa się ją jako potencjalną inteligentną specjalizację. Spełnienie tylko jednego kryterium kwalifikuje technologie do specjalizacji regionalnych, chodzi tu o wytwarza-nie lub wykorzystawytwarza-nie. Podejście wykorzystane przy wyłanianiu inteligent-nych specjalizacji województwa opolskiego obrazuje uproszczony model wyłaniania specjalizacji regionalnych, w tym specjalizacji inteligentnych.

10 Ibidem.

wytwarzaniaFaza Faza

wykorzystania Faza

upowszechniania Stopień spełnienika kryteriów

Technologiw dostępne w regionie

+ + + specjlizacja inteligentna

+ – +

potencjalna

specjalizacja inteligentna

+ + –

– + +

– + –

specjalizacja

+ – –

– – – brak specjalizacji

Źródło: Projekt Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 z 24.03.2014 r.

(s. 107).

Przyjęta w województwie opolskim metodologia identyfikacji specjalizacji inteligentnych zapewniła:

• siłę gospodarczą zidentyfikowanych aktywów regionalnych, dzięki wystę-powaniu trwałych powiązań wertykalnych,

• możliwość uzyskiwania trwałych przewag konkurencyjnych rozwoju regionu,

• obiektywizację sposobu identyfikacji obecnych i potencjalnych specjaliza-cji typu „smart”,

• identyfikację obszarów regionalnej działalności badawczej i ekonomicz-nej, które przekroczyły krytyczną wielkość koncentracji rzeczowo-finan-sowej oraz ludzkiego kapitału rozwoju.

W toku prowadzonych prac i analiz zidentyfikowano obszary rozwoju regionu, które uznano za kluczowe i potencjalnie kluczowe. Obszary rozwo-ju, znajdujące się w grupie kluczowych i potencjalnie kluczowych były pod-stawą do określenia specjalizacji regionalnych województwa opolskiego. Aby wyznaczyć technologie dostępne w regionie, wpływające na rozwój zidenty-fikowanych obszarów oraz zapewniających dynamiczny rozwój regionu, do kluczowych obszarów rozwoju przyporządkowano odpowiadające im zakresy działalności.

Przyjęty podział grup technologii jest podziałem umownym. Zidentyfi-kowane technologie często integrują zarówno w zakresy działalności, jak i w obszary rozwoju regionu. Z powyższego wynika, że wykorzystanie i upo-wszechnienie technologii jest impulsem do rozwoju województwa (specjali-zacje inteligentne). Jednocześnie trzeba brać pod uwagę, że lista specjalizacji

58 Rozdział ii

inteligentnych nie jest zamknięta. Zmieniająca się rzeczywistość gospodarcza powoduje, że grupy technologii w ramach specjalizacji w województwie opol-skim powodują, że specjalizacje będą regularnie monitorowane.

Ta b e l a 1

Rodzaje priorytetów, w tym innowacji społecznych typu ‘smart specialisation’

w województwie opolskim

Produkty chemiczne na bazie surowców odnawialnych i wytwarzania maszyn i urządzeń Technologie metali Technologie produkcji i przetwarzania żywności w szczególności przetwarzanie mleka

B. Potencjalnie specjalizacje inteligentne

Procesy i produkty ochrony zdrowia i środowiska

Proces organizacyjny systemu transportu intermodalnego przyjaznego środowisku Źródło: Projekt Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 z 24.03.2014 r.

Województwo opolskie będzie opierało finansowanie specjalizacji na środkach z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskie-go na lata 2014-2020 (RPO WO 2014-2020). Na zidentyfikowane

specjali-zacje regionalne region przeznaczy kwotę 86 mln euro, co stanowi 9,11%

alokacji RPO WO 2014-2020. Konieczność identyfikacji specjalizacji inte-ligentnych wynika ze zmiany podejścia Komisji Europejskiej do polityki spójności w perspektywie 2014-2020. Zatem w perspektywie 2007-2013 spe-cjalizacje inteligentne nie miały zastosowania. Jednak w ramach Osi priory-tetowej 1 „Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 (RPO WO 2007-2013) dodatkowo premiowane były projekty, realizowane przez przedsiębiorstwa w branżach wskazanych przez „Foresight Województwa Opolskiego”. Mając na uwadze, iż w procesie identyfikacji specjalizacji regio-nalnych, w tym inteligentnych, wykorzystano wyniki Foresight regionalnego, można uznać, iż był on wstępem do specjalizacji. Projekty związane z branża-mi wskazanybranża-mi w Foresight dofinansowane były w ramach poddziałań: 1.3.1 Wsparcie sektora B+R oraz innowacji na rzecz przedsiębiorstw w ramach, któ-rego do dyspozycji zapisano ponad 7,5 mln euro ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz 1.3.2 Inwestycje w innowacje w przed-siębiorstwach RPO WO 2007-2013, na które przeznaczono ponad 53 mln euro środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.