3. Innowacje w poprawie konkurencyjności i spójności gospodarki Mazowsza w latach 2014–2020
3.1. Ocena poziomu innowacyjności Mazowsza na tle pozostałych województw Województwo mazowieckie zajmuje pierwszą pozycje w kraju pod
wzglę-dem potencjału innowacyjności, mierzonego nakładami na działalność badawczo-rozwojową (tablica 3.1).
Ta b l i c a 3 . 1
Nakłady na działalność badawczo-rozwojową (B+R) w 2012 r. według województw Województwo Na jednego
Łódzkie 301,7 143,3 0,62 5,3
Mazowieckie 923,1 177,8 1,37 34,0
Małopolskie 488,9 144,4 1,06 11,4
Śląskie 281,0 166,5 0,52 9,0
Lubelskie 300,0 181,3 0,65 4,5
Podkarpackie 298,0 165,6 0,95 4,4
Podlaskie 115,8 81,7 0,41 1,0
Świętokrzyskie 95,3 220,9 0,38 0,8
Lubuskie 68,4 88,9 0,17 0,5
Wielkopolskie 393,2 179,5 0,64 9,5
Zachodniopomorskie 130,5 197,5 0,34 1,6
Opolskie 65,3 54,3 0,26 0,5
Kujawsko-Pomorskie 145,1 96,4 0,27 2,1
Pomorskie 442,2 175,7 0,73 7,0
Województwo Na jednego
Warmińsko-Mazurskie 146,0 136,0 0,48 1,5
Dolnośląskie 333,2 127,7 0,55 6,8
Polska 372,0 158,2 0,90 100,00
Źródło: GUS, Nauka i technika w 2012 r., Warszawa 2013, s. 72–73 i 95–96.
Mazowsze ma najwyższy wskaźnik relacji nakładów na B+R do PKB, w 2012 roku wynosił on 1,37 wobec 0,9 dla Polski. Jedynie jeszcze dwa woje-wództwa przekroczyły nieco poziom tego miernika – małopolskie – 1,06 oraz podkarpackie – 0,95.
Wielkość nakładów na działalność badawczo-rozwojową, w przelicze-niu na 1 mieszkańca, wyniosła w tym roku 923,1 tys. PLN i była przeszło dwukrotnie wyższa wobec poziomu tej wielkości dla następnych w kolejno-ści województw: małopolskiego i pomorskiego. Pod względem przeliczenia omawianych nakładów na 1 zatrudnionego w sektorze B+R, także Mazow-sze zajmuje dalszą nieco pozycję, z wartością miernika równą 177,8 tys. PLN, wobec 158,2 tys. PLN dla Polski. Znacznie wyższe wartości tego miernika osiągnęły województwa: świętokrzyskie (220,9 tys. PLN) oraz zachodniopo-morskie (197,5 tys. PLN).
Jednak Mazowsze dominuje pod względem udziału w całości środków w kraju przeznaczonych na prace badawczo – rozwojowe w 2012 osiągając 34%, następne w kolejności pod tym względem województwa: małopolskie i wielkopolskie osiągały ok. 10%.
O potencjale badawczo- rozwojowym Mazowsza może świadczyć pozycja regionu pod względem liczby jednostek oraz zatrudnionych w sektorze B+R (tablica 3.2).
Ta b l i c a 3 . 2
Jednostki badawcze i zatrudnienie w działalności B+R w 2012 roku według województw Województwo Liczba jednostek badawczych Liczba zatrudnionych
Dolnośląskie 237 7605
Kujawsko-Pomorskie 122 3157
Lubelskie 97 3557
Lubuskie 37 788
c d . t a b l i c y 3 . 1
34 Rozdział i
Województwo Liczba jednostek badawczych Liczba zatrudnionych
Łódzkie 156 5322
Małopolskie 250 11346
Mazowieckie 693 27483
Opolskie 59 1217
Podkarpackie 111 3822
Podlaskie 46 1700
Pomorskie 157 5757
Śląskie 335 7801
Świętokrzyskie 50 550
Warmińsko-Mazurskie 56 1559
Wielkopolskie 268 6888
Zachodniopomorskie 59 2114
Polska 2733 90716
Źródło: GUS, Rocznik Statystyczny Województw 2013, Warszawa 2013, s. 493.
Na ogólnopolską liczbę 2733 jednostek w 2012 roku, działających w tym sektorze, przeszło jedna czwarta mieściła się na Mazowszu. Połowa tej liczby jednostek funkcjonowała w województwach: śląskim, wielkopolskim i mało-polskim.
Odpowiednio w placówkach badawczo-rozwojowych województwa mazo-wieckiego pracowała ponad jedna trzecia osób zatrudnionych w tym sektorze w Polsce.
O pozycji regionu w ocenach poziomu ich innowacyjności decyduje także liczba przyznanych patentów oraz liczba zgłoszonych wynalazków do Urzędu Patentowego RP (tablica 3.3).
Ta b l i c a 3 . 3
Liczba udzielonych patentów i zgłoszonych wynalazków w 2012 roku według województw Województwo Liczba udzielonych patentów Liczba zgłoszonych wynalazków
Dolnośląskie 285 458
Mazowieckie 388 975
Śląskie 213 578
Opolskie 76 85
Łódzkie 118 330
Zachodniopomorskie 85 137
Małopolskie 150 420
c d . t a b l i c y 3 . 2
Województwo Liczba udzielonych patentów Liczba zgłoszonych wynalazków
Lubelskie 98 205
Kujawsko-Pomorskie 55 170
Pomorskie 85 241
Wielkopolskie 159 428
Świętokrzyskie 39 70
Podkarpackie 49 103
Lubuskie 10 47
Warmińsko-Mazurskie 17 83
Podlaskie 21 80
Polska 1848 4410
Źródło: GUS, Nauka i technika 2013, Warszawa 2013, s. 218–219.
W 2012 roku, wśród ogółu przyznanych patentów najwięcej pochodziło od wnioskodawców z województwa mazowieckiego – 21%, a następnie dol-nośląskiego – 15,4% i śląskiego – 11,5%; najmniej było z lubuskiego – tylko 0,5%. Podobnie, wśród ogółu zgłoszonych w tym czasie wynalazków, ponad 22% pochodziło z województwa mazowieckiego, a następnymi w kolejności były: śląskie – 13,1% i dolnośląskie – 10,4%, najmniej wynalazków zgłoszono z lubuskiego – 1,1%.
O poziomie innowacyjności i znaczeniu w rozwoju regionu świadczy inno-wacyjność przedsiębiorstw. Na Mazowszu zauważa się dysproporcje pod względem stopnia innowacyjności przedsiębiorstw z sektorów przemysłu i usług (tablica 3.4).
Ta b l i c a 3 . 4
Przedsiębiorstwa aktywne innowacyjnie w latach 2010–2012 według województw i sektorów gospodarczych (w %)
Województwo Przedsiębiorstwa przemysłowe Przedsiębiorstwa usługowe
Opolskie 23,0 5,7
Podlaskie 23,8 8,3
Dolnośląskie 22,6 14,1
Śląskie 20,8 10,0
Warmińsko-mazurskie 19,1 5,5
Świętokrzyskie 18,5 8,6
Zachodniopomorskie 18,4 11,9
c d . t a b l i c y 3 . 3
36 Rozdział i
Województwo Przedsiębiorstwa przemysłowe Przedsiębiorstwa usługowe
Podkarpackie 19,3 12,6
Kujawsko-pomorskie 18,4 16,5
Małopolskie 18,8 15,1
Lubuskie 17,1 12,8
Lubelskie 17,7 12,1
Mazowieckie 17,2 19,5
Łódzkie 14,4 12,7
Wielkopolskie 12,8 11,7
Pomorskie 12,3 11,4
Źródło: GUS, Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2010–2012, Warszawa 2013, s. 33–34.
Wśród przedsiębiorstw przemysłowych, aktywnych innowacyjnie w latach 2010–2012, na Mazowszu było – 17,2%, co daje temu regionowi dopiero dwunastą pozycję. Na pierwszych pozycjach plasują się pod tym względem województwa: podlaskie, opolskie, dolnośląskie i śląskie – udział aktywnych innowacyjnie przedsiębiorstw w sektorze przemysłowym przekracza 20%.
Natomiast województwo mazowieckie jest liderem pod względem aktyw-nych innowacyjnie przedsiębiorstw w sektorze usług – 19,5%. W kolejaktyw-nych trzech województwach: kujawsko-pomorskim, małopolskim i dolnośląskim udział aktywnie innowacyjnych przedsiębiorstw, działających w sektorze usług, wahał się od 14,1% do 16,5%. Podobne zależności obserwujemy w strukturze nakładów na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach na Mazowszu (tablica 3.5).
Ta b l i c a 3 . 5
Nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach w 2012 roku według województw i sektorów gospodarczych (w mln PLN)
Województwo Przedsiębiorstwa przemysłowe Przedsiębiorstwa usługowe
Mazowieckie 4994,7 11207,9
Śląskie 3042,5 936,6
Łódzkie 2290,7 218,5
Dolnośląskie 1768,6 –
Małopolskie 1360,8 639,9
Podkarpackie 1182,8 260,1
Zachodniopomorskie 1012,0 38,3
c d . t a b l i c y 3 . 4
Województwo Przedsiębiorstwa przemysłowe Przedsiębiorstwa usługowe
Świętokrzyskie 806,7 72,5
Pomorskie 749,0 487,1
Lubelskie 588,7 317,7
Kujawsko-pomorskie 539,4 –
Podlaskie 495,0 9,4
Warmińsko-Mazurskie 411,9 –
Lubuskie 292,4 18,9
Opolskie 161,8 –
Wielkopolskie 1838,0 300,1
Źródło: GUS, Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2010–2012, Warszawa 2013, s. 72.
Nakłady na działalność innowacyjną przedsiębiorstw na Mazowszu są najwyższe, zarówno sektorze przemysłowym, jak i usługowym. Następnymi w kolejności w sektorze przemysłowym są województwa: śląskie i łódzkie, a w sektorze usług – śląskie i świętokrzyskie.
Zauważone dysproporcje, przejawiające się na Mazowszu większą inno-wacyjnością przedsiębiorstw usługowych niż przemysłowych, wynikają z wcześniej opisanej struktury sektorowej gospodarki tego regionu, z wyraź-ną dominacją usług w tworzeniu PKB i WDB, co wiązało się głównie z wio-dącą pozycją podregionu m.st. Warszawa pod tym względem.
Przeprowadzone analizy, co prawda dosyć ogólne, świadczą o wysokim potencjale innowacyjnym Mazowsza na tle pozostałych regionów. Można zauważyć, że na Mazowszu występuje korelacja między strukturą sektorową tworzenia WDB, a aktywnością innowacyjną i wielkością nakładów na inno-wacje w przedsiębiorstwach.
Znacznie niższy poziom innowacyjności charakteryzuje przedsiębiorstwa sektora przemysłowego w porównaniu do sektora usług. Rosnące znaczenie innowacji w poprawie konkurencyjności gospodarki oraz oddziaływaniu na jej wzrost w perspektywie lat 2014–2020, w przypadku województwa mazo-wieckiego, przy dużym potencjale innowacyjnym może przyczynić się do zniwelowania zjawiska dualizmu gospodarczego na rzecz większej spójności gospodarczej wewnątrz regionu i rozwiązywaniu ważnych kwestii społecz-nych, w tym zmniejszenia zróżnicowania poziomu bezrobocia w poszczegól-nych podregionach.
c d . t a b l i c y 3 . 5
38 Rozdział i
3.2. Innowacje i inteligentne specjalizacje w rozwoju gospodarki Mazowsza