Procedura ubiegania się o pozwolenia na emisję i o pozwolenia zintegrowane

Pozwolenia na emisję i pozwolenie zintegrowane to sposób reglamentacji przez władze administracyjne poziomu korzystania przez podmioty ze środowiska. Ustawa Prawo ochrony środowiska reguluje zasady uzyskiwania pozwoleń na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii. Zgodnie z art. 181 ust 1. organ ochrony

środowiska moŜe udzielić pozwolenia:

– zintegrowanego,

– na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

– wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, – na wytwarzanie odpadów,

– na emitowanie hałasu do środowiska, – na emitowanie pól elektromagnetycznych.

Gdy podmiot jest obowiązany do posiadania pozwolenia zintegrowanego, nie są wymagane pozostałe pozwolenia.

Artykuł 184 cytowanej ustawy określa, Ŝe we wniosku o wydanie pozwolenia powinny się znaleźć, m.in.:

– informacje o rodzaju instalacji, stosowanych urządzeniach i technologiach oraz charakterystykę techniczną źródeł powstawania i miejsc emisji,

– ocena stanu technicznego instalacji,

– wielkość i źródła powstawania albo miejsca emisji – aktualnych i proponowanych – w trakcie normalnej eksploatacji instalacji oraz w warunkach odbiegających od normalnych, zwłaszcza takich, jak: rozruch, awaria, wyłączenia,

– informacja o istniejącym lub przewidywanym oddziaływaniu emisji na środowisko,

– zmiany wielkości emisji, jakie nastąpiły po wydaniu ostatniego pozwolenia dla istniejącej instalacji,

– planowane działania, w tym przewidywane środki techniczne, mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji.

Przede wszystkim wniosek o wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub

pyłów do powietrza, oprócz znanych informacji, powinien takŜe zawierać, m.in.²⁶:

– opis terenu w zasięgu pięćdziesięciokrotnej wysokości najwyŜszego miejsca wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza, z uwzględnieniem obszarów poddanych ochronie na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy

z dnia 17 czerwca 1966 roku o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym ²⁷,

– aktualny stan jakości powietrza,

– określenie warunków meteorologicznych,

– graficzne przedstawienie wyników obliczeń stanu jakości powietrza

z uwzględnieniem referencyjnych metodyk modelowania.

Pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, moŜe powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (art. 201). Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego powinien takŜe zawierać informacje o oddziaływaniu emisji na środowisko jako całość oraz o istniejącym lub moŜliwym oddziaływaniu transgranicznym na środowisko.

Zestaw danych informacji moŜna uznać za dostatecznie duŜy, aby pozwalał oszacować zakres i skalę oddziaływania konkretnej instalacji na środowisko. Dane te mogą być wykorzystane do przeprowadzania szacunku wartości elementów środowiska w obszarze oddziaływania instalacji oraz do szacowania ekologicznych kosztów zewnętrznych.

Ustawa wskazuje takŜe pośrednio na moŜliwość pośredniego oszacowania wartości negatywnych potencjalnych skutków oddziaływania instalacji na środowisko. W przypadku pozwoleń: zintegrowanego, na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, na wytwarzanie odpadów, występuje szczególna forma wyceny ex ante potencjalnych zagroŜeń. W art. 187. przewiduje się, Ŝe jeŜeli przemawia za tym szczególnie waŜny interes społeczny związany z ochroną środowiska, a szczególnie z zagroŜeniem pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach, to moŜe być ustanowione zabezpieczenie roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku. Zabezpieczenie moŜe mieć formę depozytu, gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej. Zabezpieczenie w formie depozytu jest wpłacane na odrębny rachunek bankowy wskazany przez organ wydający pozwolenie, a zabezpieczenie w formie gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej jest składane do organu _____________

26

Art. 221.

27

wydającego pozwolenie. Gwarancja bankowa lub polisa ubezpieczeniowa powinna stwierdzać, Ŝe w razie wystąpienia negatywnych skutków w środowisku w wyniku niewywiązania się przez podmiot z obowiązków określonych w pozwoleniu, bank lub firma ubezpieczeniowa ureguluje zobowiązania na rzecz organu wydającego pozwolenie. Jest to więc w istocie moŜliwość zastosowania kompensacyjnej metody wyceny negatywnych skutków działalności podmiotu ubiegającego się o uzyskanie pozwolenia.

Na podstawie przedstawionych procedur, przewidzianych do oceny oddziaływania na środowisko oraz dla ubiegania się o pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji i energii oraz o pozwolenia zintegrowane, moŜna wysunąć wniosek ogólny,

Ŝe potencjalnie w posiadaniu władz publicznych znajduje się dostateczna liczba

danych niezbędnych dla wycen elementów środowiska, jak teŜ wycen szkód ekologicznych. Nie ma jednak procedur zobowiązujących podmioty lub władze publiczne do takich szacunków.

Być moŜe słaba aktywność w tej dziedzinie wynika z braku dostatecznej liczby oszacowań odnoszących się do wycen rodzimych elementów środowiska, jak teŜ ekologicznych kosztów zewnętrznych. Nie powinno to stanowić jednak argumentu przeciw wprowadzeniu takich procedur szacowania. Są wszakŜe moŜliwości wykorzystania dostępnych metod i wyników badań na zasadzie przenoszenia korzyści. NiezaleŜnie od przedstawianych w poprzednim podrozdziale sposobów podejścia (jeden czy kilka wariantów ocen/przegladów), oszacowanie wartości szkód/kosztów zewnętrznych wymagałoby zastosowania metod waloryzacji kosztów zewnętrznych. MoŜna bowiem zakładać, Ŝe wyniki są/byłyby dostępne w ujęciu ilościowym i w formie opisowej. Bazujące na tego typu danych metody moŜna najogólniej sprowadzić do dwóch schematów postępowania:

– waloryzacja otaczającego środowiska, a następnie kwantyfikacja na podstawie o dostępnych wyników ocen/przeglądów,

– kwantyfikacja zmian w środowisku, a następnie waloryzacja.

Pierwszy sposób mógłby mieć zastosowanie jedynie w przypadku, gdyby na danym terenie oddziaływania znane były wyceny elementów środowiska. W odniesieniu do niektórych elementów wyceny takie są lub mogą być względnie łatwe do przeprowadzenia. Dotyczy to wyceny wartości gruntów, nieruchomości, upraw rolnych i inwentarza, zasobów leśnych, niektórych zasobów mineralnych. Pewnego postępu w tej

dziedzinie moŜna oczekiwać w związku z zamiarem wprowadzenia podatku

katastralnego. Wówczas łatwiej będzie o jednolite podejście do wyceny nieruchomości, a tym samym o bardziej wiarygodne oszacowanie kosztów zewnętrznych odnoszących się do tego elementu środowiska. W odniesieniu do szacowania szkód lub kosztów zewnętrznych istnienie takich wycen pozwala skupić się na kwantyfikacji skutków oddziaływania, na przykład w postaci relacji oddziaływanie–skutek.

Drugi sposób wydaje się bardziej odpowiadać obecnemu stanowi

zaawansowania wiedzy w dziedzinie poznawania ilościowych środowiskowych skutków działań podmiotów. Ma on jednak pewne mankamenty. Zastosowanie

wycen skwantyfikowanych/opisanych skutków działań w środowisku obarczone jest ryzykiem niedoszacowania tych skutków. Przykładowo – jeśli zanieczyszczenia powietrza powodują zmniejszenie plonów w uprawach sadowniczych, a przez to zmniejsza się wartość samego sadu, to ocena zaleŜy od tego, jaki potencjalnie plon taki sad mógłby wydać, gdyby nie był naraŜony na zanieczyszczenia. Jednak podmiot zanieczyszczający moŜe taką wycenę kwestionować, zwłaszcza gdy sad został załoŜony juŜ na etapie występowania podmiotu zanieczyszczającego. W tej sytuacji właściciel sadu niejako „godził się” na niŜsze plony – gdyby chciał mieć je wyŜsze, to zlokalizowałby sad w czystej okolicy.

Oprócz woli władz publicznych i przygotowania/modyfikacji odpowiednich procedur w praktyce, konieczne jest wypracowanie metod wyceniania szkód/kosztów zewnętrznych. Rodzime metody występują jedynie w niektórych obszarach, na przykład w odniesieniu do szkód rolnych, leśnych, powodziowych czy górniczych. Dotyczą one jednak na ogół oddziaływań o charakterze incydentalnym, awaryjnym czy klęskowym. Natomiast w przypadku szacowania wartości szkód ekologicznych/kosztów zewnętrznych chodziłoby raczej o oddziaływania występujące w sposób permanentny, niejako „wkalkulowane” w normalną działalność podmiotu-sprawcy.

W przypadku gdy brak jest rodzimych metod szacowania, a prowadzenie rodzimych badań według metod scharakteryzowanych w poprzednim etapie badań, niejako „od podstaw” jest czasochłonne i kosztowne, rozsądnym rozwiązaniem jest posłuŜenie się metodą przenoszenia korzyści. MoŜna przy tym zakładać, Ŝe sięgający po tę metodę ma pewną bazę informacji charakteryzujących, przynajmniej od strony ilościowej, badane obiekty podlegające oddziaływaniu zanieczyszczeń.