Bogactwo florystyczne projektowanego Turnickiego Parku Narodowego jest zbliżone do różnorodności gatun-kowej ościennych regionów Pogórza Przemyskiego i Gór Słonnych, wyróżniając się jednak pozytywnie pod wzglę-dem mniejszego udziału kenofitów (Wolanin 2014; Zema-nek 1981). Przyczynia się do tego duży udział obszarów leśnych i jednoczesny brak siedlisk synantropijnych oraz większych osad. Do innych walorów florystycznych zali-czyć można:
znaczący procent flory stanowią gatunki objęte ochro-ną gatunkową;
liczne stanowiska roślin rzadkich i zagrożonych uję-tych na czerwonej liście lub w czerwonej księdze;
udział reglowych i pogórskich elementów florystycz-nych, niekiedy rzadkich w skali kraju;
obecność gatunków wschodniokarpackich potwier-dzających przynależność fitogeograficzną regionu.
GATUNKI OBJĘTE OCHRONĄ GATUNKOWĄ
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. ochroną gatunkową objętych jest 49 gatunków.
Gatunki ściśle chronione (18):
■ buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia,
■ buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damaso-nium,
■ goryczka krzyżowa Gentiana cruciata,
■ goździk kosmaty Dianthus armeria,
■ gółka długoostrogowa Gymnadenia conopsea,
■ języcznik zwyczajny Phyllitis scolopendrium (ryc. 2),
■ kłokoczka południowa Staphylea pinnata,
■ kruszczyk błotny Epipactis palustris,
■ kruszczyk siny Epipactis purpurata,
■ kukułka Fuchsa Dactylorhiza fuchsii,
■ lilia złotogłów Lilium martagon (ryc. 3),
■ nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum (ryc. 4),
■ ozorka zielona Coeloglossum viride,
■ paprotnik Brauna Polystichum braunii,
■ paprotnik kolczysty Polystichum aculeatum,
■ róża francuska Rosa gallica,
■ storczyk męski Orchis mascula ssp. signifera (ryc. 5),
■ tojad wschodniokarpacki Aconitum lasiocarpum,
■ tajęża jednostronna Goodyera repens.
Ryc. 2 Stanowisko języcznika zwyczajnego Phyllitis scolopendrium na trenie dawnej wsi Borysławka (fot. S. Kucharzyk)
Ryc. 3 Lilia złotogłów Lilium martagon (fot. S. Kucharzyk)
Ryc. 4 Nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum (fot. S. Kucha-rzyk)
Gatunki objęte ochroną częściową (31):
■ cebulica dwulistna Scilla bifolia,
■ centuria pospolita Centaurium erythraea subsp.
erythraea,
■ ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum,
■ czosnek niedźwiedzi Allium ursinum,
■ dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis,
■ gnieźnik leśny Neottia nidus-avis,
■ goryczka trojeściowa Gentiana asclepiadea,
■ gruszyczka mniejsza Pyrola minor,
■ groszek wschodniokarpacki Lathyrus laevigatus,
■ gruszyczka okrągłolistna Pyrola rotundifolia,
■ gruszycznik jednokwiatowy Moneses uniflora,
■ kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine,
■ kukułka krwista Dactylorhiza incarnata,
■ kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis,
■ listera jajowata Listera ovata,
Ryc. 5 Stanowisko storczyka męskiego nakrapianego Orchis mascula ssp. signifera na murawie kserotermicznej w Makowej (otulina projektowanego TuPN) (fot. S. Kucharzyk)
Ryc. 6 Obrazki alpejskie Arum alpinum (fot. S. Kucharzyk)
SZATA ROŚLINNA 145
■ lulecznica kraińska Scopolia carniolica,
■ obrazki alpejskie Arum alpinum (ryc. 6),
■ orlik pospolity Aquilegia vulgaris,
■ ostrożeń siedmiogrodzki Cirsium decussatum (ryc. 7),
■ parzydło leśne Aruncus sylvestris,
■ pierwiosnek wyniosły Primula elatior,
■ podkolan biały Platanthera bifolia,
■ podkolan zielonawy Platanthera chlorantha,
■ pokrzyk wilcza jagoda Atropa belladonna,
■ śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis,
■ wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum,
■ widłak goździsty Lycopodium clavatum,
■ widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum,
■ wroniec widlasty Huperzia selago,
■ września pobrzeżna Myricaria germanica,
■ zimowit jesienny Colchicum autumnale.
Ryc. 7 Ostrożeń siedmiogrodzki Cirsium decussatum (fot. S. Kucharzyk)
GATUNKI Z „POLSKIEJ CZERWONEJ KSIĘGI ROŚLIN”
I „POLSKA CZERWONA LISTA PAPROTNIKÓW I ROŚLIN KWIATOWYCH”
(Zarzycki i in. 2014; Kaźmierczakowa i in. 2016).
Na terenie projektowanego Parku stwierdzono wystę-powanie 38 gatunków z czerwonej listy w tym 6 gatunków z czerwonej księgi (oznaczone pogrubieniem): buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia, buławnik wielko-kwiatowy Cephalanthera damasonium, czosnek wężowy Al-lium scorodoprasum (ryc. 8), dziewanna rdzawa Verbascum blattaria, głowienka wielkokwiatowa Prunella grandiflora
(ryc. 9), goryczka krzyżowa Gentiana cruciata, goździk kar-tuzek Dianthus carthusianorum (ryc. 10), groszek wschod-niokarpacki Lathyrus laevigatus, gruszycznik jednokwia-towy Moneses uniflora, gwiazdnica zaniedbana Stellaria neglecta, kąkol polny Agrostemma githago, kostrzewa róż-nolistna Festuca heterophylla, kruszczyk błotny Epipactis palustris, kruszczyk siny E. purpurata, kukułka Fuchsa Da-ctylorhiza fuchsii, kukułka krwista DaDa-ctylorhiza incarnata, kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis, łopian gajowy Arctium nemorosum, miodunka miękkowłosa Pulmonaria mollis (ryc. 11), nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulga-tum, nostrzyk wyniosły Melilotus altissima, ostrożeń sied-miogrodzki Cirsium decussatum, ozorka zielona Coelog-lossum viride, podkolan zielonawy Platanthera chlorantha, pokrzyk wilcza jagoda Atropa belladonna, ponikło jajowate Eleocharis ovata, przytulia okrągłolistna Galium rotundifo-lium, róża francuska Rosa gallica, rzęśl wiosenna Callitri-che verna, storczyk męski Orchis mascula ssp. signifera, szczeciniastka owłosiona Virga pilosa, tojad wschodnio-karpacki Aconitum lasiocarpum, turzyca drobna Carex demissa, turzyca niby-lisia Carex cuprina, ułudka leśna Omphalodes scorpioides, widłak goździsty Lycopodium clavatum, widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum, wroniec widlasty Huperzia selago, wyka zaroślowa Vicia dumetorum.
Ryc. 8 Czosnek wężowy Allium scorodoprasum (fot. S. Kucharzyk)
Ryc. 9 Głowienka wielkokwiatowa Prunella grandiflora (fot. S. Kucharzyk) Ryc. 10 Goździk kartuzek Dianthus carthusianorum i szławia łąkowa Salvia pratensis na murawie
kserotermicznej w Makowej (otulina projektowanego TuPN) (fot. S. Kucharzyk)
SZATA ROŚLINNA 147 Ryc. 11 Miodunka miękkowłosa Pulmonaria mollis (fot. S. Kucharzyk)
GÓRSKI ELEMENT FLORYSTYCZNY
Rozpiętość wysokościowa terenu projektowanego Tur-nickiego Parku Narodowego nie jest duża, gdyż wysokości bezwzględne sięgają od 285 m n.p.m. w dolinie Wiaru w Rybotyczach do 642 m n.p.m. na szczycie Roztoki nad Liskowatem. Chociaż większość terenu zalicza się do piętra pogórza, dość licznie (62 gat.) reprezentowane są tu gatun-ki górsgatun-kie, które stanowią 9% flory. W tej grupie najliczniej-sze są rośliny reglowe (40 gat.), np.: liczydło górskie Strepto-pus amplexifolius, szałwia lepka Salvia glutinosa, przenęt purpurowy Prenanthes purpurea, zaproć górska Oreopteris limbosperma, jodła pospolita Abies alba czy lepiężnik biały Petasites albus. Występuje tu również 18 gatunków ogólno-górskich, w tym: świerzbnica leśna Knautia dipsacifolia, trybula lśniąca Anthriscus nitida, nerecznica szerokolistna Dryopteris dilatata, bodziszek żałobny Geranium phaeum, jastrzębiec pomarańczowy Hieracium aurantiacum. Ponad-to odnoPonad-towano 3 gatunki pogórskie: turzycę zwisłą Carex pendula, skrzyp olbrzymi Equisetum telmateia i wrześnię pobrzeżną Myricaria germanica oraz pojedyncze stanowi-ska roślin subalpejskich: ciemiężycy zielonej Veratrum lobelianum i groszku wschodniokarpackiego Lathyrus lae-vigatus (podawanego przez Pióreckiego (2013) z Doliny Niemieckiej).
GATUNKI WSCHODNIE
Według zaktualizowanej listy wschodniego elementu kierunkowego (Winnicki, Zemanek 2014) z puli gatunków występujących na terenie projektowanego TuPn do tej grupy zaliczyć można cztery: tojad wschodniokarpacki Aconitum lasiocarpum, sałatnicę leśną Aposeris foetida, groszek wschodniokarpacki Lathyrus laevigatus i luleczni-cę kraińską Scopolia carniolica. Ich obecność potwierdza przynależność fitogeograficzną regionu do działu Karpat Wschodnich.
GATUNKI CIEPŁOLUBNE I KSEROTERMICZNE
Dolina Wiaru oraz niższa część Pogórza Przemyskiego jest od dawna znanym regionem obfitego występowania in-teresujących roślin i zbiorowisk o charakterze kseroter-micznym. Już Bolesław Kotula (1881) pisał: „Okolica pagór-kowata jest po większej części w uprawną role zamieniona, wśród której tu i ówdzie miedze i stoki zbyt strome zachowa-ły florę pierwotną, florę kwiecistych stoków, przypominają-cych pod niejednym względem florę Podola”. Obecny projekt zakłada, że w granicach Turnickiego Parku Narodowego znajdą się jedynie niewielkie fragmenty muraw
kseroter-micznych i ciepłolubnych łąk świeżych w prawobrzeżnej części doliny Wiaru na terenie między Posadą Rybotycką a Rybotyczami oraz nieistniejących wsi Arłamów i Bory-sławka. Najcenniejsze stanowiska roślin związanych z mu-rawami znalazły się w projektowanej otulinie Parku (Ku-charzyk 2010a, b; Pawlaczyk i in. 2013a). Mimo to lista taksonów typowych dla klasy Festuco-Brometea jest dość długa i liczy 46 gatunków (6,6% flory), wśród których do najcenniej szych należą: ostrożeń siedmiogrodzki Cirsium decussatum – roślinny symbol projektowanego Turnickiego Parku Narodowego, czosnek zielonawy Allium oleraceum, goździk kosmaty Dianthus armeria, goździk kartuzek Dianthus carthusianorum, goryczka krzyżowa Gentiana cruciata, gółka długoostrogowa Gymnadenia conopsea, storczyk męski Orchis mascula ssp. signifera, pierwiosnek lekarski Primula veris i głowienka wielkokwiatowa Prunella grandiflora.