Kolejne przestępstwo uregulowane zostało w art. 208 k.k. i dotyczy rozpijania osoby małoletniej. W pierwszej kolejności należy wyjaśnić kwestię sporną jaką jest wielość zachowań sprawcy, która wyczerpywałaby znamiona przestępstwa określonego w tym przepisie.
Co do zasady uznaje się, że rozpijanie małoletniego powinno mieć miejsce co najmniej kilka razy. W ocenie Sądu Najwyższego jednorazowe podanie osobie małoletniej napoju alkoholowego wyczerpuje znamię określone w tym przepisie, ale tylko pod warunkiem, że w danych okolicznościach faktycznych może to sprawić, że osoba ta odda się pijaństwu lub utrwali swoje uzależnienie14. Jednokrotność podania alkoholu jako zachowania sporadycznego również może wyczerpywać znamiona przestępstwa15. Jednak nie każde działanie sprawcy podającego alkohol osobie małoletniej będzie aktualizowało jego odpowiedzialność karną na gruncie przepisów powszechnego prawa karnego. Wynika to z faktu, że aby można w ogóle było mówić o popełnieniu tego przestępstwa, celem działania sprawcy, który podaje małoletniemu alkohol musi być rozbudzenie u niego skłonności do spożywania napojów alkoholowych albo też umocnienie w nim takiej skłonności. Inne powody, w tym np. ułatwienie kontaktu cielesnego w celu odbycia stosunku seksualnego, płciowego nie będą
13 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2014 roku, sygn. akt II AKa 221/14, Lex nr 1630572.
14 Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1965 roku, sygn.
akt VI KZP 53/54, Lex nr 113947.
15 K. Buchała, Prawo karne materialne, PWN, Warszawa 1980, s. 711.
aktualizowały odpowiedzialności z art. 208 k.k.16. W tym miejscu niezbędnym okazuje się wskazanie czym jest napój alkoholowy.
Ustawodawca nie zdecydował się na ujęcie w art. 115 k.k. definicji legalnej napoju alkoholowego. Dlatego też zgodnie z dyrektywami wykładni należy odwołać się do ustaw zbliżonych tematycznie. Odpowiedzi udziela nam art.
46 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który stanowi że takim napojem jest produkt przeznaczony do spożycia, zawierający alkohol etylowy w stężeniu przekraczającym 0,5%. W związku z tym w oparciu o treść tego przepisu nie ma możliwości wyodrębnienia katalogu rodzajów napojów alkoholowych, których systematyczne podawanie osobie małoletniej stanowi jej rozpijanie w świetle przepisów k.k. Przykładowo podanie nie każdego piwa będzie skutkowało odpowiedzialnością karną sprawcy. Tego typu wątpliwości naturalnie nie ma w przypadku napojów o mocniejszym stężeniu alkoholu etylowego. Jeżeli przestępstwo to popełnianie jest przez pełnoletniego członka rodziny, w szczególności przez rodzica na szkodę małoletniego dziecka, to zasadnym byłoby skierowanie przez sąd karny sprawy do sądu rodzinnego, który winien rozpoznać sprawę pod kątem zasadności orzeczenia pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych.
Podsumowanie
Przedstawiona w niniejszym rozdziale analiza wybranych przestępstw prawa karnego materialnego, które mogą znaleźć zastosowanie w sytuacjach, w których dobro rodziny wymaga ochrony, pokazuje wybiórczo jak szeroki zakres regulacji obejmuje ochrona rodziny. Jest to oczywiście uzasadnione nie tylko wartościami o charakterze konstytucyjnym, ale również tym, iż rodzina stanowi podstawową komórkę życia społecznego. Każdorazowo w przypadku przestępstwa, które w sposób bezpośredni lub pośredni może naruszać dobro chronione prawem lub zagrażać rodzinie należy działać ze zdecydowaną stanowczością. Dlatego też nie dziwi postawa ustawodawcy, który decydując się na penalizację określonych zachowań wyodrębnił rozdział poświęcony właśnie tej tematyce. Należy pamiętać jednak, że nie tylko przepisy wskazanego rozdziału chronią rodzinę przed niepożądanym zachowaniem, czego przykładem jest wyżej omówione przestępstwo
16 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 lipca 2015 roku, sygn. akt II AKa 236/15, Lex nr 1950281.
zgwałcenia regulowanie w rozdziale dotyczącym przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Bezspornie ustawodawca polski zdaje sobie sprawę z wagi problemu i stara się sprostać oczekiwaniom społecznym i zmieniającym się realiom życia społecznego. Wyżej wskazana analiza wybranych przestępstw z k.k. wskazuje jak w wielu dziedzinach życia rodzinnego może dojść do naruszenia jej bezpieczeństwa. Zrozumiała jest tym samym mnogość regulacji kodeksowych mających za zadanie uchronić rodzinę przed takimi działaniami. Pamiętać jednak trzeba, że oprócz przestępstw opisanych powyżej istnieje także wiele innych, równie istotnych dla prawidłowego funkcjonowania najmniejszej komórki społecznej. Wśród nich jest np. porzucenie dziecka lub osoby nieporadnej, czy też tak często spotykane przestępstwo nie alimentacji mimo nałożenia na zobowiązanego takiego obowiązku. Dokonując wykładni przepisów prawa karnego materialnego w omawianym aspekcie należy mieć także na uwadze inne wzorce konstytucyjne, m.in. te dotyczące przysługiwania praw i obowiązków każdemu, kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej (art. 37 Konstytucji RP), jak również uregulowania prawa międzynarodowego którymi związana jest Polska.
Rodzina jako autonomiczna jednostka społeczna posiada ściśle określone prawa i niewątpliwie w pewnym zakresie jest na pozycji uprzywilejowanej, np. w porównaniu ze związkami partnerskimi, co znajduje swój wyraz nie tylko na gruncie prawa karnego materialnego. Należy jednak mieć na uwadze, iż ustawodawstwo w naturalny sposób stara się chronić nie tylko rodzinę traktowaną jako całość, ale również jej poszczególnych członków przed działaniami o charakterze przestępczym.
Literatura
Buchała K., Prawo karne materialne, PWN, Warszawa 1980.
Filar M., Przestępstwa seksualne w nowym kodeksie karnym [w:] Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny. Krótkie komentarze, red. A. Marek, Wydawnictwo Ministerstwa Sprawiedliwości, Warszawa 1998.
Hypś S., Ochrona rodziny w polskim prawie karnym, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
Marek A., Prawo karne, C. H. Beck, Warszawa 2011.
Ratajczak A., Przestępstwa przeciwko rodzinie, opiece i młodzieży w systemie polskiego prawa karnego, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1980.
Tomkiewicz M., „Ochrona rodziny w polskim prawie karnym”, Sławomir Hypś, Lublin 2012: [recenzja], „Studia Warmińskie” 2013, nr 50.
Akty prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
(Dz. U. z 1997 r., Nr. 78, poz. 483 ze zm.)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)
Orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1999 roku, sygn. akt I KZP 17/99, Lex nr 36302.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1965 roku, sygn. akt VI KZP 53/54, Lex nr 113947.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 lipca 2015 roku, sygn. akt II AKa 236/15, Lex nr 1950281.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 sierpnia 2014 roku, sygn. akt II AKa 236/14, Lex nr 1668567.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 lipca 2015 roku, sygn. akt II AKa247/15, Lex nr 1842337.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2014 roku, sygn. akt II AKa 221/14, Lex nr 1630572.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 kwietnia 2014 roku, sygn. akt II AKa 55/14, Lex nr 1461182.
Źródła internetowe
http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-7/63507,Znecanie-sie-art-207.html (online: 30.04.2016).
M.PIERÓG,A.PIERÓG, WSTĄPIENIE W STOSUNEK NAJMU PRZEZ KONKUBENTA,
[W:]K.PUJER (RED.),WSPÓŁCZESNA RODZINA.SZANSE –ZAGROŻENIA –KIERUNKI PRZEMIAN,EXANTE, WROCŁAW 2016, SS.161-170
ISBN:978-83-65374-08-0