trapił. Ale już doświadczenie w ciągu dziejów naszych okazało to. że po każdem prześladowaniu Unii, nastąpił zaraz jej większy tryumf. Przeto i teraz zaledwie przeminęły ucisk, prześladowanie i nienawiść Piotra, przyszedł do skutku od dawna upragniony Synod w Zamoś ciu r. 1720.
Synod Zamojski zgromadzony za pozwoleniem Benedykta XIII pod prezydcncyą Legata ś. Apostolskiej Stolicy, arcybiskupa Edyseńskiego Hieronima Grymaldego, składał się ze wszystkich biskupów unickich z Metropolitą' Dziekani, Prałaci i Deputowani klasztorów w nim za siadali. Przypuszczeni byli delegowani od bractw, ludzie świeccy. Z Cesarstwa Rossyjskiego jeden tylko był biskup Smoleński. Synod ten sławny z doskonałej jednomyślności i znajomości praw kościel nych, przeszedł znaczeniem i ważnością wszystkie które go poprze dzały, tę ważną roztrząsających kwestyę o Unii. Jak na Florenckim Sy nodzie, kiedy w obec patryarchy i biskupów z całego Wschodu i Za chodu Marek Efeski wichrzył i rozrywał zgodę, tak i u nas w Brześciu, później w Lublinie zawsze pars adeersa chociaż była w mniejszości zrywała jedność; a przeto sprawa Boska zupełnie zbawiennych dać niemogła owoców i skutków. W Zamościu była doskonała jednomyśl ność, zupełna jedność, ostateczne wszystkich kwestyi rozwiązanie i decyzya w duchu Bożym, w duchu Kościoła śgo z uczestnictwem nie porównanej Ducha śgo łaski. Uchwały Synodu Zamojskiego zostały zaraz Bullą Ojca śgo zatwierdzone. Jednocześnie dwie kongregacye, kongregacya de propaganda fide, to jest rozszerzenia wiary ś. i kon- gregacya, do objaśnienia ustaw Trydenckiego Soboru ustanowiona; uchwały i statuta Zamojskiego Synodu zatwierdziły swemi dekretami, podały je do druku, ogłaszając za jedyne prawidło dla całego Kościoła zjednoczonej Rusi.
Na tym Synodzie najprzód uczynione zostało wyznanie wiary ś. katolickiej podpisane przez wszystkich biskupów i kapłanów tam obe cnych, złożone do rąk Legata Stolicy Apostolskiej w słowach następ nych. «Credo in unum Patrem etc. » Potem « czczę i przyjmuję Sy- » nody Nicejski Pierwszy, potępiając oznaczone w nim błędy i kacer- » stwa Ariusza, uznając Pana naszego Jezusa Chrystusa być synem Bo- » żym, nie uczynionym, nie stworzonym, ale jednorodzonym, współ- » istotnym consubstantialem Patri, a wszystkie przeciwne nauce tej » zdania, słusznie i sprawiedliwie w Nicejskim Synodzie potępione
O UNII W POLSCE.
133
» uznajemy. Przyjmujemy Konstantynopolitański pierwszy, a drugi» z porządku, w którym oznaczone i potępione są błędy i lierezye Ma- » cedoniusza przeciw Duchowi ś. — Ducha ś. wierzymy być nie »sługą lecz Panem, nie stworzeniem, lecz Bogiem, mam Deitatem » habentem cum Patre et Filio. Trzeci Synod Efezlu uznając sprawie-
» dliwie potępione w nim błędy i herezye Nestoryusza, wierzymy » że Bóstwo i Człowieczeństwo, w niepojętem, cudownem i niewysło- »wionem zjednoczeniu w osobie Pana naszego Jezusa Chrystusa »Syna Bożego są połączone, i Najświętsza Panna Marja prawdziwą » Boga jest Rodzicielką.—Szanujemy i przyznajemy Chalcedoński czwarty »potępiający błędy herezye Eutychesa i Deoskora przeciwko Bóstwu »Chrystusa Pana wykazane. Wierzymy że Chrystus Pan nasz Syn » Boży był doskonałym Bogiem i doskonałym człowiekiem, perfeclus
» in Deitale et perfectus in humanitate, to jest był prawdziwym Bo-
» giem i prawdziwym człowiekiem z duszy rozumnej, myślącej [ex anima
» rationali) i z ciała złożony, współistotny (consubstantialis) Ojcu z Bó- » stwa, a nam wszystkim z człowieczeństwa, we wszystkiem nam po- » dobny prócz grzechu. Wedle bóstwa istniejący przed wiekami od » początku, [antę scecula) a co do człowieczeństwa z Przenajświętszej » Maryi Panny zrodzony, dla naszego ratunku i zbawienia. Te dwie na- » tury, Boska i ludzka nietracąc z własności swojej i przymiotów, w je- » dnej osobie Pana Naszego Jezusa Chrystusa są połączone. Nie masz » przeto w nim dwóch osób ale jedna, chociaż dwie są natury, te nie » rozdzielnie są połączone. Co do bóstwa współistotny Ojcu i Duchowi ś. » nieśmiertelny i niepodlegający cierpieniom, [immortalis, impassibi- » //s) a wedle ciała ukrzyżowany i umarł w boleściach. Wierzyć i wy » znawać należy o bóstwie i człowieczeństwie Chrystusa Pana tak jak je » określił Synod Chalcedoński potępiający błędy Eutychesa, i list ś. Le-
» ona rzymskiego papieża, przez którego przemówił Piotr Apostoł. » Tego ojca ś. naukę, słowo o bóstwie i człowieczeństwie Chrystusa » Pana, Synod Chalcedoński uwielbił. Przyjmujemy, szanujemy równie
» Synod Piąty Konstantynopolitański drugi, w którym odnowiona była
» i powtórzona nauka Chalcedoriskiego Soboru. Przyjmujemy Synod
» szósty Konstantynopolitański wktórym Monotelitów błędy są określone.
» Wierzymy jak ten Synod naucza, że w Panu naszym Jezusie Chrystu- » sie są dwie naturalne wole, dwa działania : duas naturales uolunta-
13Zl
PRZYCZYNKI DO RZECZY» przeciwna, lecz Boskiej i Wszechmocnej Jego woli jest uległą. Przyj- »mu jemy tudzież Synod siódmy Nicejski na. którym Ikonoklastów » błędy są potępione, którzy tylko obrazy Pana Jezusa i Matki Boskiej » czcić pozwalali, odrzucając obrazy Świętych Pańskich. ■—Oprócz tych » siedmiu Synodów przez kościół Grecki przyjętych, uznawanych, czci- » my, szanujemy, przyjmujemy, ósmy Konstantynopolitański, w którym
» Fociusz jest potępiony, skarany, a Ignacy uznany Konstyantnopolitań- » skim patryarcha; równie też i wszystkie inne Synody które tylko »są przez świętą Rzymską Apostolską Stolicę zwołane i zatwierdzone; » i tak Synod Florentyński który naucza i objaśnia że Duch ś. pochodzi » odOjcaiSyna. Duch święty wiecznie od Ojca i Syna pochodząc, swoją »Istotę ma równie od Ojca jak i od Syna. Od Ojca i od Syna jakoby »z jednego źródła i początku, z jednego tchnienia pochodzi, tanquam
» ab uno principia et unica spiratione procedit. Dla tego powiedzenie » a raczej dodatek uczyniony przez Synod Florencki w Symbolum
» Filioque, jako wyraźnie objaśniający bez wszelkich wątpliwości tę » prawdę, jest sprawiedliwym i koniecznym. W chlebie przaśnym in
» azymo, jako i w kwaśnym zarówno konsekrować się może ciało Pań- » skie, bez żadnej różnicy, zostawując zwyczaje dawne dwóch Kościo- »łów, Kościoł Bzymski in. Azymo, Grecki in pane fermentato tritico.
» Mocą słów kapłana we mszy ś. chleb w ciało Pańskie Się przemienia. » Wierzymy to i uznajemy, że jeśli pokutujący i w miłości Pana Boga » ze świata schodzą, a dostatecznie w życiu nie są przez pokutę oczy- »szczeni, jako nic skażonego nie wnijdzie do Królestwa Niebieskiego, » dusze ich w czasowern tylko cierpieniu w czyścu oczyszczać się mu- » szą od wszelkiej by najmniejszej zmazy. Duszom tym wielką pomocą » są modlitwy wiernych, jałmużny, a nadewszysfko Msze śś. które ko- » ściół wojujący zanosi i ofiaruje za kościół cierpiący, to jest za dusze » w czyścu zatrzymane. Dzieci niemowlęta po Chrzcie ś. z grzechu pier- » worodnego oczyszczone, a zatem nie mające grzechu śmiertelnego, « równie też i ci którzy doskonałą za grzechy swoje uczynili pokutę » w tem życiu w ciele, lub w czyścu wyszedłszy z ciała, wchodzą do » nieba i widzeniem wieczystem Boga w Trójcy jedynego są nagro- wdzeni. Tam wedle zasług swoich na rozmaitych stopniach szczęśliwo- » ści się znajdują. Ci zaś którzy w grzechu śmiertelnym umierają, albo » w grzechu pierworodnym bez łaski Chrztu ś. wchodzą do piekieł, in
O UNII W POLSCE
135
» że Ojciec ś. biskup rzymski jest duchownym następcą ś. Piotra apo- » stola, prawdziwym zastępcą Chrystusa Pana, widzialnym Jego Na- » miestnikiem, głową całego Kościoła i wszystkich Chrześcian, świata » całego ojcem i nauczycielem. Do rządzenia, prowadzenia {pascendinregendi) całego chrześcijańskiego świata ma pełną moc nadaną od » Chrystusa Pana, jak o tem naucza Synod Florentyński, Ekumeniczne » sobory i kanony święte. Święty Synod Trydencki, całą jego naukę i » wszystkie ustawy przyznajemy, przyjmując jego dogmataoMszy świę- » tej i o Sakramencie Eucharystii, za równo czy pod dwoma posta- » ciami, lub pod jedną Ciało i Krew Pańską Pana naszego Jezusa Chry- » stusa przyjmujemy. Przez Chrystusa Panaw nowym Zakonie w Kościele » Bożym jest siedm ustanowionych Sakramentów. Przez nie zlewa się » łaska nieodzowna do zbawienia dusz ludzkich. Bez chrztu ś. zbawio- » nym być nie można, Chrzest, Bierzmowanie i Kapłaństwo są niezma- » zane, powtórzonemi być nie mogą. Sakrament małżeństwa jest nigdy » nie rozerwany. Dla herezii i cudzołóstwa małżonkowie się rozdzie- » lić mogą, ale co do związku z sobą sakramentalnego są nierozłączeni a na zawsze. Wszystkie tradycye kościelne i apostolskie przyjęte i sza li nowane być powinny aecclesiasticas et apostolicas traditiones.n Łaska » odpustów przez Chrystusa Pana w kościele jest dostawiona, jej uży li wanie jestnieskończenie dla dusz ludzkich potrzebnemizbawiennem. » Co się tycze pierworodnego grzechu, usprawiedliwienia, pokuty, »ksiąg starego i nowego Testamentu Pisma ś. stosować się zupełnie na- »leży do tego, co Sobor Trydencki naucza i postanowił. Wszystko to » przyjmujemy, wierzymy, uznajemy, co Kościół ś. rzymsko-katolicki » przyjmuje, naucza, do wierzenia podaje. Wszystkie odszczepieństwa ,> herezye, przezKościół ś. rzymsko-katolicki potępione, zarówno od- » rzucamy, potępiamy i przeklinamy. Głowie Kościoła biskupowi rzym- » skiemu posłuszeństwo zaręczamy i poprzysięgamy. Wiarę ś. kato- >i licką bez której nikt zbawionym być nie może, tak jakośmy ją teraz » wyznali, niezmazaną i niezachwianą, niezmienioną do ostatniego tchu » życia zachowamy najstalej (constantissimę). Utrzymywać ją, wyzna li wać, głosić, rozszerzać będziemy, nauczając tych wszystkich, którzy i> są staraniu naszemu i duchownej władzy poruczeni, bez względu u na wszelkie niebezpieczeństwa, gdyby i życie utracić przyszło, naj- ii usilniej się o to starać postanawiamy i zaprzysięgamy. >i