Radio lokalne

Innym istotnym środkiem lokalnego komunikowania jest, oprócz prasy samorządowej i radia komercyjnego, radio lokalne, zwane „Community Radios”

lub „Public Radios”. Specyfiką tego środka komunikacyjnego jest źródło finansowania, które pochodzi głównie od jego słuchaczy. Przestrzeganie takiej zasady finansowania podkreśla jego społeczno-środowiskowy i niekomercyjny charakter. Społeczny charakter radia określa także sposób produkcji programu antenowego, który jest bezpłatny i amatorski. W założeniach radio lokalne ma być rzecznikiem obywateli, ich interesów, potrzeb i poglądów. Powstaje z autentycznych inicjatyw ludzi, integruje wiele grup społecznych, a także stanowi otwarte forum wymiany myśli i wiedzy. Często podejmuje tematy, które w innych mediach są traktowane marginalnie bądź wcale. Programy radia lokalnego są zróżnicowane i wieloaspektowe. Często nacisk kładziony jest na programy kulturalne, wiele miejsca zajmuje też polityka, gospodarka, problematyka socjalna, sport lokalny, tematyka religijna, publicystyczna i muzyczna.

Historia polskiego radia lokalnego, mimo bogatej tradycji polskiej radiofonii, nie sięga zbyt daleko w przeszłość. W zasadzie rozpoczyna się dopiero u progu

177 Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, http://www.pkw.gov.pl.

178 Za W. Siemiński, Współzarządzanie gminą..., s. 20.

lat dziewięćdziesiątych, czyli z debiutem pierwszych stacji komercyjnych.

Działające wcześniej regionalne stacje Polskiego Radia jedynie w niewielkim zakresie zajmowały się problematyką lokalną. Tę lukę u progu ostatniej dekady XX wieku szybko wypełniły małe stacje lokalne, zagospodarowując wolną do tej pory przestrzeń. Radio od 1990 roku przeszło okres żywiołowego powstawania stacji, jak również doświadczyło prób jego ograniczenia za pomocą narzędzi prawnych i ekonomicznych. Można było obserwować powolny upadek stacji, które tak na prawdę nigdy nie miały racji bytu ze względu na brak odpowiedniego zaplecza finansowego czy umiejętności zarządu lub właścicieli koncesji. Widoczny był proces konsolidacji mediów, przynosząc zmianę charakteru mediów lokalnych, które przestawały służyć lokalnym społeczeństwom¹⁷⁹.

W Polsce radiofonia publiczna to m.in.: Polskie Radio S.A., które nadaje cztery programy ogólnopolskie: „Program 1” (o charakterze uniwersalnym, adresowany do szerokiego grona słuchaczy z dużą ilością programów informacyjnych), „Program 2” (poświęcony w znacznej mierze kulturze), „Program 3” (program muzyczno-informacyjny, adresowany do odbiorców aktywnych),

„Polskie Radio BIS” (kultura, nauka, społeczeństwo), „Radio Polonia” (program dla odbiorców z zagranicy). Radio polskie nadaje również (na falach długich) program

„Radio Parlament”. Program ten jest transmisją obrad obu izb polskiego parlamentu. Drugim elementem radiofonii publicznej jest 17 spółek regionalnych nadających 17 różnych programów regionalnych na obszarach swojego działania.

Ponadto we Wrocławiu i Zielonej Górze emitowane są 24 godzinne programy miejskie, natomiast w Gorzowie Wielkopolskim program miejski nadawany jest przez 6 godzin, a w Słupsku - 3 godziny na dobę. W Olsztynie, poza programem regionalnym, nadawany jest półgodzinny program lokalny dla mniejszości ukraińskiej. Wśród 206 koncesji na rozpowszechnianie programu radiowego o zasięgu lokalnym lub regionalnym:

• 45 nadawców emituje program o charakterze społeczno-wyznaniowym,

• 33 o charakterze wyspecjalizowanym – muzycznym, w tym 1 poświęcony muzyce poważnej,

• 3 o charakterze muzyczno-literackim,

• 1 o charakterze muzyczno-kulturalnym,

179 J. Wajdzik, Radio lokalne w Polsce. Narodziny i rozwój, [w:] Polskie media lokalne na przełomie XX i XXI wieku. Historia–

teoria–zjawiska, J. Jarowiecki, A. Paszko, W. M. Kolasa (pod red.), Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, Kraków 2007, s. 217.

• 1 o charakterze muzyczno-publicystycznym,

• 7 o charakterze akademickim,

• 4 o tematyce motoryzacyjnej,

• 1 poświęcony historii i tradycji Polski,

• 1 poświęcony zagadnieniom ekonomii i biznesu,

• 1 dla dzieci i młodzieży,

• pozostałych 109 nadawców nadaje program o charakterze uniwersalnym¹⁸⁰.

W. Chorązki dokonuje opisu charakteru lokalnych stacji radiowych. Uważa, że typowa lokalna stacja radiowa ma charakter komercyjny, ale nierzadko dofinansowuje ją lokalny biznes lub samorząd. Większość czasu antenowego stanowi muzyka oraz audycje o charakterze rozrywkowym z telefonicznym udziałem słuchaczy. Ważną część programu ramowego wypełniają programy informacyjne i publicystyczne o tematyce regionalnej, lokalna prognoza pogody, sytuacja na lokalnych i regionalnych drogach. Emitowane są liczne reklamy i ogłoszenia płatne. Emitowany program adresowany jest głównie do grupy słuchaczy w wieku od 15 do 40 lat. Część stacji radiowych organizuje lub współorganizuje spektakularne akcje¹⁸¹.

Lokalne radio, mimo swych niedoskonałości i niewystarczającego zainteresowania sprawami lokalnymi, pełni ważne funkcje społeczne. Często jest jedynym miejscem, gdzie upowszechniane są informacje dotyczące miasteczek i wsi. Bywa, że staje się jedynym medium dostarczającym tego typu treści słabszym ekonomicznie grupom odbiorców. S. Michalczyk, powołując się na pracę P. Merz¹⁸², podkreśla, że radio lokalne wyznacza sobie następujące cele:

1. kształtowanie, informowanie oraz propagowanie celów radia niekomercyjnego,

2. gwarantowanie różnorodności poglądów i zróżnicowania kulturowego, 3. umożliwianie dostępu do radia wszystkim warstwom społeczeństwa, 4. prezentowanie położenia i sytuacji pojedynczych osób, inicjatyw

obywatelskich i grup społecznych,

180 Raport Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Radio i telewizja w Polsce: Raport O Stanie Rynku w Chwili Przystępowania Do Unii Europejskiej, Warszawa 2004, s. 10-13.. Źródło: http://www.krrit.gov.pl.

181 W. Chorązki, Sytuacja mediów..., s. 96.

182 P. Merz, Bürgerfunk zwischen Anspruch und Wirklichket, „Media Perspectiven” 1998, nr 5, s. 251.

5. kształtowanie i wspieranie świadomości bliskiego środowiska społecznego,

6. kształtowanie i wspieranie niezależnego i krytycznego dziennikarstwa radiowego¹⁸³.

W tyskiej lokalnej przestrzeni nadaje aż 26 rozgłośni radiowych. Jest to taka sama liczba jak dla miasta Katowice. Cele radia lokalnego realizowane są między innymi przez takie rozgłośnie, jak:

• Radio Piekary,

• Radio Anioł Beskidów,

• Polskie Radio Program 1,

• Radio Express FM,

• RMF FM,

• Radio CCM,

• Radio Planeta,

• Radio WAWA,

• Radio Zet,

• Radio Plus Gliwice,

• Radio TOK FM,

• Radio Eska Śląsk,

• Trójka,

• Polskie Radio Kraków,

• Polskie Radio Katowice,

• Antyradio 106,4 FM,

• Polskie Radio Program 2,

• Radio Bielsko,

• Radio eM¹⁸⁴.

183 S. Michalczyk, Lokalne radio obywatelskie w Niemczech, „Studia Kieleckie. Seria Bibliologiczno-Prasoznawcza” 2003, s. 105, 110.

184 Źródło: http://nadaje.com/miasta/Tychy.html.

1.5. Marketing polityczny i techniki oddziaływania