Wybory samorządowe w 1998 roku

W dniu 17 czerwca 1998 roku Rada Miejska II kadencji spotkała się na ostatniej sesji i zakończyła swą pracę. Od 19 czerwca, czyli oficjalnego dnia zakończenia kadencji, aż do ukonstytuowania się kolejnej Rady Miasta władzę w mieście sprawował Zarząd Miasta. Kolejne wybory samorządowe odbyły się dopiero 11 października 1998 roku. Opóźnienie takie spowodowane było reformą administracyjną kraju. W tym dniu odbyły się pierwsze w Polsce trójstopniowe wybory samorządowe - do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich.

Odbywały się one w czasie przygotowań do wprowadzenia w życie reformy samorządowej, która zaczynała obowiązywać niespełna trzy miesiące później (1 stycznia 1999 r.). Reforma nadała krajowi nowy podział terytorialny, a także nowy kształt ustrojowy³⁶⁶. Powstało 16 województw, 308 powiatów oraz 65 miast na prawach powiatów grodzkich. Wśród nich Tychy, które oprócz tego stały się także powiatem ziemskim, w skład którego weszły gminy: Bieruń, Bojszowy, Chełm Śląski, Imielin i Lędziny.

Do samorządu lokalnego tyszanie wybierali 45 radnych. W szranki wyborcze w mieście stanęło 471 kandydatów z 7 ugrupowań. Obok partii, które zarejestrowały listy w całym kraju: Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Akcji Wyborczej Solidarność, Unii Wolności, Ruchu Patriotycznego Ojczyzna, Komitetu Wyborczego Chadecja, w Tychach kandydaci startowali z dwóch lokalnych list:

Spółdzielczego Bloku Wyborczego oraz Komitetu Wyborczego "Mała Ojczyzna".

366 M. Gmerek-Rajchel, Kampania wyborcza do samorządów ’98 w OTV Wrocław, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 3-4, Kraków 1999, s. 118.

W dniu 11 października 1998 roku w Tychach, w których utworzony został od 1 stycznia 1999 roku powiat grodzki mieszkańcy wybierali przedstawicieli do Rady Miasta i Sejmiku Samorządowego województwa śląskiego. Frekwencja wyborcza wniosła 36,6% - na 102 256 mieszkańców uprawnionych do głosowania, 37 486 odwiedziło lokale wyborcze. W wyniku głosowania w nowej tyskiej Radzie znaleźli się przedstawiciele pięciu ugrupowań: AWS, SLD, UW, "Małej Ojczyzny"

i "Chadecji" (patrz wykres poniżej).

Wykres 3. Udział komitetów w podziale mandatów w 1998 r. N = 45 mandatów

17

16

7

3 2 Akcja Wyborcza Solidarność (17) Sojusz Lewicy Demokratycznej (16) Unia Wolności (7)

Komitet Wyborczy "Mała Ojczyzna" (3) Komitet Wyborczy "Chadecja" (2)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Lipok-Bierwiaczonek, Kronika Miasta 1989-1994, (http://www.umtychy.pl/?lang=pl&dzial=miasto&kat=kronika).

W Tychach najwięcej głosów zdobyła wiceprezydent miasta Anna Kolny, na którą głosowało 620 tyszan. Do sejmiku samorządowego województwa śląskiego mandat uzyskał tyszanin Andrzej Skowroński. Skład osobowy Rady Miasta Tychy kształtował się następująco: Adamus Ernest, Konieczna Barbara, Rymer Barbara, Bajkowski Zbigniew, Kropka Eugeniusz, Spisak Aleksandra, Banaś Józef, Krowiak Andrzej, Stępień Marian, Borowiec Jerzy, Kubica Marian, Stożyńska Ryta, Borycz Barbara, Mazelanik Robert, Szczerba Jan, Brożyna Tomasz, Mrozowski Jacek, Tarach Ryszard, Cybulski Paweł, Mrówczyński Marek, Twaróg Bolesław, Czupryna Ewa, Niedbał Marek, Tytko Krzysztof, Drob Henryk, Nycz Henryk, Walnicki Stefan, Drogoń Andrzej, Podmokły Mieczysław, Walter Stefan, Dzikołowski Zdzisław, Pogorzelski Alfred, Wieczorek Wojciech, Gramatyka Michał, Popiołek Andrzej, Wiesner Ryszard, Kazimierska Janina, Porcz Henryk,

Witek-Pogorzelska Józefa, Kempa Irena, Rosiak Piotr, Zajączkowska Anna, Kolny Anna, Rudzki Leon, Żymła Jan.

Nowa Rada Miejska zebrała się po raz pierwszy w dniu 3 listopada 1998 roku. Sesja trwała jednak wyjątkowo krótko, gdyż po zaprzysiężeniu nowych radnych nie wybrano na niej przewodniczącego Rady. Jedyny kandydat Marian Stępień z SLD nie otrzymał wystarczającej liczby głosów. Dopiero na drugiej sesji (17 listopada 1998 r.) ukonstytuowały się nowe władze Tychów. Na stanowisku prezydenta miasta pozostał Aleksander Gądek, popierany przez powstałą w mieście większościową koalicję Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności.

Nowy prezydent otrzymał w głosowaniu 27 głosów, zaś jego kontrkandydat Andrzej Krowiak z SLD 17. Przewodniczącym Rady Miejskiej został Zbigniew Bajkowski z UW, jego zastępcami Barbara Borycz i Andrzej Drogoń z AWS oraz Michał Gramatyka z UW. Na tej samej sesji wybrano także przewodniczących poszczególnych komisji. Na trzeciej z kolei sesji Rady Miejskiej (3 grudnia 1998 r.) wybrano Zarząd Miasta, uzupełniając tym samym obsadę tyskich władz.

Wiceprezydentami zostali: Anna Kolny z AWS oraz Barbara Rymer i Arkadiusz Borek z UW. W Zarządzie Miasta zasiedli również: Ryta Stożyńska, Marian Kubica i Jacek Mrozowski z AWS. Sekretarzem miasta została ponownie Ewa Turlewicz, a skarbnikiem Urszula Dyka.

Kadencja charakteryzowała się dość burzliwym przebiegiem i licznymi zmianami wśród członków Zarządu. Już 24 lutego1999 roku na kolejnej sesji Rady Miasta powołano do życia nowy klub - Przymierze "Mała Ojczyzna". W jego skład weszli Wojciech Wieczorek i Jerzy Borowiec, którzy opuścili wcześniej klub SLD oraz Stefan Walter i Eugeniusz Kropka. Nowy klub ogłosił apolityczność i gotowość przyjęcia w swe szeregi innych radnych. Poszerzył się także klub AWS, do którego wstąpili Henryk Drob i Mieczysław Podmokły (reprezentanci Chrześcijańskiej Demokracji III RP).

Na sesji w dniu 29 kwietnia 1999 roku odwołano dotychczasowego przewodniczącego Rady Miasta - Zbigniewa Bajkowskiego oraz nie udzielono absolutorium Zarządowi Miasta. Na sesji Rady Miasta w dniu 31 maja 1999 roku odbyły się wybory nowego przewodniczącego Rady. Został nim Michał Gramatyka - dotychczasowy wiceprzewodniczący. Stanowisko wiceprzewodniczącego przejął Marek Mrówczyński. Obaj byli członkami Unii Wolności. Uchwalono także absolutorium dla Zarządu Miasta; poprzednie głosowanie z 29 kwietnia

zakwestionowała Regionalna Izba Obrachunkowa. Na sesji Rady Miasta w dniu 25 listopada 1999 roku miał być głosowany wniosek o odwołanie prezydenta Tychów Aleksandra Gądka. Wnioskodawcy przeliczyli się jednak z siłami i wycofali wniosek. Zaskoczeniem sesji okazało się wystąpienie radnego Henyka Nycza, który zrezygnował z członkostwa w klubie SLD i został radnym niezależnym.

Punktem zwrotnym w destabilizacji funkcjonującego układu politycznego była pierwsza nadzwyczajna sesja Rady Miasta w dniu 14 marca 2000 roku.

Odbyła się ona z inicjatywy SLD i poświęcona była przekroczeniu planów finansowych przy budowie Zespołu Szkół Municypalnych. Sesja nie przyniosła jednak oczekiwanych wyjaśnień ze strony Zarządu Miasta, poza wiadomym faktem znacznego przekroczenia kosztorysu inwestycji. Na kolejnej sesji głosowany był wniosek o dymisję prezydenta Tychów Aleksandra Gądka, który tym razem złożony był przez radnych Unii Wolności. Pomimo poparcia tego wniosku przez opozycję (radnych SLD oraz przymierza "Mała Ojczyzna") nie zdołano zgromadzić wymaganej liczby 2/3 głosów, tak więc prezydent pozostał na swoim stanowisku. Po głosowaniu rezygnację ze stanowisk wiceprezydentów złożyli Barbara Rymer i Arkadiusz Borek. Dopiero na sesji w dniu 15 czerwca 2000 roku stosunkiem głosów 29:16 radni odwołali Zarząd Miasta. Głosowanie to było wynikiem wcześniejszego nieudzielenia absolutorium Zarządowi Miasta.

W mieście zawiązał się nowy układ polityczny, powstała nowa koalicja - Porozumienia dla Tychów. Złożona była z trzech ugrupowań: Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Unii Wolności i Przymierza "Mała Ojczyzna". Koalicja ta odwołała w czerwcu poprzedni Zarząd i przejęła władzę w mieście. W dniu 6 lipca 2000 roku podczas sesji Rady Miasta powołano nowy Zarząd Miasta.

Prezydentem Tychów został Andrzej Dziuba z Unii Wolności, wiceprezydentami:

Zdzisław Dzikołowski i Jacek Łakota (obaj członkowie SLD) oraz Henryk Borczyk z Unii Wolności, a w późniejszym okresie także Jerzy Borowiec (członek Przymierza "Mała Ojczyzna"), który w lipcu 2002 roku został powołany na stanowisko wicewojewody śląskiego. Nieetatowymi członkami Zarządu Miasta zostali Michał Gramatyka (UW), Jerzy Borowiec (Przymierze „Mała Ojczyzna”) oraz Alfred Pogorzelski (SLD). Przewodniczącym Rady Miasta, w miejsce Michała Gramatyki, wybrany został Marian Stępień z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

Nowe elity władzy zdołały utrzymać władzę aż do kolejnych wyborów samorządowych. Jedynie 12 listopada 2001 roku tyscy radni dokonali wyboru

nowego przewodniczącego Rady Miasta w miejsce wybranego do Sejmu Mariana Stępnia. Nowym przewodniczącym został Marek Niedbał, radny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, popierany przez rządzące miastem "Porozumienie dla Tychów".

W marcu 2002 roku powstał nowy klub radnych - Porozumienie Tyskiej Prawicy.

Wstąpiło do niego 8 radnych związanych z prawą stroną tyskiej sceny politycznej.

Do klubu nie przystąpili przedstawiciele Ruchu Społecznego AWS.