Sankcje gospodarcze USA wobec Syrii

Relacje między Syrią a Stanami Zjednoczonymi po II wojnie światowej są nazna-czone ciągłymi napięciami, spowodowanymi nie tylko zmianami na politycznej ma-pie świata, ale w szczególności powstaniem nowego państwa na Bliskim Wschodzie – Izraela. W momencie zakończenia wojny Syria była jednym z sześciu niezależnych państw³⁶⁰. Choć formalnie niepodległa, pozostawała w silnym związku polityczno--wojskowym z Francją. W kolejnych latach nastąpił wzrost znaczenia ideologii pan-arabskiej, która stała się fundamentem koalicji antyizraelskiej. Po proklamowaniu Państwa Izrael w 1948 roku Syria uczestniczyła we wszystkich pięciu wojnach arab-sko-izraelskich. Podczas wojny sześciodniowej w 1967 roku Izrael zagarnął syryj-skie Wzgórza Golan, o które do tej pory upomina się Syria. Do dziś wszelkie próby rozwiązania konfl iktu na Bliskim Wschodzie okazały się bezskuteczne, a dynamika stosunków między Syrią a Izraelem determinuje charakter polityki sankcyjnej USA.

Podstawową przesłanką zastosowania sankcji gospodarczych wobec Syrii stało się wsparcie, jakie rząd prezydenta Hefi za al-Asada, a od 2000 roku jego syna Ba-szara, udziela organizacjom antyizraelskim, takim jak: Hamas, Islamski Dżihad lub Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny i jego odłamom, a także Hezbollahowi i Al--Kaidzie. Pierwsze sankcje w formie wstrzymania pomocy zagranicznej nałożył na Syrię prezydent Carter w 1979 roku³⁶¹ po umieszczeniu jej na liście krajów wspie-rających międzynarodowy terroryzm³⁶². Organizacje terrorystyczne znajdują w Syrii przede wszystkim schronienie oraz gwarancje niezawodności dostaw broni i wspar-cia fi nansowego z Iranu.

Zapisy o wstrzymaniu pomocy dla krajów wspierających terroryzm znalazły się w International Security Assistance and Arms Export Control Act of 1976, ale

prezy-359 J. Rubin, The Pro-sanctions, Anti-Iran Contingent Grows, „Washington Post”, 20 listopada 2014, dostęp na: http://www.washingtonpost.com/blogs/right-turn/wp/2014/11/20/the-pro-sanctions-anti-iran-contingent-grows/ z dnia 15 stycznia 2015; P. Zengerle, U.S. Republican Lawmakers Seek Greater Say on Iran Nuclear Deal, Reuters, 23 lipca 2014, dostęp na: http://www.reuters.com/article/2014/07/23/us-iran-nuclear-usa-congress-idUSKBN0FS2GL20140723 z dnia 15 stycznia 2015; P. Foster, Republicans Defy Barack Obama to Table New Iran Sanctions, „The Telegraph”, 20 listopada 2013, dostęp na: http://

www.telegraph.co.uk/news/worldnews/northamerica/usa/10461546/Republicans-defy-Barack-Obama-to-table-new-Iran-sanctions.html z dnia 15 stycznia 2015.

360 Obok czterech monarchii: Egiptu, Iraku, Arabii Saudyjskiej, a także Jemenu i Libanu.

361 Sankcje zostały nałożone na mocy Export Administration Act of 1969.

362 Syria została umieszczona 29 grudnia 1979 r. na liście krajów wspierających terroryzm i fi guruje tam do tej pory wraz z Iranem, Kubą i Sudanem. Zob. www.state.gov z dnia 23 września 2010.

dent Carter zdecydował się je zastosować wobec Syrii dopiero w 1979 r. Stała się ona od tego momentu nieprzerwanie obiektem polityki sankcyjnej.

Drugą przesłanką stosowania tej polityki jest jej program zbrojeniowy, zakłada-jący rozwój arsenałów broni niekonwencjonalnej, chemicznej, biologicznej i jądro-wej. Syria nie jest sygnatariuszem Konwencji o Broni Chemicznej i nie ratyfi kowała Konwencji o Broni Biologicznej. Od wielu lat dysponuje zapasami gazów bojowych:

sarinu i VX³⁶³. Niewiele jednak wiadomo na temat jej programu broni biologicznej.

W zakresie programu jądrowego współpracuje ona z KRLD i Iranem, co wzbudza największy niepokój Stanów Zjednoczonych, a także z Rosją. KRLD wraz z Iranem miała dostarczyć centryfug P-1 i technologii nuklearnych, a Rosja przede wszystkim technologii przenoszenia broni masowego rażenia, w tym systemu rakiet balistycz-nych Scud³⁶⁴. Korea i Iran udzieliły Syrii wsparcia w budowie reaktora do produk-cji plutonu, zbombardowanego przez lotnictwo izraelskie we wrześniu 2007 roku³⁶⁵. Budowa reaktora odbywała się bez wiedzy Międzynarodowej Agencji Energii Ato-mowej, mimo że Syria jest od 1968 roku sygnatariuszem Układu o nierozprzestrze-nianiu broni jądrowej³⁶⁶.

Stosunki między USA i Syrią zaogniała dodatkowo syryjska ingerencja w sprawy wewnętrzne Libanu³⁶⁷. Strategiczne położenie tego kraju, nękanego przez wojny do-mowe, powodowało, że jego niekontrolowane terytorium stało się schronieniem dla licznych bojówek antyizraelskich, dokonujących ataków na cele izraelskie, w tym Hezbollahu, wspieranego hojnie przez Syrię. Kwestia okupacji Libanu była

wielo-363 Raporty o syryjskim programie broni chemicznej wspominają o trzech fabrykach zależnych od ze-wnętrznych dostaw. Zob. CIA Unclassifi ed Report to Congress on the Acquisition of Technology Relating to Weapons of Mass Destruction and Advanced Conventional Munitions, 1 stycznia–30 czerwca 2003 r., dostęp na: www.cia.gov z dnia 25 września 2010.

364 Ofi cjele syryjscy odwiedzili Moskwę w maju 2008 r., by wynegocjować kontrakt na zakup samo-lotów myśliwskich MiG-29SMT, systemów rakietowych ziemia-powietrze Pancyr-S1 i Buk-M2, a także większą liczbę rosyjskich samolotów bojowych, w tym myśliwce Su-30 i MiG-31E, rakiety średniego zasięgu ziemia-ziemia Iskander, samoloty szkoleniowo-bojowe i dwie łodzie podwodne Amur-1650.

Zob. R. Weitz, Syria’s Assad Sees Georgia War as Opening Moscow Options, „World Politics Review”, 3 września 2008, dostęp na: www.worldpoliticsreview.com z dnia 25 stycznia 2010.

365 D.E. Sanger, M. Mazzetti, Israel Struck Syrian Nuclear Project, Analysts Say, „The New York Times”, 14 października 2007, dostęp na: www.nytimes.com z dnia 22 września 2010. Od lat 80. nie było tajemnicą, że Syria posiada broń chemiczną. Większość analityków wykluczała zdolność pozyskania przez rząd syryjski broni jądrowej ze względu na bariery techniczne i ekonomiczne. Atak izraelski na budowany reaktor plutonowy dowiódł, jak bardzo mylono się w tej kwestii. Zob. G.L. Schulte, Stopping Proliferation before It Starts, „Foreign Affairs”, lipiec/sierpień 2010, s. 87.

366 Statement by the White House Press Secretary on Syria and North Korea, 24 kwietnia 2008 r.

367 Wojska syryjskie wkroczyły do Libanu objętego wojną domową w 1976 r. w ramach interwen-cji specjalnego korpusu państw arabskich. Syria traktowała terytorium Libanu jako ziemie starożytnej Wielkiej Syrii. Traktat o Braterstwie, Współpracy i Koordynacji, podpisany przez obydwa kraje w maju 1991 r., ustanawiał protektorat Syrii nad Libanem. Oprócz stacjonowania wojsk, Syria kontrolowała politykę zagraniczną Libanu i dzięki temu mogła rozstrzygać o kwestiach leżących w jej interesie. W za-mian za względną stabilizację, po blisko dwóch dekadach wojen Syria dopuszczała się ograniczania praw obywatelskich, przejęła kontrolę nad mediami, a także uprawiała praktyki gerrymanderyzmu wobec głównych opozycjonistów – chrześcijańskich maronitów. Zob. A. Patek, J. Rydel, J.J. Węc, Najnowsza historia świata, t. 4: 1995–2007, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008, s. 314–315.

krotnie dyskutowana na forum ONZ, a rząd syryjski wzywano do wycofania swoich wojsk z jego terytorium³⁶⁸.

Kryzys w stosunkach Syria–USA przyszedł w 2003 roku. Zaangażowanie Syrii w wojnę z Irakiem po inwazji na Kuwejt, gotowość do podjęcia kolejnych rozmów pokojowych z Izraelem oraz współpraca ze strony rządu al-Asada w walce z ter-roryzmem po atakach z 11 września 2001 roku³⁶⁹ sygnalizowały zwrot w kierunku ocieplenia stosunków z USA. Jednakże uderzenie wyprzedzające na Irak spowodo-wało ostrą reakcję rządu w Damaszku. Prezydent Bush oskarżył Syrię o udzielenie schronienia czołowym przedstawicielom irackiego reżimu, o ukrywanie irackiej bro-ni, w tym broni jądrowej, której nie udało się odnaleźć na terytorium Iraku, a także aktywów fi nansowych³⁷⁰. W granicach syryjskich znalazły schronienie liczne grupy bojowników, którzy przenikali do sąsiedniego Iraku, by walczyć z najeźdźcą³⁷¹.

Wspieranie przez Syrię organizacji uznanych przez USA za terrorystyczne oraz jej sprzeciw wobec wojny z Irakiem w 2003 roku spowodowały przyjęcie przez Kon-gres i podpisanie przez prezydenta Busha ustawy Syria Accountability and Lebanese Sovereignty Restoration Act of 2003 (SALSRA). Projekt podobnej ustawy pojawiał się już rok wcześniej, jednak administracja Busha uznała, że tego typu przepisy ogra-niczą pole manewru prezydenta w sprawach Bliskiego Wschodu³⁷². Rozporządze-nie wykonawcze 13338³⁷³, wprowadzające w życie SALSRA, nakładało embargo na eksport broni i dóbr podwójnego zastosowania oraz umożliwiało prezydentowi wybór dwóch (lub więcej) z sześciu zaproponowanych restrykcji. Na tej liście zna-lazły się³⁷⁴:

368 Uginając się przed międzynarodową izolacją polityczną i ekonomiczną, Syria w 2005 r. ofi cjalnie wycofała swoje wojska z Libanu.

369 Syryjczycy pomagali służbom USA zdobywać informacje na temat Muhammada Atty, przywód-cy grupy, która zorganizowała ataki terrorystyczne w Nowym Jorku i Waszyngtonie, przebywającego w tym czasie w Aleppo. Syria udzielała także informacji na temat obywateli syryjskich związanych z ko-mórkami Al-Kaidy w Hamburgu. Zob. C. Salhani, The Syria Accountability Act. Taking the Wrong Road to Damascus, Policy Analysis, no. 512, 18 marca 2004 r., s. 8.

370 W Syryjskim Banku Handlowym (Syrian Commercial Bank) i jego fi liach deponowane były do-chody ze sprzedaży ropy naftowej poza programem Ropa za Żywność z pogwałceniem sankcji ONZ.

Dzięki tym środkom Irak mógł dokonywać zakupów syryjskich towarów w ostatnich trzech latach re-żimu Saddama Husajna (2000–2003). Szacuje się, że na rachunkach znalazło się 3,4 mld USD. Zob.

A. Zagorin, Saddam’s Syrian Stash, „Time”, 20 października 2003, dostęp na: www.time.com z dnia 7 października 2010; B. Knowlton, But He Avoids Threat of Force Despite Hintof Chemical Arms. Bush Says Top Iraqis Are Hiding in Syria, „The New York Times”, 14 kwietnia 2003, dostęp na: http://www.

nytimes.com/ z dnia 30 września 2010; A.B. Prados, Syria: U.S. Relations and Bilateral Issues, CRS Is-sue Brief for Congress, 19 stycznia 2006, dostęp na: www.cfr.org dnia 21 września 2010.

371 J. Finer, Among Insurgents in Iraq, Few Foreigners Are Found, „The Washington Post”, 17 lis-topada 2005, dostęp na: www.washingtonpost.com z dnia 23 września 2010. W połowie maja 2004 r.

podczas trwających tydzień walk przygranicznych zginęły setki ludzi, w tym dziewięciu amerykańskich marines. Zob. A.B. Prados, Syria: U.S. Relations and Bilateral Issues, op. cit.

372 R.G. Rabil, Syria, the United States, and the War on Terror in the Middle East, Westport, CT–

London: Preager Security International, 2006, s. 141.

373 EO 13338 (11 maja 2004 r.). Blocking Property of Certain Persons and Prohibiting the Export of Certain Goods to Syria.

374 SALSRA, Sec. 5(a)(2).

a) embargo na eksport dóbr, usług i technologii, z wyłączeniem żywności i leków;

b) wycofanie się amerykańskich przedsiębiorców z transakcji z syryjskimi part-nerami, połączone z zakazem inwestowania;

c) zakaz lądowania i przelatywania w przestrzeni powietrznej USA samolotów syryjskich;

d) ograniczenie kontaktów dyplomatycznych;

e) restrykcje podróżne dla dyplomatów syryjskich;

f) zablokowanie transakcji dotyczących własność syryjskiej.

Prezydent Bush zdecydował się na embargo eksportowe (a) i zakaz lądowania oraz przelotów nad terytorium USA (c). Ponadto sankcje gospodarcze zostały nałożone na mocy USA Patriot Act. Restrykcje objęły środki deponowane przez amerykańskie instytucje fi nansowe na rachunkach w Syryjskim Banku Handlowym, oskarżanym o pranie brudnych pieniędzy. Na mocy IEEPA zamrożono również aktywa jedno-stek wpierających wrogie działania wobec USA. SALSRA przewidywała możliwość uchylenia przez prezydenta sankcji gospodarczych dotyczących eksportu niektórych towarów: leków mogących należeć do grupy towarów podwójnego zastosowania, czę-ści samolotowych niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa lotów, sprzętu tele-komunikacyjnego sprzyjającego promocji wolnego przepływu informacji, materiałów informacyjnych, wyszczególnionych technologii i oprogramowania, towarów wspie-rających działania ONZ oraz tymczasowego eksportu konkretnych dóbr³⁷⁵. Uchyleniu podlegały też sankcje dotyczące lądowania i przelotów samolotów syryjskich nad te-rytorium USA. Prezydent mógł pozwolić na lądowanie i start samolotów czartero-wych, mających na pokładzie ofi cjeli syryjskich lub biznesmenów podróżujących do Stanów Zjednoczonych, na start i lądowanie w sytuacjach niezaplanowanych, w tym w sytuacjach zagrożenia, oraz na przeloty nad terytorium USA³⁷⁶.

Administracja Busha zaliczyła wkrótce Syrię do grupy krajów osławionej już „osi zła” i tym samym pchnęła ją w ich ramiona. Pojawiły się spekulacje, czy USA zde-cydują się na wojnę prewencyjną z Syrią, jeśli ta nie ulegnie ich żądaniom³⁷⁷. Colin Powell, pełniący w tym czasie obowiązki sekretarza stanu, stwierdził, że nie tylko Syria, ale każdy kraj w regionie powinien zastanowić się nad swoją polityką w kon-tekście rozprzestrzeniania broni masowego rażenia oraz wspierania terroryzmu. Była to groźba skierowana konkretnie wobec Iranu³⁷⁸. Relacje Syrii z Iranem, począwszy od zakończenia II wojny światowej, nie były ani łatwe, ani do końca przejrzyste.

Syria jako państwo początkowo sunnickie, a następnie laickie, socjalistyczne z silną ideologią panarabizmu³⁷⁹, rządzone przez mniejszość alawicką, ostro zwalczała idee irańskiej, szyickiej rewolucji islamskiej. Iran często oskarżał kraje arabskie o odżeg-nywanie się od prawdziwego islamu. Mimo różnic ideologicznych Syrię i Iran po-łączyła wrogość wobec Izraela, a następnie wobec rządów Saddama Husajna w

Ira-375 SALSRA, Sec. 5(a)(1) i 5(a)(2)(a).

376 SALSRA, Sec. 5(a)(2)(D).

377 P.H. Gordon, After Iraq: Is Syria Next?, Brookings Institution, 25 kwietnia 2003, dostęp na:

www.brookings.edu/ z dnia 26 września 2010.

378 B. Knowlton, U.S. Hints at Applying Sanctions on Syria, „The New York Times”, 15 kwietnia 2003, dostęp na: www.nytimes.com z dnia 30 września 2010.

379 Większość Arabów na świecie to sunnici.

ku, którego obydwa kraje postrzegały jako zagrożenie. Syria i Iran łączyły również wspólne interesy w Libanie. Inwazja Izraela na Liban w 1982 roku spowodowała połączenie sił irańsko-syryjskich. Iran zadbał o zjednoczenie różnych ruchów szyic-kich, dostarczając im pomocy materiałowej, szkoleniowej, fi nansowej i ideologicz-nej. Nowy ruch, palestyński Hezbollah, operujący na terenie Libanu, a popierany przez Syrię, stał się instrumentem walki z Izraelczykami.

Ingerencja Syrii w wewnętrzne sprawy Libanu wywoływała ostry sprzeciw spo-łeczności chrześcijańskich i druzyjskich, a także niektórych członków rządu. Co cie-kawe, libańska opozycja akceptowała rolę polityczną Hezbollahu. Oczekiwano je-dynie od niego, by uznał konieczność autonomii rządu w Bejrucie, niepodkopywaną przez ingerencje Syrii³⁸⁰. Eskalacja konfl iktu wewnętrznego nasiliła się, kiedy pro-syryjska większość w parlamencie odrzuciła rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, wzywającą Syrię do wycofania wojsk, rozbrojenia Hezbollahu i zagwarantowania suwerenności Libanu³⁸¹. W proteście przeciwko obecności syryjskiej w Libanie do dymisji podał się premier Rafi k al-Hariri, co zapoczątkowało formowanie się w jego otoczeniu ruchu antysyryjskiego. Pół roku później, 14 lutego 2005 roku, al-Hariri zginął w zamachu bombowym w stolicy Libanu, Bejrucie. O zorganizowanie za-machu oskarżono Hezbollah i wspierającą go Syrię oraz libańskich przeciwników byłego premiera związanych z rządem prezydenta Émile’a Lahouda. Zabójstwo Haririego rozwścieczyło kraje Zatoki Perskiej, w szczególności Arabię Saudyjską, i zapoczątkowało izolację Syrii na arenie międzynarodowej. Podejrzewano, że karty rozgrywa Iran³⁸². Syria próbowała poprawić swoje położenie, ogłaszając gotowość do podjęcia kolejnych rozmów pokojowych z Izraelem. Żaden rząd, ani arabski, ani izraelski, nie potraktował jednak tej deklaracji poważnie³⁸³. ONZ powołała specjalną komisję do zbadania sprawy zamachu na Haririego. Wśród podejrzanych, wymie-nianych w niepublikowanym raporcie komisji, znaleźli się brat i szwagier prezyden-ta (Mahir al-Asad i Asif Szaukat). ONZ wprowadziła sankcje podróżne i zamroziła aktywa osób podejrzanych o udział w zamachu na byłego premiera Libanu³⁸⁴. Stany Zjednoczone zainicjowały program sankcji multilateralnych nałożonych przez rezo-lucję ONZ, jednostronnie zamroziły aktywa członków rządu i osób z ich otoczenia zaangażowanych w działania terrorystyczne³⁸⁵ oraz wycofały swoich przedstawicie-li dyplomatycznych. Dodatkowo niektóre podmioty syryjskie zostały objęte sank-cjami gospodarczymi na mocy EO 13441³⁸⁶. Mimo że Syria została zmuszona do

380 F. Ajami, The Autumn of the Autocrats, „Foreign Affairs”, maj/czerwiec 2005, s. 29.

381 Zapisy rezolucji ONZ 1559 (2004) nie wskazują bezpośrednio Syrii jako okupanta Libanu, ale wnoszą o wycofanie z Libanu wszystkich obcych wojsk.

382 Iran wraz z Syrią od lat wspierają działalność Partii Boga. To właśnie dzięki ich zachętom wzięcia udziału w życiu politycznym Libanu Hezbollah w 1992 r. wystartował w wyborach parlamentarnych i za-gwarantował sobie osiem miejsc w parlamencie. Zob. H. Jaber, Hezbollah: walka i zemsta, op. cit., s. 66.

383 P.W. Rodman, U.S. Policy and Syria. Who’s Converting Whom?, Brookings Institute, 24 kwietnia 2008 r., dostęp na: www.brookings.edu/ z dnia 1 października 2010.

384 S/RES/1636 (2005).

385 EO 13399 (25 kwietnia 2006 r.) Blocking Property of Additional Persons in Connection with the National Emergency with Respect to Syria.

386 Executive Order 13441 (1 sierpnia 2007 r.) Blocking Property of Persons Undermining the So-vereignty of Lebanon or Its Democratic Processes and Institutions. Rozporządzenie to przewiduje

za-wycofania wojsk z Libanu, w kolejnych latach odzyskała swoje dawne wpływy na jego terytorium³⁸⁷. Program sankcji nakierowanych został rozszerzony po raz kolejny w lutym 2008 roku³⁸⁸. Administracja prezydenta Busha ponowiła zarzuty wobec osób zaangażowanych w działania zmierzające do destabilizacji sytuacji w Iraku, a także czerpiących korzyści z korupcji w sferze publicznej³⁸⁹. Rozporządzenie wykonawcze nie zawierało aneksu, który wskazywałby konkretne osoby. Dopiero tydzień później Departament Skarbu zamroził aktywa m.in. kuzyna prezydenta Asada – Ramiego Makhlufa³⁹⁰. W uzasadnieniu podkreślano, że Makhluf, korzystając z powiązań z re-żimem al-Asada, poprzez liczne zastraszenia osiągał ogromne korzyści gospodarcze kosztem syryjskich obywateli. Tego typu działania prowadziły nie tylko do ograbia-nia własnego społeczeństwa, ale również ugruntowywały opresyjną i destabilizującą politykę rządu al-Asada w kraju i poza jego granicami, w Libanie i na terytoriach palestyńskich³⁹¹.

Od początku swojego urzędowania administracja prezydenta Obamy postawi-ła na politykę zaangażowania wobec krajów Bliskiego Wschodu. W interesie USA i krajów regionu leży zwłaszcza przecięcie silnych więzów między Syrią a Iranem.

Państwa te wiążą największe obawy z niebezpieczną „szyityzacją” regionu Syrii ala-witów, Iraku oraz Libanu rządzonego przez Hezbollah. W związku z tym próbuje się uzmysłowić rządowi al-Asada, że Syria straci na rozpadzie Iraku, rozprzestrzenieniu się wojny domowej oraz napięciu w regionie³⁹². Obecna pozycja Iranu w regionie, a także stan stosunków między Syrią a Iranem nie pozwalają na szybkie osiągnię-cie oczekiwanych rezultatów. W związku z tym USA planują skupić się na takich kwestiach, jak odbudowa Iraku, syryjsko-izraelskie rozmowy pokojowe oraz kon-fl ikt izraelsko-palestyński³⁹³. W marcu 2009 roku prezydent Obama otworzył nowy

mrożenie aktywów osób zagrażających suwerenności Libanu, procesowi demokratycznemu i libańskim instytucjom demokratycznym.

387 Wycofanie się Syrii z Libanu pozwoliło na większą niezależność Hezbollahu. Syria bowiem nad-zorowała działania Partii Boga w ramach planowania operacyjnego. Zob. V. Perthes, The Syrian Solution,

„Foreign Affairs”, listopad/grudzień 2006, s. 33, 36.

388 EO 13460 (13 lutego 2008 r.) Blocking Property of Additional Persons in Connection with the National Emergency with Respect to Syria.

389 M. Spetalnick, Bush Expands US Sanctions on Syria Offi cials, Reuters, 13 lutego 2008.

390 Za czasów prezydenta Hafi za al-Asada Makhluf senior był pośrednikiem między zagranicznymi inwestorami a syryjskimi przedsiębiorstwami. Media podawały, że po zamachu stanu z 1969 r. Asad zdominował sferę polityki, a Makhluf biznesu. Zob. R. Wright, Sanctions on Businessman Target Syria’s Inner Sanctum, „The Washington Post”, 22 lutego 2008, dostęp na: www.washingtonpost.com z dnia 6 października 2010. Drugie pokolenie odziedziczyło wcześniejszy podział władzy. Rami Makhluf jest głównym udziałowcem Syriatelu, największego operatora sieci komórkowych, Gulfsands Petroleum, Talisman Hotel, udziałowcem syryjskich linii lotniczych, zasiada w radach nadzorczych kilku wielkich przedsiębiorstw syryjskich, tj. Ramak, Cham czy Drex Technologies. Zob. www.free-syria.com z dnia 6 października 2010.

391 Wypowiedź Stuarta A. Leveya cytowana [w:] R. Wright, Sanctions on Businessman Target…, op. cit.

392 V. Perthes, The Syrian Solution, op. cit., s. 35.

393 M. Landler, Clinton Says U.S. Is Ready to Begin Talks with Syria, „The New York Times”, 4 mar-ca 2009, dostęp na: http://www.nytimes.com/ z dnia 30 września 2010. Podobny przekaz wysyłają w kie-runku Syrii Francja i Arabia Saudyjska, która głosi początek „arabskiej rekoncyliacji”. Takie podejście do kwestii syryjskiej zostało ogłoszone 23 marca 2009 r. w czasie szczytu państw Ligii Arabskiej w Katarze,

rozdział w relacjach z Syrią, wysyłając do Damaszku dwóch emisariuszy, Jeffreya D. Feltmana – zastępcę sekretarza stanu ds. Bliskiego Wschodu, oraz Daniela B. Shapiro – wyższego urzędnika ds. Bliskiego Wschodu w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego. Felt man i Shapiro byli do tej pory najwyższymi urzędnikami admini-stracji USA, którzy zostali wysłani na rozmowy do Syrii po wycofaniu w 2005 roku zastępcy sekretarza stanu Richarda Armitage’a, a wcześniej, w 2003 roku, ambasa-dorki Margaret Scobey. Na spotkaniu, w którym wzięli udział wyżsi urzędnicy sy-ryjskiego rządu, poruszono kwestie związane z przepuszczalnością granicy syryjsko--izraelskiej, przyszłością Libanu, rozmowami pokojowymi z Izraelem i możliwością zażegnania konfl iktu palestyńsko-izraelskiego³⁹⁴.

Mimo podjętych działań w kierunku zbliżenia z Syrią, w maju 2009 roku pre-zydent Obama zdecydował się na przedłużenie programu sankcji nałożonych przez administrację Busha³⁹⁵. Wciąż jednak podejmuje się wysiłki na rzecz normalizacji stosunków z Syrią. W czerwcu 2009 roku do Syrii udała się delegacja CENTCOM (U.S. Central Command), by przedyskutować stały przepływ bojowników islam-skich przez granicę iracko-syryjską. Przedstawiciele Sztabu Generalnego zachęca-li rząd Syrii do wzmożenia wysiłków w kwestii uszczelnienia granic³⁹⁶. W obliczu zamachów bombowych w Bagdadzie, zorganizowanych przez Al-Kaidę w sierpniu

Mimo podjętych działań w kierunku zbliżenia z Syrią, w maju 2009 roku pre-zydent Obama zdecydował się na przedłużenie programu sankcji nałożonych przez administrację Busha³⁹⁵. Wciąż jednak podejmuje się wysiłki na rzecz normalizacji stosunków z Syrią. W czerwcu 2009 roku do Syrii udała się delegacja CENTCOM (U.S. Central Command), by przedyskutować stały przepływ bojowników islam-skich przez granicę iracko-syryjską. Przedstawiciele Sztabu Generalnego zachęca-li rząd Syrii do wzmożenia wysiłków w kwestii uszczelnienia granic³⁹⁶. W obliczu zamachów bombowych w Bagdadzie, zorganizowanych przez Al-Kaidę w sierpniu