UNFCCC i mechanizmy wspomagające redukcję szkodliwych emisji

Międzynarodowy reżim zmian klimatu został ustanowiony Ramową Konwen-cją NZ w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC). Jego celem jest ustabilizowanie emisji gazów cieplarnianych, by ekosystemy mogły się przystosować do zacho-dzących zmian klimatu. Jest on dynamicznym procesem, w ramach którego podejmowane są wysiłki społeczności międzynarodowej mające na celu roz-wiązanie jednych z największych współczesnych wyzwań ludzkości, jakimi są narastający efekt cieplarniany i związana z nim perspektywa zmian klimatu⁷³.

Podstawowym celem konwencji (art. 2) jest

(...) doprowadzenie do ustabilizowania koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie, który zapobiegałby niebezpiecznej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny. Dla uniknięcia zagrożenia produkcji żywności i dla umożliwienia zrówno-ważonego rozwoju ekonomicznego poziom taki powinien być osiągnięty w okresie wy-starczającym do naturalnej adaptacji ekosystemów do zmian klimatycznych.

Najważniejsze postanowienia konwencji zawarte zostały w art. 4, w któ-rym stwierdzono, że państwa strony rozwinięte i inne strony wymienione w Załączniku 1 przyjmą „narodowe strategie i podejmą odpowiednie środki, mające na celu łagodzenie zmian klimatycznych (...)”. Konwencja klimatyczna uznaje historyczną odpowiedzialność krajów Północy i nakłada na nie obo-wiązek przyjęcia głównej roli w ograniczaniu emisji CO₂ i finansowaniu tego procesu. Szczegółowe zobowiązania dotyczące przekazywania funduszy i tech-nologii na rzecz powstrzymania globalnego ocieplenia odnoszą się wyłącznie do krajów OECD.

Do realizacji celów konwencji państwa sygnatariusze przyjęły na siebie szereg zobowiązań, które nie zostały sformułowane bezwarunkowo, a ich nie-wypełnienie nie powoduje żadnych sankcji. Kraje uprzemysłowione (państwa rozwijające się i transformujące gospodarkę) wymienione w Załączniku I do Konwencji klimatycznej (tzw. Aneks I)⁷⁴ zobowiązały się do utrzymania emisji gazów cieplarnianych do 2000 roku na poziomie z 1990 roku. W aneksie ujęte

73 M. Pietraś, Międzynarodowy reżim zmian klimatu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, s. 11–12.

74 United Nations Framework Convention on Climate Change, United Nations 1992, http://unfccc.int/files/essential_background/background_publications_htmlpdf/application/

pdf/conveng.pdf (dostęp: 15.04.2016).

zostały 24 państwa należące do OECD, (w tym 15 krajów „starej” Unii Euro-pejskiej) oraz 14 państw w okresie transformacji (w tym Polska)⁷⁵. W Załącz-niku II do Konwencji klimatycznej (tzw. Aneks II) wymieniono najbogatsze kraje ze specjalnymi zobowiązaniami w zakresie transferu technologii oraz po-mocy finansowej. Do tej grupy zaliczono: Australię, Islandię, Japonię, Kanadę, Nową Zelandię, Norwegię, Stany Zjednoczone, Szwajcarię i kraje ówczesnej UE-15. Trzecią grupę stanowiły pozostałe państwa sygnatariusze Konwencji klimatycznej, nieujęte w Załączniku I (tzw. Non-Annex I)⁷⁶. Są to państwa roz-wijające się, w tym bardzo dynamicznie, jak Chiny czy Indie, oraz kraje bardzo słabo rozwinięte⁷⁷. Konwencja klimatyczna uznaje historyczną odpowiedzial-ność krajów rozwiniętych (tj. z Załącznika II) i właśnie na nie nakłada naj-większą odpowiedzialność za przeciwdziałanie zmianom klimatu.

Konwencja klimatyczna przewiduje, że jej sygnatariusze będą się spotykać regularnie na konferencjach państw stron. Konferencje te poświęcone mają być ustalaniu szczegółowych rozwiązań dotyczących wcielania w życie posta-nowień konwencji i planowaniu dalszych, bardziej wiążących przedsięwzięć, zmierzających do ograniczania emisji gazów cieplarnianych. Ramowa Kon-wencja ONZ stała się więc podstawą prawną do prowadzenia działań w imię globalnej solidarności, zmierzających do powstrzymania zmian klimatu po-przez negocjacje między stronami kolejnych sesji Konferencji Stron Konwen-cji (Conference of the Parties – COP) i KonferenKonwen-cji Stron spotykających się w charakterze Stron z protokołu Kioto (Conference of the Parties serving as the meeting of the Parties to the Kyoto Protocol – CMP)⁷⁸. CMP odgrywa rolę swego rodzaju „sekretariatu” służącego realizacji postanowień określonych konwen-cji. COP pełni zatem funkcję najważniejszego organu Ramowej Konwencji, operacjonalizując zapisy konwencji, które mają charakter ogólny. Konwencja klimatyczna podpisana w Rio była bowiem dokumentem ramowym, to znaczy nie zawierała konkretnych zobowiązań, nie nakładała na poszczególne kra-je limitów emisji gazów cieplarnianych ani też nie określała mechanizmów ich egzekwowania. Konferencja COP czuwa zatem nad procesem wdrażania

75 Na liście Aneksu I znajduje się tylko sześć krajów spoza Europy: USA, Japonia, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Turcja.

76 List of Non-Annex I Parties to the Convention, http://unfccc.int/parties_and_observers/

parties/non_annex_i/items/2833.php (dostęp: 15.06.2016).

77 Do krajów rozwijających się zaliczono m.in. tak zaawansowane gospodarki, jak: Korei Południowej, Izraela, Singapuru, bogatych krajów arabskich (np. Kataru, Arabii Saudyjskiej), dynamicznych rynków Ameryki Południowej, w tym m.in.: Chile, Brazylii, Argentyny, Meksy-ku, a także RPA, Chin i Indii, które mają decydujący wpływ na światową emisję CO₂. Znaczna część krajów uznanych za rozwijające się ma wyższy PKB per capita niż Polska.

78 Równolegle z Konferencją COP (stron UN FCCC) odbywają się spotkania stron protoko-łu z Kioto (CMP). Konferencja stron (Conference of the Parties, COP) jest najwyższym organem konwencji UN FCCC, a CMP – najwyższym organem protokołu z Kioto.

postanowień konwencji, a także wypracowuje nowe postanowienia w zakresie ochrony klimatu i redukcji emisji gazów cieplarnianych na świecie⁷⁹.

Pierwsza Konferencja Stron Konwencji (COP) odbyła się w 1995 roku w Berlinie, nie poczyniono jednak wtedy postępu w kwestii dalszych działań (przeciwnie – sygnatariusze Ramowej Konwencji w sprawie Zmian Klima-tycznych (UNFCCC) uchwalili tak zwany mandat berliński, który stwierdzał, że w ramach wspólnej, lecz zróżnicowanej, odpowiedzialności kraje Aneksu I mają przyjmować wiążące cele redukcji emisji, kraje zaś spoza Aneksu I – nie)⁸⁰. Druga Konferencja odbyła się w 1996 roku w Genewie i okazała się bardziej owocna, gdyż przyjęto naukowe konkluzje opublikowane przez IPCC w drugim raporcie (1995) oraz wezwano do wprowadzenia prawnych zobo-wiązań dla wszystkich sygnatariuszy. Głównym wnioskiem ogłoszonym w ra-porcie było wskazanie działalności człowieka jako głównego sprawcy global-nego ocieplenia. Wezwano także do wprowadzenia prawnych zobowiązań dla wszystkich sygnatariuszy. Prawdziwy przełom przyniosła trzecia konferencja (COP3/CMP8) państw sygnatariuszy konwencji w grudniu 1997 roku w ja-pońskim Kioto, podczas której został przyjęty Protokół do Ramowej Konwen-cji NZ w sprawie Zmiany Klimatu (protokół z Kioto). Do paryskiej konferenKonwen-cji COP21 (2015) było to jedyne prawnie wiążące porozumienie ustanawiające zobowiązania krajów rozwiniętych w sprawie ochrony klimatu, a w szczegól-ności zobowiązania do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Protokół z Kioto ostatecznie wszedł w życie 16 lutego 2005 roku, po raty-fikacji przez Rosję (w formule „2 x 55”, tzn. po ratyfikowaniu przez 55 krajów, których łączna emisja dwutlenku węgla była równa lub większa 55% emisji globalnej z 1990 roku)⁸¹. Państwa, które go podpisały i ratyfikowały, podjęły się redukcji emisji sześciu głównych gazów cieplarnianych, w konsekwencji czego, prowadząc politykę gospodarczą (szczególnie w sektorze energetycz-nym), musiały brać pod uwagę swoje międzynarodowe zobowiązania w dzie-dzinie ochrony środowiska. Załącznik A do protokołu wymienił rodzaje ga-zów cieplarnianych (Greenhouse Gas Emission, GHG) i kategorie źródeł ich

79 UN FCCC spowodowała przeniesienie celu ochrony klimatu na narodowe polityki kli-matyczne, a protokół z Kioto stworzył podstawy dla międzynarodowego i regionalnych syste-mów redukcji emisji GHG i handlu uprawnieniami do emisji.

80 Mandat berliński wyłączył z redukcji emisji kraje spoza Aneksu I, w konsekwencji czego przez kolejne lata wykluczono możliwość jakichkolwiek kroków zmierzających do stabilizacji, a w końcu także do zmniejszenia globalnych emisji CO₂. Zrodziło to wątpliwości natury moral-nej, ponieważ wśród krajów spoza Aneksu I jest kilkadziesiąt bogatszych i wyżej rozwiniętych gospodarczo niż część krajów Aneksu I.

81 Kyoto Protocol to The United Nations Framework Convention on Climate Change, UN 1998, http://unfccc.int/resource/docs/convkp/kpeng.pdf (dostęp: 5.07.2016). Formuła „2 x 55”, tj. minimum 55 krajów ratyfikujących konwencję, wytwarzających minimum 55% światowej emisji CO₂.

pochodzenia, a załącznik B kraje, którym przypisano ilościowo określone zobowiązania do ograniczenia lub redukcji emisji tych gazów w latach 2008–

2012 (średnio o 5,2% w skali globu w stosunku do poziomu z 1990 r.)⁸². Limity zostały ustalone po negocjacjach, indywidualnie dla każdego kraju (poziomy redukcji emisji dla poszczególnych krajów różniły się od siebie, zob. tab. 3).

Tab. 3. Kraje aneksu B do protokołu z Kioto i ich cele redukcyjne

Kraj Poziom redukcji

1990–2008/2012 [%]

UE-15^*, Bułgaria, Czechy, Estonia, Łotwa, Lichtenstein, Litwa, Monako, Rumunia,

Słowacja, Słowenia, Szwajcaria –8

Kanada^***, Węgry, Japonia, Polska –6

Chorwacja –5

Nowa Zelandia, Rosja, Ukraina 0

Norwegia +1

Australia +8

Islandia +10

* poszczególne kraje UE miały różne poziomy, ale średnio 8%

** USA nie ratyfikowały protokołu z Kioto

*** W dniu 15 grudnia 2011 r. Kanada odstąpiła od przedłużonego do 2020 r. protokołu z Kioto z dniem 15 grudnia 2012 r.

Źródło: Countries included in Annex B to the Kyoto Protocol for the First Commitment Period and Their Emis-sions Targets, http://unfccc.int/kyoto_protocol/items/3145.php (dostęp: 15.05.2016).

Najbardziej aktywnym i ambitnym aktorem była zrzeszająca uprzemy-słowione kraje Unia Europejska, z postulatem redukcji emisji nawet o 15%⁸³. Spotkało się to jednak ze sprzeciwem Stanów Zjednoczonych obawiających się

82 Protokół z Kioto jako załącznik do UN FCCC zajmuje się emisjami sześciu gazów cie-plarnianych: dwutlenku węgla (CO₂), metanu (CH₄), podtlenku azotu (N₂O), fluorowęglowo-dorów (HFCs), perfluorowęglowofluorowęglowo-dorów (PFCs), sześciofluorku siarki (SF₆). W stosunku do sześciofluorku siarki, fluorowęglowodorów i perfluorowęglowodorów jako bazowy określono rok 1995 rok. W drugim okresie rozliczeniowym po 2012 r. kontrolą objęty został kolejny gaz cieplarniany – trójfluorek azotu (NF₃); jest ich teraz siedem. Metan (CH₄) ma potencjał cieplar-niany 28–30 razy większy niż CO₂, podczas gdy tlenek azotu (N₂O) ma potencjał cieplarniany 265 razy większy niż CO₂. Energy Climate and Change, World Energy Outlook Special Report, International Energy Agency, OECD/IEA 2015, s. 17.

83 Zobowiązania wynikające z protokołu z Kioto UE-15 przyjęła jako jeden skoordynowa-ny blok (chociaż państwa działały na podstawie swoich celów krajowych), zobowiązując się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 8% średnio w latach 2008–2012 w stosunku do roku 1990, podczas gdy pozostałe państwa uprzemysłowione zobowiązały się do redukcji w tym okresie o ok. 5%.

utraty konkurencyjności wobec Chin i innych krajów rozwijających się (m.in.

Indii, Brazylii, Meksyku), na które nie nałożono żadnych limitów redukcji GHG. Całkowitą odpowiedzialność za przyszłe losy klimatu wzięły na siebie kraje rozwinięte, które pozbyły się tak zwanych brudnych przemysłów (m.in.

przemysłu stalowego, chemicznego, wydobywczego), przenosząc je do krajów rozwijających się⁸⁴.

Do protokołu przystąpiły 192 państwa oraz Unia Europejska, jednak państwo o kluczowym znaczeniu dla światowego bilansu emisji CO₂, czyli Stany Zjed-noczone, do chwili obecnej nie ratyfikowały protokołu z Kioto, a wspomniane Chiny (największy emitent CO₂) nie zostały objęte żadnymi zobowiązaniami.

Mechanizmy wspomagające realizację postanowień protokołu z Kioto

Podstawowym elementem protokołu z Kioto są limity emisji gazów cieplar-nianych ustanowione dla uczestniczących w protokole krajów. Limitami emi-sji objęte są uczestniczące w protokole kraje rozwinięte gospodarczo, co zo-bowiązuje je do ograniczenia lub zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych zgodnie z przyjętym zobowiązaniem. Protokół z Kioto wprowadził trzy instru-menty rynkowe: tak zwane mechanizmy elastyczności (flexibility mechanisms), wspierające wywiązanie się krajów stron Załącznika I Konwencji klimatycznej z zobowiązań redukcyjnych:

• międzynarodowy handel emisjami (International Emission Trading, IET – art. 17 protokołu z Kioto);

• mechanizm wspólnych wdrożeń (Joint Implementation, JI – art. 6 pro-tokołu z Kioto);

• mechanizm czystego rozwoju (Clean Development Mechanism, CDM – art. 12 protokołu z Kioto).

Mechanizmy te stanowią uzupełnienie działań krajowych i pozwalają osiągnąć pożądaną redukcję emisji GHG w skali globalnej w drodze wymiany tak zwanych jednostek Kioto (AAU, ERU, CER, RMU) między stronami Kon-wencji klimatycznej⁸⁵. Dwa pierwsze mechanizmy są skierowane do krajów z Załącznika I: międzynarodowy handel emisjami oraz mechanizm wspólnych wdrożeń (realizowane w ramach wyznaczonych limitów emisji). Trzeci me-chanizm – CDM – daje natomiast możliwość również krajom rozwijającym się (spoza Załącznika I) udziału w rynku węglowym⁸⁶.

84 A. Ciattoni, Y. Veyret, Géographie et géopolitique des énergies, ser. Initial, Hatier, Paris 2007, s. 196–197.

85 P. Dombrowicki, A. Gałan, I. Zborowska, Mechanizmy rynkowe i pozarynkowe po 2012 roku, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), Warszawa 2012, s. 5.

86 Ibidem, s. 5.

Międzynarodowy handel emisjami. Międzynarodowy handel emisjami pozwala na obrót jednostkami przyznanej emisji gazów cieplarnianych (tzw.

AAUs)⁸⁷. Kraje z zobowiązaniami wynikającymi z protokołu z Kioto mogą kupo-wać jednostki emisji od innych krajów z zobowiązaniami i użykupo-wać ich na rzecz osiągnięcia swoich krajowych limitów emisyjnych. Instrument ten pozwala na sprzedaż nadwyżek uprawnień do emisji innym uczestnikom rynku (krajom lub przedsiębiorstwom). Działalność ta prowadzona jest za pomocą odpowiednich giełd, gdzie podmioty mogą sprzedawać lub skupować uprawnienia (na wzór akcji). W ten sposób redukcja dokonuje się w miejscu najbardziej opłacalnym z ekonomicznego punktu widzenia. Przedsiębiorstwo samo decyduje o tym, czy podjąć inwestycje redukujące emisję lub dokonać zakupu na wolnym ryn-ku uprawnień do emisji. Mechanizm handlu emisjami jest tak skonstruowany, że oferuje mniejszą ilość uprawnień od rzeczywistej emisji, tak by wymusić na uczestnikach zakładaną redukcję. Funkcjonujące (regionalne) systemy handlu emisjami w 2014 roku pokrywały tylko 3,7 Gt (11%) światowych emisji CO₂ związanych z produkcją energii (średnia cena ok. 7 dol./t CO₂)⁸⁸.

Międzynarodowy system handlu emisjami był dyskutowany między na-ukowcami i politykami od 1989 roku, ale pojawił się jako realna opcja po-lityczna dopiero w międzynarodowych negocjacjach UNFCC w połowie lat 90. XX wieku (COP w Berlinie w 1995 r.). Mechanizmy rynkowe wydawa-ły się rozwiązaniem kompromisowym między stanowiskiem przemysłu nie-chętnym do akceptowania jakichkolwiek obowiązkowych celów emisyjnych a oczekiwaniem społeczeństwa do wprowadzenia polityk kontrolno-zarząd-czych w dziedzinie środowiskowej i ochrony klimatu. Początkowo propozycja schematu emisyjnego spotkała się ze sprzeciwem rządów europejskich, które nie miały doświadczenia z tego rodzaju instrumentem i postrzegały go jako

„licencję na zanieczyszczanie”. Ostatecznie mechanizmy elastyczności zostały ujęte w protokole jako kompromis między Stanami Zjednoczonymi i Europą.

Europa zaakceptowała handel emisjami, a Stany Zjednoczone zgodziły się na wiążące międzynarodowe cele redukcji emisji GHG⁸⁹. Kraje rozwijające się, z wyjątkiem Brazylii, nie wspierały handlu emisjami, dopiero później ich sta-nowisko uległo zmianie, gdy mechanizmy CDM zaczęły transferować fundu-sze i technologie, szczególnie do rosnących gospodarek.

87 AAU – Assigned Amount Unit (jednostka przyznanej emisji, umowna jednostka przyzna-nych praw do emisji gazów cieplarniaprzyzna-nych; 1 AAU = 1 t ekw. CO₂). Stany Zjednoczone zakupiły w ten sposób wiele uprawnień i w ten sposób zmniejszyły emisję CO₂, choć nie w swojej gospo-darce, a zakupując uprawnienia od innych. Mechanizm zakłada wymóg utrzymania rezerwy tzw.

CPR (Commitment Period Reserve), aby zapobiec wyprzedaniu zbyt dużej ilości jednostek i wy-eliminowaniu ryzyka braku wywiązania się z zobowiązań redukcyjnych przez kraj sprzedający.

88 Energy Climate and Change..., s. 23.

89 R. Falkner, The Handbook of Global Climate and Environment Policy, Wiley-Blackwell 2013, s. 476–477.

Pomimo początkowego sprzeciwu UE jako pierwsza zaprojektowała i wpro-wadziła system handlu emisjami, opracowany na podstawie doświadczeń bry-tyjskich. Pod wpływem BP firmy naftowe i energetyczne zobaczyły możliwość wprowadzenia handlu emisjami na europejska agendę, gdyby Wielka Brytania stała się pionierem w tym zakresie. Stąd utworzono UK emission trading group przy wsparciu rządu, co pozwoliło na rozwinięcie UK ETS, który zaczął działać w 2002 roku⁹⁰. Wsparcie korporacji dla systemu handlu emisjami było głównie motywowane obawami o wprowadzenie podatku węglowego i przeciwdziała-niu jego kosztom. Komisja opublikowała w maju 1992 roku komunikat Strate-gia Wspólnoty na rzecz redukcji emisji dwutlenku węgla i poprawy efektywności energetycznej⁹¹, w którym zamieściła propozycję wprowadzenia połączonego europejskiego podatku od emisji dwutlenku węgla z emisji energii, ale niewiel-ka, choć zdeterminowana, grupa państw w Radzie (Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania, Grecja i Portugalia) zablokowała tę inicjatywę⁹². Wprawdzie idea opodatkowania emisji upadła na początku lat 90. XX wieku na skutek opozycji biznesu, to jednak wśród przedsiębiorstw zaistniała świadomość woli politycz-nej wprowadzenia obowiązkowych regulacji klimatycznych w UE⁹³.

Początkowo UE była za wprowadzaniem polityk nadzorowania i kontro-li oraz wspierała podatek węglowy ze względu na siłę ruchów ekologicznych w Europie, ale także na preferencje prawne koordynowanych kontynentalnych gospodarek rynkowych. Stany Zjednoczone preferowały natomiast schema-ty ETS, opierając się na sukcesie krajowego programu handlu dwutlenkiem siarki (SO₂) w sektorze energetycznym. Firmy energetyczne i przemysłu ener-gochłonne postrzegały handel emisjami jako narzucający na nie niższe kosz-ty w porównaniu z podatkiem węglowym. Wczesna kampania – wspierają-ca handel emisjami przez takie firmy, jak BP – była jednak wprost kampanią skierowaną przeciwko podatkowi węglowemu (firmy wybrały mniejsze zło).

90 Ibidem, s. 477–478.

91 A Community Strategy to Limit Carbon Dioxide Emissions and Improve Energy Efficiency, 13 May 1992, http://europa.eu/rapid/press-release_P-92-29_en.htm (dostęp: 15.03.2012).

92 A. Jordan, D. Huitema, H. van Asselt, Climate Change Policy..., s. 9; R.K.W. Wurzel, J. Connely, The European Union as a Leader in International Climate Change Politics, UACES, Routledge, London–New York 2011, s. 78. W października 1992 r. KE zaprezentowała raport Energy Consequences of the Proposed Carbon/Energy Tax na temat konsekwencji wprowadze-nia podatku węglowego. Komisja podkreśliła, że sam podatek powinien być połączony z inny-mi elementainny-mi strategii (przede wszystkim programainny-mi oszczędnościowyinny-mi i efektywnością energetyczną oraz wykorzystaniem OZE), ale Rada odstąpiła od jego wdrożenia. T. Młynarski, Francja w procesie uwspólnotowienia bezpieczeństwa energetycznego i polityki klimatycznej Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013, s. 250–251.

93 W połowie lat 90. XX w. Francuzi zaproponowali podatek od emisji dwutlenku węgla związany z zawartością węgla w paliwie (nie z ilością generowanej energii), postulując, by został on wprowadzony we wszystkich krajach UE, koalicja kilku krajów zwolenników takiego rozwią-zania szybko się jednak rozpadła.

Dodatkowo w UE w przypadku handlu emisjami część pozwoleń była przy-dzielana darmowo, co było oceniane jako kompensata, która miała przeciw-działać zjawisku carbon leakage.

W 2003 roku w Chicago Climate Exchange ustanowiono pierwszy sche-mat handlu emisjami w stanach Zjednoczonych. W tym samym roku kilka północno-wschodnich stanów zdecydowało o ustanowieniu regionalnego sy-stemu handlu emisjami (późniejsza Regional Greenhouse Gas Initiative, która zaczęła działać od 2009 r.)⁹⁴. Żadna z tych inicjatyw nie okazała się dużym sukcesem. Podobne trendy przyjmowania krajowych systemów handlu emi-sjami występują w Nowej Zelandii, Australii, i Japonii. Nowa Zelandia była pierwszym krajem poza Europą, który wprowadził obowiązkowy, obejmujący całą gospodarkę schemat handlu emisjami. Australia w 2012 roku wprowa-dziła podatek węglowy jako pierwszy krok, z zamiarem przejścia do handlu emisjami w 2015 roku (później program ten został zawieszony). Japonia wpro-wadziła w 2008 roku dobrowolny próbny schemat handlu emisjami będący pilotem do pełnego programu. W marcu 2010 roku rząd zaproponował ustawę (Basic Act on Global Warming Countermeasures), która przewiduje wprowa-dzenie obowiązkowego schematu handlu emisjami i podatku węglowego oraz taryf gwarantowanych dla OZE (indywidualny program wprowadza Tokio)⁹⁵. Inne kraje pracujące nad tym systemem to Chiny, Meksyk i Korea Południowa, a także Norwegia, Szwajcaria i Chile.

W UE rozwój systemów ETS spowodował obawy o fragmentację regula-cyjną UE, co mogłoby zniszczyć korzyści wynikające z integracji rynku we-wnętrznego i polityki środowiskowej. Urzędnicy byli świadomi, że akceptacja systemu handlu emisjami była ceną, jaką UE musiała zapłacić, by Stany Zjed-noczone, które mimo że nie ratyfikowały protokołu z Kioto, wdrażały działa-nia na rzecz ograniczedziała-nia redukcji emisji GHG. KE miała odrębne motywy wspierania rozwoju ETS w postaci poprawy bezpieczeństwa energetycznego przez zwiększenie udziału energetyki odnawialnej w ogólnym bilansie państw członkowskich UE oraz korzyści ekonomicznych w uzyskaniu przewagi przez nowoczesne technologie energetyczne, a także zwiększenia własnej władzy (funkcja inicjująca) w obszarze kompetencji dzielonych (środowisko)⁹⁶.

Mechanizm wspólnych wdrożeń. Mechanizm wspólnych wdrożeń (Joint Implementation – JI) ma na celu współpracę stron konwencji w zakresie wspólnych inwestycji celem zredukowania emisji. Polega na realizacji przez

94 R. Falkner, The Handbook..., s. 478–479.

95 Tokio wdrożyło system cap and trade w 2010 r. (95% emisji Tokio związane jest z energe-tyką), a system ETS skierowany został głównie do dużych jednostek biznesowych. H. Roppongi, The Role of Sub-national Actors in Climate Change Policy: The Case of Tokio, Noters de l’IFRI, June 2016.

96 T. Młynarski, Francja w procesie..., s. 244–245.

rozwinięte kraje wymienione w Załączniku I do Konwencji klimatycznej pro-jektów redukujących emisję gazów cieplarnianych w innym kraju wymienio-nym w Załączniku I do Konwencji klimatycznej. Państwo gospodarz (gospo-darz projektu) zyskuje przyjazne dla środowiska, nowoczesne technologie, a państwo inwestor otrzymuje jednostki redukcji emisji (Emission Reduction Unit, ERU) uzyskane w wyniku realizacji projektu na terenie państwa-gospo-darza⁹⁷. ERU generowane w okresie 2008–2012 i mierzone w tonach ekwiwa-lentu emisji CO₂ (1 ERU odpowiada 1 t CO₂) zaliczano na poczet osiągnięcia własnych limitów emisji lub mogły być przedmiotem handlu. Mechanizm ten został pomyślany tak, by pozwolić państwom uprzemysłowionym na inwesto-wanie w przedsięwzięcia ograniczające emisję gazów cieplarnianych w pań-stwach rozwijających się. W ten sposób kraje rozwinięte mogłyby wywiązać się z obowiązku ograniczania globalnych emisji, unikając kosztownych i niepopu-larnych przedsięwzięć związanych z ograniczaniem emisji własnego przemy-słu z równoczesną promocją na rynkach trzeciego świata swoich technologii.

Podejście krajów Południa było bardziej wstrzemięźliwe, gdyż obawiano się,

Podejście krajów Południa było bardziej wstrzemięźliwe, gdyż obawiano się,