70 NURKÓW.
2.
MARINA DE GUERRA DEL PERU
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2020
142
a nawet kilkanaście dób. Natomiast systemy nurkowe przeznaczone na małe i średnie głębokości praktycz-nie mogą być użyte w czasie liczonym w godzinach i nie wymagają relatywnie wysokich nakładów na utrzymanie ich w gotowości do działania.
Ograniczenia w pracy nurków ratownictwa na śred-nich i dużych głębokościach są związane z warunka-mi dekompresyjnywarunka-mi. Podczas nurkowań krótko-trwałych nurek może być wprowadzony powtórnie do akcji po pewnym czasie, nawet jeśli wykorzystał limit nurkowań powtarzalnych lub powinien odbyć nakazaną przerwę między kolejnymi nurkowaniami głębinowymi. System tabel awaryjnych nie jest roz-wiązaniem docelowym. Jest on niezbędny dla dzia-łających w akcjach ratowniczych nurków, podczas których nie stosuje się podstawowych procedur de-kompresyjnych. Tabele dekompresyjne do nurkowań awaryjnych nie są sprawdzone w praktyce, obliczane są tylko niekiedy dla nierealnych warunków, np. dla czterogodzinnego pobytu pod wodą, determinowa-nego izolacją skafandra nawet w wodzie o średniej temperaturze.
Drugim ograniczeniem dekompresyjnym jest techniczna możliwość realizacji dekompresji i re-kompresji leczniczej w komorach dekompresyjnych sytemu nurkowego. Komora ma z zasady dwa lub trzy przedziały przeznaczone dla ekipy liczącej 2–3 nurków. Jeśli zapełnimy dekompresowanymi nurka-mi przedziały komory, to nie zapewnimy dalszego ciągu nurkowań koniecznych dla powodzenia prowa-dzonej akcji.
Kolejnym ograniczeniem dla nurkowań krótkotrwa-łych na średnich i dużych głębokościach jest czas.
Jeśli wydłużymy nawet o kilka minut pobyt nurka na głębokości, wydłużymy też niewspółmiernie długo dekompresję, co z kolei obniży możliwości technicz-nej realizacji dekompresji dla następtechnicz-nej tury nurków.
UDZIAŁ W RATOWANIU ZAŁOGI OKRĘTU PODWODNEGO
Jedną z najsłynniejszych była akcja ratowania zało-gi amerykańskiego okrętu podwodnego „Squalus”
w sierpniu w 1939 roku. Jej sukces był wynikiem działań nurków i pozytywnego splotu wydarzeń.
Okręt zatonął blisko portu, w którym w natychmiasto-wej gotowości znajdował się okręt ratowniczy z dzwo-nem ratowniczym na pokładzie. Nurek po zejściu pod wodę podłączył linę z dzwonu ratowniczego do przy-lgni włazu ratowniczego okrętu będącego na głęboko-ści 74 m. Podczas nurkowania zastosowano ekspery-mentalną w tym czasie mieszaninę helową.
Druga nie w pełni udana akcja to uratowanie zało-gi peruwiańskiego okrętu podwodnego „Pacocha”
(fot. 2) w 1988 roku. Jednostka zatonęła na głęboko-ści 43 m po zderzeniu ze statkiem na podejgłęboko-ściu do portu Calao. Szybka mobilizacja nurków ratownictwa pozwoliła na względnie sprawne udzielenie pomocy 23 członkom załogi, którzy ratowali się metodą swo-bodnego wypłynięcia. W akcji trwającej prawie dobę
brało udział 70 nurków. Ten przykład wskazuje na ważną rolę nurków w ratowaniu załogi okrętu pod-wodnego, gdy nie używamy do tego celu pojazdu ra-towniczego.
We współczesnych systemach ratowania załóg okrętów podwodnych wykorzystuje się pojazdy ra-townicze. Eliminują one działanie nurków ze względu na czas mobilizacji i ograniczenia fizjologiczne zwią-zane z większymi głębokościami, na których te okrę-ty operują. Jednym z ich przedstawicieli jest pojazd ratowniczy NATO Submarine Rescue System (NSRS – fot. 3), który wszedł do służby w 2006 roku. Może on pracować przy wietrze o prędkości 40 w. i fali o wysokości 5 m. Trym (nachylenie zatopionego okrętu) od pionu, przy którym pojazd może się przy-łączyć do zatopionego okrętu, nie może przekraczać 60° (w danych zapomniano o przechyle, który rów-nież jest możliwy). Maksymalne zanurzenie pojazdu ratowniczego to 610 m. Jego operatorzy muszą mieć kwalifikacje nurków. Podczas transferu w warunkach podwyższonego ciśnienia załogi okrętu podwodnego do pojazdu i z pojazdu do komory dekompresyjnej konieczna jest asysta i pomoc nurków. Do tego najbar-dziej odpowiedni są nurkowie ratownictwa, na któ-rych ciąży obowiązek obsługi komory dekompresyj-nej od wewnątrz – nie tylko podczas ewentualnych procedur leczniczych.
Ratownicze pojazdy podwodne mają tę wadę, że bezpiecznie mogą operować od głębokości 40–50 m, gdyż siła ich przyssania do przylgni okrętu podwod-nego jest zależna od ciśnienia otoczenia i jest tym większa, im większa jest głębokość. Jakich sił i środ-ków użyjemy, gdy okręt podwodny ulegnie awarii na mniejszych głębokościach, pokazała akcja ratowania jednostki „Pacocha”. Nurkowie ratownictwa w takim wypadku będą wykorzystani do zabezpieczenia me-tody ratowania załogi okrętu podwodnego przy udziale sił ratowniczych, tzn. wydobycia z użyciem dźwigów lub pontonów czy zabezpieczania i przygo-towania akcji samoraprzygo-towania się załogi metodą swo-bodnego wypłynięcia.
Utrzymanie w gotowości sił i środków ratowni-czych jest bardzo kosztowne. Ratowanie okrętu podwodnego w wielu wypadkach jest zadaniem na skalę międzynarodową. O potencjale ratowniczym świadczy potencjał przedsiębiorstw usług podwod-nych danego państwa, gdyż ma przygotowaną tech-nikę i doświadczonych w codziennej pracy nurków, którzy w razie potrzeby mogą brać udział w akcji ratowniczej.
SPRZĘT NURKOWY
Nurkowie ratownictwa generalnie są wyposażeni w sprzęt stosowany w przemyśle offshore, który spraw-dził się w trudnych warunkach i jest przeznaczony do podwodnych prac ciężkich i w środowisku agresyw-nym. Sprzęt ten musi także być odporny na zagrożenia związane z zanieczyszczeniami przemysłowymi. Pod-stawowy sprzęt oddechowy nurka ratownictwa jest
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2020
143
sprzętem przewodowym, chociaż do prac lekkich może on używać sprzętu autonomicznego.
Skafandry o zmiennej objętości są wykonane z wie-lu powłok o dużej wytrzymałości i odporności na śro-dowisko wodne (klasy Heavy Duty lub Professional).
Skafander i wyposażenie dodatkowe pozwalają rów-nież na użycie sprzętu lekkiego i ciężkiego do pracy w pozycji zbliżonej do pionowej. Sprzęt do nurkowań głębinowych i saturowanych musi być przystosowany do współpracy z dzwonem nurkowym oraz do ogrze-wania skafandra.
Zestaw sprzętu nurka ratownictwa powinna cecho-wać ergonomia, by można było w nim pracocecho-wać w każdej porze roku, zarówno w temperaturach ujem-nych, jak i podczas upałów, stosownie do odpowiada-jącej temperatury wody w strefie powierzchniowej.
W WOJSKACH LĄDOWYCH
Nurkowie w tym rodzaju sił zbrojnych są skupieni w pododdziałach wojsk inżynieryjnych, a ich zadania zarówno w czasie pokoju, jak i wojny są podobne do zadań nurków ratownictwa. Swoje zadania wykonują na małych i średnich głębokościach. Działają oni w specjalnościach nurków minerów i nurków zwia-dowców. Ich główne obowiązki to:
– rozpoznawanie przeszkód wodnych;
– sprawdzanie i oczyszczanie z min oraz z szkód podwodnych rejonów budowy mostów, prze-praw promowych oraz desantowych;
– zabezpieczanie pokonywania przeszkód wodnych przez pododdziały innych rodzajów wojsk;
– usuwanie i niszczenie przedmiotów wybucho-wych i niebezpiecznych;
– wydobywanie zatopionej techniki bojowej;
– udział w likwidacji zniszczeń infrastruktury wodnej;
– zapewnienie okrętom warunków do manewrowa-nia oraz stworzenie im warunków do załadunku na nie desantu.
Nurkowie ci wykonują zadania nie tylko w obrębie zbiorników wodnych, wspierają także zgrupowania wojsk realizujące zadania w tym środowisku. W cza-sie pokoju do najbardziej spektakularnych zadań nale-ży usuwanie i unieszkodliwianie przedmiotów wybu-chowych i niebezpiecznych, również tych znajdują-cych się pod wodą.
Nurkowie wojsk inżynieryjnych zawsze zanurzają się z improwizowanych stanowisk, które mogą być na brzegu, łodzi, pontonów lub PTS. Ich podstawowe za-bezpieczenie techniczne i medyczne również jest ru-chome. Te uwarunkowania narzucają specyficzną or-ganizację, uwzględniającą przeszkody i brak wizual-nej łączności między stanowiskami ekipy nurkowej.
Bazy nurków są umieszczone na środkach mobilnych.
Nurków wojsk lądowych szkoli się uwzględniając zadania podobne do tych wykonywanych w marynar-ce wojennej, z wykorzystaniem podobnego sprzętu i wyposażenia. Szkolenie to ma na celu przygotowa-nie specjalistyczne nurków lądowych i polega na
opa-nowaniu techniki nurkowania z wykorzystaniem róż-nego rodzaju aparatów oddechowych. Poznają oni także właściwości i klasyfikację podwodnych zapór, metody ich poszukiwania i rozbrajania oraz sposoby likwidacji różnorodnych środków bojowych pod wo-dą, wykonywania różnych prac podwodnych z uży-ciem narzędzi i urządzeń mechanicznych, spawania i cięcia metali, obsługi narzędzi pneumatycznych, be-tonowania oraz wykonywania innych prac remonto-wych przy urządzeniach hydrotechnicznych.
Aby przygotować nurków wojsk lądowych, trzeba zapoznać ich z techniką wojsk inżynieryjnych. Nurko-wie z wybranych jednostek współpracują również z jednostkami marynarki wojennej podczas ćwiczeń i operacji desantowych, będąc w składach brzego-wych grup ewakuacyjno-ratowniczych (BGER).
REFLEKSJE
Ogólny trend, by zwiększyć bezpieczeństwo wyko-nywania zadań, zastępując żołnierzy inteligentnymi robotami i urządzeniami, jest na etapie wczesnego ich rozwoju. Jednak całkowite wyeliminowanie nurków to odległa przyszłość. Naturalne jest, że rozwój środków walki będzie wymuszał nowe podejście do prowadze-nia działań bojowych i procedury ich zabezpieczeprowadze-nia, w tym i działań nurków. Udoskonalenia i postęp w nurkowaniu dla celów militarnych będą realizowa-ne w trzech dziedzinach: medycyny, organizacji i techniki. Technika będzie nadawała kierunki i tempo pozostałym dwóm dziedzinom. Ważnym problemem będzie, czy te dwie dziedziny nadążą za postępem technicznym.
Uważam, że ten trend będzie się pogłębiał, szcze-gólnie w tak mało elastycznych strukturach jak siły zbrojne. Rewolucyjne zmiany w nurkowaniu i wypo-sażeniu nurka w siłach zbrojnych są wykorzystywane w sposób ewolucyjny, co jest zarówno zaletą, jak i wadą takiego podejścia. n
CROWN COPYRIGHT
3.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 6 / 2020