Wietnamska Armia Ludowa

Wietnamska Armia Ludowa dość często w literaturze przedmiotu była postrzegana przez pryzmat akcji podejmowanych wspólnie z siłami partyzanckimi Viet Congu w Republice Wietnamu. Pomimo tego, nie należy jej utożsamiać z formacjami stricte partyzanckimi, których struktury wykrystalizowały się w latach 60 XX wieku. Żołnierze wchodzący w skład Wietnamskiej Armii Ludowej podejmowali działania konwencjonalne, czego przejawem była jedna z największych ofensyw północnowietnamskich skierowanych przeciwko najważniejszym centrom Południowego Wietnamu w ramach ofensywy Tet61.

DRW w czasie II wojny indochińskiej starała się rozbudowywać siły lądowe, które miały stać się przeciwwagą dla rosnącego potencjału militarnego Amerykanów w Azji Południowo – Wschodniej. Z tego względu w ograniczonym zakresie rozbudowywano siły powietrzne Wietnamskiej Armii Ludowej oraz jej siły morskie. Określenie potencjału militarnego, jakim dysponował głównodowodzący sił północnowietnamskich gen. Vo Nguyen Giap, możliwe będzie jedynie przez przytoczenie wartości szacunkowych. Zaprezentowane dane w dużej mierze opierają się na źródłach amerykańskich. Należy je przyjmować z dozą krytycyzmu. Liczby ukazują pewne tendencje rozwojowe, jakie ujawniły się w szeregach wietnamskiej armii. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wykorzystaniem owych informacji jest deficyt źródeł wietnamskich, bez których nie sposób jednoznacznie określić potencjału militarnego DRW.

Według generała Westmorleanda siły zbrojne Demokratycznej Republiki Wietnamu liczyły 490,00062. W ich skład miały odpowiednio wchodzić siły lądowe oscylujące wokół 250,000, zgrupowane w 40 pułków piechoty, na których wyposażeniu znajdowało się 100 czołgów i 3,000 dział przeciwlotniczych oraz siły morskie, których potencjał oszacowano na 2,750 ludzi. Jednostki dla realizacji skonkretyzowanych zadań dysponowały 34 kutrami

59 IPN Ka 0103/65, Rozwój działań…, k. 129.

60 R. G. Charlton, Zapiski z Wietnam, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”, 4(56), lipiec-sierpień, Warszawa 1967, s. 71.

61 Więcej na temat ofensywy Tet w kolejnych podrozdziałach. 62 IPN BU 01334/547/4, Zbiór wiadomości…, k. 20.

51 torpedowymi. Siły powietrzne stanowiło 3,500 żołnierzy w kraju i 800 odbywających przeszkolenie w Związku Radzieckim. Należy również wspomnieć o licznych siłach milicji zasilających szeregi sił regularnych, których szacowano na 230,000 63.

W jednym z raportów odnoszących się do potencjału militarnego żołnierzy północnowietnamskich tj. North Vietnamese Military Potential For Fighting in South Vietnam oszacowano, że siły Północnego Wietnamu wynosiły trochę ponad 400,000⁶⁴ . Dokonując określenia poziomu militarnego w odniesieniu do Demokratycznej Republiki Wietnamu stwierdzono, iż siły lądowe liczyły od 345,000—427,000, siły powietrzne 3,500-5,000, natomiast siły morskie 2,500-300065.

Siły konwencjonalne DRW udzielały dużego wsparcia partyzantom z południa czego przejawem była wzmożona dostawa sprzętu, uzbrojenia praz personelu militarnego. Siły na Południu Wietnamu oscylowały wokół 260,00 do 280,000 z czego 38,000 stanowili żołnierze Północnego Wietnamu, 63,000 siły regionalne i lokalne Viet Congu i 100,000 – 120,000 siły partyzanckie66. Dane te wskazują na duże zaangażowanie sił północnowietnamskich w akcje niekonwencjonalne podejmowane na terytorium Republiki Wietnamu.

Armia Demokratycznej Republiki Wietnamu podlegała Sztabowi Generalnemu WAL oraz Komitetowi Obrony Narodu. Do zadań priorytetowych, jakie stawiano przed żołnierzami północnowietnamskim należały działania wspierające partyzantów, szczególnie w aspekcie szkoleniowym. Owe treningi miały na celu doprowadzenie do profesjonalizacji sił Viet Congu. Relacje pomiędzy Armią Północnego Wietnamu, a Viet Congiem były złożone i bardzo głębokie67. Nie należy zapominać, iż Północny Wietnam zaczął wysyłać oddziały regularne już w 1958 r.68.

Dywizje piechoty (su doan von binh) składały się z 9,600 żołnierzy, zorganizowanych w trzy regimenty oraz batalion artylerii⁶⁹. Natomiast według danych zaprezentowanych przez wywiad wojskowy PRL, w skład dywizji DRW wchodziło od 6,000 do 8,000 ludzi, a jeśli wziąć pod uwagę także oddziały zaopatrzenia to owa liczba wzrastała do 11,000. Niżej w strukturze znajdował się pułk piechoty składający się z 3 batalionów, który z kolei liczył

63 Ibidem, k. 20.

64 National Intelligence Estimate, Number 14.3-66, North Vietnamese Military Potential, for Fighting in South

Vietnam, 7 July 1966, s. 1, https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/DOC_0000013189.pdf, [dostęp

25.05.2018]. 65 Ibidem, s. 6. 66 Ibidem, s. 1.

67 G. Rottman, North Vietnamese Army soldier 1958-1975, Great Britain, 2009, s. 6. 68 Ibidem, s. 6.

52 3 kompanie i kompanie wsparcia ogniowego⁷⁰. Artyleria dywizji w swoich szeregach miała dywizjon 120 mm moździerzy, dywizjon dział odrzutowych oraz dywizjon przeciwlotniczy71.

Siły regularne armii północnowietnamskiej dysponowały kilkoma rodzajami batalionów, które ze względu na powierzone działania uległy specjalizacji. Należały do nich bataliony rozpoznawcze, zaopatrzeniowe, medyczne, inżynieryjno saperskie, łączności. Bataliony rozpoznawcze miały za zadanie dokonywać misji o charakterze zwiadowczym szczególnie na terenach znajdujących się pod protekcją nieprzyjaciela. Bataliony zaopatrzeniowe czuwały nad zapewnieniem odpowiedniej ilości żywności, sprzętu organizując całe zaplecze logistyczne72. Batalion medyczny organizował ruchomy szpital polowy, który stanowił dywizyjny punkt medyczny przeznaczony dla ciężko rannych73. Do głównych zadań batalionu inżynieryjno- saperskiego należała konstrukcja schronów i różnego typu umocnień. Natomiast batalion łączności był głównym środkiem łączności pomiędzy kompaniami a dowodzeniem batalionu byli gońcy⁷⁴. Sposób utrzymywania łączności, mający charakter archaiczny, nie przyczynił się w sposób pozytywny do uelastycznienia dowodzenia i jednocześnie zapewnienia odpowiedniego poziomu przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi związkami taktycznymi wchodzącymi w skład Wietnamskiej Armii Ludowej. Taki przepływ informacji następował dopiero na wyższym szczeblu organizacji armijnej, mianowicie na linii pułk – dywizja, co jednocześnie uniemożliwiało kontakt z mniejszymi jednostkami jakim były bataliony.

Żołnierz służący w siłach regularnych Demokratycznej Republiki Wietnamu w pierwszej kolejności był poddawany politycznej indoktrynacji, która miała na celu zaszczepienie w nim ducha walki o ojczyznę. Młodzi mężczyźni wstępując do sił militarnych musieli być przygotowani na daleko idące poświęcenie dla dobra ojczyzny, co przewidywała północnowietnamska teoria wojny, która opierała się na ideologii Mao Tse75 Tunga ⁷⁶. Mężczyźni (…) byli zdolni do każdego poświęcenia nawet życia dla rewolucji77. Nie należy zapominać, iż w skład armii Północnego Wietnamu wchodzili także dawni żołnierze Viet Minhu (…) około 90,000 przegrupowało się w Północnym Wietnamie⁷⁸. Wstępowanie

70 Dane na podstawie: IPN BU 2603/7706, Zbiór wiadomości…, k. 24. Owe liczby odnoszą się do organizacji 3 Dywizji Demokratycznej Republiki Wietnamu.

71 Dane na podstawie: IPN BU 2603/7706, Zbiór wiadomości…, k. 25.

72 Więcej na temat zaplecza logistycznego, systemu logistycznego oraz związanych z nich problemów w pozycji: L. J. Burton, North Vietnam’s Military Logistic System: Its Contribution To The War, 1961-1969, Kansas, 1977. 73 IPN BU 2603/7706, Zbiór wiadomości…, k. 26.

74 Ibidem, k. 26.

75 Teoria Vo Nguyen Giapa – dau tranh patrz w podrozdziale: wojna francusko-wietnamska w latach 1946 1954. 76 J. L. Burton, op. cit., s.15.

77 National Intelligence Estimate…, k. 9. 78 J. L. Burton, op. cit., s. 38.

53 w szeregi armii odbywało się na zasadzie zaciągu ochotniczego. Częściowa mobilizacja mężczyzn w wieku 18-25 lat, doprowadziła do tego, iż szeregi armii zasiliło prawie 700,000 rekrutów. Kiedy owe widełki obniżono z 18 do 17 lat oraz powiększono z 25 do 30 potencjał mobilizacyjny wzrósł o dodatkowe 500,000. Co łącznie dawało 1,2 miliona potencjalnych żołnierzy79 zdolnych stawić czoła przeciwnikowi. Zatem koła polityczne w DRW nie musiały zaprzątać sobie głowy ewentualnym brakiem ochotników, którzy chcieli dokonać wyzwolenia kraju spod kontroli Amerykanów.

Po zaciągu do wojska następowały szkolenia, które przeprowadzano w kilku przygotowanych do tego celu centrach. Podstawowy trening trwał 2-3 miesięcy. Trening w zakresie infiltracji 6 miesięcy. Trening specjalny ponad rok⁸⁰. W trakcie szkolenia rekrut⁸¹ uczył sie przede wszystkim dyscypliny, musztry, sztuki kamuflażu, salutowania, posługiwania się bronią, aby móc poradzić sobie w każdej sytuacji. Szacuje się, że dywizja NVA była zdolna do trenowania 4,500-6,000 mężczyzn co każde 3 miesiące. Prawdopodobnie 18,000-24,000 przez rok82. Należy zaznaczyć, że siły północnowietnamskie dysponowały przede wszystkim bronią zdobyczną, która pochodziła z II wojny światowej.

W początkowym okresie funkcjonowania, nie występowała żadna standaryzacja uzbrojenia, co powodowało trudności przede wszystkim w przeszkalaniu żołnierzy w zakresie posługiwania się bronią, w tym także bronią kombinowaną. Ponadto występowały trudności jeśli chodzi o różnokalibrowe pociski, które nie miały charakteru jednolitego i nie pasowały do każdej broni. Sytuacja ulegała poprawie w 1960 roku. Wtedy na większą skalę zaczęto posługiwać się sowieckim SKS kalibru 7,62 mm, AK 47 kalibru 7,62 mm i jego chińskiego odpowiednika typ 56, polskiego PMK⁸³, bułgarskiego AMD.

Gratyfikacje pieniężne związane z działaniami w ramach struktury wojskowej były bardzo niskie. Otóż zwykły szeregowiec mógł liczyć jedynie na żołd w wysokości 6 dongów. Sierżant znajdując się wyżej w strukturze otrzymywał 12 dongów. Czynnikiem, który

79 Dane na podstawie: National Intelligence Estimate…, k. 4-5. 80 Ibidem, s. 9.

81 Umundurowanie żołnierza Wietnamskiej Armii Ludowej w początkowym okresie miało kolor brązowy, określany jako khaki. W związku z teatrem działań na którym występowała bujna roślinność postanowiono zmienić kolor uniformów w 1966 roku. Kolor brązowy zastąpił kolor zielony. Owe działania miały na celu zapewnić siłom regularnym Demokratycznej Republiki Wietnamu odpowiedni kamuflaż. W czasie szkolenia najczęściej noszono rzeczy cywilne. W plecaku żołnierza Demokratycznej Republiki Wietnamu znajdował się zapasowy uniform, zapasowa bielizna, sandały Ho Chi Minha, narzuta przeciwdeszczowa, hamak, śpiwór, siatka chroniąca przed moskitami, szczoteczka do zębów, pasta, mydło, grzebień, kubek, miseczka do ryżu i pałeczki, łyżka do zupy, czerwona książeczka Mao Tse Tunga, paczka papierosów i zapalniczka Zippo, ubranie polowe, broń najczęściej AK 47 oraz magazynek. Informacje na podstawie: G. Rottman, North Vietnamese…, s. 34. 82 Ibidem., s. 1.

83 Więcej na temat rodzajów i skuteczności broni wykorzystywanej przez siły Demokratycznej Republiki Wietnamu w pracy: G. Rottman, North Vietnamese…, s. 25 – 33, IPN BU 2603/7706, Zbiór wiadomości…, k. 27.

54 w sposób bezpośredni wpływał na zwiększenie uposażenia była rodzina nie mająca innego źródła dochodu. Z tego tytułu żołnierz otrzymywał uposażenie w wysokości 15 dongów, a jeśli dodatkowo mieszkał w małym mieście, kwota została zwiększana do 18 dongów 84.

Oprócz sił lądowych armia DRW dysponowała siłami powietrznymi, które nie mogłyby osiągnąć odpowiedniego potencjału militarnego bez wsparcia Związku Radzieckiego i Chińskiej Republiki Ludowej. Już 9 marca 1949 r. na mocy dekretu zatwierdzonego przez Ho Chi Minha nałożono na Ministra Obrony obowiązek powołania komisji, która dokonywałaby szkolenia przyszłych pilotów. Do tego celu ukonstytuowano tzw. Komitet Badań Sił Powietrznych. I grupa 29 pilotów została przeszkolona w zakresie pilotowania”85, potem kolejna grupa 81 studentów została przeszkolono ⁸⁶.

Komitet Badań Sił Powietrznych nie przetrwał próby czasu, zaledwie po dwóch latach działalności został rozwiązany. Dowództwo polityczne Demokratycznej Republiki Wietnamu doszło do wniosku, że misję zreformowania wszystkich sił, w tym także powietrznych, powierzy gen. Vo Nguyen Giapowi, który w 1955 r. został powołany na stanowisko Ministra Obrony. Wszystkie postawione przed nim zadania miały zostać zrealizowane w ciągu 4 lat, co stanowiło nie lada wyzwanie. Pierwsze kroki, które miały doprowadzić do rozwoju potencjału sił powietrznych, polegały na zapewnieniu odpowiedniego poziomu infrastruktury, co wiązało się budową lotnisk i renowacją starych, nie nadających się do użytku. Pod koniec 1957 w Północnym Wietnamie były 42 lotniska, w tym 14 zlokalizowanych na równinach, 11 na wzgórzach i 19 w górach87. Komórką, która czuwała nad realizacją zadań była Komisja Badań ds. Lotnictwa88 z Danh Tinhem na czele. Do kluczowych lotnisk na terytorium Demokratycznej Republiki Wietnamu zaliczano Cat Bai, Kien An, Do Son.

Powołane w latach 50 organizacje, które przeszły do historii jako Cywilny Departament Lotnictwa i Komitet Badań Sił Powietrznych stały się prekursorami późniejszych sił powietrznych DRW. Wszystkie wcześniej wspomniane zabiegi miały na celu szybką rozbudowę sił powietrznych, aby stały się elementem wsparcia dla północnowietnamskich sił lądowych. Bardzo dużą rolę w zakresie szkolenia i unowocześnienia sił wietnamskich odegrały ChRL i ZSRR, które wysyłały nie tylko sprzęt, ale także szkoliły pilotów. W 1960 grupa 52 pilotów została wysłano do Chin, by przejść

84 G. Rottman, North Vietnamese…, s. 22

85 I. Toperczer, Air war over north Vietnam - The Vietnamese People’s Air Force 1949-1977, Texas 1988, s .3. 86 Ibidem, s. 3.

87 Ibidem, s .5.

88 Nazwa ang. Airfield Research Committee. Tłumaczenie własne w polskiej literaturze nie funkcjonuje nazwa owej komisji.

55 trening na Mig-17⁸⁹, w tym samym czasie grupa 67 pilotów podróżowała do ZSRR, aby ukończyć kurs obsługi helikoptera90.

W sierpniu 1962 roku siły DRW posiadały jedynie 36 myśliwców typu 15, Mig-17. Sytuacja uległa zmianie w maju 1965 roku, kiedy oprócz 56 maszyn Mig-15 i 17, dysponowano także 6 bombowcami Ił-28. Dalszy rozwój sił powietrznych91 nastąpił w grudniu tego samego roku , kiedy lotnictwo DRW dysponowało 62 Mig – 15 i 17, 6 Ił-28, a nawet bardziej nowoczesnymi Mig-2, których liczba wyniosła 7 sztuk. Według danych oficerów wywiadu PRL we wrześniu 1966 roku na wyposażeniu lotnictwa DRW było 100 samolotów w tym 70 Mig-15 i Mig-17 i 30 Mig-2192. Największy potencjał w zakresie dysponowania samolotami bojowymi ujawnił się w maju 1972 roku, kiedy siły powietrzne DRW dysponowały 80 Mig-15/17, 33 Mig-19, oraz 93 Mig-21, co łącznie dawało sumę 206 maszyn, które w każdej chwili mogły być użyte do misji wojskowych93.

Marynarka wojenna Wietnamskiej Armii Ludowej nie stanowiła znaczącej siły jeśli dokona się jej porównania z jednostkami powietrznymi i lądowymi Demokratycznej Republiki Wietnamu. Do jej głównych zadań należała, walka z lotnictwem sił morskich, walka z okrętami wojennymi i barkami 7 floty, niszczenie min morskich zrzuconych przez samoloty w ujściach rzek⁹⁴. Oficerowie wywiadu PRL dość stanowczo stwierdzili, iż przeciwnicy (Amerykanie) nie byli świadomi jakimi jednostkami pływającymi dysponowali Wietnamczycy, wskazując na dwie przyczyny tego stanu rzeczy. Po pierwsze, prowadzenie przez siły morskie walki defensywnej, gdy nie istniało przeświadczenie co do możliwości zwycięstwa. Kutry przyjmowały walkę wtedy gdy miały pewność że zwyciężą95. Po drugie, siły morskie Demokratycznej Republiki Wietnamu stosowały metodę pozornych celów, które miały doprowadzić do dezorientacji przeciwnika96.

Marynarka wojenna DRW nie stanowiła siły, która mogłaby w bezpośredni sposób zagrażać marynarce Stanów Zjednoczonych. Jej rola była raczej fasadowa i odzwierciedlała się w jednostkowych działaniach, które w odniesieniu do całego spektrum

89 I. Toperczer, op. cit., s. 8. 90 Ibidem, s. 8.

91 Więcej na temat sił powietrznych Demokratycznej Republiki Wietnamu: I. Toperczer, Air war over North

Vietnam, the Vietnamese People’s Air Force 1945- 1977, Texas 1988.

92 IPN BU 01334/547/4, Zbiór wiadomości…, k. 19.

93 Dane na podstawie: J. T Correll, The Vietnam War Almanac, „Air Force Magazine”, September 2004, s. 56. 94 IPN BU 00324/8, Zbiór wiadomości o działaniach wojennych w Wietnamie. Zeszyt nr 9, Warszawa 1967, k. 48.

95 Ibidem, k. 49.

96 Wietnamczycy aby doprowadzić do dezorientacji przeciwnika ukrywali okręty, kutry wśród linii brzegowej lub w małych zatokach. Podejmowali ataki zazwyczaj nocy, jeśli następowały w dzień do realizacji zadań wykorzystywali zasłony dymne, które stanowiły dla nich kamuflaż. Wszystkie te działania oprócz znaczenia militarnego wpływały również na aspekt psychologiczny.

56 konfliktu niewiele znaczyły. Jej ranga na tle sił powietrznych, a w szczególności sił lądowych, była marginalna i nie mogła w żaden sposób stanowić przeciwwagi dla 7 Floty Stanów Zjednoczonych.

Siły północnowietnamskie wymagały głębokich reform, które starano się wdrażać. Najbardziej widoczne zmiany ujawniły się w wojskach lądowych. Na nich spoczywała największa odpowiedzialność za działania militarne podejmowane wspólnie z siłami partyzanckimi. Jednocześnie wszystkie kroki czynione przez decydentów partyjnych zmierzały do swoistej profesjonalizacji armii, która w bezpośrednim starciu z Amerykanami miała odnieść zwycięstwo. Wszystkie reformy nie byłyby możliwe do zrealizowania bez wsparcia udzielonego przez dwa państwa - ZSRR i ChRL. Dla Związku Radzieckiego pomoc komunistom wietnamskim stanowiła kolejny etap zaangażowania się w grę zimnowojenną w bipolarnym świecie.