W transkrypcji kazań w części staropolskiej kierowano się z reguły zasadami wydawania tekstów nowożytnych do XVIII wieku (edycje typu B; Zasady
wy-dawania tekstów staropolskich, Wrocław 1955).
Uwspółcześniono interpunkcję oraz pisownię wielkich i małych liter. Zaimki odnoszące się do Boga, Matki Bożej i świętych pisano małą literą. Nazwy świąt i okresów roku liturgicznego – wielką (np. Adwent). „Prawo”, „Zakon” w znacze-niu nauki płynącej z Tory pisano wielką literą, w znaczew znacze-niu prawo natury – małą. Interpunkcję zasadniczo uwspółcześniono. Przykład uwspółcześnionej in-terpunkcji z kazania Marcina Białobrzeskiego:
Transliteracja: Z Hiʃtoryéy czytamy / iż kiedy któré Króleʃtwo PAn BOg ʃkáráć miał znácznie / tedy álbo woyʃká ná powietrzu / álbo troie ʃłóńcá nád przyrodzenié / álbo ʃłupy ogniʃté pokázowáć raczył : kiedy záśię wʃzytek świát głodem / morem / walká-mi / káráć ma / ʃtráʃzliwémi Kometámi tákié przygody przeznáczáć raczy: y śmierći álbo zeʃzćié z świátá ludźi zacnych / Céʃárzów / Królów świátu pożytecznych / ták-że témiż znákámi pokázowáć raczy.
Transkrypcja: Z historyjej czytamy, iż kiedy które królestwo Pan Bóg skarać miał znacznie, tedy albo wojska na powietrzu, albo troje słońca nad przyrodzenie, albo słupy ogniste pokazować raczył; kiedy zasię wszytek świat głodem, morem, walkami karać ma, straszliwemi kometami takie przygody przeznaczać raczy; i śmierci albo zeszcie z świata ludzi zacnych, cesarzów, królów światu pożytecznych, tak-że temiż znakami pokazować raczy.
Imiona własne zapisane w ortografii łacińskiej zachowano w pisowni oryginalnej (np. Lucilius, Ambrosius, Eusebius), natomiast imiona częściowo lub całkowicie zapisane w ortografii polskiej uwspółcześniono (np. Judas Machabeus → „Judasz Machabeusz”, Ezdras → „Ezdrasz”; Abraam → „Abraham”, Machomet → „Ma-homet”, Xerxowie → „Kserksowie”; Philippowie → „Filipowie”,
Theodozyu-sza → „Teodozyjusza”, Stephana → „Stefana”).
Powszechnie stosowane skróty (np. „s.” – „święty”) rozwijano bez sygnali-zowania. Rzadziej spotykane skróty polskie rozwinięto w nawiasach prostokąt-nych (np. „kap[ituła]”), podobnie skrócone zapisy łacińskie (np. „de Origi[ne]”). W nawiasach kwadratowych podano też uzupełnienia wydawcy (np. „[Ś]wiat”, „Esa. 6[1]”).
Zmodernizowano łączną i rozdzielną pisownię wyrazów (np. „przed tym” → „przedtym”, „k temu”, „za miast” → „zamiast”, „święto-Krzyski-mi” → „świętokrzyskimi”, „powiększej” → „po większej”, „dosyćczynienia”). Tam, gdzie łączna pisownia partykuły zacierałaby właściwe znaczenie wyrazu, zastosowano dywiz: „bywa-ć”, „będzie-ż”, „raz-em”, „podoba-ć się”). Zastosowa-no łączną pisownię „niemasz” (w znaczeniu: nie istnieje, nie ma). OdstępowaZastosowa-no od reguły jedynie wtedy, gdy współczesna zasada doprowadziłaby do zatarcia znaczenia (np. „powstaniemy dla tego”, „żebyśmy…”, „w cale” [„w całości”]).
Pisownię samogłosek jasnych i pochylonych zasadniczo uwspółcześniono (np. „zanoci” → „zanuci”, „szczegulne” → „szczególne”, „tłomacze” → „tłuma-cze”; „gront” → „grunt”). Zostawiono jedynie te zapisy, które świadczą o pełnym pochyleniu (np. „dopiro”, „szyroko”, „grobarze”, „skaliczone”).
Nosowość zasadniczo zmodernizowano (np. „pietnaście” → „piętnaście”; „pomięszkanie” → „pomieszkanie”, „to” → „tą”). Nie zachowano występującej sporadycznie w kazaniach wtórnej nosowości (np. „męczęnictwa” → „męczennic-twa”, „potęmpienie”, „głąmb”, „cęntki”, „ustęmpuje”, „głęmboko”, „odstąmpiła”,
„cięmności”, „przyjęmny”). Wahania w pisowni wyrazów: „teskno” / „tęskno”, „miedzy” / „między”, „szczęście” / „szczeście”, „przecię” / „przedcię” / „przecie” sprowadzono do postaci: „tęskno”, „między”, „szczęście”, „przecie”. Ujednolicono zapis „l”: „doskonale” → „doskonałe”, „węgiełny” → „węgielny”.
Zachowano typowe dla dawnej polszczyzny oboczności typu: „wszyt-ko” / „wszystko”, „abo” / „albo”, „barzo” / „bardzo”, „ociec” / „ojciec”, a także oboczność przedrostków w przymiotnikach i przysłówkach stopnia najwyższe-go (np. „namniej” / „najmniej”, „nalepiej” / „najlepiej”) oraz grupy nagłosowej „na-”: „nadgrodę”, „nadchylcie”.
W wyrazach zapożyczonych z łaciny grupę „ge” transkrybowano jako „je” (np. „Ewanjelija”), natomiast grupy „gi”, „gy” w środku wyrazu jako „gi”
(np. „imaginacyją”).
Grupę „-ia”, „-ya” w wygłosie wyrazów obcego pochodzenia transkrybu-jemy jako „-ija”, „-yja” (np. „melancholija”). Wyraz „anyoł” transkrybowano jako „anjoł”.
Za przekazami zostawiono wiele zapisów samogłosek świadczących o żywych procesach zachodzenia przegłosów lub wyrównań (np. „przyjachał”, „śmiotana”, „rzedzej”, „okrągu”, „źwierciedle”, „męk”).
Znormalizowano zgodnie z dzisiejszą ortografią pisownię spółgłosek dźwięcz-nych i bezdźwięczdźwięcz-nych w wygłosie i przed spółgłoskami bezdźwięcznymi (np. „bydź” → „być”, „smysły” → „zmysły”, „cięszka” → „ciężka”; „naciższy” → „na-ciszszy”; „gryść” → „gryźć”; „wierzciesz” → „wierzcież”, „zniózł” → „zniósł”, „naleść” → „naleźć”).
Pisownię spółgłosek miękkich uwspółcześniono (np. „oblubieńcy” → „oblubie-nicy”, „wyńdzie” → „wynidzie”, „poprzedziającym” → „poprzedzającym”), także w przypadku upodobnienia („wybieraś się” → „wybierasz się”). Wprowadzono „ś” w wyrazach typu „jesli”, „bysmy”, nawet jeśli w druku mamy do czynienia z zapisem przez długie „ʃ”. Zrezygnowano z zapisu miękkiego „ĺ” (np. „po-woliey” → „po wolej”) oraz „ẃ” (np. „kreẃ” → „krew”, „adwentowie” → „ad-wentowe”). Transkrypcja długiego „ʃ” została całkiem uwspółcześniona („do-czesny”, „szlachcicowi”, „bezpieczny”, „właśnie”, „straśliwie” → „straszliwe”, „oślachcione” → „oszlachcione”).
Podwojone grupy spółgłoskowe w wyrazach zapożyczonych sprowadzo-no do formy z pojedynczą spółgłoską („tyrran” / „tyrann” → „tyran”, „Matte-usza” → „Mateusza”, „affekt” → „afekt”, „sukcessorowie” → „sukcesorowie”, „konfessyjonały” → „konfesyjonały”).
Doprowadzono do współczesnej normy szeregi spółgłosek dziąsłowych, zwartych i szczelinowych („będącz” → „będąc”, „mówiącz” → „mówiąc”, „czo” → „co”, „czasz” → „czas”, „szpłacheć” → „spłacheć”,
„szrodki” → „środ-ki”, „ścieszek” → „ścieżek”, „czwicząc” → „ćwicząc”, „nieskażytelni” → „nie-skaziteni”, „należącze” → „należące”, „dufającz” → „dufając”, „nicz” → „nic”,
„pocuć” → „poczuć”, „stłucz” → „stłuc”, „dzdze” → „dżdże”, „strworze-nia” → „strwożenia”, „łupiescami” → „łupieżcami”).
W zapisie stopnia wyższego i najwyższego zachowano formy: „wy-szszej” → „wyższej”, także w znaczeniu „wyżej”, analogicznie do „nadrosz-szą” → „nadroższą”, „wywzszeniem” → „wywyższeniem”, „uboższy” („ubożsi”). Pozostawiono postaci imiesłowu przeszłego czynnego: „odniózszy” → „od-niósszy”. Formy zapisu imiesłowu przysłówkowego współczesnego z końców-ką „-ący” (dwa przypadki) zmieniono na zapis „-ąc”, by nie wprowadzać w błąd znaczeniowy („ucząc”, „myśląc”).
Zachowano rozróżnienie na „stało” i „zstało” (łac. fieri).
Nie uproszczono grup spółgłoskowych typu „udrzęczenia”, „źrzódło”, „śrzod-ków”, „śrzednim”, „łupierstwem”, „marnotractwo”, „sumnienia”, „niszczym” („ni-czym”), „z niszczego”, „pożrzę”, „dojżrzeli”, „wszczedł”, „świetckiej”, „punktciku wejźrzeniu”, „przeźrznięto”, zachowano także liczne uproszczenia (np. „zu-fale”, „rzemieśnika”, „łyskawicami”, „ine”, „rysztunki”, „wszysta”, „garłem”, „czyścowym”).
W niezmienionej postaci przetranskrybowano archaiczne formy: „naszy”, „abychmy”, „przyszcie”, „dzisia”, „chociaj”, „niezbedna”, „trunnę”.
Zachowano staropolskie formy fleksyjne rzeczowników („bestyjam”, „lu-dzioch”, „w Panie”, „obłocech nieprzyjacielmi”, „ubierzech”, „skruszonemi”, „dusze” [„duszy”]), czasowników („przypomnie [ona]”, „utrzymować”,
„słysze-lichmy”, „słychamy”, „prosiemy”, „zasługować”, „zapomnią”), przymiotników i zaimków („niemi”, „kiem”), a także liczebników („do sta lat”).
Zachowano ślady odmiany liczby podwójnej: „dwie naturze”, „z ręku”, „w ręku naszych”, „na dwie cząstce (cząstki)”.
Transkrypcję tekstów łacińskich ujednolicono zgodnie z zasadami pisowni klasycznej.