Zmienne i ich wskaźniki

W odniesieniu do postawionych głównych problemów badawczych zmienne zależne (globalne zmienne zależne) są następujące: zjawisko cyberprzemocy, wy-stępujące wśród młodzieży ze szkół wiejskich oraz oddziaływania podejmowane przez rodziców, nauczycieli. Zmienne niezależne szczegółowe:

•

płeć uczniów;

•

wiek uczniów;

•

posiadanie komputera w domu mającego łączność z Internetem;

•

cele, do których wykorzystywany jest przez uczniów domowy komputer;

•

posiadanie własnego telefonu komórkowego;

•

cele, do których wykorzystywany jest telefon komórkowy;

•

poziom wiedzy i świadomość rodziców, nauczycieli i uczniów w zakresie zja-wiska cyberprzemocy;

•

różnica w  poziomie wiedzy uczniów (chłopców i  dziewcząt) w  zakresie cy-berprzemocy;

•

dokumentacja szkolna dotycząca problematyki cyberprzemocy.

W niniejszej monografii przyjęto za Stefanem Nowakiem²¹, że wskaźnikami zmiennych będą wypowiedzi członków badanej zbiorowości, ale również treści badanych dokumentów związanych z problemem badawczym (por. zestawienia 1 i 2).

Zestawienie 1. Zmienne zależne i ich wskaźniki

Zmienna zależna Wskaźniki

1) Zjawisko cyberprzemocy wy-stępujące wśród młodzieży ze

wykorzysty-wanych w cyberprzemocy b) komputer z podłączeniem do Internetu/telefon komórko-wy/inne urządzenia elektroniczne

c) formy cyberprzemocy

najczę-ściej występujące c) nękanie – złośliwe niepokojenie kogoś przy użyciu narzę-dzi dostępnych w Internecie lub telefonu komórkowego:

• straszenie z użyciem sieci lub telefonu komórkowego

• krytykowanie z użyciem sieci lub telefonu komórkowego

• rejestrowanie niechcianych zdjęć lub filmów z wykorzy-staniem telefonów komórkowych

• publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromi-tujących informacji, zdjęć, filmików z użyciem sieci lub

• włamanie: na konto e-mailowe, na profil w serwisie spo-łecznościowym, na blog, w inne miejsce zastrzeżone hasłem lub innym zabezpieczeniem

• włamanie, a także wprowadzenie zmian na: koncie e-mailowym, profilach serwisów społecznościowych, blogach, stronach internetowych i tym podobnych

21 S. Nowak: Metody badań socjologicznych…, s. 116; L.A. Gruszczyński: Kwestionariusze w socjologii. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1999, s. 21.

d) okoliczności występowania in­

cydentów cyberprzemocy d) we własnym domu/w szkole w trakcie lekcji/w szkole na kółku zainteresowań/w szkole podczas przerwy szkolnej bibliotece/w świetlicy szkolnej/w szkolnej toalecie/na ko­

rytarzu w szkole/w szatni w szkole/w domu u kolegi, ko­

leżanki/w świetlicy poza szkołą/w bibliotece poza szkołą/

na wycieczce szkolnej/poza terenem szkoły/na imprezie e) poczucie bezpieczeństwa w sie­

ci młodzieży gimnazjalnej e) wysokie/przeciętne/niskie f) poziom agresji uczniów f) wysoki/przeciętny/niski g) wpływ poziomu agresji na po­

pełnienie aktu cyberprzemocy g) wpływa/nie wpływa h) przyczyny występowania

cyberprzemocy i motywy sprawców cyberprzemocy

h) przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym/szkolnym/

rówieśniczym/w jednostce/kumulacja czynników ryzyka/

chęć dokuczenia/zamiar wyrządzenia komuś krzywdy/

chęć odreagowania doznanych krzywd lub upokorzeń/

pozyskanie aprobaty rówieśników/zwrócenie na siebie uwagi/zamiar sprawienia żartu/nuda/brak zajęć pozalek­

cyjnych/brak zainteresowań i) skutki i konsekwencje cyber­

przemocy doświadczane przez sprawcę i ofiarę

i) lęk/smutek/poczucie osamotnienia/obniżone poczucie własnej wartości/depresja/niechęć do szkoły przejawiająca się w formie wagarów/izolacja od środowiska rówieśni­

ków/odseparowanie się od najbliższej rodziny/dokonywa­

nie aktów autoagresji/spadek aktywności psychoruchowej/

wycofanie społeczne/nawracające myśli samobójcze/próby samobójcze/zaburzenia snu/zaburzenia apetytu/induko­

wane stresem bóle brzucha i dolegliwości somatyczne/

obniżenie ocen/chęć porzucenia szkoły/wzrost poziomu agresji/zachowania przestępcze

2) Oddziaływania interwencyjne i profilaktyczne podejmowane

2) Oddziaływania są: wystarczające/niewystarczające/brak jakichkolwiek oddziaływań

a) oddziaływania interwencyjne

podejmowane przez rodziców a) stosowane kary wychowawcze/zgłoszenie sprawy Policji/

zgłoszenie się z dzieckiem u dyrekcji szkoły/zobowiąza­

nie dziecka do przeproszenia ofiary cyberprzemocy/zgło­

szenie dziecka na terapię psychologiczno­pedagogiczną/

rozmowy z dzieckiem b) oddziaływania interwencyjne

podejmowane przez nauczy­

cieli, specjalistów, pracowni­

ków szkoły

b) rozmowy z uczniem/stosowane kary wychowawcze/reali­

zowane procedury działań/stosowane na terenie szkoły konsekwencje w stosunku do uczniów

c) oddziaływania profilaktyczne

podejmowane przez rodziców c) rozmowy z dzieckiem/kontrola wysyłanych SMS-ów lub MMS-ów/kontrola przeglądanych stron internetowych/

zainstalowanie na komputerze domowym programu blo-kującego dostęp dziecka do niedozwolonych treści/wspól-ne korzystanie z Intertreści/wspól-netu/limitowanie czasu korzystania z  Internetu/limitowanie funduszy na telefonie komórko-wym

d) oddziaływania profilaktyczne podejmowane przez nauczy-cieli

d) organizacja lekcji wychowawczych na temat bezpieczeń-stwa w sieci i cyberprzemocy/organizacja lekcji informa-tyki na temat bezpieczeństwa w sieci i cyberprzemocy/

organizacja zajęcia z pedagogiem/psychologiem dotyczą-cych bezpieczeństwa w sieci i cyberprzemocy/organiza-cja obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu/prowadzenie pogadanek, warsztatów na temat bezpieczeństwa w sieci/

organizacja apeli na temat bezpieczeństwa w sieci i  cy-berprzemocy/organizacja konkursów i innych atrakcji związanych z bezpieczeństwem w sieci

e) oddziaływania profilaktyczne podejmowane przez szkołę we współpracy z specjalista-mi, w tym organizacjami sa-morządowymi i instytucjami pozarządowymi

e) akcje/warsztaty/inicjatywy/programy/kampanie na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie

f) rodzaje i formy wsparcia ofiar cyberprzemocy ze strony ró-wieśników, rodziców i środo-wiska szkolnego

f) rozmowy indywidualne/rozmowy grupowe – pogadanki/

monitoring sytuacji/udzielenie wsparcia emocjonalnego/

udzielenie wsparcia merytorycznego dotyczącego rozwią-zania problemu/interwencja u osoby mogącej udzielić po-mocy/powiadomienie stosownych organów lub instytucji/

brak zrozumienia/ignorowanie problemu/brak wsparcia

Zestawienie 2. Zmienne niezależne szczegółowe i ich wskaźniki

Zmienne niezależne szczegółowe Wskaźniki

1) Płeć uczniów 1) Kobieta/mężczyzna 2) Wiek uczniów 2) 13, 14, 15, 16 lat 3) Posiadanie w domu

kompu-tera mającego łączność z In-ternetem

3) Uczeń posiada/nie posiada w domu komputer(a) mający-(ego) łączność z Internetem

komórkowego 5) Uczeń posiada/nie posiada własny(ego) telefon(u) ko-mórkowy(ego)

8) Różnica w poziomie wiedzy uczniów (chłopców i dziewcząt) w zakresie cyberprzemocy

8) Istotna statystycznie/nieistotna statystycznie

9) Dokumentacja szkolna do- tycząca problematyki cyber-przemocy, w tym działań in-terwencyjnych i  profilaktycz-nych podejmowaprofilaktycz-nych w  tym zakresie

9) Treści związane z problematyką cyberprzemocy zawarte w następujących dokumentach szkolnych:

regulaminy szkół/statuty szkół/dzienniki lekcyjne/dzien-niki zajęć pedagoga i psychologa szkolnego/sprawozda-nia z pracy pedagoga i psychologa szkolnego/szkolne programy wychowawcze/szkolne programy profilaktyki/

wewnątrzszkolne systemy oceniania/procedury postę-powania w przypadku występostę-powania w szkole zjawiska cyberprzemocy i innych zjawisk dotyczących zachowań agresywnych lub przemocowych wśród uczniów/proto-koły rad pedagogicznych/protouczniów/proto-koły wychowawców klas, sporządzane ze spotkań przeprowadzonych z rodzicami w ramach wywiadówek/protokoły i materiały ze spotkań szkolnych zespołów wychowawczych/protokoły i materia-ły ze spotkań szkolnych zespołów do spraw profilaktyki/

materiały, ulotki, plakaty, gazetki, informacje publikowa-ne na stronach interpublikowa-netowych i inpublikowa-ne dotyczące działań re-alizowanych w zakresie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie oraz przeciwdziałania cyberprzemocy/doku-menty poświadczające udział nauczycieli w szkoleniach, konferencjach, seminariach i warsztatach dotyczących bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie oraz szeroko pojętej tematyki cyberprzemocy/klasowe zeszyty uwag/teczki wychowawców klas

W dokumencie Cyberprzemoc wśród młodzieży ze szkół wiejskich (Stron 158-162)