Cel podjętych rozważań
2. Doświadczenia praktyczne
2.6. Związek teorii z praktykami w przedszkolu
Dzieci są bardziej kreatywne, kiedy mają wolność wyboru. Zauważyłam to w drugim tygodniu praktyk, kiedy dałyśmy dzieciom więcej swobody. Przygo‑
towałyśmy wyłącznie materiały do pracy, którymi dzieci mogły bawić się, a za pomocą których, przy okazji, robiły animacje. Naszym zadaniem było wspieranie i ukierunkowywanie dzieci w wykonywaniu zadań. Wygotski w teorii dotyczą‑
cej strefy najbliższego rozwoju, użył pojęcia „budowanie rusztowania”. To proces, w którym dziecko nie potrafi za pierwszym razem wykonać zadania samodziel‑
nie, przy wsparciu radą. Osobą, która wspiera dziecko w tym procesie, może być rodzic, nauczyciel, mentor, trener lub kolega, który już opanował tę szcze‑
gólną funkcję. W tej strefie dziecko najlepiej zdobywa nową wiedzę poznawczą.
W miarę pozyskiwania nowych umiejętności strefa najbliższego rozwoju ciągle się poszerza i obejmuje nowe, coraz trudniejsze zadania20.
Piaget w teorii rozwoju poznawczego wskazał na egocentryzm w zachowa‑
niach dzieci w wieku przedszkolnym. Współpraca w grupie nad filmem animo‑
wanym przyniosła zadowalające rezultaty. Podczas pracy dzieci żywo dyskutowały o końcowym kształcie swojego filmu, bez naszej ingerencji rozwiązały problemy, które pojawiły się podczas wspólnych działań. Praca nad filmem animowanym stanowi działalność zorganizowaną, w której każde dziecko jest odpowiedzialne za wykonanie zadania. Jest to zatem aktywność, która może przygotować dzieci do dobrze zorganizowanej pracy w grupie i wspierać rozwój ich umiejętności społecznych, które są niezbędne w następnym etapie rozwoju społecznego i wyż‑
szym poziomie kształcenia.
Dzieci potrafiły skoncentrować się na swojej pracy przez stosunkowo długi czas. Produkcja filmu animowanego od podstaw zajmuje średnio 1—1,5 godziny, czyli około 5 razy więcej od czasu, w którym dziecko w wieku przedszkolnym przeciętnie potrafi skupić się na wykonywaniu jednej czynności. Co więcej, dzieci podczas pracy zwracały uwagę na szczegóły takie jak wygląd swoich postaci. Na przykład jeden z chłopców narysował rozgwiazdę, ale nie był zadowolony ze swo‑
jego rysunku. Mimo że powiedziałyśmy, że jego postać wygląda dobrze, wkrótce potem narysował kolejną, jego zdaniem ładniejszą.
Ze względu na bariery językowe nasz sposób komunikacji czasami ograniczał się do obrazków. Każdego dnia pokazywałyśmy dzieciom filmy animowane, aby zachęcić je do wspólnej pracy nad własnym filmem. Nie zawsze to wystarczało.
Czasami rysowałyśmy postaci, wówczas dzieci zaczęły kopiować nasze rysun‑
ki lub też tworzyły własne, bardzo podobne. Z biegiem czasu zrozumiały, żeby nie kopiować naszych przykładów, ale stworzyć własne. Przykład ten odnosi się do teorii Piageta dotyczącej naśladownictwa w rozwoju dzieci, będącego jednym z dwóch rodzajów działalności we wczesnym rozwoju dziecka. Celem naśladow‑
nictwa jest kopiowanie działań innej osoby w celu zrozumienia charakteru swo‑
ich działań.
Zakończenie
Powyższe rozważania odwołujące się do wybranych teorii osobowości z dzie‑
dzin psychologii i pedagogiki oraz opisany przebieg praktyk i obserwacji prowa‑
20 A. Anning, J. Cullen, M. Fleer: Early Childhood Education: Society and Culture. New York 2009, s. 42.
dzonych w ich trakcie dowodzą, że animacja poklatkowa wykorzystywana jako metoda pracy z dziećmi wpływa korzystnie na kształtowanie umiejętności spo‑
łecznych. Na proces tworzenia filmu animowanego składa się kilka etapów, ale nie sam efekt tworzenia, czyli gotowy film, jest najważniejszy, lecz interakcje, któ‑
re zachodzą między uczestnikami podczas pracy nad wspólnym dziełem. Dzięki temu można kształtować umiejętności tak istotne w przyszłym funkcjonowaniu w społeczeństwie, jak kreatywność czy kompetencje społeczne, niemożliwe do zweryfikowania w testach. Ponadto stwarzanie sytuacji do pracy nad wspólnym filmem może przyczynić się do złagodzenia przejścia przez dzieci kolejnego progu edukacyjnego. W szkole uczniowie muszą dostosować się do planu zajęć, w którym lekcja trwa 45 minut. Istotne jest zatem, już na etapie przedszkolnym, kształtowanie umiejętności koncentracji.
Opisana metoda wpływa także na zmianę pozycji nauczyciela w procesie nauczania. Nauczyciel przestaje spełniać rolę autorytarnej osoby uczącej i wy‑
kładającej, a staje się sojusznikiem ucznia, osobą wspierającą ucznia w procesie tworzenia.
Bibliografia
Anning A., Cullen J., Fleer M.: Early Childhood Education: Society and Culture. New York 2009. Centrum Artystyczne „Sztukarnia”. http://sztukarnia.pl/ [data dostępu:
11.02.2014].
Einarsdóttir J., Wagner J.: Nordic Childhoods and Early Education: Philosophy, Rese‑
arch, Policy and Practice in Denmark, Finland, Iceland, Norway, and Sweden. United States of America 2006.
Europejska sieć informacji o edukacji. http://www.eurydice.org.pl/sites/eurydice.org.pl/
files/dania.pdf [data dostępu: 12.12.2013].
Filmowa Kolekcja „OPOWIEŚCI POGRANICZA” — Zwiastun. http://www.youtube.com/
watch?v=iAFpz1PRb4s [data dostępu: 11.02.2014].
Fundacja Pogranicze. http://pogranicze.org/projekty/kolekcja ‑filmowa.html [data dostę‑
pu: 11.02.2014].
Okoń W.: Zabawa a rzeczywistość. Warszawa 1995.
Personal, social and emotional development of children. Ed. P. Barnes. Oxford 1995.
Piaget J.: To Understand is to Invent: the future of education. New York 1973.
Samuelsson I.P., Carlsson M.A.: The Playing Learning Child: Towards a pedagogy of early childhood. „Scandinavian Journal of Educational Research” 2008, Vol. 52, No. 6.
Sheridan S., Samuelsson I.P.: Children’s Conceptions of Participation and Influence in Pre ‑school. A perspective on pedagogical quality. „Contemporary Issues in Early Child‑
hood” 2001, Vol. 2, No. 2.
Sommer D., Samuelsson I.P., Hundeide K.: Child Perspectives and Children´s Perspecti‑
ves in Theory and Practice. „International perspectives on early childhood education and development” 2010, Vol. 2.
Vygotsky L.: The Development of Higher Psychological Processes. Boston—London 1978.
World data on Education. 7th edition, 2010/2011, IBE/2012/CP/WDE/DK http://www.ibe.
unesco.org/fileadmin/user_upload/Publications/WDE/2010/pdf ‑versions/Denmark.
pdf [data dostępu: 12.12.2013].