Stasiak, Jadwiga
Szczątki lasu sprzed 11 500 lat na
Pojezierzu Mazurskim i konieczność
ich ochrony
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 449-453
J A D W I G A S T A S I A K
SZCZĄ TK I LASU SPR ZED 11 500 LA T NA P O JE Z IE R Z U M AZURSKIM
I KO N IECZN O ŚĆ ICH OCHRONY
W o je w ó d z tw o o ls z ty ń sk ie n a le ż y zaliczy ć do te re n ó w śre d n io z a so b n y c h w r e z e rw a ty p rz y ro d y , z a z n a c z a ją c ró w n o c z eśn ie , że je s t je d n y m z n ie lic zn y c h w o je w ó d z tw w P o lsc e n ie p o s ia d a ją c y c h n a s w y m te r e n ie p a r k u n a ro d o w e g o . W ed łu g d a n y c h O c h ro n y p r z y r o d y 1 o g ó ln a lic z b a z a tw ie rd z o n y c h i p r o je k to w a n y c h . r e z e r w a tó w w w o je w ó d z tw ie o ls z ty ń sk im w y n o si 63, g d y n a p rz y k ła d w e d łu g ty c h s a m y c h ź ró d e ł d la w o je w ó d z tw a k ra k o w sk ie g o je s t z n ac z n ie w y ż sz a i z a m y k a się lic z b ą 100. W śró d re z e rw a tó w n a P o je z ie rz u M a z u rs k im z d ec y d o w a n ie d o m in u ją r e z e r w a ty fa u n is ty c z n e , u tw o rz o n e d la o c h ro n y p ta c tw a w o d n eg o , d ru g ie m ie js c e z a jm u ją re z e r w a ty le śn e , trz e c ie flo ry sty c z n e , c h ro n ią c e r o ś lin y rz a d k ie i r e lik ty , g łó w n ie p o z o sta ło śc i z tu n d r y p ó ź n o g la c ja ln e j. Z w y ją tk ie m je d n e g o , w sz y s tk ie p o z o sta łe re z e r w a ty d o ty czą p rz y ro d y ży w ej. B r a k re z e r w a tó w g eo lo g iczn y ch w y n ik a z m iąższeg o p o k ry c ia s k a ł s ta rsz y c h , o s a d a m i c zw a rto rzę d o w y m i.
Is tn ie je n a P o je z ie rz u M a z u rs k im w ie le szczegółow o b a d a n y c h , c ie k aw y c h o b ie k tó w , k tó r e w p e łn i z a s łu g u ją n a z a in te r e s o w a n ie i o c h ro n ę , a je d y n ie b ra k szerszeg o s p o p u la ry z o w a n ia s p ra w ia , że n a le ż ą do o b ie k tó w b liż e j n ie z n a n y c h . Do te j g ru p y n a le ż y zaliczy ć sta n o w is k o la s u a lle rö d z k ie g o n a d je z io re m K ru k lin koło G iży ck a.
P r a c e h y d ro te c h n ic z n e p ro w a d z o n e n a P o je z ie rz u M a z u rs k im u s c h y łk u X V III i w X IX w . sp o w o d o w a ły o b n iż e n ie p o z io m u w ie lu je z io r. Z a b ie g o m h y d ro te c h n ic z n y m p o d d a w a n o p rz e d e w sz y s tk im z b io rn ik i p ły tk ie lu b o ro z le g łe j s tre fie p rz y b rz e ż n e j, a m o ty w e m n ie k ie d y b a rd z o k o sz to w n y c h p ra c b y ła chęć u z y sk a n ia d o d a tk o w y c h te re n ó w p rz e z n a c z o n y c h n a jc z ę ś c ie j n a łą k i.
Do g ru p y w z m ia n k o w a n y c h z b io rn ik ó w n a le ż y ró w n ie ż je z io ro K ru k lin , k tó re d zięk i p rz e k o p a n iu k a n a ł u o d łu g o ści około 2 k m zo sta ło w 1850 r.2 sz tu c z n ie p o łą czone z je z io re m G o łd a p iw o i p o sp ły n ię c iu w ó d o b n iż y ło sw ó j poziom o p ra w ie 6 m . W y ło n io n e sp o d w o d y p o w ie rz c h n ie sta n o w iły p o n a d 1000 h a i w w ięk szo ści b y ły to z a g łę b ie n ia w y p e łn io n e w a p ie n n y m i o sad a m i, n ie k ie d y p o k ry te to rfe m . D la e k s p lo a ta c ji w a p ie n n y c h o sad ó w p o w s ta ł w o k re s ie m ię d z y w o je n n y m w p o b liż u w si P ie c z o n k i z a k ła d p ro d u k u ją c y to n . P o d c z as d z ia ła ń w o je n n y c h w 1945 r. z a k ła d u le g ł zn isz c z en iu , o d b u d o w a n y z a c z y n a p o n o w n ie fu n k c jo n o w a ć w 1950 r. p ro d u k u ją c p o c zą tk o w o w a p n o n aw o zo w e, a n a s tę p n ie o b o k w a p n a ró w n ie ż n o śn ik do śro d k ó w o w a d o b ó jcz y c h z w a n y tu ta j p o p u la rn ie „ ta lk ie m ”. W t r a k c ie e k s p lo a ta c ji s u ro w c a p o w stało w y ro b isk o , w k tó ry m , w 1958 r. po d czas w y c iec z k i n a P o je z ie rz e M a z u rs k ie g ru p y p ra c o w n ik ó w n a u k o w y c h i s tu K O ch ro n a p r z y r o d y i j e j z a so b ó w . P r a c a z b io ro w a p o d re d . W . S z a f e r a , t. 2. K ra k ó w 1965. 2. S. S r o k o w s k i , J ezio ra i m o c za r y P r u s W s c h o d n ic h , W a rsz a w a 1930. 29. K o m u n i k a t y .
450 J A D W I G A S T A S I A K
d e n tó w p o d k ie ru n k ie m p ro f e s o ra J e r z e g o K o n d ra c k ie g o , s tw ie rd z iła w y stę p o w a n ie w ie lu zw alo n y c h p n i d rz e w , le ż ąc y c h p o k o te m n a d n ie w y ro b is k a . D rz e w a b y ły w ó w czas d o b rz e z a c h o w a n e o p ię k n y c h i g o n n y c h s trz a ła c h , w s k a z u ją c y c h n a to, że ro s ły w d u ż y m z w a rc iu , d o m in o w a ła w y ra ź n ie so sn a , s p o ra d y c z n ie w y stę p o w a ła też b rzo za. O b o k d rz e w s p o ty k a n o łu s k i i s z k ie le ty ry b o ra z szyszki.
P o n ie w a ż w ty m czasie n ie p ro w a d z o n o tu szczeg ó ło w y ch b a d a ń , n ie było w ia d o m o , ja k ie g o w ie k u s ą m a so w o w y s tę p u ją c e d rz e w a . Do z n a le z is k a n ie p rz y w ią z y w a n o w ię k sz e j w agi, a d rz e w a le ż ąc n a o tw a r te j p rz e s tr z e n i p o d d z ia ła n ie m czy n n ik ó w a tm o s fe ry c z n y c h w b a rd z o k ró tk im czasie u le g ły zn iszczen iu .
R ye. 1. P ie ń so sn y a lle ro d z k ie j o d s ła n ia ją c y się sp o d w a r s tw y iłów .
W 1960 r., w tra k c ie p o w a d zo n y c h t u p rz e z a u to rk ę b a d a ń s tra ty g ra fic z n y c h i p aly n o lo g ic zn y c h , n a tra fio n o n a g ru p ę n a sa d p n i w y stę p u ją c y c h in s itu p o d p o k ry w ą s in o n ie b ie s k a w y c h iłów . W a r stw a iłó w , le ż ąc a p o n a d p n ia m i, z o sta ła p a ly n o - lo g iczn ie w y d a to w a n a n a m ło d sz y d ry a s , w o b e c czego szc z ątk i la s u n a le ż a ło b y o d n ieść do p ie rw sze g o w y ra ź n ie c iep łeg o w a h n ię c ia k lim a tu n a ty m te re n ie , z w an e g o A lle rö d . W r a m a c h p rz y g o to w a ń do V I M ięd z y n a ro d o w e g o K o n g re su IN Q U A , k tó ry o d b y ł się w 1961 r. w P o lsc e, p rz e sła n o d re w n o do d a to w a n ia w ie k u m e to d ą ra d io w ę g la do H a n o w e ru . W ie k b e zw z g lę d n y d re w n a o k re ś lo n y m e to d ą C 14 w y n o sił 11 390±210 l a t do ro k u 1950 czy li p o tw ie rd z ił p ie r w o tn e p rzy p u szc z en ia.
N a P o je z ie rz u M a z u rs k im w tra k c ie b a d a ń s tra ty g ra fic z n y c h od c za su do czasu s p o ty k a n o w to rfo w is k a c h sz c z ą tk i d rz e w n e, o czym w z m ia n k u je H . G r o s s 3, k tó ry m ię d z y in n y m i w sp o m in a o w y stę p o w a n iu w G ro m ie n a s a d p n i o ś re d n ic y docho
3 H . G r o s s , D e r o s tp re u ss is c h e L e b e n s ra u m in d e r a u s k lin g e n d e n E iszeit, D e r -iT orschungskreis d. À lb ë rtu s - U n iv e r é itâ t M itte ilu n g e n , 1943, 2 sś. 28— 63.
d z ąc e j do 30 cm . A u to rk a ró w n ie ż w w ie lu w ie rc e n ia c h , p ro w a d z o n y c h n a P o je z ie rz u M a z u rs k im i S u w a ls k im , s p o ty k a ła d ro b n e s z c z ą tk i d rz e w n e, a n a w e t w d o lin ie R o sp u d y p o tę ż n e p n ie , tk w ią c e w to rfie . W sz y stk ie je d n a k n a p o ty k a n e s ta n o w is k a n ie p o s ia d a ły d o k ła d n ie jsz e g o o k re ś le n ia w ie k u i z re g u ły b y ły m łodsze.
S ta n o w is k o p n i n a d je z io re m K r u k lin m a t ę w a g ę, że p n ie s ą d o k ła d n ie d a to w a n e m e to d ą ra d io w ę g la i p o o b n iż e n iu w ó d je z io ra w y s tę p u ją p o w y ż ej p o zio m u w ó d g ru n to w y c h , są ła tw o d o s tę p n e i d o g o d n e do d e m o n stra c ji.
P n ie so sn y i w d o m ie szc e w y s tę p u ją c e j b rz o z y tk w ią w p ia s k a c h i ż w ira c h p o k ry ty c h k ilk u c e n ty m e tr o w ą w a rs t w ą s u ro w e j p ró c h n ic y . S y s te m k o rz e n io w y d rz e w je s t w y ra ź n ie p o w ie rz c h n io w y , się g a ją c y w g łą b z a le d w ie do 30 cm , czego p r z y czy n ą b y ła n ie w ą tp liw ie w y s tę p u ją c a w g łę b i z m a rz lin a g ru n to w a i m a rtw y lód. D rz e w a ro s ły w dość d u ż y m z w a rc iu , odleg ło ść p o m ię d z y p o szc z eg ó ln y m i p n ia m i w y n o siła n ie rz a d k o d w a do trz e c h m e tró w . Z a c h o w a n e s ą b a rd z o w y ra ź n ie sło je p rz y ro s tu ro czn eg o , a b liższe z a in te re s o w a n ie n im i p o zw o liło b y n a d o k ła d n ie jsz ą c h a r a k t e r y s ty k ę k lim a tu w o k re s ie w z ro stu d rz e w . W iek p n i so sn o w y c h o d sło n ię ty c h sp o d p o k ry w y iłó w d a się o k re ślić w p rz y b liż e n iu n a 40 la t, p n ie b rzó z są s ta r s z e i o k a za ls z e od so sn o w y c h . W 1961 r. n a d n ie w y ro b is k a n a n ie w ie lk ie j p o w ie rz c h n i o d sło n ię to 10 p n i, d a lsz e b y ły w id o c zn e w śc ia n ie w y r o b is k a 4.
P n ie p o k ry w a 30—40 c e n ty m e tro w a w a r s t w a s in o n ie b ie s k a w y c h iłów , z b u d o w a n y c h z d ro b n e g o m a te ria łu k w a rc o w e g o z d o m ie szk a m i ilitu , m o n tm o ry lo n itu i s u b s ta n c ji o rg a n ic z n e j. O sa d te n w y tw o rz y ł się w czasie o s ta tn ie j w y ra ź n e j fa li c h ło d u , z a m y k a ją c e j o k re s p le js to c e n u i p o w sta ł w w y n ik u z ac h o d z ą cy c h w ty m czasie z ja w isk m ik ro e o lic z n y c h , p o le g a ją c y c h n a p o ry w a n iu do a tm o s fe ry d ro b n y c h czą ste cz e k z n ie z a d a rn io n e j p o w ie rz c h n i ziem i, k tó r e w p a d a ją c do w o d y s ta ły się m a te r ia łe m w y jś c io w y m d la tw o rz ą c y c h się m in e ra ln y c h o sad ó w , c h a r a k te r y s ty c z n y c h d la m ło d szeg o d r y a s u 5.
N a ila s ty c h o sa d a c h ze s c h y łk u p le js to c e n u , n a z y w a n e g o ta k ż e p ó źn y m g la - c ja łe m , w y s t ę p u ją o sad y g y tii w a p ie n n e j m ią ż sz o ści 2 do 4 m . O sa d y w a p ie n n e p o s ia d a ją w d o ln e j części p r o f ilu w y ra ź n e w a r stw o w a n ie . W o s a d a c h ty c h o k re ś lo n o 13 g a tu n k ó w m ię c za k ó w , s tw ie rd z a ją c , że s ą to g łó w n ie fo rm y b y tu ją c e n a ro ś lin a c h w o d n y c h . M aso w o w c ały m p ro filu w a p ie n n y m w y s tę p u ją n a sio n a ro ś lin w o d n y c h , p rz y czy m w ś ro d k o w y c h p a r tia c h p r o f ilu d o m in u je rz a d k a dziś n a P o je z ie r z u M a z u rs k im je z ie rz a w ię k sz a (N a ja s m a rin a ) o ra z w d o ln y c h i s tro p o w y c h p a r tia c h o o g o n ia ró ż n y c h g a tu n k ó w ra m ie n ic . O sa d y w a p ie n n e p o k ry w a w a rs tw a to rfu , k tó r y częściow o u le g ł w y p a le n iu w c zasie p o ż a ru w 1950 r. G y tia w a p ie n n a i to r f y s ą w ie k u h o lo c e ń sk ie g o , czyli tw o rz y ły się w c iąg u o s ta tn ic h 10 000 la t.
K r a jo b ra z P o je z ie rz a M a z u rsk ie g o w czasie o s ta tn ic h 15 000 l a t u le g ł o g ro m n y m p rz e m ia n o m . P rz e z k ilk a d z ie s ią t ty s ię c y l a t p o p rz e d z a ją c y c h o m a w ia n y w y c in e k c z a sow y, te r e n y te p o k ry w a ła g r u b a w a r s t w a lo d o w ca, k tó ry , n im o sta te c z n ie u s tą p ił, k i l k a k ro tn ie co fa ł s ię i p o n o w n ie n a s u w a ł p o w o d u ją c z n ac z n e z ró ż n ic o w a n ie p o w ie rz c h n io w ej rz e źb y . W o k re s a c h to p n ie n ia lo d ó w w ie le b ry ł, k tó re z n a la z ły s ię w za g łę b ie n ia c h te re n u , z o sta ło p o k ry ty c h p ia s k a m i n ie sio n y m i p rz e z w o d y ro zto p o w e. L o d y p rz y s y p a n e p ia sk a m i, z a n im d a ły p o c z ą te k d z isiejsz y m je z io ro m , le ż a ły k ilk a ty s ię c y l a t p o d p ia sk a m i.
Jesz cz e 12 000 l a t te m u z n a jd o w a ło się n ie w ie le je z io r n a P o je z ie rz u M a z u r-4 J . S t a s i a k , H isto ria J e z io r a K r u k lin w ś w ie tle o sa d y s tr e fy lito ra ln e j, P r a c e G e o g ra fic z n e IG P A N , n r 42, 1963.
5 J. S t a s i a k , N o te s on th e O rig in o f L a te -G la c ia l la c u strin e d e p o sits in
452 J A D W I G A S T A S I A K
R yc. 2. P r o fil g eo lo g iczn y ścia n y w y ro b is k a .
1. ił p ia sz c z y sty , 2. ił, 3. ż w ir ró ż n o z ia rn is ty , 4. p ia se k ró ż n o z ia rn is ty , 5. ż w ir d ro b n o z ia rn is ty , 6. p ró c h n ic a k o p a ln a , 7. g y tia w a p ie n n a , 8. p ró c h n ic a i to rf,
9. p ro je k to w a n y re z e rw a t.
sk im , n ie k tó re w y stę p o w a ły w fo r m ie z a c z ą tk o w e j, j a k n a p rz y k ła d je z io ro K ru k lin , in n e je z io ra j a k M ik o ła jsk ie i W ąg iel b y ły w ty m czasie to rfo w isk a m i, a n a j w ię k sz e n a sz e z b io rn ik i S n ia rd w y i M a m ry b y ły p o w ie rz c h n ia m i p ia sz c z y sty m i, k ry ją c y m i w e w n ę tr z u b ry ły m a rtw e g o lo d u . S k ą p a i lu ź n a p o k ry w a ro ś lin n a s k ła d a ła się z p rz e d s ta w ic ie li ro ś lin n o ś c i tu n d r o w e j i ste p o w e j z p o ja w ia ją c y m i się f r a g m e n ta ry c z n ie w m ia rę o c ie p la n ia — la sk a m i.
P o s tę p u ją c e o c ie p la n ie k lim a tu s p ra w iło , że 11 500 la t te m u la s y b y ły b a rd z o p o sp o lite n a P o je z ie rz u M a z u rs k im i w y stę p o w a ły n ie ty lk o n a g ru n c ie m in e ra ln y m , a le j a k to u d o k u m e n to w a n o w p ro f ilu z je z io ra K ru k lin , ró w n ie ż n a b ry ła c h lo d u p o k ry ty c h p ia sk a m i.
S z c z ą tk i la s ó w p o r a s ta ją c y c h g le b y m in e r a ln e n ie z ac h o w a ły się, n a to m ia s t w y s tę p u ją c e n a b ry ła c h lo d u po ich w y to p ie n iu z n a la z ły się p o d w o d ą, a n a s tę p n ie p r z y k ry te o sa d a m i je z io rn y m i i o d c ię te od d o stę p u p o w ie trz a p r z e trw a ły do n a sz y c h czasów . D o w o d em n a p o ra s ta n ie la só w n a p o w ie rz c h n ia c h , p o d k tó ry m i w y s tę p o w a ły b ry ły lo d u , j e s t o b s e rw o w a n y p o w ie rz c h n io w y lu b b a rd z o p ły tk i sy ste m k o rz e n io w y u ta k ic h d rz e w ja k so sn a, k tó r a ro s n ą c n a p ia sk a c h w y tw a rz a głęb o k o się g a ją c y k o rz e ń p a lo w y o ra z z n a le z ie n ie s ię d rz e w n a d n ie jezio r.
O sta tn io w o to c z en iu ścian y , w k tó re j o d s ła n ia ją się p n ie, g ó rn a w a rs tw a o sad ó w w a p ie n n y c h z o sta ła w y e k s p lo a to w a n a i p rz y s tę p u je się do o p ra c o w a n ia d o k u m e n ta c ji d la z a g o s p o d a ro w a n ia te re n u . P rz e w id y w a n e j e s t w y ró w n a n ie te re n u i z a m ia n a p o w ie rz c h n i p o e k s p lo a ta c y jn y c h n a łą k i. T e n b a rd z o w a żn y , ze w zg lęd ó w g o sp o d arczy ch , z ab ieg p o z b aw i n a s je d y n e g o i n ie z w y k le p rz e k o n y w u ją c e g o d o w o d u w y stę p o w a n ia n a p o w ie rz c h n i b r y ł p o g rz e b a n y c h lo d ó w , la só w so sn o w y c h z d o m ie szk ą b rz o z y o ra z is tn ie n ia z ja w is k w y to p is k o w y c h n a o b s z a ra c h m ło d o g la c ja l- n y c h , m o d e lu ją c y c h p ie rw o tn ą rz e źb ę , d a ją c y c h lic z n ie t u w y s tę p u ją c e jezio ra.
P r o p o n u je się o c h ro n ę części ś c ia n y w y ro b is k a o d łu g o ści ok o ło 50 m (fra g m e n t ś c ia n y z az n a c zo n y n a ry c . 2). U tw o rz e n ie re z e r w a tu b ę d zie w y m a g a ło ob o k
o czy szczen ia ścia n y d a w n eg o w y ro b is k a z w y ra s ta ją c y c h t u m ło d y c h d rz e w ta k ż e p e w n y c h ro z w ią z a ń te c h n ic z n y c h . P n ie p rz y d o s tę p ie p o w ie trz a dość szy b k o u le g a ją ro z k ła d o w i, to te ż fr a g m e n t ś c ia n y n a o d c in k u 1— 2 m n a le ż a ło b y odizo lo w ać p ły tą sz k la n ą lu b z p rz e ź ro c z y s te j m a sy , a n a s tę p n ie d la z a b e z p ie cz e n ia o b u d o w ać. M o żn a w ty m w y p a d k u liczyć n a d u żą ży czliw o ść ze s tr o n y k ie ro w n ic tw a z a k ła d u w S o łd a n a c h e k sp lo a tu ją c e g o o sad y w a p ie n n e .
K ilk a p n i p o sia d a ją c y c h d o k ła d n e d a to w a n ie w ie k u m e to d ą ra d io w ę g la , z b a rd z o c h a ra k te ry s ty c z n y m p o w ie rz c h n io w y m sy ste m e m k o rz e n io w y m , s ta n o w i ło b y c e n n e e k sp o n a ty d la re g io n a ln e g o m u z e u m w O lszty n ie i tw o rz ą ce g o się o b ecn ie w H ynie. W ty m p rz y p a d k u p n ie n a le ż a ło b y ró w n ie ż p o k ry ć w a rs tw ą iz o lu ją c ą od d o p ły w u tle n u .
P o d c z as e k s p lo a ta c ji o sad ó w s p o ty k a n o t u śla d y b y to w a n ia w o d le g ły c h c za s a c h c zło w iek a, m ię d z y in n y m i zn alez io n o k a m ie n n y to p o re k , a o s ta tn io z a b e z p ie czony p rz e z d y re k to ra z a k ła d u w S o łd a n a c h d re w n ia n y h a r p u n do ło w ie n ia ry b . D o ty ch czas p n ie a lle rö d z k ie g o la s u b y ły je d n y m z p u n k tó w n a tr a s ie m ię d z y n a ro d o w e j w y c iec z k i w czasie o b ra d V I K o n g re su IN Q U A 6. D u że z a in te r e s o w a n ie w tr a k c ie p o k a z u o b ie k tu , ja k i sze rsz e o p isy w s p r a w o z d a n ia c h ze z ja zd u , m ię d zy in n y m i szw ed zk im , m ó w ią o w a rto ś c i teg o o b ie k tu . W ie lo k ro tn ie p ro f il z j e z io ra K ru k lin p re z e n to w a n o z a g ra n ic z n y m g o ścio m b a w ią c y m w K a te d r z e G eo g ra f ii F iz y c z n e j U n iw e rs y te tu W arsz a w sk ie g o , zaw sz e b u d z ą c z ro z u m ia łe z a i n te r e so w a n ie . K r u k lin j e s t ró w n ie ż c zę sty m p u n k te m o d w ie d z a n y m p rz e z w y cieczk i s tu d e n c k ie , p ro w a d z o n e p rz e z p ra c o w n ik ó w K a te d r y G e o g ra fii F iz y c z n ej U n iw e r s y te tu W arszaw sk ieg o .
P o w ie rz c h n io w o b a rd z o m a ły r e z e r w a t s p e łn ia łb y o g ro m n ą ro lę d y d a k ty c z n ą u n a o c z n ia ją c p rz e m ia n y , ja k ie zac h o d z iły n a P o je z ie rz u M a z u rs k im o d c zasu u s tą p ie n ia lo d o w ca, w s k a z u ją c ró w n o c z e śn ie n a w ie k i g en ezę je z io r t a k c h a r a k t e r y s ty cz n y c h d la k r a jo b r a z u ty c h te re n ó w .
O m a w ia n y o b ie k t z a s łu g u je n a b liższe p o z n a n ie i w z m ia n k o w a n ie w n o w y c h w y d a n ia c h p rz e w o d n ik ó w d la w o je w ó d z tw a o lszty ń sk ie g o .
ß. J . K o n d r a c k i , S. P i e t k i e w i c z , G u id e -B o o k o f E x c u rs io n D N o r th - -E a s te r n P o la n d , P u b lic a tio n V Ith C o n g re ss IN Q U A , P o la n d 1961.
T H E R E M N A N T S O F T H E W O OD F R O M 11500 Y E A R S A G O IN T H E M A S U R IA N L A K E D IS T R IC T A N D T H E N E C E S S IT Y O F P R E S E R V A T IO N
SUMMARY
In th e M a s u ria n L a k e D is tric t a t th e la k e K ru k lin n e a r G iżycko, u n d e r th e la k e m u d s, in th e p la c e w h ic h h a d b e e n e x p lo ite d b e fo re , a g ro u p o f p in e a n d b irc h s tu m p s w a s fo u n d , th e y w e re d a te d w ith r a d io c a rb o n m e th o d in H a n n o v e r as 11 390 ± 210 y e a rs till 1950. T h o se tre e s h a d com e fro m A lle rö d a n d h a d g ro w n on Ih e lu m p s o f ic e c o v ered w ith s a n d , a n d a f te r m e ltin g th e ice th e y f o u n d th e m se lv e s a t th e b o tto m o f th e la k e . N ow , in c o n se q u e n ce o f a r tif ic ia l lo w e rin g of th e le vel' o f th e la k e K r u k lin th e s tu m p s a r e a b o v e th e le v e l o f g ro u n d w a te r s . M a k in g a s m a ll s a n c tu a ry , w h ic h w o u ld p re s e r v e th o se r e m n a n ts o f th e A lle rö d w o o d a n d g iv e e v id e n c e to o c c u rre n c e o f m e ltin g p ro c e sse s in c o n se q u e n c e o f w h ic h la k e s ca m e in to b e in g , is su g g ested .
