maszyny
asm
zastosowania
w gospodarce
technice
S P IS TR EŚC I COAEP3KAHME C O N TENTS W incenty B alasiński —
„ N ie k tó re p ro b lem y rozw o
ju e lek tro n ic zn e j te c h n ik i obliczeniow ej do celów za
rz ą d z a n ia w P o lsce” . 1 Andrzej Targow ski —
„O cena k ra jo w y c h sy ste m ów a u to m aty cz n eg o p rz e tw a rz a n ia d a n y c h ze szcze
gólnym u w zg lę d n ie n iem n ie k tó ry c h w y b ra n y c h s y ste m ó w ” ... 5 Jan G ajew ski, Henryk Gla- dyś, Anna Bułhak — „ A u to m a ty c zn e p rz e tw a rz a n ie d an y c h w ro zliczen iu m o cy o sią g aln ej e le k tro w n i” 8 A lfred A. W ierusz-K ow al- ski, Juliusz H. Kardasz —
„D ośw iadczenia R e so rto w ego O śro d k a M aszyn M a te m a ty c z n y c h (ROMM) M i
n is te rs tw a P rz e m y ślu C he
m icznego” ...12
EN CY K LO PED IA
Jacek B ańkow ski, Konrad Fiałkow ski — „FO R TR A N IV ” Cz. I I ... 22
Z K R A JU i ze ŚW IATA Adam B. Enipaclier — „P o znań 1968 — T ec h n ik a o b li
czeniow a n a X X X V II M ię
d zy n aro d o w y ch T arg ac h P o z n a ń sk ic h ” . . . . 16
B . BajTHCiiHbCKii — „ H e K O -
TOpbie B O n p O C b l p a 3 B H T H f I 3 J i e K T P 0 H H 0 i i B b lM H C JIH - T e J I b H O H T e X IIH K M B X 0 3 H H - C T B eH H O M fle flT e J Ib H O C T M B n o j i b i u e ” . . . . . . . 1 A . T a p ro B C K ii — „ O ą e n K a riO J lb C K H X CHCTe.M a B T O M a - T H H eC K O Ü o S p a Ô O T K H A a n - H b lX C O COÔ blM y M ëT O M H e - K O T O p b ïX H 3 o p a H H b I X CM - C T e M ” ...5 H . I ’a e u c K ii, r . T jia.iii.ic b , A . B y j ix a i c — „ABTOMaTM- MecKaH o S p a ô o T K a fla H H b ix b p a c M ë T e f l o c T w r a e M o i i M O m U O C T H O J ie K T g O C T a H - H t m ” ... 8 A . B e p y n i- K o B a jib C K ii, K ).
X. K a p f l a m — „ M 3 o n b r r a BeflOMCTBeHHOrO BblHHCJIM- Tejibi-ioro neirrpa mhhh- CTepCTBa XMMH4eCK0M Iipo-
M b lU IJie H H O C T H ” . . . . 12
SHLIM KJIOnE^M H ÍI. BailbKOBCKU, K.
KOBCKH — „c&OPTPAH IV ”.
’i a c r b II ...
XPOHMKA
A . B . 9 w n a x e p — „ IIo 3 H a H b 1968 — B b i M H c j i w T e j i b J i a a T e x u H K a H a X X X V II Mc jk- a y H a p o A H o i i a p M a p i c e b r . n o 3 n a n e ” ...
W. Balasiński — ’’Som e p roblem s of co m p u ter ap p lica tio n fo r m a n ag e
m en t p u rp o ses in P o la n d ” . 1
A. Targow ski — ’’T he e s ti
m atio n of hom e m ade a u to m atic d a ta p rocessing sy stem s w ith a special r e g ard to som e chosen sy ste m s” ... 5
J. G ajew ski, II. Gladyś, A. Bułhak — ’’A u to m a tic d a ta p ro cessin g in re c k o ning th e a v a ila b le po w er of a p o w er s ta tio n ” . . 8
A. W ierusz-K ow alski, J. H.
Kardasz — ’’E x p erie n c e s of th e C o m p u ter D e p a rtm e n t C e n tre of th e M in istry of C hem ical In d u s tr y ” . . 12
B A SIC TERM S
J. Bańkow ski, K. F iałk ow ski — ’’FO R T R A N IV ”, P a r t I I ... 22
CR O N ICLE
A. B. Em pacher — „P oznań 1968 — C o m p u tatio n te c h n iq u e a t th e X X X V II In - 16 te rn a tio n a l P oznań F a ire s ” 16
• KOLEGIUM REDAKCYJNE
R e d a k to r naczeln y prof. d r L eon ŁUKASZEW ICZ
Doc. d r inż. K o n ra d FIA ŁK O W SK I (zast. re d a k to ra naczelnego), W ładysław KLEPACZ, d r A n to n i M AZU RKIEW ICZ, inż. D o ro ta PRA W D ZIC (zast. re d a k to ra naczelnego),
m g r inż. A n d rzej TARGOW SKI
S e k re ta rz R e d a k c ji m g r W anda KACER R e d ak to r tec h n icz n y A licja BIL RADA PROGRAMOWA
P ro f. d r inż. J e rz y B ro m lrs k i (przew odniczący), m g r inż. J a n B u rsch e, doc. S te fa n C zarnecki, m g r M ichał D oroszew icz, m g r A dam B. E m p a ch e r (sek retarz), m g r inż. B olesław G liksm an, m gr inż. Jó z e f K nysz, m g r inż. L u d w ik M ebel, doc. d r T ad eu sz Peche, inż. Z dzisław P u z d ra - kiew icz, doc. m g r inż. Jó z e f T h ie rry (w iceprzew odniczący), d r T ad eu sz W alczak, m g r S tefan
W ojciechow ski, d r inż. H e n ry k W ożniacki, m g r inż. J a n Z. Zydow o ______ R e d a k c ja : W arszaw a, ul. E m ilii P la te r 20 m. 15, tel. 21-13-91. Z astęp ca re d a k to ra naczeln eg o tel. 28-37-29 __ _____ ___ ___ Z ak ład K o lp o rtażu WCT NOT, W arszaw a, ul. M azow iecka 12
Z akł. G raf. „ T a m k a ’-, z . 2. Zam . 694. P a p ie r d ru k . p o w lek an y V kl. 80 g. A -l. O bj. 3 a rk . d ru k . N ak ład 2300. N-25.
WYDAWNICTWA CZASOPISM T EC H N ICZN YCH
NOT Warszawa Czackiego 3/5
C ena eg zem p larza zł 8.— P re n u m e ra ta ro czn a zł 06,00
maszyny
matematyczne
zastosow ania w gosp od arce, technice i n au ce
Nr 10
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 6 8
R O K IV
P a ź d z i e r n i k
O r g a n P e ł n o m o c n i k a R z ą d u do S p r a w E l e k t r o n i c z n e j T e c h n i k i O b l i c z e n i o w e j i N a c z e l n e j O r g a n i z a c j i T e c h n i c z n e )
P r z e t f l 7 Z / a z d e m P Z P K
P . P & W
W IN C E N TY B A L A S IN S K I Zespół Z astosow ań i E k sp lo ata cji B iu ra P e łn o m o cn ik a R ządu
d.s. E le k tro n ic zn e j T ec h n ik i O bliczeniow ej
65.011.56(438) :681.322.004.14(438)
Niektóre problemy rozwoju
elektronicznej techniki obliczeniowej do celów zarządzania w Polsce
Z naczen ie sto so w an ia e lek tro n ic zn e j te c h n ik i obli
czeniow ej dla ro zw o ju gospodarczego k r a ju znalazło sw ój w y ra z w sfo rm u ło w a n ia c h Tez K o m ite tu C e n tra ln e g o n a V Z jazd P Z P R .
W y ty cz ają c zasadnicze k ie ru n k i ro zw o ju gosp o d arcze
go n a la ta 1971—75 Tezy m .in. stw ie rd z a ją , , że „R oz
wój now ej te c h n ik i pow in ien k o n c e n tro w a ć się głów n ie n a a u to m a ty z a c ji procesów w ytw órczych, szerokim
sto so w a n iu u rz ą d z e ń e le k tro n ic z n y c h , ro zw o ju p ro d u k c ji w łó k ie n sztu cz n y ch i tw o rzy w sy n te ty c zn y ch oraz zasto so w an iu ele k tro n ic z n e j te c h n ik i obliczenio
w e j.”
Tezy p o d k re śla ją , że „ J e d n y m z zasadniczych w a r u n ków sy stem aty czn eg o i dynam icznego ro zw o ju gospo
d a rk i so c jalisty c zn e j, a ta k ż e je j w y sokiej e fe k ty w ności je s t s ta ły p o stę p w m e to d ac h p la n o w a n ia i za
rz ą d z a n ia ...”
W p la n o w a n iu c e n tra ln y m i n a w szy stk ich szczeblach go sp o d ark i n aro d o w ej k o n ie cz n e je st d oskonalenie m etod b ila n so w an ia, d o k o n y w an ie b ila n su przepływ ów m iędzygałęziow ych i rozpoczęcie p rak ty c zn e g o stoso
w a n ia o p ty m a liz a c ji planów .
W zrost sp raw n o śc i sy stem u ekonom icznego w iąże się ze zw ięk szen iem sam odzielności i elastyczności p rz e d się b io rstw o raz w p ro w a d ze n iem u sp ra w n ie ń w za- . rz ą d z a n iu p rzem y słem . N ieodzow nym w a ru n k ie m tych u sp ra w n ie ń — ja k p o d k re ś la ją Tezy — p ow inno być w zm o cn ien ie k o n tro li sprzężonej z r a c jo n a ln y m p la n o w an ie m . D y sp o n o w an ie szybką in fo rm a c ją o o d ch y le
n ia ch p rz e b ie g u p ra c od p la n u pozw oli k ie ro w n ic tw u n a b ieżące d o k o n y w an ie k o re k t w d ziałan iu , a w razie po trzeb y — k o r e k t w p la n ie.
N aw ią z u ją c do Tez Z jazdow ych należy p o d k reślić k lu czo w ą ro lę, ja k ą od g ry w a w ich re a liz a c ji e le k
tro n ic z n a te c h n ik a obliczeniow a. U p o w szechnienie je j, w p ro w a d ze n ie do p rze d sięb io rstw , b ra n ż i całych g a łęzi g ospodarczych sta n o w i k onieczny w a ru n e k p o stę p u ekonom icznego.
D o k o n u jąc ¡przeglądu obecnego s ta n u ETO n a tle s fo r
m u ło w a n y ch celów , szczególnie w iele u w ag i należy pośw ięcić rozw ojow i e le k tro n ic zn y c h m aszyn cy fro w ych do p rz e tw a rz a n ia dan y ch , w y k o rz y sty w an y c h do celów za rząd z an ia.
Dotychczasow y rozw ój ETO
H isto ry czn ie, rozw ój elek tro n ic zn e j te c h n ik i ob licze
nio w ej w P o lsce d a tu je się od ro k u 1959, k ie d y w k il
k u k ra jo w y c h o śro d k ac h n a u k o w o -k o n stru k c y jn y c h uruchom iono p ie rw sz e m odele e lek tro n ic zn y c h m aszyn cyfro w y ch . W n a s tę p n y c h la ta c h p o ja w ia ją się p ie rw sze p ro d u k o w a n e se ry jn ie m aszyny ZAM-,2 w In s ty tu c ie M aszyn M a tem aty czn y ch oraz UMC-1 i ODRA 1003, a n a s tę p n ie ODRA 1013 w Z ak ład ac h BLW RO w e W rocław iu.
O k re s te n — p ierw szy w ro zw o ju E TO m ożna za m k n ą ć ro k ie m 1987.
T e „ m a łe ” m aszyny, przezn aczo n e do obliczeń n a u k o - w o -tec h n icz n y ch zn alazły licznych u ży tk o w n ik ó w . S p ośród za in sta lo w a n y c h w k r a ju 95 m aszy n tych ty p ó w — '449/o znalazło za sto so w a n ie w p rz e m y śle i in sty tu ta c h n au k o w o -b ad a w czy c h , 45% — w sz k o ln ic
tw ie , 11% — w o śro d k ac h u słu g o w y c h , z a sp o k a ja ją c p ie rw sz e p o trz e b y p rz e d e w sz y stk im w z a k re sie szko
le n ia k a d ry u ży tk o w n ik ó w i p ro g ra m is tó w -m a te m a ty - ków . S k ie ro w a n ie p o n ad 65 ty c h m aszy n n a e k sp o rt pozw oliło n am zająć d ru g ie m iejsce, ja k o p ro d u c e n ta w k ra ja c h obozu socjalisty czn eg o (poza ZSRR).
1
Je d n o cz eśn ie p o ja w iły się w k r a ju m aszyny z im p o rtu o nieco w yższych p a ra m e tra c h p ra c y i d y sp o n u ją cy c h znacznie bogatszą b ib lio te k ą p ro g ra m ó w (URAŁ 2, E L L IO T T 803,, G IER ).
Ł ąc zn ie k ra jo w y p a r k EMC, p rzezn aczo n y ch w za
sad zie do obliczeń, p o sia d ał n a koniec ro k u 1967 103 m aszyny.
P o czą te k ro z w o ju ETO do celów z a rząd z an ia dało z a in sta lo w a n ie w la ta c h 1963—66 w W a rsza w ie trzech im p o rto w a n y ch m aszyn do p rz e tw a rz a n ia d an y ch :
® NCR 315 w C e n tru m E le k tro n icz n y m M in iste rstw a F in an só w w NBP, w k tó ry m po sta ra n n y m p rzy g o to w a n iu system ow ym p ro w a d zo n e są p r a c e m .in. w za
k re s ie codziennej księgow ości o b ro tó w n a ra c h u n k a c h b a n k o w y c h (NBP) i oszczędnościow ych (PKO), p la n u kasow ego i sp raw ozdaw czości b u d że to w ej;
• IB M 1440 w Z ak ład zie O bliczeniow ym ZOW AR, n a leżącym do sieci o śro d k ó w u sługow ych Z akładów E le k tro n ic z n e j T ec h n ik i O bliczeniow ej, w k tó ry m w y k o n y w a n e są liczn e p ra c e z dziedziny p la n o w a n ia p r o d u k c ji i g o sp o d ark i m a te ria ło w e j d la p o n ad d w u d zie
stu zak ład ó w p rze m y sło w y ch r e jo n u W arszaw y, po p rzy g o to w a n iu ic h głó w n ie p rz e z w ła s n y zespół p ro je k ta n tó w sy stem ó w i p ro g ra m istó w ;
® IC T 1300 za in sta lo w a n a w C e n tra ln y m O środku D o sk o n alen ia K a d r K iero w n iczy ch — początkow o do celów szkoleniow ych, o b ecn ie w znacznej m ie rze ró w n ie ż do p ra c uży tk o w y ch , p rzy g o to w a n y ch przez zespoły p ra c o w n ik ó w in n y c h za k ła d ó w lu b te ż w sp ó l
n ie opraco w an y ch .
W szy stk ie te ośro d k i po p ie rw sz y m ro k u p ra c y m a szyn b y ły odpow iednio w y k o rz y sta n e . Z a k re s w y k o n y w a n y c h p ra c o b ejm o w ał zarów no b ardzo ro zb u d o w an e sy stem y e k sp lo a ta c y jn e (do 35 ty p ó w w y d ru k ó w k o ń cow ych), ja k i p ro b lem y z z a k re su o p ty m a liz a c ji w ró żn y c h d zied zin ach gospodarczych. Je d n o cz eśn ie p r o w ad z ą działalność szkoleniow ą. N iezależnie od ko rzyści u zy sk an y c h z w d ro ż en ia sy stem ó w e le k tro n ic z nego p rz e tw a rz a n ia d an y c h do p rz e d się b io rstw p ro d u k c y jn y c h i u sługow ych o ra z obliczeń o p ty m a liz a cy jn y ch , o śro d k i te osiągnęły szybko p e łn ą e k o n o m iczn ą o p łacalność usług.
P o w o łan y w ro k u 1964 U rząd P e łn o m o c n ik a R ządu d.s. E le k tro n ic z n e j T ec h n ik i O b liczeniow ej u tw o rz y ł o rg a n iz a c ję k ra jo w y c h o śro d k ó w u słu g o w y c h ZETO (Z a k ła d y E le k tro n ic z n e j T ec h n ik i O bliczeniow ej).
O prócz Z a k ła d ó w O bliczeniow ych, o rg an iz o w an y ch w e w szy stk ic h m ia sta c h w o jew ó d z k ich p o w sta ło w ra m a c h ZETO B iuro S tu d ió w i S y stem ó w EPD . Z ad a n ie m tego B iu ra je s t o p ra c o w y w a n ie i w d ra ż a n ie w z a k resie za rząd z an ia sy stem ó w E P D o du ży m zn aczen iu gospo
darczym , a szczególnie o p o w ta rz a ln y m c h a ra k te rz e . P ro w ad z i te ż ono p ra c e stu d ia ln e , dotyczące zarów no o rg a n iz a c ji sy stem ó w za rząd z an ia, ja k i technologii p rz e tw a rz a n ia d an y c h . P ra c e te g o ty p u u z u p e łn ia ją z a k res d ziałalności, ro z w ija n y p rze z Z ak ład y O blicze
n iow e ZETO.
L a ta 1967—68 m ożna uw ażać za p rzeło m o w e w ro z w o ju ETO. W z a k resie m aszy n do obliczeń n au k o w o - -tec h n ic z n y c h rozpoczęto p ro d u k c ję s e ry jn ą śre d n ie j w ielk o ści EM C ODRA 1204 o szybkości d z ia ła n ia o d p o w ia d a ją c e j poziom ow i e u ro p e jsk ie m u . U ruchom iono m a ło se ry jn ą p ro d u k c ję m a szy n do p rz e tw a rz a n ia d a n y ch ty p u ZAM-41 Z, w yposażonych w p am ięc i na ta śm ie m a g n e ty c z n e j, o p rac o w a n e w in s ty tu c ie M a
szyn M a tem aty c zn y c h (1MM). P rz y stą p io n o do p ro d u k c ji, oprócz p am ięci taśm o w y ch , d r u k a r e k w ie r szow ych, c z y tn ik ó w i d z iu rk a re k ta śm y p ap iero w ej.
Z ak ład y ELW R O p rz y g o to w u ją przezn aczo n ą do p ro d u k c ji EM C ODRA 1304 — do p rz e tw a rz a n ia danych.
W zw iązk u z co raz g w ałto w n ie jsz ą p o trz e b ą w p ro w a d za n ia E TO do z a rząd z an ia w naszy ch o śro d k a c h r e sortow ych, b ran ż o w y c h i zak ład o w y ch p o d ję to decyzję (częściowo zrealizo w an ą) za k u p ie n ia ok. 20 m aszyn do p rz e tw a rz a n ia d an y c h ze Z w iąz k u R adzieckiego i k ra jó w k a p ita listy c z n y c h , w ty m ró w n ież n a jn o w szych m aszy n trz e c ie j g e n e ra c ji (na o b w o d ac h sc a lo nych).
P la n y p rze w id y w a ły , że dla p raw id ło w e g o ro zw o ju ETO w z a k re sie z a rz ą d z a n ia n ależy za in sta lo w a ć w la ta ch 1968—70 50 elek tro n ic z n y c h m aszy n cyfrow ych do p rz e tw a rz a n ia d an y c h (głów nie p ro d u k c ji k r a jo w ej), p ew n e j liczby m a szy n do obliczeń n u m e ry c zn y c h o raz zestaw ó w m aszy n a n a lity cz n y ch .
W zw iązk u z o g ran ic ze n iem w o sta tn im czasie im p o r
tu m aszy n a n a lity c z n y c h , w y n ik a ją c y m m .in. z n ie - celow ości o rg an iz o w an ia po ro k u 1970 n ow ych o śro d k ów o p a rty c h o te c h n ik ę k a r t d z iu rk o w a n y ch , n a le ż a łoby d o datkow o zw iększyć p la n in sta lo w a n ia m aszyn elek tro n iczn y ch .
R e aliza cja ty c h za m ie rz eń n a p o ty k a je d n a k n a o b ie k ty w n e tru d n o śc i u ru c h o m ie n ia w k ró tk im czasie p r o d u k c ji sto sunkow o znacznej liczby EM C do p rz e tw a rz a n ia danych, a w szczególności konieczn y ch u rz ą dzeń w sp ó łp ra c u ją c y c h .
Z u w ag i n a to, że w o k re sie n ajb liż sze j p ię c io la tk i p o w in ie n n a s tą p ić zn aczn ie zw iększony w zro st s ta n u m aszy n do p rz e tw a rz a n ia d an y ch , dla zab ezpieczenia p raw id ło w e g o ich w y k o rz y sta n ia n ie zb ę d n e je s t z re a liz o w an ie za m ie rz eń p la n o w a n y c h do 1970 ro k u . O zn a
cza to , że n ie d o b ó r m aszy n k ra jo w y c h p o w in ie n być p o k ry ty p o w ięk szo n y m im p o rte m , a o c e n ia ją c nasze m ożliw ości d ew izow e, w p ra k ty c e m aszyn ra d z ie c kich ty p u M IŃ SK .
Do tego p o g lą d u p rzy c h y liło się ju ż szereg re s o rto w ych i za k ła d o w y c h o śro d k ó w E P D i w zw iązk u z ty m p o d ejm o w an e są ju ż s ta ra n ia zabezpieczenia d o d a tk o w ej p u li śro d k ó w dew izow ych.
K ierunki zastosow ań
P ró b y działań n a o d cin k u w y k o rz y sta n ia ETO do p rz e tw a rz a n ia d an y c h czynione p rz e d ro k ie m 1965 p rz e z n ie k tó re o śro d k i w o p a rc iu o n ie p rz y sto so w a n e do ty c h zad ań m a sz y n y d o obliczeń n u m e ry c z n y c h — zn a la zły w ro k u 1965 m ożliw ości p rze p ro w ad z en ia p ie rw sz y ch dośw iadczeń n a w łaściw y c h m aszy n ach do p rz e tw a rz a n ia d an y c h : NCR-315 i ICT-1300, a n a stę p n ie n a IBM-1440.
Z a k u p trz e c h p ie rw sz y ch m aszy n z im p o rtu (ICT, NCR i IBM ) pozw olił n a p rze szk o le n ie i zdobycie d o św ia d czeń p rze z p r o je k ta n tó w sy stem ó w i p ro g ra m istó w EMC. U m ożliw iło to n ieliczn ej p o czątk o w o k ad rz e sk o n fro n to w a n ie w ła s n y c h k o n ce p cji z now oczesnym i ro z w ią z a n ia m i i sto so w an ą te ch n o lo g ią p rz e tw a rz a n ia dan y ch , a ta k ż e pozw oliło zorganizow ać d alsze sz k o le n ie w k r a ju .
N ależy zaznaczyć, że ró w n o leg le ro z w ija ła się k a d ra s p e c ja listó w w za k re sie o p ro g ra m o w a n ia m aszy n (głów nie m a tem aty k ó w ) oraz p ro je k ta n tó w system ów
2
p rz e tw a rz a n ia d anych w z a k ła d ac h przem y sło w y ch (przede w szy stk im w o p arc iu o te c h n ik ę k a r t d ziu rk o w anych).
N a uw agę za słu g u ją dw a ro z w ija ją c e się k ie ru n k i o p rac o w y w a n y ch sy stem ó w . P ierw szy — o p a rty na is tn ie ją c y c h m e to d ac h za rząd z an ia i p o słu g u ją c y się śro d k a m i ETO w celu p rzy śp ie sz en ia i u ła tw ie n ia czynności w y k o n y w a n y c h p rzy użyciu in n y c h m aszyn (np. śre d n ie j lu b w ie lk ie j m echanizacji).
W z a k re sie te m a ty k i o b e jm u je on ta k ie p rac e, ja k :
• e w id e n c ja s ta n u o b ro tó w m agazynow ych
• e w id e n c ja m a te r ia łó w zużytych w p ro d u k c ji
• e w id e n c ja i s tr u k tu r a śro d k ó w trw a ły c h p rz e d się b io rstw a
• ro zlicza n ie robocizny b ezp o śred n ie j d p o śred n ie j
• o p an o w y w an ie lis t plac ro b o tn ik ó w i p rac o w n ik ó w um ysłow ych
© p la n o w a n ie ogóln o zak ład o w e i m ięd zy w y d ziało w e (roczne i k w a rta ln o -m ie się c z n e )
• p la n o w a n ie p rac o ch ło n n o śc i zad ań w ro zb ic iu na w y d zia ły i sta n o w isk a.
P ra c e tego ro d z a ju m o g ą być w dalszym etap ie ro z b u d o w a n e i sta ć się m o d u ła m i sy stem ó w z a rząd z an ia w poszczególnych a g e n d ac h d ziałaln o ści p rz e d się b io rstw a . P rz y ję c ie k ie ru n k u n a u ru c h o m ie n ie ta k ic h
p ra c p o zw ala szybko w drożyć ETO, gdyż n ie w y m a g a ją one dłuższych p ra c o rg a n iz a c y jn o -p ro g ra m o w y c h , a w szczególności czasochłonnych a n a liz i o p rac o w a n ia sk o m p lik o w an e g o sy stem u .
D ru g i k ie ru n e k za k ła d a z góry w p ro w a d z e n ie now ych m etod p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji, p o trz e b n y c h d la za
rz ą d z a n ia , p oczątkow o w o d n ie sie n iu do głów nych ag e n d działalności p rz e d się b io rstw a (p ro d u k c ja, m a gazy n y i za o p atrz en ie , k a d ry itp.). O p ra co w a n y s y ste m p o sia d a dość g łęboki sy stem in te g ra c ji, tj. k o r z y sta z m o żliw ie źródłow ych dan y ch w ejścio w y ch i w e w n ę trz n ie p rze ch o w y w an y ch zbiorów i o p ra c o w u je n a ich p o d sta w ie i w o k reślo n y m re ż im ie i n d y w id u a ln e w y n ik i dla za in te re so w an y c h działów i szczebli k ie ro w n ic tw a . K ie ru n e k ta k i w y m a g a dość ro zległych b a d a ń w stę p n y c h i u sta le ń d o k o n an y c h z za in te re so w a n y m i o d b io rca m i w y n ik ó w oraz w p ro w ad z en ia now ych elem e n tó w do o rg a n iz a c ji z a rz ą d z a nia.
Z n a tu ry rzeczy k ie ru n e k te n w y m a g a dłuższych p ra c p rzy g o to w aw czy ch ; ta k ie ro zb u d o w an e , k o m p lek so w e sy stem y są rea liz o w a n e w n ie k tó ry c h ty lk o ośrodkach.
N ag lą ce p o trz e b y k ie ro w n ic tw a i k o nieczność sz y b k ie
go w d ro ż e n ia m aszyn w y ra ź n ie p r e f e r u ją pierw szy ty p p rac .
N a jb a rd z ie j ro z w in ię tą fo rm ę dru g ieg o k ie ru n k u p ra c sta n o w ią z in te g ro w a n e sy stem y in fo rm a c ji, w k tó ry c h p o łączone sy stem y m o d u ło w a tw o rzą je d n o lity dla dan ej je d n o stk i o rg a n iz a c y jn y U kład bieżącego w p ro w a d z a n ia i p rz e tw a rz a n ia d an y c h w p ełn i zaspo
k a ja ją c e g o a k tu a ln e b lis k ie i p e rsp e k ty w ic z n e p o trz e b y k ie ro w n ic tw a . Z in te g ro w a n y sy stem in fo rm a c ji k o rz y sta zarów no ze w szy stk ic h m ożliw ych te c h n o lo gicznych śro d k ó w ETO (pam ięci ró ż n y c h ty p ó w , u rz ą dzen ia i łącza tr a n s m is ji d an y c h itp.), ja k rów n ież z a p a r a tu m a tem aty c zn e g o p ra k ty c z n ie w sposób a u to m a ty cz n y , tzri. w y m a g a ją c y m in im aln eg o u d ziału o p e ra to rsk ie g o człow ieka. S y ste m y ta k ie w y m a g a ją c e 5—8 la t p rac y są w E u ro p ie dopiero w faz ie p rz y g o to w a ń w zg lęd n ie d ra ż a n ia i s tą d n ie p rz e w id u ję się p o d ję c ia p r a c n a d n im i w bieżącej p ię c io la tc e ,
O becnie — w ro k u 1968 — m ożna ju ż m ów ić o znacz
n ym p o stę p ie w dzied zin ie p ro je k to w a n ia i w d ra ż a n ia now oczesnych ro zw iązań o rg a n iz a c y jn y c h i p rz y g o to w a n ia je d n o ste k g ospodarczych do w d ra ż a n ia ETO w za rząd zan iu .
W la ta c h 1965—1968 d ziałalność ta b y ła pro w ad zo n a i k o o rd y n o w a n a w sto su n k u -do je d n o ste k p odległych w w iększości reso rtó w . D o d atn i w p ły w n a p o stę p p ra c w ty m z a k re sie m a ją o p rac o w y w a n e d w u le tn ie p la n y reso rto w e, o p a rte o k ra jo w y p ro g ra m ro zw o ju m e c h a n iz ac ji i a u to m a ty z a c ji p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji. Z a
ró w n o p la n y reso rto w e, ja k i k ra jo w y p ro g ra m u s ta la ją za d an ia rzeczow e w z a k resie p rz e tw a rz a n ia d a n y ch o ra z śro d k i p o trze b n e do ich re a liz a c ji.
S ta ty s ty c z n a an a liz a k ie ru n k ó w zastosow ań w ed łu g 5 -letn ieg o p ro g ra m u w y k a z u je n a s tę p u ją c ą s tr u k tu r ę w y k o rz y sta n ia użytecznego czasu p ra c y m aszyn;
9 planow anie 21%
e gospodarka m ateriałow a 18°/o
• o p ra c o w a n ie sta ty sty c z n e i analizy 18%
• z a tru d n ie n ia i p ła c e ll^/o
0 koszty i fin an se 7%
o techniczne przygotow anie produkcji 6c/o
• e w id e n c ja w y robów 6%
® obliczenia optym alizacyjne 3%
o in n e (obrót tow arow y, środki trw ałe, gosp.
tra n s , sp rzę to w a itp.). 10%
A n aliza ta o b ra z u je ogólną .tendencję ro zw o ju za sto so w ań i choć p ro p o rc je nie o d p o w iad a ją p ełn y m po trz e b o m w k ie ru n k u u s p ra w n ie n ia z a rz ą d z a n ia p r z e m y słem — n ależy p rzew id y w ać, że u trz y m a się ona z m a ły m i o d ch y len ia m i w b ie żą ce j p ięciolatce. Z a n a lizy te j w y n ik a , że szczególny n a c isk w p la n a c h na la ta 1969/70 i 1970/71 n ależ y położyć n a rozw ój z a s to so w ań zw iązan y ch z tech n ic zn y m p rzy g o to w a n iem p ro d u k c ji o ra z z ob liczen iam i o p ty m a liz ac y jn y m i, k tó ry c h u d ział w o b liczen iach je st zb y t niski.
W p ra c a c h p ro je k to w y c h p rz e w a ż a ją sy stem y je d n o - te m a ty c z n e — zakładow e. W n ie k tó ry c h re so rta c h sy stem y te d a ją p o cz ątek k o n ce p cjo m o szerszym za
sięgu — b ran ż o w y m , a n a w e t reso rto w y m .
Do system ów b ran żo w y ch m ożem y zaliczyć o p rac o w a
n ia dla p rz e m y słu w ęglow ego i e n e rg e ty k i, przem y słu o k rętow ego, hutniczego, m o to ry zacy jn eg o , dla p rz e d się b io rstw b u d o w lan o -m o n tażo w y c h , P K P , p rze m y słu lekkiego, h a n d lu h u rto w eg o i in n e. T e m a ty k a w y m ien io n y ch sy stem ó w b ran ż o w y c h ro z w ija się zazw y
czaj w ielo k ieru n k o w o . P oziom ic h in te g ra c ji w za
k re sie w za jem n y ch p o w iąz ań i sprzężeń zw ro tn y ch je s t n ieznaczny.
Do reso rto w y ch system ów k w a lifik u ją się p ra c e p r o w ad z o n e w K o m isji P la n o w a n ia , w M in iste rstw ie F i
n an só w i w GUS.
D otychczasow e o sią g n ię cia w za k re sie w d ro ż en ia ETO w P olsce z p ew n o śc ią są sk ro m n e w p o ró w n a n iu z k r a ja m i p rz o d u ją c y m i w te j dziedzinie. Je d n a k ż e o b se rw u je się sta łe ro z sz e rz a n ie sfe ry zastosow ań.
P o w sta ł k o rz y stn y k lim a t do w d ra ż a n ia p o stę p o w y ch m eto d z a rząd z an ia i czy n n ik te n n ie je s t o b o ję tn y dla k ie ro w n ic tw a p rz e d się b io rstw p rz y p o d e jm o w a n iu tru d n y c h , n oszących zn a m io n a dużego ry z y k a , decyzji.
W arunki realizacyjne i założenia ETO w latach 1971—75
Rozwój zastosow ań ETO w n a stę p n y m S-leciu w d u żej m ie rz e będzie zależał od p o stę p u p ra c o rg a n iz a
3
cy jn o -p rzy g o to w a w czy c h ł w d ro żen io w y ch z re aliz o w a
n y ch do ro k u 1970.
J e ś li n ie u d a się w p e łn i zrealizow ać zad ań o b jęty ch p ro g ra m e m k ra jo w y m bieżącego pięciolecia, p o w s ta łe opó źn ien ia s k u m u lu ją się i p o w strz y m a ją cały ła ń cu c h ro zw o ju ETO : o p ro g ra m o w a n ia m aszyn, szko
le n ia k a d r , p ro je k to w a n ia i w d ra ż a n ia system ów , n a b y w a n ia u m ie ję tn o ści i dośw iadczeń w z a k resie te c h nologii p rz e tw a rz a n ia d anych itp . U legną p o n ad to z a m ro ż e n iu -n a k ła d y p o n iesio n e n a p ra c e o rg a n iz a c y j
ne, co stw o rzy n ie p o ż ą d a n e n a p ię c ia n a ty m odcin k u u użytk o w n ik ó w .
P om im o te j sy stu a c ji re s o rty i p rz e d się b io rstw a będ ą k o n ty n u o w a ły p ra c e p rzygotow aw cze, chociaż tem p o ich i za k res m oże zm aleć.
W e w stę p n y c h założeniach do p ro g ra m u ro zw o ju ETO n a la ta 1971—75 p rz y jm u je się z a in sta lo w a n ie w k r a ju ok. 400 m aszyn do p rz e tw a rz a n ia d an y ch , a w tym ok. 50 w sieci ZETO.
W y d a tn y w zro st w in s ta la c ji p la n u je się w o sta tn ic h la ta c h , tzn . po o k resie n ab y c ia dośw iadczeń n a m a szy n ach z a in stalo w an y c h w p ie rw sz y ch la ta c h p la n u 5-letniego.
T a k za ry so w a n y rozw ój in sta lo w a n y c h m aszyn w iąże się z liczn y m i p ro b lem am i, z k tó ry c h do n a jb a rd z ie j isto tn y c h n ależy sp ra w a w z ro stu k ra jo w e j p ro d u k c ji m aszyn, a zatem o d p o w ied n ich n a k ła d ó w in w e s ty c y j
nych. W ty m za k re sie w iąże się to ró w n ie ż z p rz y g o to w an iem p ro d u k c ji now oczesnych sy stem ó w m a szynow ych trz e c ie j g e n e ra c ji, co — ja k dośw iadczenie w sk a z u je — w y m ag a ro zw in ię cia sz ero k iej i o p e ra ty w n e j w sp ó łp ra c y m ięd zy n a ro d o w e j.
L iczba p rze w id y w a n y c h do za in sta lo w a n ia m aszyn w y d a je się ty lk o p o zo rn ie ' w ysoka, p rze p ro w ad z o n e z re s o rta m i w stę p n e an a liz y w y k a z a ły rea ln o ść tych za m ie rz eń . Z n a jd u je to p o tw ie rd z e n ie w p o ró w n a n iu z p rz e w id y w a n ia m i ro zw o ju ETO w in n y c h k ra ja c h eu ro p e jsk ic h , w e d łu g k tó ry c h pow yższe liczby w s k a z u ją n a b ard z o o stro żn y szac u n ek p o trzeb .
A n alizu ją c p ro g ra m ro zw o ju ETO o d stro n y zastoso
w ań — p o d sta w o w y m p ro b lem em je s t o rg an iz ac y jn o - -sy ste m o w e p rzy g o to w a n ie p o te n c ja ln y c h u ż y tk o w n i
ków do sk u te cz n eg o w y k o rz y sta n ia m aszyn. W ym aga to o k reślo n e j k o n ce p cji w d ra ż a n ia te j te c h n ik i w r a m a ch p la n ó w reso rto w y ch . D latego p o ży tec zn e w y d a je się w y m ie n ie n ie n a s tę p u ją c y c h p o d sta w o w y c h założeń k ra jo w e g o p ro g ra m u ro zw o ju ETO :
1. P rz y ty p o w a n iu p rzy sz ły ch u ży tk o w n ik ó w EM C należy u w zg lęd n ić p rz e d e w sz y stk im duże ośrodki za
kład o w e, a w p rz y p a d k u k o n c e n tra c ji za k ła d ó w n a le żących do w sp ó ln e j lu b p o k re w n e j b ra n ż y — n a ośro d k i w ielo zak ład o w e.
2. N ależy p re fe ro w a ć o śro d k i z w p ro w a d zo n ą te c h n i
k ą k a r t d ziu rk o w a n y ch .
3. P rz y ją ć , ż e p o czątk o w e p ra c e u ru ch o m io n e n a EMC będ ą za sp a k a ja ły n a jp iln ie js z e p o trz e b y zak ład u , a ró w n o cześn ie p rz y stą p i się do o p rac o w y w a n ia i stopniow ego w d ra ż a n ia b a rd z ie j za aw a n so w an y ch system ów EPD,
4. P o stu lo w ać p rzy g o to w y w an ie sy stem ó w p o w ta rz a l
n y ch i k o rz y ta n ie z ty p o w y ch p ro g ra m ó w . W ty m celu należy zw iększyć liczbę o p rac o w a ń w zorcow ych (typow ych) w celu ich a d a p ta c ji do p rze d sięb io rstw b ran ż o w y c h . O p ra co w a n ia ta k ie po w in n y być w y k o n y w a n e w B iu rze S tu d ió w i P ro je k tó w S EPD , w
reso rto w y ch k o m ó rk ac h p ro je k to w a n ia system ów i w o śro d k ac h ZETO. N ależy ró w n ież rozpow szechniać a k tu a ln ie u ru c h a m ia n e sy stem y , ja k np. sy stem k o m plek so w y p la n o w a n ia p ro d u k c ji, sy ste m o p rac o w a n y d la „E R Y ” i in n e sto p n io w o je u d o sk o n a lając. S ta je się rów n ież m ożliw e — w o p a rc iu o d o robek k ra jo w y i dośw iadczenia zag ran ic zn e — u sy ste m a ty z o w a n ie za
sad p ro je k to w a n ia system ów . O p ra co w a n ie ta k ie p o w inno być w y d a n e do u ży tk u p ro je k ta n tó w , o rg a n i
za to ró w i u ży tk o w n ik ó w ETO.
5. P ow ołać o śro d k i E PD , w szczególności w zak ład ach śre d n ie j w ielk o ści (1 ty s. o 2 tys. ludzi) ze s k ie ro w a n ie m ich p ra c do e k s p lo a ta c ji w o śro d k a c h u słu g o w ych. W o śro d k ac h ty c h zorganizow ać s ta c je p r z y go to w an ia danych.
6. P ra c e p rzy g o to w aw cze i o rg a n iz a c y jn o -sy ste m o w e pow inny być w zasadzie p ro w a d zo n e w y łąc zn ie w za
in te re so w a n y c h zakład ach .
7. P rzew id zieć w p la n a c h ro zw o ju w y k o rz y sta n ie tra n s m is ji danych. P ro g ra m y re so rto w e n a la ta 1971—75 będ ą stopniow o obejm o w ać ro zszerzoną te m a ty k ę zastosow ań w k ie ru n k u b a rd z ie j złożonych i tr u d n y c h do re a liz a c ji dziedzin p rz e tw a rz a n ia , ja k n p. w ielo tem aty c zn e z a g ad n ien ia p ro d u k c y jn e w r e so rtac h gospodarczych, sy stem y i o p e ra ty w n e z a rz ą dzanie w p rze d się b io rstw a c h . P ra c e ta k ie po w in n y być u ru ch o m io n e w n a jb a rd z ie j re p re z e n ta ty w n y c h dla poszczególnych gałęzi i b ra n ż zak ła d ac h . P rz ed e w szy stk im zaś p ro g ra m um ożliw i szero k ą re a liz a c ję sy stem ó w ty p o w y ch (stan d a rd o w y c h ). Z kolei p rz y stą p i się do b u d o w an ia sy stem ó w z in teg ro w an y c h , np.
w p rze m y śle stoczniow ym , h u tn ic zy m , en erg ety c zn y m . S y stem y te p o w in n y być p ogłębione o o b lic ze n ia o p ty m aliz ac y jn e, p o z w a la ją c e n a sz y b k ie u zy sk iw an ie efe k tó w ekonom icznych, w y k o rz y stu ją c e w znacznym sto p n iu sieć i u rz ą d z e n ia końcow e tra n s m is ji d an y ch . Zagadnienia kadrowe
O cenia się, że re a liz a c ja p ro g ra m u zasto so w ań EM C d o p rz e tw a rz a n ia d an y c h w y m ag a ć będzie w y szk o le
n ia k a d ry „ p o d sta w o w e j” n a uczeln iach , w szkołach zaw odow ych i n a k u rsa c h ok. 16 ty s. sp e cja listó w , w tym :
• a n a lity k ó w (p ro je k ta n tó w system u) 4800
• m a te m a ty k ó w -n u m e ry k ó w 1000
• p ro g ra m istó w (w y k szta łce n ie śred n ie ) 6600
® k o n se rw a to ró w m a szy n i u rzą d zeń 3600 W zw ią zk u z ty m n ie zb ę d n e je s t p o d ję cie p rze z M in i
ste rs tw o O św iaty i S z k o ln ic tw a W yższego o raz przez r e s o rty szczególnie z a in te re so w a n e w ro zw o ju ETO odp o w ied n ich p rzy g o to w a ń p ro g ra m o w o -o rg a n iz a c y j- n y ch w za k re sie szkolenia.
*
S zczupłe ra m y n in iejszeg o a r ty k u łu p ozw oliły je d y n ie n a z a ry so w a n ie n ie k tó ry c h fra g m e n tó w p ro g ra m u ro z w o ju ETO w Polsce. S zereg za g ad n ień w ogóle n ie zostało p oruszonych, ja k : o p ro g ra m o w a n ie m aszyn, w sp ó łp ra c a d w y m ia n a dośw iadczeń zag ran iczn y ch w za k re sie zastosow ań, b a d a ń n au k o w y c h , k o o rd y n a c ji itp .
N ie k tó re p ro b le m y m ogą być k o n tro w e rsy jn e , b ęd ą w y m ag a ły głębszej an alizy , b a rd z ie j szczegółow ego ro zw in ię cia i n a ś w ie tle n ia z ró żn y c h p u n k tó w w id z e n ia . N ie s ta w ia liśm y sobie w ty m m ie jsc u takiego za d an ia, p ra g n ę liśm y zasygnalizow ać re a ln y — n a szym zd an iem — za k res zam ierzeń i g łó w n e p ro b lem y ro zw o ju te j dziedziny.
4
ANDRZEJ TARGOWSKI ZETO-ZOW AR
W arszaw a
[681.322:65.011.56] 004.17(438)
Ocena krajowych systemów automatycznego przetwarzania danych ze szczególnym uwzględnieniem niektórych wybranych systemów”
A u t o r p rze d sta w ia ogólną k l a s y f ik a c ję s y s t e m ó w p rze tw a r za n ia d a n y c h i p o d e j m u j e próbę oceny e k s p lo a to w a n yc h w Polsce s y s t e m ó w APD. R o zw a ż a m o ż liw o ś c i te c h niczne z a in s ta lo w a n y ch EMC i w y r a ż a pogląd, że w istniejących w a r u n k a c h j e d y n y m r e a l n y m r o z w ią z a n ie m s y s t e m y ty p u p rze tw a r za n ia tr a n s a k c ji w reżim ie p a r ti o w o - o k r e s o w y m (batch Processing). Po p r ze a n a lizo w a n iu s t r u k t u r y poszczegól
n y c h p r o je k t o w a n y c h i e k s p lo a to w a n y c h w k r a j u s y s te m ó w APD, ocenia ro z w ią z a nia te c hnologiczno-organizac yjne s y s t e m ó w i p rzy g o to w a n ie o r g a n iz a c yjn o -p r o je k - to w e u ż y t k o w n i k ó w .
1. M odele SPD i p rzyjęte ograniczenia w ocenie ja k ości system ów APD
K aż d a p ró b a oceny jakościow ej s ta n u o k reślo n eg o z ja w isk a je s t k o n tro w e rsy jn a , a w szczególności t a kiego z ja w isk a , ja k im są k ra jo w e sy stem y A u to m a tycznego P rz e tw a rz a n ia D an y ch (APD).
P ró b a o ceny p rz e d sta w io n a w ty m a r ty k u le je s t n a p ew n o b a rd z o u proszczona. Z te g o w zg lęd u n ależ y p rz e p ro sić ty c h w szy stk ich au to ró w i u ży tk o w n ik ó w , k tó ry c h sy ste m y zo stan ą t u p o m in ięte . W ty ra o p ra cow an iu nie chodzi o su c h e w y m ie n ie n ie „co się r o b i” , a ra c z e j o u w y p u k le n ie te n d e n c ji „ ja k się p ro je k tu je i e k s p lo a tu je ” .
O cena k ra jo w y c h sy ste m ó w A PD zo sta ła dok o n an a n a p o d s ta w ie p ró b p o ró w n a n ia z ro z w ią z a n ia m i z a g ran ic zn y m i. W c h w ili o b ec n ej m o żn a w y ró ż n ić w św iecie 4 m o d e le sy stem ó w p r z e tw a r z a n ia dan y ch (SPD), p rz y czym za k ry te riu m ich ro z ró ż n ie n ia p rz y jm u je m y ro z w ią z a n ia za p ew n ia ją ce:
a) z in te g ro w a n ie te m a ty c z n y c h p o d sy stem ó w p rz e tw a rz a n ia d an y c h (PD) w o p arc iu o k o n ce p cję „w sp ó l
n y ch d an y c h p o d sta w o w y c h ” (co m m o n data base) 2) oraz s c a le n ie n a d a w c y i odb io rcy in fo rm a c ji z m a sz y n ą m a te m a ty c z n ą za pom ocą sie ci tra n s m is ji d an y c h i zró żn ico w an y ch u rzą d z e ń „koń co w y ch ”, tz w . te r m i
n ali;
b) o p ty m a liz o w an ie n ie k tó ry c h w ęz łó w PD , m i n . n a dro d ze sto so w a n ia od p o w ied n ich m e to d m a te m a tycznych lu b dzięki z a u to m a ty z o w a n em u w y d aw an iu
„ ra p o rtó w o d c h y le ń ” z z a p ro je k to w a n y m i w a ria n ta m i decy zji (i sk u tk ó w ), k tó r e n a le ż y p o d ją ć dla poszcze
gólnych „ w y ją tk ó w ” . P ro je k to w a n ie decyzji o dbyw a się za po m o cą te c h n ik sy m u lac y jn y ch .
D alej 'będziem y w s k ró c ie n a z y w a li sy ste m y w y łonione w ed łu g k r y te r iu m p ie rw sz eg o — „ z in te g ro w a n y m i”, a w ed łu g dru g ieg o — „ in fo rm a c y jn y m i”.
P o słu g u ją c się p o w y że j p rz y ję tą k o n w e n c ją — m o żn a p rz e d sta w ić ogólny u k ła d k la s y fik a c y jn y sy ste m ó w A utom aty czn eg o P rz e tw a rz a n ia D anych (APD), ja k w ta b lic y I.
T ak zd e fin io w an e m o d ele S P D s ta w ia ją odpow iednie w y m a g a n ia w obec s p rz ę tu ETO. W ym ienim y ty lk o d w a z w aż n iejszy c h :
1. D la sy stem ó w zin teg ro w a n y c h : b ieżące a k tu a liz o w a n ie „w spólnych d an y c h p o d sta w o w y c h ” o d b y w a się d zięki sie ci tr a n s m is ji d a n y c h i m aszy n m a te m a ty c z nych z p am ięc ią z w y ry w k o w y m d ostępem (obecnie głó w n ie dyskow ą). T ak i reż im d ziała n ia w y m ag a z d u blo w an ia u rzą d zeń p o d sta w o w y c h , in n y m i słow y p o lega on na u tw o rz e n iu sy stem u m a szy n b liźniaczych.
2. D la sy ste m ó w in fo rm a c y jn y c h : te c h n ik i s y m u la c y j
ne w y m a g a ją szybszych m aszy n .
*) R e fe ra t w ygłoszony p rzez A u to ra n a k o n fe re n c ji z o rg a n izo w an ej przez NOT i ZETO w d n iu 6 czerw ca 1968 r.
w G liw icach.
:) K o n cep cja lan so w an a o sta tn io przez P ro g ra m B adaw czy k o n s u lta c y jn e j firm y DIEBOLD, b io rąc a rodow ód w k o n cep c ji tzw . „scalo n ej k a r to te k i” , k tó ra om aw ian a je s t przez R. G. C ahninga w książce „ In s ta llin g E le ctro n ic D ata P r o cessing S y s te m s” J o h n W illey, 1957 r.
R obim y dalsze założenie, w e d łu g k tó reg o uw zg lęd n iać będziem y p rz e d e w szy stk im ty lk o te sy ste m y , k tó re
„ n a w ią z a ły ” k o n ta k t z z a in sta lo w a n y m i w k r a ju m a sz y n am i do p rz e tw a rz a n ia d an y ch . P rz y p o m n ie ć w a r to, że są to ta k ie m aszy n y , j a k 3): S e ria 300 M CT (COZO), N CR 315 (NBP), ICT 1300 (CODKK), IBM 1440 (ZETO -ZO W AR ), GAMMA-10 (H u ta L en in a), M IŃ S K - -22 (ZETO w K ato w icach , W ro cław iu i P o zn an iu oraz w K o m isji P la n o w a n ia p rzy R adzie M inistrów ), IC T 1904 (ZETO w G dyni), IC T 1905 (GUS) o raz n a d chodzące IC T 1903 (PK P), IC T 1904 (Z a k ła d y R adiow e im . K asp rza k a) oraz sy ste m EEC 4-50 (CEN TR O - S TA L-H PM O A ) 4), ja k ró w n ież k ilk a in n y ch .
P od k o n iec bieżącego ro k u będ ziem y m ie li 17 m a szy n do p rz e tw a rz a n ia d an y c h 5).
Z pobieżnego p rz e g lą d u ty c h m a szy n w y n ik a, że ty l
ko d w ie m a sz y n y p o sia d a ją m a so w ą p a m ię ć i z. w y ry w k o w y m dostępem : N CR 315 (na k a r ta c h m a g n e tycznych) i IBM 1440 (na d y sk a ch m a g n ety czn y ch ).
P o zo stałe — z w y ją tk ie m S e rii 300 M C T i GAM M A 10 T ab lica I SYSTEMY INFORM ACYJNE
- +
- .
SYSTEMY ZIN TEG R O
WANE
^
- P T (TP, DP) SIK (MIS)■+ ZSPD (IDP) ZSIK (IMIS)
Ogólny u k ład k la s y fik a c y jn y m odeli SPD
O b jaśn ien ia sk ró tó w (w n a w iasac h s k ró ty w edług te r m inologii a n g ie lsk iej):
PT — P rz e tw a rz a n ia T ra n s a k c ji (T P -tra n s a c tio n p ro cessing, lu b D P -d ata processing)
ZSPD — Z in te g ro w a n y SPD (ID P -In teg ra te d Data Processing)
SIK — S y stem In fo rm a c y jn y K ie ro w n ictw a (MIS-Ma- n a g e m en t I n f o r m a t i o n S y s t e m )
ZSIK — Z in te g ro w an y SIK (IMIS — In teg r a te d MIS)
p o sia d a ją o rie n ta c ję ta śm o w ą. Z tego w y n ik a , że k o n ce p cja „w spólnych d an y c h p o d sta w o w y c h ” z p u n k tu w id ze n ia technicznego m o ż liw a je s t do zre aliz o w a n ia ty lk o w o p arc iu o t e d w ie m aszy n y . B ra k sieci t r a n s m is ji danych, dostęp do n ie j w ielu ró żn y c h u ż y tk o w ników , a ta k ż e b r a k d la n ic h d u b le ró w — u n ie m o ż li
w ia ją o p rac o w a n ie i e k s p lo a to w a n ie sy stem ó w z in te grow anych.
Z d alszej an a liz y m ożliw ości te c h n ic z n o -o rg a n iz a c y j
n y ch o m a w ia n y c h m a szy n n a s u w a ją się n a s tę p u ją c e sp o strzeżen ia:
£) W edług k o lejn o śc i p rz ek a za n ia do e k sp lo a ta c ji.
O S eria MCT 300, n ie u z n aw an a p rzez n ie k tó ry c h fach o w có w za m aszynę m ate m a ty c z n ą , p o sia d ając ą p am ięć o p e ra c y jn ą , b ęb en m ag n e ty cz n y , a u to k o d do obliczeń n u m ery c zn y c h , a u to k o d do PD — n ie m oże b y ć je d n a k u z n a n a za m n o żark ę lu b ta b u la to r, stą d zaliczono ją do m aszy n m a te m a ty c z n y ch . W p rz ec iw n y m ra zie w szy stk ie ODRY i UMC m u siały b y zostać z ak w a lifik o w a n e ja k o tzw . „ e le k tro n ic z n e d a le k o p isy ” (?!)
s) N ie licząc m aszy n k ra jo w y c h ZAM-41.
5
1. W iększość m a szy n p r a c u je b ą d ź b ęd z ie p ra c o w a ła w sy s te m ie u słu g o w y m d la w ie lu u ż y tk o w n ik ó w (w łą
czyć tu ¡można op ró cz o śro d k ó w ZETO, ró w n ie ż CO D K K , N B P , COZO, P K P , Z a k ła d y R a d io w e im . K a sp rz a k a , a p ra w d o p o d o b n ie ró w n ież w h u tn ic tw ie (HPM OA)).
2. N ie m a in s ta la c ji w łąc zo n y c h do bieżącego s te r o w a n ia d ziała ln o śc ią p o d sta w o w ą o b ie k tu .
3. In sta lo w a n e m a szy n y z a lic z a ją się obecnie do m a szyn „ w o ln y c h ”, z n a jd u ją c y c h się p o m ię d zy m a s z y n a m i „m a ły m i” i „ ś re d n im i”. K o rz y sta n ie z te c h n ik sy - m u la c y jn y c c h je s t w zw iązk u iz ty m o graniczone. Z w y ją tk ie m sto so w a n ia m e to d y M o n te -C a rlo w n ie k tó ry c h o b liczeniach p ro je k to w y c h — m e to d y tego ty p u n ie s ą p r a k ty c z n ie w k r a ju sto so w an e.
O znacza to, że w k r a ju n ie p o sia d am y jeszcze a n i s y stem ó w „z in te g ro w a n y c h ”, a n i „ in fo rm a c y jn y c h ”.
S y stem y ek sp lo a to w a n e zaliczyć n ależy do tzw . p r z e tw a rz a n ia tra n s a k c ji w re ż im ie p a rtio w o -o k re so w y m (batc h-proc essing). W ydaje się, że w obecnych w a r u n k a c h je s t to je d y n e do p rz y ję c ia ro zw ią zan ie. O b se r
w u je się o b ec n ie je d n a k , że w ie lu a u to ró w i u ż y tk o w n ik ó w sw o je sy stem y c h a ra k te ry z u je ja k o z in te g ro w an e . N ie p rz e sz k a d z a to dopóki n ie p rz e n o si się d y s k u s ji do k rę g u fachow ców . R ów nież często w y stę p u je zjaw isk o n ie o d ró ż n ia n ia sy ste m ó w p ro je k to w a n y c h od e k sp lo ato w a n y ch . In te n s y w n a r e k la m a p o tę g u je z a ta rc ie ta k ie g o p o d z ia łu , a w d ro ż e n ie sy ste m u do e k s p lo a ta c ji p rz e s ta je być n a c z e ln y m zadaniem . 2. Struktura p rojektow anych i ek sploatow anych w kraju system ów APD
Z godnie z p o p rz e d n im i w y w o d am i m o żem y s tw ie r dzić, że n in ie js z a o ce n a 'k ra jo w y ch sy stem ó w A PD d otyczy za g ad n ień , k tó r e w n ie d u ży m p ro c e n c ie p o k r y w a ją p o trz e b y k ra jo w e . S ta w ia to w odp o w ied n im św ie tle cały p ro b le m i p o trz e b ę szybkiego ro zw o ju ETO.
D zieląc S P D e) dow olnego o b ie k tu gospodarczego na części sk ła d o w e, ja k p o d a n o w ta b lic y I I — okaże się, że:
1. W szy stk ie części sk ła d o w e S P D s ą w P o lsce r e a li
zow an e (opanow ane), lecz n ie w je d n y m o b iekcie (p rz ed sięb io rstw ie )
2. W iększość o p a n o w a n y c h sy ste m ó w A PD dotyczy z a g a d n ie ń e w id e n cy jn y ch .
S y stem y m o d e lu „ P T ” m o żn a ró w n ie ż po d zielić na:
a) je d n o te m a ty c z n e bez p o w iąz ań m ię d z y te m a ty c z - n ych
b) w ie lo te m a ty c z n e z p o w ią z a n ia m i m ię d zy tem a - tycznym i.
Do p ie rw sz e j g ru p y zaliczym y sy ste m y re a liz o w a n e w : CB R — P rz e m y słu W ęglow ego i B u d o w n ic tw a COZO — P K P
N B P GUS
Do d ru g ie j g ru p y zaliczy m y sy ste m y re a liz o w a n e dla o b ie k tó w o sk o m p lik o w a n y m p ro ce sie p ro d u k c y jn y m , w szczególności d la za k ła d ó w p rze m y sło w y ch (MPM, M PC, M P C H , M PL) 7>.
COZO — P K P . S ieć o bliczeniow a P K P p o sia d a w ie lo le tn ie d o św ia d cz en ie w z a k re s ie m e c h a n iz a c ji oraz sto so w a n ia S e rii 300 M C T (na 3 zm iany) do m a so w e go PD e w id e n c y jn o -sta ty sty c z n y c h . W zw iązk u z in sta lo w a n ie m IC T 1903 p ro w a d z o n e s ą p ra c e n a d s y ste m e m A PD w gosp o d arce m a te ria ło w e j. S y ste m m a objąć: 2246 m a g azy n ó w , 150 000 a s o rty m e n tó w m a te riało w y c h , 100 000 tra n s a k c ji/d z ie ń .
W arto ść dziennego zużycia m a te ria łó w w y n o si 20 m in złotych (w a rto ść m aszyny). T e m a ty k a sy ste m u s k ła dać się m a z e w id e n c ji o b rotów , a n a liz y zapasów , rozliczen ia k o sz tó w zużycia m a te ria łó w , k o n tro li cen, zestaw ień s ta ty sty c z n y c h i sp e c ja ln y c h . P K P p o sia d a w drożone: in d e k s m a te ria ło w y , sy m b o lik ę i o b ie g do k u m e n ta c ji. Część o p ra c o w a ń w y k o n y w a n a je s t na m a szy n a ch an a lity c z n o -lic z ą c y c h w te re n o w y c h o śro d k a c h obliczeniow ych.
■) D la m o d elu „ P T ” (p a trz ta b lic a I).
') D ane w n in ie jsz y m a r ty k u le zac ze rp n ięto z n a d es ła n y ch n a K o n fe re n c ją G liw icką re fe ra tó w .
T ab lica II P la n o
w a n ie
Ew i
d e n c ja
O p ty m a lizacja
1. O bliczenia p ro jek to w e X X X
2. T ech n o lo g iczn e p rz y g o to w an ie działaln o ści
podstaw o w ej X X X
3. M a teriały X X X
4. Z atru d n ie n ie X X X
5. P ro ces p o d staw o w y (np. p ro d u k c ja , tr a n s p o rt, w y d o b y cie, o b ró t
tow aro w y ) X X X
6. R ozliczenia (finansow e,
księgow e, kosztow e) X X X
7. Ś ro d k i trw a łe (sp rzęt
i obiek ty ) X X X
8. W y szu k iw an ie in fo r
m ac ji n a u k o w o -te c h
n iczn y ch X X X
9. R ó ż n e X X X
U w aga: zn ak X oznacza re aliz o w a n y w k r a ju od cin ek APD
GUS p o sia d a z a in s ta lo w a n ą m aszy n ę IC T 1905, k tó r ą za m ie rz a w y k o rz y sta ć w n a jb liż sz y m s p is ie p o w szechnym . P o n a d to p o sia d a w ie lo le tn ie d o św ia d czenie w m e c h a n iz a c ji p r a c sta ty sty c z n y c h w g łó w n y ch i te re n o w y c h sta c ja c h o bliczeniow ych m a szy n an a lity cz n o -liczą cy c h .
P rz e d sta w io n y n a K o n fe re n c ję w G liw icach r e f e r a t GUS om aw ia p ro je k to w a n y p ro ces techno lo g iczn y p rz e tw a rz a n ia d la sy ste m u s ta ty s ty k i h a n d lu z a g ra nicznego. D ane b ęd ą n a d s y ła ły c e n tra le h a n d lu za
gran ic zn e g o w p o sta c i f a k tu r im p o rto w a n y c h i e k s p o rto w y ch . N a m a rg in e s ie w a r to w sp o m n ie ć o e k s
p lo a to w a n y m od w ielu m ie się cy n a IB M 1440 p o d o b nym sy ste m ie d la c e n tra l: M e ta le x p o rt, V arim e x , M e- tro n e x , U n iw e rsa ł, E le k tr i m 8). S y stem b a z u je n a tym sa m y m k om plecie d an y c h , co GUS. W w y n ik u p r z e tw a rz a n ia p o w s ta je 10 ta b u lo g ra m ó w .
P rz y o k az ji w a rto ró w n ie ż n a d m ie n ić o p o trz e b ie k o o rd y n a c ji w ty m za k resie . P ro je k to w a n y p rz e z GUS sy stem je s t p rzy sto so w a n y do p o trz e b M in iste rstw a H a n d lu Z ag ran iczn eg o i in n y c h w ła d z ce n tra ln y c h . N a to m ia st n ie je s t n a s ta w io n y n a p rzy g o to w y w an ie d o k u m e n tó w u ży w a n y ch p rz e z c e n tr a le h a n d lu z a g ra nicznego w k o n ta k ta c h z d o sta w ca m i, b a n k a m i, z a g ra n ic z n y m i p rz e d sta w ic ie lstw a m i h an d lo w y m i. P r o b le m oczyw iście sp o rn y , w y n ik a ją c y z in n e j r o li GUS, n ie m n ie j w a r t z a sta n o w ie n ia w s y tu a c ji pow ażnego n ie d o b o ru m aszyn.
N B P po siad a z a in sta lo w a n ą m aszy n ę N C R 315, za p o m ocą k tó re j za u to m a ty z o w a ł ele m e n ty księgow ości w dw óch o d d ziała ch m ie jsk ic h w W arszaw ie, p rz y czym w je d n y m z ty c h od d ziałó w w y k o rz y sty w a n o ju ż m a szyny a n a lity c z n e . In fo rm a c je źró d ło w e p o w s ta ją na p e rfo su m a to ra c h ADDO. P rz e tw a rz a n ie o d b y w a się w cy k lu d zien n y m i o k reso w y m . S y stem s k ła d a się z 32 p ro g ra m ó w o p rac o w a n y ch przez 9 osób w ciąg u 1,5 ro k u . O becnie ro zw aż a się m ożliw ość zo p ty m alizo w a
n ia ty c h p ro g ra m ó w . P ra c ę n ad sy stem e m rozpoczęto w 1963 ro k u . R ozpoczęcie o b sługi pierw szeg o oddziału b a n k u (bez d u b lo w a n ia prac) n a s tą p iło w d n iu l.IV .
1966 ro k u .
N B P p o siad a, p ró cz w y m ie n io n e j m aszy n y , ro zb u d o w a n ą s ta c ję m a szy n an a lity c z n y c h , w zm o cn io n ą k la sycznym z e sta w em S e rii 300. O ce n iając p rz y g o to w a n ie i sy ste m y te j g ru p y u ż y tk o w n ik ó w n a le ż y s tw ie r dzić, że:
1. U ży tk o w n icy ty p u C e n tra ln y c h B iu r R ozliczeń (CBR) p o sia d a ją n a jw ię k sz e w k r a ju dośw iadczenia w p rz e tw a rz a n iu m a so w y ch d an y c h n a m aszy n a ch
*) W itold D u szy ń sk i — „A n alizo w an ie efek ty w n o śc i e k sp o rtu na IBM 1440” — „M aszyny M a tem aty c zn e ” n r 4.'1968.
a n a lity cz n y ch . Od szereg u la t p ro w a d z ą d o św ia d cz e
n ia z e k s p e ry m e n ta ln y m i sy s te m a m i n a EMC (CBR P rz e m y słu W ęglow ego i CB R B udow nictw a). Z ostało o p an o w a n y ch sz ereg tru d n o śc i, w sp ó ln y ch dla m e c h a n iz a c ji i a u to m a ty z a c ji w te j g ru p ie u ży tk o w n ik ó w . 2. T e m a ty w y b ra n e d o p rz e tw a rz a n ia są d o b rze z d e fi
n io w an e i z n a n e 9). S y m b o lik a , w zo ry i obieg d o k u m e n tó w od d a w n a w d ro ż o n e są w p rak ty c e .
3. N ajw ię k sz e tru d n o śc i w y stę p u ją w p ie rw sz y c h dw óch la ta c h e k s p lo a ta c ji m a szy n — g łó w n ie w o p a n o w a n iu p rzez p erso n e l znajom ości p o słu g iw a n ia się sta n d a rd o w y m o p ro g ra m o w an ie m p ro d u c e n ta . P ro b le m te n ty p o w y je s t d la ‘każdego now ego ośro d k a obliczeniow ego.
4. N ależało b y się sp o d ziew ać, że w n ie d łu g im czasie N B P , GUS, d y sp o n u ją ce ch y b a n a jle p sz y m i m a sz y n a m i m a te m a ty c z n y m i z im p o rtu , a ta k ż e K o m isja P la n o w an ia — p rz y s tą p ią do re a liz o w a n ia b a rd z ie j z a a w a n so w a n y c h sy stem ó w w s k a li m a k ro e k o n o m ic zn e j.
Z d e fin io w a n ia tego itypu p ro b lem ó w n ależ ało b y ocze
k iw a ć od (In sty tu tu F in an só w , I n s ty tu tu P la n o w a n ia i b ran ż o w y c h d e p a rta m e n tó w c e n tra l (zagadnienie w a rte z o rg a n izo w an ia sp e cja ln eg o sym pozjum ).
W z a k re sie w d ra ż a n ia sy stem u „E R Y ” istn ie je szereg w arto śc io w y ch dośw iadczeń, ty m ce n n iejszy ch , że — p rzy k ła d o w o — w A n g lii n a 2850 z a in stalo w an y c h m a s z y n 10) ty lk o 33 m a szy n y z o stały w y k o rz y sta n e do p la n o w a n ia p ro d u k c ji 59 p rz e d się b io rstw n ), co s t a n o w i 1,15% d y sp o n o w an e g o p a rk u .
W P o lsce sy ste m y tego ty p u s ą ek sp lo a to w a n e na m a szynach:
» w Z O W A R -ze — IB M 1440 (dla F SO — Ż erań , ZM im . N ow otki, W SK — O kęcie, F SC — S tarac h o w ice ), IC T — 1300 (dla F S C S tarac h o w ice )
® ZETO w e W ro cław iu — M lN S K -22 (dla ZW A P — Ś w id n ica , LU M EL w Z ielo n ej G órze, Z a k ła d ó w H u t- n ic zo -P rz e tw ó rc z y c h M etali N ieżelaznych w e W ro cła
w iu, Z a k ła d ó w NYSA)
• ZETO w K ato w ic ac h — M IŃ SK -22 (dla ZU T ZG O DA)
® CBKO w G d a ń sk u — E L L IO T 803 (dla S to c z n i) lz).
P e w n a lic z b a sy stem ó w p ro je k to w a n a 13) je s t d la m a szyn:
• M IŃ SK -22 (w P o zn an iu ) d la ZPM — H . C egielski
• IC T 1300 (w W arszaw ie) d la Z ak ła d ó w ERA
• IC T 1904 (w W arszaw ie) dla za k ła d ó w w dzielnicy W ola
• EEC 4-50 (w K ato w icach ) d la h u tn ic tw a
® IC T 1904 ,{w G dyni) dla stoczni.
S ta n o w i to 50% d y sp o n o w an e g o w k r a ju p a r k u m a szyn w ro k u b ieżący m u ). W p o ró w n a n iu z A nglią tre n d ro zw o jo w y tego ty p u sy ste m ó w je s t w P olsce d alek o w y ra ź n ie jsz y i ch y b a lepszy. S k ła d a się n a to w iele przyczyn. M. in. k a d r a p r o je k ta n tó w sz ereg u o śro d k ó w obliczeniow ych w yw odzi się ze śro d o w isk a o rg a n iz a to ró w z p rze m y słu , w szczególności w B iurze S tu d ió w i P ro je k tó w ZETO, Z O W A R -ze i ZETO w e W rocław iu.
K a d r a ta p o sia d a w zg lę d n ie d o b rą o rie n ta c ję w św ia to w y ch tr e n d a c h k o n s tru k c ji sy ste m ó w p rz e m y sło w ych, p rze szła sz ereg s ta ż y zag ran ic zn y c h . W z a k re sie znajom ości k o n cep cji tego ty p u sy ste m ó w n ie o d b ie ga od poziom u zag ran iczn eg o (biorąc pod u w ag ę m o d el PT). N ie n ależy zapom inać, że p ra c e n a d tego t y pu sy ste m a m i rozpoczęto w P o lsce ju ż w ro k u 1961 w O R G M A SZ -u, ZR im . K a sp rz a k a i ZW LE im . R.
L u k se m b u rg 15).
’) W m niejszy m sto p n iu N BP, k tó r y m u siał w y p raco w ać szereg now ych tru d n y c h p ro c ed u r, np. d ziennego cy k lu p rz e tw a rz a n ia . czy k o n tro li d o k ład n o ści d a n y ch i w yników . 10) W. K. de B ru ijn — „ R ec en t d ev elo p m en ts in th e E u ro p e an M a rk e t” D atam atio n , g ru d z ie ń 1967, etr. 25.
“ ) C. W hite — „ P ro d u c tio n C o n tro l in th e U. K. „ D a ta m atio n , g ru d z ie ń 1967 r., s tr. 32.
1:) M aszyny te j nie t r a k tu je się ja k o p rzezn aczo n ej do p rz e tw a rz a n ia d an y ch .
u) P e łn a ic h ocena m ożliw a je s t po p ew n y m o k re sie e k s
p lo ata cji.
“) N ie w szy stk ie z ty c h m aszy n w y łączn ie p rz e tw a rz a ją z ag a d n ie n ia p lan o w an ia p ro d u k c ji. N ależy liczyć się z ty m , że i w A nglii w y s tę p u je rów nież p o dobna sy tu a c ja .
'■) A n a w e t jeszcze w cześn iej, bo w r. 1959 m .in. w T l w W arszaw ie. N ie bez zn aczen ia są tu do św iad czen ia licz
nych p rzem y sło w y ch s ta c ji MLA, Jak np. w ZWAR-A10, w ZM URSUS, w HCP 1 in.
Duży w p ły w n a k sz ta łto w a n ie się p ro filu p r o je k ta n tó w i sy stem ó w m ia ła ta k ż e K a te d ra O rg a n iz a c ji P o lite c h n ik i W arszaw sk iej.
P ew n e n a d z ie je n a p o w ielan ie ro zw ią zań tego ty p u system ów , sp raw d zo n y c h w p ra k ty c e m ożna w iąz ać z:
1. K o n stru k c ją S y stem ó w ZM im . N ow otki, FSO — ZERA N i F SC STA R A C H O W IC E, k tó r e o b e jm u ją ro z w ija n ie m o n ta żo w e w y ro b ó w i p ro g ra m u p r o d u k cyjnego, b ila n so w an ie: m a teria ło ch ło n n o ści, p ra c o chłonności i zdolności p r o d u k c y jn e j, a ta k ż e w y ce n ę n o rm a ty w n y c h kosztów w ła s n y c h p ro d u k c ji. K o n tro la w y k o n an ia p la n u , a ta k ż e szereg p r a c e w id e n c y jn y c h w y k o n y w an y ch je s t w za k ła d o w y c h s ta c ja c h MA.
Dzięki te m u m ożna stw ie rd z ić , że w w y m ie n io n y ch z a k ła d a c h p rz e tw a rz a się n a m a sz y n a c h p o d sta w o w y stru m ie ń in fo rm a c ji p la n isty c z n o -e w id e n c y jn e j.
2. S Y K O P P (S ystem K o m p lek so w y P la n o w a n ia P r o dukcji) op raco w an y w ZETO w e W ro cław iu , w d ra ż a ny w w y m ie n io n y ch n a p o cz ątk u trz e c h z a k ła d ac h . S k ład sy stem u je s t zbliżony do w ym ien io n eg o w p. 1.
Szczególnie w aż n y d la u ż y tk o w n ik ó w m aszyn M lN SK-22.
O d nośnie do w y k o rz y sta n ia d la in n y c h u ży tk o w n ik ó w kon cep cji sy stem u d la ERY, w y ła n ia ją się n a s tę p u ją c e u w ag i:
a) p e łn e w n io sk i w y c ią g n ą ć będ zie m o żn a p o d k o niec 1969 r., tzn. po zakończeniu pierw szeg o ro k u e k s p lo a ta c ji 16>
b) b u d zi z a strze że n ia m e to d y k a p ro je k to w a n ia , k tó ra p o le g a m . in . n a : 1) z a p ro je k to w a n iu i w d ra ż a n iu do p r a k ty k i w zo ró w d o k u m e n tó w źródłow ycch (w szczególności k a r t technologicznych) p rze d p o w s ta w a n iem p ro je k tu techn iczn eg o sy ste m u (w y m ag a n ia s y ste m u m o g ą n a tr a f ia ć n a o p o ry w p o n o w n ej w e r y fi
k a c ji do k u m en tó w );
2) u ru c h a m ia n iu i w d ra ż a n iu „ n a ra z ” całego sy s te m u ; w iadom o, że zabieg te n w p r a k ty c e p rz e m y sło w e j n ie u d a je się; 3) p rz e d łu ż a n iu te rm in ó w za k o ń czen ia p ro je k tu , d e fin io w a n y c h zaw sze w o d n ie sie n iu do całego sy ste m u ; 4) p o m n ie jsz en iu znaczenia z m ian m o d y fik u ją c y c h k a rto te k i; 5) w d ra ż a n iu w p ie rw sz e j k o le jn o śc i elem e n tó w sy stem u e w id e n c ji m a te ria ło w e j, k tó r a m oże zaw aży ć n a ca ły m p r o je k cie.
O m aw ia ją c sy stem y te j g ru p y p o m in ięto sz e re g in n y ch w arto śc io w y c h ja k n p . d la h a n d lu w e w n ę trz nego, p rz e m y słu lekkiego, ch em icznego czy d la b u d o w n ictw a 17). S y stem y A PD g o sp o d a rk i m o rsk ie j, re a liz o w a n e w ZETO G d y n ia n a IC T 1904 -były o m a
w ia n e n a sp e c ja ln e j n a ra d z ie w d n iu 11 cz erw ca br.
N a p o d k re śle n ie za słu g u je ciek a w e p o d ejście d o in te g ra c ji sy ste m u p o le g a ją c e n a w y ró ż n ie n iu w ęzła p rz e tw a rz a n ia dan y ch , gdzie z d e rz a ją s ię 4 s tr u m ie nie in fo rm a c ji: o d biorców i do staw có w z lą d u i' z m o rza.
O m a w ia ją c p rz y g o to w a n ia i sy stem y g ru p y u ż y tk o w n ik ó w n a le ż y stw ie rd z ić , że:
1. Z najom ość p ro b le m ó w w y ty p o w an y c h do p r z e tw a r z a n ia je st d o b ra, a ta k ż e k o n ce p cje sy stem ó w A PD są znane. N ależy ró w n o c ze śn ie stw ie rd z ić , że w sz y s tk ie w y m ie n io n e sy stem y re a liz u ją dziedzinę p la n o w a n ia m e to d ą b ila n so w an ia. N ie sto s u je się m etod m a tem a ty c z n y c h o p ty m a liz u ją c y c h a n i sta ty sty c zn e g o p rz e w id y w a n ia (vide m et. e x p o n e n t ia l s m o o th in g czy 2 p o int Bos, J e n k i n s fo rm ula).
N ato m ia st ta m , gdzie s to s u je się o p ty m a liz u ją c e m e to d y a llo k a c ji p ro d u k c ji — w y stę p u je b r a k p o w ią z a n ia z sy ste m a m i APD.
2. P rz y g o to w a n ie o rg a n iz a c y jn e u ż y tk o w n ik ó w je st sto su n k o w o dobre.
3. P e łn e w y k o rz y sta n ie m a sz y n do p r z e tw a r z a n ia d a n y ch (PD) b ęd ą cy c h w u ż y tk o w a n iu w ro k u b ieżącym
— p ow inno n a s tą p ić w ciąg u n a jb liż sz y c h la t (do 1970 r.), a to głó w n ie ze w zg lę d u n a :
1!) O ile te r m in o d d a n ia sy s te m u d o e k s p lo a ta c ji pod k o n iec b .r. z o stan ie d o trzy m an y .
” ) Z p ro b lem ó w b u d o w n ic tw a n a le ża ło b y p rz y n a jm n ie j za
zn aczy ć o sy s te m ie n o rm a ty w n e g o ro zliczan ia śro d k ó w p r o d u k c ji, re aliz o w a n y m p rz y w s p ó łu d ziale ZETO w K ato w icach n a MIŃSKU-22. P o p rz e d n ie sy ste m y re aliz o w a n e są m .in.
na m aszy n ie IBM 1440 w ZOW AR-ze.
