S P IS T R E Ś C I N R 9/75
K A D R Y IN F O R M A T Y K I
O Ś R O D K I IN F O R M A T Y K I P R E Z E N T U J Ą
D r u k a r k a D ZM -180 w s y s te m ie O D R O 1300 C z e s ła w B z d u la
O p ty m a liz a c ja sz y b k o ś c i tr a n s m is j i d a n y c h L u d o m ir R e w o
E P D w p r z e d s ię b io rs tw ie p rz e m y s ło w y m w ś w ie tle b a d a ń a n k ie to w y c h
W a lte r Ig n a c y W o ź n ic a
Z n a c z e n ie w y k a z ó w b łę d ó w w p r z e tw a r z a n iu d a n y c h J a n u s z S liw ie ń s k i
R o la c z y n n ik a lu d z k ie g o w z a b e z p ie c z a n iu w ia r y g o d n o śc i in f o r m a c ji w y tw a r z a n e j w SI
B e r n a r d B u ś k o
K o m p u te r o w y s y s te m ro z lic z e ń fin a n s o w o -k s ię g o w y c h w p r z e d s ię b io r s tw ie
R a fa ł Ł y k o w s k i
Z a s a d y b u d o w y s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h w m a r k e tin g u
D a n ie l Z b y te k
P ro b le m y n a u c z a n ia p o d s ta w in f o r m a ty k i w sz k o ła c h ś r e d n ic h n ie k tó r y c h k r a j ó w
B o g u m ił S ta c h u r a
C z y n n ik i s ta b iliz a c ji s p o łe c z n o -z a w o d o w e j p r a c o w n i
k ó w s ie c i Z E T O
E lż b ie ta O ż ó g -S k o lim o w s k a T e le p r z e tw a r z a n ie w G U S
T a d e u s z S c ib e k
S tr.
12
15
18
21
24
29 32 T R Y B U N A C Z Y T E L N IK A
Z K R A J U
Z E Ś W IA T A
P R Z E G L Ą D W Y D A W N IC T W
T E R M IN O L O G IA
L is t do r e d a k c ji
T a d e u s z N itk a 34
D o n io słe p ro b le m y in f o r m a t y k i p o ls k ie j n a f o r u m s e
m in a r iu m IN F O G R Y F -7 6 3G
P o w r ó t „ A lic ji z k r a in y c z a ró w "
K r y s t y n B e r n a to w ic z 37
,,H a b e a s s c r ip tu s ” o ra z p o ls c y p r a w n ic y o i n f o r m a ty c e
A n d r z e j T a r g o w s k i 38
P r o je k to w a n ie i e k s p lo a ta c ja s y s te m ó w in f o r m a ty c z
n y c h w d ro g o w n ic tw ie 17
N a r a d a ro b o c z a Z O IN T E w K r a k o w ie
A n d r z e j K li m e k 23
K o m p u te r z a p o b ie g a z a to ro m n a a u to s tr a d a c h (W K ) 31 I n f o r m a t y k a po a n g ie ls k u c z y li k o m p u te r y p o z iem i
c h o d z ą c e
J a n u s z I lc z u k 40
T a r g i p r o je k tó w in f o r m a ty c z n y c h N R D (W K ) 42 P ią t y m ię d z y n a ro d o w y k o n g re s in f o r m a ty c z n y z s e r ii
„ P r z e tw a r z a n ie d a n y c h w E u r o p ie ” (W K ) 42 R e c e n z ja k s ią ż k i W. M a lc a , E. J o ń c z a k a i J . S z ta je r a :
R a c h u n e k k o sz tó w n o r m a ty w n y c h p rz y z a s to s o w a n iu e le k tro n ic z n e j te c h n ik i o b lic z e n io w e j
T a d e u s z W ie r z b ic k i 43
U w a g i n a t e m a t p o ls k ic h p r z e k ła d ó w p u b li k a c ji a n g ie ls k ic h
M ie c z y s ła w K io ie c iń s k i 45
O G Ł O S Z E N IE IV o kł.
W Y D A W N IC T W A C Z A S O P I S M T E C H N I C Z N Y C H
N O T W a r s z a w a C z a c k ie g o 3/5
K O L E G IU M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r N a c z e l n y p r o f , i r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
m g r K r y s t y n B E R N A T O W IC Z , p r o f , d r h a b . I n l . K o n r a d F I A Ł K O W S K I (z a s t. r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , d r in ż . M a r o k H O Ł Y N S K I, W ł a d y s ł a w K L E P A C Z ( z a s t. r e d a k t o r a n a c z e ln e g o )
d o c . d r h a b . A n t o n i M A Z U R K I E W IC Z , d o c . d r in ż . A n d r z e j T A R G O W S K I R e d . t e c h . A n n a P O T A R S K A R A D A P R O G R A M O W A
M g r in ż . A n t o n i B O S S O W S K I, d o c . d r in ż . J A N F E L I C K I , d o c . d r in ż . Z b i g n i e w C A C K O W S K I, d o c .. d r in ż . A l e k s a n d e r G O L IN O W S K I , d r h a b . A n d r z e j G R Z Y W A K , d o c . d r h a b . in ż . R o m a n K U L E S Z A , p r o i . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , p r o f , d r h a b . in ż . S t a n i s ł a w P A S Z K O W S K I ( w i c e p r z e w o d n i c z ą c y ) , p r o f , d r T a d e u s z P E C H E , m g r in ż . B r o n i s l a w P IW O W A R , d r in ż . A n d r z e j P L Ą S K O W S K I , m g r in ż . T a d e u s z P O D G Ó R S K I ( w i c e p r z e w o d n i c z ą c y ) , p ro (, d r in ż . J e r z y S E ID L E R , p r o f , d r in ż . A n d r z e j S T R A S Z A K ( p r z e w o d n i c z ą c y ) , d o c . J e r z y T R Y - B U L S K I , d r T a d e u s z W A L C Z A K , o r o f . d r in ż . S t e f a n W Ę G R Z Y N , d r in ż . J a n Z . 2 Y D O W O R e d a k c j a : 00-341 W a r s z a w a , u l. J a s n a 14/16, p o k ó j 331, t e l . 27- 71-40 l u b c e n t r a l a 28-82-51 w . 285, d y ż u r y r e d a k c j i 10,00—13,00
Z a k ł a d K o l p o r t a ż u W C T N O T , W a r s z a w a , u l. M a z o w ie c k a 12
Z a k ł. G r a f . ,. T a m k a ” . Z . 2. Z a m . 364. P a p i e r d r u k . s a t . I V k l . 70 g . o b j . 6,0 a r k . d r u k . N a k ł a d 7150. J-3 9
C e n a e g z e m p l a r z a z ł 15.— I N D E K S 36210/36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 180.—
z a sto so w a n ia w g o sp o d a rce, techn ice
M I E S I Ę C Z N I K 1 9 7 6
R O K XI
w r z e s i e ń
ORGAl i M I N I S T E R S T W A N AU KI , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I I P O L S K I E G O K O M I T E T U A U T O M A T Y C Z N E G O P R Z E T W A R Z A N I A I N F O R M A C J I N A C Z E L N E J O R G A N I Z A C J I T E C H N I C Z N E J
CZESŁAW BZDUŁA
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Cyfrowych MERA-ELWRO W rocław
D ru k a rk a D Z M -1 8 0 w systemie O D R A 1300
S y s te m e le k tro n ic z n y c h m a s z y n c y fr o w y c h O D R A 1300 ro z b u d o w a n y z o s ta ł o k o le jn e u r z ą d z e n ie do w p r o w a d z a n ia d a n y c h .
J e s t to d r u k a r k a z n a k o w a m o z a ik o w a D ZM -180, w y p o s a ż o n a d o d a tk o w o w je d n o s tk ę s te r u ją c ą , u m o ż liw ia ją c ą p r z y łą c z e n ie j e j d o je d n o s tk i c e n tr a ln e j p o p rz e z s t a n d a r d o w e z łą c z e w e /w y .
D r u k a r k a D ZM -180 w y p o s a ż o n a w t a k ą je d n o s tk ą s t e r u ją c ą m a o z n a c z e n ie D ZM -180/325.
T e k s ty d r u k o w a n e n a te j d r u k a r c e m o g ą z a w ie ra ć — w z a le ż n o ś c i od w y k o n a n ia — do 132 lu b 158 z n a k ó w w k a ż d y m w ie rs z u p r z y g ę s to ś c i d r u k o w a n ia o d p o w ie d n io : 10 lu b 12 z n a k ó w n a cal. M a k s y m a ln a s z y b k o ś ć d r u k o w a n ia w y n o s i 180 z n a k ó w n a s e k u n d ę .
R e p e r tu a r z n a k ó w j e s t n a s tę p u ją c y :
® li te r y A + Z
• c y f r y 0 + 9
® p o z o s ta łe z n a k i
°/oo " # « * & ’ ( ) * + , - . / : ; < = > ? ff [ \ ] A —
S z y b k o ść p r z e s u w u p a p ie r u w y n o s i 10 w ie rs z y n a s e k u n d ę (p rz y p o w ta r z a n y m ro z k a z ie p r z e s u w u o je d e n w ie rs z ) o ra z 50 w ie rs z y n a s e k u n d ę , p r z y p r o g r a m o w y m p r z e s u w ie z m a k s y m a ln ą p rę d k o ś c ią . P r o g r a m o w a n y p r z e s u w p a - • p ie r u s te r o w a n y je s t p rz e z ta ś m ę d z iu r k o w a n ą . D r u k o w a n ie o d b y w a s ię n a p a p ie r z e z p e r f o r a c ją o b rz e ż n ą , s k ła d a n y m w p a c z k i, o s z e ro k o ś c i od 101,6 m m do 368,3 m m (4 do 14,5 cala ).
D r u k a r k a D ZM -180/325 je s t z a s ila n a z s ie c i p r ą d u p r z e m ie n n e g o n a p ię c ie m 220 V o to le r a n c ja c h + 10% , — 15%, p o b ie r a ją c m o c o k o ło 600 V A .
N a ry s . 1 p r z e d s ta w io n o d ro g i p r z e p ły w u in f o r m a c ji i s t e ro w a n ia o ra z g łó w n e b lo k i f u n k c j o n a ln e d r u k a r k i.
O P IS D R U K A R K I DZM -180
D r u k a r k a D ZM -180 p r o d u k o w a n a w P o ls c e n a lic e n c ji f r a n c u s k ie j f ir m y L o g A b a x je s t je d n o lity m z e sp o łe m s k ł a d a ją c y m się z p o d z e sp o łó w m e c h a n ic z n y c h i e le k tr o m e c h a n ic z n y c h , lo g ik i s t e r u ją c e j d r u k o w a n ie m , g e n e r a to r a z n a k ó w i b u fo r a .
Z e s p ó ł d r u k u j ą c y z a w ie ra , m ię d z y in n y m i, g ło w ic ę s k ł a d a ją c ą się z s ie d m iu ig ie ł u m ie s z c z o n y c h w p io n o w e j p ła s z c z y ź n ie i w p r a w ia n y c h w r u c h p rz e z s ie d e m e le k tr o m a g n e só w . W z b u d z e n ie je d n e g o lu b k il k u e le k tro m a g n e s ó w p o w o d u je w y d r u k o w a n ie je d n e g o lu b k il k u p u n k tó w w z d łu ż p io n o w e j lin ii. K a ż d y p u n k t o tr z y m u je się p rz e z m e c h a n i
c z n e d z ia ła n ie k o ń c a ig ły , k t ó r a u d e r z a w p a p ie r p o p rz e z je d w a b n ą ta ś m ę b a r w ią c ą .
G ło w ic a p o ru s z a s ię z e s t a ł ą s z y b k o ś c ią o d le w e j s tr o n y do p r a w e j, ró w n o le g le d o w a łk a d ru k o w e g o , d r u k u j ą c p u n k ty w z d łu ż s ie d m iu p o z io m y c h lin ii.
K a ż d y 'z n a k tw o rz o n y je s t z p u n k tó w u s ta w io n y c h o b o k s ie b ie w s ie d m iu w ie rs z a c h i s ie d m iu k o lu m n a c h , co d a je m a tr y c ę 7 X 7 .
O d le g ło ść m ię d z y d w ie m a k o lu m n a m i je s t r ó w n a p o ło w ie o d le g ło śc i m ię d z y d w ie m a p o z io m y m i lin ia m i. C z ę sto tliw o ś ć d z ia ła n ia e le k tr o m a g n e s ó w n ie p o z w a la n a b a r d z ie j g ę ste d r u k o w a n ie p u n k tó w n a te j s a m e j p o z io m e j lin ii, n iż co d r u g a k o lu m n a . Z te g o p o w o d u n ie m o ż e b y ć w ię c e j n iż c z te ry p u n k t y n a te j s a m e j p o z io m e j lin ii d la te g o s a m e g o z n a k u .
K o n s tr u k c ję z n a k ó w il u s t r u j e ry s . 2, n a k tó r y m p r z y k ł a d o w o p rz e d s ta w io n o li t e r y A i Z.
K o n s tr u k c ja k a ż d e g o z n a k u j e s t z a p is a n a w g e n e r a to r z e z n a k ó w s k ła d a ją c y m s ię z p a m ię c i s t a łe j (RO M ) i lc z n ik a k o lu m n .
K a ż d y z n a k z n a jm u je w p a m ię c i s t a łe j 7 s łó w 7 -b ito w y c h . J e d n o sło w o o d p o w ia d a je d n e j k o lu m n ie d a n e g o z n a k u . K a ż d y z n a k o k re ś lo n y j e s t w g e n e r a to r z e z n a k ó w p rz e z a d r e s 7 -b ito w y , k tó r y w r a z z tr z e m a b ita m i lic z n ik a k o lu m n o k r e ś la w p a m ię c i je d n o sło w o 7 -b ito w e . L ic z n ik k o lu m n z m ie n ia s ta n o d 0 do 7 d la w y b ie r a n i a s ie d m iu słó w o d p o w ia d a ją c y c h 7 k o lu m n o m d a n e g o z n a k u . W y jś c ia p a m ię c i s ta łe j s t e r u j ą w z m a c n ia c z a m i e le k tro m a g n e s ó w g ło
w ic y d r u k u j ą c e j.
D r u k o w a n ie z n a k ó w w w ie rs z u o d b y w a s ię w n a s t ę p u ją c y sp o s ó b : w c z asie, g d y je s t w z b u d z o n e s p rz ę g ło e le k tr o m a g n e ty c z n e , c ią g le p r a c u j ą c y s iln ik n a p ę d z a g ło w ic ę d r u k u j ą c ą p o p rz e z p r z e k ła d n ię p a s o w ą i p a s. G ło w ic a p r z e s u w a się z le w e j s t r o n y do p r a w e j ró w n o le g le d o p a p i e r u w s p a r te -
I
Detektor błędów
Układ zapisu bufora ' Rejestr
wejściowy
Konwerter wejściowy
Pamięć buforowa
(RAM)
Licznik znaków
Układy sterowania drukowaniem licznik kolumn
Układ sterowania przesuwem papieru
Legenda:
■ Informacja
■ Sygnały sterujące Czytnik taśmy
dziurkowanej
INTERFEJS SYSTEMU ODRA 1300
Dekoder kodow sterujących
Sterowanie interfejsu
Układ początku znaku ■
y/zmac elektrema
ita u e qnesów
Głowica drukująca
Rejestr przesunięć
Układy sterowania
pomięcia, buforowa Dekoder przesunieć
M e c h a n iz m p r z e s u w u p a p ie r u w y p o s a ż o n y je s t w c z y t
n ik ta ś m y ty p u s ty k o w e g o , s łu ż ą c y do s te r o w a n ia p r z e s u w e m . I n f o r m a c j a o k r e ś la ją c a w ie lk o ś ć p r z e s u w u z a p is a n a j e s t n a 5 -ś c ie ż k o w e j ta ś m ie d z iu r k o w a n e j. T a ś m a ta p o s ia d a w y d z iu r k o w a n ą śc ie ż k ę p ro w a d z ą c ą , śc ie ż k ę o d s tę p ó w m ię d z y k o le j n y m i w ie rs z a m i o r a z d w ie p a r y ś c ie ż e k — ta b u l a c j i p io n o w e j i f o r m a tu . Z a tr z y m a n ie p r z e s u w u p a p ie r u z a le ż y od f a k t u z n a le z ie n ia o tw o r u w w y b r a n e j ścieżce ta ś m y . R o z m ie sz c z e n ie o tw o ró w d e c y d u je o w ie lk o ś c i p r z e su w u . N a ta ś m ie m o g ą b y ć z a p is a n e d w a p r o g r a m y p r z e s u w u . W y b ó r o d p o w ie d n ie g o p r o g r a m u o d b y w a się za p o m o c ą p rz e łą c z n ik a . M o żliw y je s t ró w n ie ż rę c z n y p r z e s u w p a p ie r u za p o m o c ą o d p o w ie d n ic h p rz y c is k ó w .
D a l z a p e w n ie n ia p o w ta r z a ln o ś c i f o r m a tu , ta ś m a d z iu r k o w a n a s k le jo n a je s t w p ę tlę , k tó r e j d łu g o ś ć o d p o w ia d a d łu g o śc i f o r m a tu (z r e g u ły f o r m a t je s t r ó w n y a r k u s z o w i p a p ie ru ).
D r u k a r k a w y p o s a ż o n a je s t w s ty c z n y o d b io r n ik p a p ie r u u m o ż liw ia ją c y k o r z y s ta n ie z p a p ie r u s k ła d a n e g o w p a c z k i o sz e ro k o ś c i do 368,3 m m i w y s o k o ś c i do 406,4 m m .
W SP Ó Ł P R A C A D R U K A R K I Z JE D N O S T K Ą C EN T R A LN Ą D r u k a r k a D ZM -180/325 w s p ó łp r a c u je z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą w k a n a le z n a k o w y m d łu g im , p o p rz e z s ta n d a r d o w e z łąc ze (in te rf e js ) w e /w y s y s te m u O D R A 1300.
Z g o d n ie z w y m a g a n ia m i te g o in te r f e js u , d r u k a r k a w y p o s a ż o n a j e s t w d w a r e j e s tr y — o z n a c z o n e li te r a m i Q i P
— z w a n e s ta tu s a m i, w k tó r y c h r e j e s tr o w a n e są z a c h o d z ą c e w n ie j p e w n e c h a r a k t e r y s ty c z n e f a k t y . R e je s tr y te i n f o r m u j ą je d n o s tk ę c e n tr a n lą o a k tu a l n y m s t a n ie d r u k a r k i.
S ta t u s Q o p is u je „ n o r m a ln e ” s t a n y d r u k a r k i, z w ią z a n e z p r z e s y ła n ie m d a n y c h , n a to m ia s t s t a tu s P o p is u je s t a n y n ie p r a w id ło w e lu b b łę d n e . G d y d r u k a r k a s p o w o d u je p r z e r w a n ie p r o g r a m u , to p r o g r a m s te r u ją c y E G Z E K U T O R b a d a s t a n ty c h r e j e s tr ó w w k o le jn o ś c i: Q, P , a b y się d o w ie d z ie ć ja k a s y tu a c ja z a sz ła w d r u k a r c e . I n t e r p r e t a c j a ic h je s t n a s tę p u ją c a :
S ta tu s Q
K O N IE C — z a k o ń c z o n a z o s ta ła tr a n s m i s j a d a n y c h do d r u k a r k i
S T O P — d r u k a r k a je s t g o to w a d o w y k o n a n ia ro z k a z u z a w a r te g o w k o d z ie s te r u ją c y m .
S ta tu s P
N IE O P E R A T Y W N A — d r u k a r k a je s t n ie z d o ln a do w s p ó ł
p r a c y z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą O S T R Z E Ż E N IE — k o n ie c z n o ść p r z e r w a n i a w s p ó łp r a c y
d r u k a r k i z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą , np.
z p o w o d u b r a k u p a p ie r u
B Ł Ą D — o z n a c z a w y k r y c ie b łę d u p rz e z u k ła d y k o n tr o ln e d r u k a r k i , n p . b łę d u
p a rz y s to ś c i.
D r u k a r k a r e a g u j e n a n a s tę p u ją c e k o d y s t e r u ją c e :
D R U K U J — in i c ju je ro z p o c z ę c ie p r z e s y ła n ia d a n y c h od je d n o s tk i c e n tr a ln e j d o d r u k a r k i
R y s . 2. K o n s t r u k c j a z n a k ó w A i Z R y s . 1. S c h e m a t b l o k o w y d r u k a r k i D Z M 180/325
go n a w a łk u . S y n c h ro n ic z n ie z r u c h e m g ło w ic y w y tw a r z a n e są p rz e z u k ła d p o c z ą tk u z n a k u im p u ls y o d p o w ia d a ją c e p ie r w s z e j k o lu m n ie k a ż d e g o d ru k o w a n e g o z n a k u . K a ż d y z ty c h im p u ls ó w w y z w a la e le k tro n ic z n y u k ła d p o w o d u ją c y w y d r u k p u n k tó w k o le jn o w ' s ie d m iu k o lu m n a c h , z g o d n ie z k o n s t r u k c ją d a n e g o z n a k u . P o z a k o ń c z e n iu d r u k o w a n ia w d a n y m w ie rs z u g ło w ic a p o w r a c a d z ię k i s p r ę ż y n ie c o fa ją c e j d o s w e j p o z y c ji s p o c z y n k o w e j w lew o.
Z z a s a d y d r u k o w a n ia w y n ik a , że d a n e m u s z ą b y ć p r z e s y ła n e d o g e n e r a t o r a z n a k ó w s y n c h r o n ic z n ie z r u c h e m g ło w ic y d r u k u ją c e j.
W c e lu u m o ż liw ie n ia a s y n c h r o n ic z n e g o p r z e s y ła n ia d a n y c h p rz e z n a c z o n y c h do w y d r u k o w a n ia , d r u k a r k a D ZM -180 z o s t a ła w y p o s a ż o n a w b u f o r o p o je m n o ś c i 256 z n a k ó w . P r z e s y ła n ie d a n y c h d o b u f o r a i d r u k o w a n ie o d b y w a s ię n ie z a le ż n ie i ró w n o le g le z n a k p o z n a k u . W k a ż d e j c h w ili fiz y c z n a p o z y c ja g ło w ic y d r u k u j ą c e j je s t o k re ś lo n a s ta n e m lic z n i
k a z n a k ó w , k tó r y z lic z a z n a k i d r u k o w a n e w d a n y m w ie r szu . G d y w s z y s tk ie z n a k i z a w a r te w b u fo r z e z o s ta n ą w y d r u k o w a n e , g ło w ic a p o w r a c a d ó s w e j p o z y c ji s p o c z y n k o w e j w le w o w o c z e k iw a n iu n a n a s t ę p n e d a n e . W r e j e s tr z e L Z z o s ta je w te d y z a p a m ię ta n y s t a n lic z n ik a z n a k ó w , k tó r y o k r e ś la p o z y c ję o s ta tn ie g o w y d ru k o w a n e g o z n a k u .
P o p r z e s ła n iu n a s tę p n y c h d a n y c h , d r u k o w a n ie z o s ta je p o d j ę t e a u to m a ty c z n ie w ty m s a m y m w ie rs z u , tu ż za o s ta tn im z n a k ie m w y d r u k o w a n y m p o p rz e d n io .
Z r e g u ły w y d r u k w ie rs z a je s t p o p rz e d z a n y p rz e s u w e m p a p ie r u , k tó r y m o ż e się o d b y w a ć je d n o c z e ś n ie z p rz e s y ła n ie m d a n y c h z je d n o s tk i c e n tr a ln e j do d r u k a r k i. P r z e s u w p a p ie r u z a p e w n ia m e c h a n iz m s k ł a d a ją c y s ię z d w ó c h z e sp o łó w c ią g n ik ó w n a p ę d z a n y c h s iln ik ie m , p o p rz e z p r z e k ła d n ię ś li
m a k o w ą i z e s ta w sp rz ę g ie ł.
O D Ł Ą C Z — p o w o d u je p r z e jś c ie d r u k a r k i w s ta n N IE O P E R A T Y W N A P R Z E Ś L I J S T A T U S Q — p o w o d u je p r z e s ła n ie do je d n o s t
k i c e n tr a ln e j s t a tu s u Q
P R Z E Ś L I J S T A T U S P — p o w o d u je p r z e s ła n ie d o je d n o s t
k i c e n tr a ln e j s ta tu s u P.
O d p o w ie d z ią b e z p o ś r e d n ią n a k o d y s t e r u ją c e ty p u P R Z E Ś L I J S T A T U S je s t p r z e s ła n ie do je d n o s tk i c e n tr a ln e j o d p o w ie d n ie g o s ta tu s u . I s tn ie j ą tr z y m o ż liw e r o d z a je o d p o w ie d z i
b e z p o ś r e d n ic h n a k o d s te r u ją c y D R U K U J:
N IE O P E R A T Y W N A — o z n a c z a n ie z d o ln o ść d r u k a r k i do w s p ó łp r a c y z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą O D R Z U C O N Y — o z n a c z a , że d r u k a r k a je s t je szcze
z a ję ta w y k o n y w a n ie m p o p rz e d n ie g o p o le c e n ia i ro z k a z z a w a r ty w k o d z ie s t e r u ją c y m n ie m o że b y ć w y k o n a n y
P R Z Y J Ę T Y — o z n a c z a , że d r u k a r k a p r z y j ę ła k o d s t e r u ją c y i p r z y s tą p iła do w y k o n a n ia o p e r a c ji o k re ś lo n e j ty m k o d em . I s tn ie j ą d w a r o d z a je o d p o w ie d z i b e z p o ś r e d n ic h n a k o d s t e r u j ą c y O D Ł Ą C Z : N IE O P E R A T Y W N A lu b P R Z Y JĘ T Y . I n t e r p r e t a c j a ty c h o d p o w ie d z i je s t t a k a s a m a j a k d la k o d u D R U K U J.
L in ia p r z e r w a ń B w y s te r o w y w a n a je s t w te d y , g d y w s t a tu s ie Q p o ja w i s ię K O N IE C lu b S T O P , a lb o w s t a tu s i e P O P E R A T Y W N A , O S T R Z E Ż E N IE lu b B ŁĄ D .
P r z e r w a n i e w y m a g a in t e r w e n c ji je d n o s tk i c e n tr a ln e j , k t ó r a w y s y ła ro z k a z P R Z E Ś L I J S T A T U S Q. W o d p o w ie d z i n a t e n ro z k a z d r u k a r k a w y s y ła s t a tu s Q, w k tó r y m z n a jd u je s ię ró w n ie ż in f o r m a c ja o s t a tu s ie P. J e ś l i w y s tę p u je s t a tu s P , je d n o s tk a c e n tr a ln a w y s y ła ro z k a z P R Z E Ś L I J S T A T U S P.
W s p ó łp ra c a d r u k a r k i z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą m o ż e by ć r o z p o c z ę ta z in ic ja ty w y o p e r a to r a , k tó r y w ty m c e lu n a c is k a k la w is z P R Z Y D Z IE L . N a c iś n ię c ie te g o k la w is z a p o w o d u je z a p a le n ie w s t a tu s ie Q S T O P - u i w y g e n e r o w a n ie p r z e r w a -
T a b e l a . K o d w e w n ę t r z n y 6 - b i t o w y
0 0
/
1r
0 1 0 1b6 b5
M
b3 b2 b i a/Ji ó ot/fi 5 a a<5
0 0 0 0 0 SP 0 P
0 0 n 1
/
DCi Zn A Q0 0 1 0 2 DCZ II
B R
0 0 i i 3 dc3
#
C S0 1 0 0 4 $ D T
\
0 1 0 1 5 % E U 3
0 1 1 0 6 & F V A
0 1 1 1 7 1
G W —
1 0 0 0 8 c H X
1 0 0 1 9
)
H T 1 Y1 0 1 0
#-
LF 3 Z1 0 i 1 >
+
VT Kr
1 1 0 0 < i FF L przesunięcie
1 1 0 i = CR M przesunięcie
fi
1
/
i 0>
■ N przesunięcie5
{
/
1 i 2 / 0n ia . J e d n o s tk a c e n tr a ln a b a d a p rz y c z y n ę p r z e r w a n ia ż ą d a ją c p r z e s ła n ia s t a t u s u Q. J e ś li j e s t on p o p r a w n y je d n o s tk a c e n tr a ln a p rz e s y ła k od s t e r u ją c y D R U K U J. W o d p o w ie d z i n a ko d s t e r u ją c y D R U K U J d r u k a r k a w y s y ła o d p o w ie d ź b e z p o ś r e d n ią P R Z Y J Ę T Y , z e r u j e w s t a tu s i e Q S T O P i w y - s t e r o w u je lin ię ż ą d a n ia tr a n s m i s ji R.
W o d p o w ie d z i n a w y s te r o w a n ie lin ii R je d n o s tk a c e n tr a l n a p r z e s y ła p ie r w s z y z n a k d a n y c h . D r u k a r k a p r z y jm u j e te n z n a k i z e r u je lin ię R . D a n e są p r z e s y ła n e w k o d z ie w e w n ę tr z n y m 6 -b ito w y m ( ta b e a l 1) i w ta k ie j p o s ta c i z a p a m ię ty w a n e w r e je s tr z e w e jśc io w y m .
Zmiana statusów f-^S to p t~ ~ Operatywny
R y s . 3. S i e ć d z i a ł a ń d r u k a r k i D Z M 180/325
K o d 6 -b ito w y p rz e k s z ta łc o n y je s t n a s tę p n ie n a 7 -b ito w y i d a n e p rz e d s ta w io n e w ty m k o d z ie p r z e s y ła n e są do b u fo ra .
W k o d z ie 6 -b ito w y m w y s tę p u j ą tr z y tz w . p r z e s u n ię c ia ct, /?, <5, k tó r e u z u p e łn ia ją b r a k i in f o r m a c ji p r z y p r z e jś c iu n a k o d 7 -b ito w y .
P o z a p is a n iu z n a k u d a n y c h w b u fo r z e ro z p o c z y n a się d r u k o w a n ie i p o n o w n ie z o s ta je w y s te r o w y w a n a lin ia ż ą d a n ia tr a n s m i s j i R . W o d p o w ie d z i n a w y s te r o w a n ie lin ii R j e d n o s tk a c e n tr a ln a p r z e s y ła k o le jn y z n a k d a n y c h .
T r a n s m is j a d a n y c h m o ż e b y ć z a k o ń c z o n a z in i c ja t y w y j e d n o s tk i c e n tr a ln e j , k tó r a w y s te r o w u je w ty m c e lu lin ię L (L IM IT ).
I .i n ia L w y s te r o w y w a n a je s t je d n o c z e ś n ie z p r z e s ła n ie m o s ta tn ie g o z n a k u w b lo k u d a n y c h . W o d p o w ie d z i n a w y s te r o w a n ie lin ii L z o s ta ją z a p a lo n e w s t a tu s i e Q: K O N IE C i S T O P , co z k o le i p o w o d u je w y s te r o w a n ie lin ii p r z e r w a ń B.
J e d n o s tk a c e n tr a ln a b a d a p rz y c z y n ę p r z e r w a n i a ż ą d a ją c p r z e s ła n ia s t a tu s ó w . P o p r z e s ła n iu s t a tu s u Q g a s z o n y je s t K O N IE C . J e ś li p rz y c z y n ą p r z e r w a n ia b y ł k o n ie c p rz e s y ła n i a d a n y c h , w k tó r y c h n ie w y s tą p ił b łą d to p r o g r a m s t e r u ją c y E G Z E K U T O R u r u c h a m ia p r o g r a m , k tó r y c z e k a ł n a to z a k o ń c z e n ie .
N a r y s . 3 p rz e d s ta w io n o sieć d z ia ła ń o b r a z u j ą c ą w s p ó łp r a c ę d r u k a r k i D ZM -180/325 z je d n o s tk ą c e n tr a ln ą .
O PR O G R A M O W A N IE
D r u k a r k a D ZM -180/325 je s t w y k o r z y s ty w a n a w p ro g r a m a c h u ż y tk o w y c h t a k sa m o j a k d z iu r k a r k a ta ś m y p a p ie r o w e j le c z z o g ra n ic z e n ie m tr y b ó w tr a n s m i s ji d o w y p r o w a d z a n ia d z ie s ię tn e g o . U m o ż liw ia to w y k o r z y s ta n ie d r u k a r k i w ju ż is tn ie ją c y m o p r o g r a m o w a n iu w ty c h p r z y p a d k a c h , g d z ie w y n ik i a lf a n u m e r y c z n e są lu b m o g ą b y ć w y p r o w a d z a n e
n a ta ś m ę p a p ie r o w ą . W c z a sie p r z y d z ia łu do p r o g r a m u u ż y t
k o w e g o d r u k a r k a D ZM -180/325 w ra z ie p o tr z e b y m o że b y ć o d r ó ż n ia n a od d z iu r k a r k i k o d e m w ła śc iw o ś c i.
N a s tę p u ją c e e g z e k u to ry m o g ą by ć w y g e n e r o w a n e z p a k ie te m o b s łu g i d r u k a r e k D ZM -180/325:
— E X 2M , E X 2U , E X 2 P d la k o m p u t e r a O D R A 1325
— EGBM d la k o m p u te r a O D R A 1305
— E 6R M d la k o m p u te r ó w : O D R A 1304 i O D R A 1305.
U W A G I K O Ń C O W E
D r u k a r k a D ZM -180/325 w p o ró w n a n iu z d r u k a r k ą w ie rs z o w ą D W -325 j e s t z n a c z n ie ta ń s z a (o k o ło 6 ra z y ) i z n a c z n ie w o ln ie js z a (około 12 ra z y ). Z a s tę p u j e o n a d r u k a r k ę w i e r sz o w ą w sz ę d z ie ta m , g d z ie s z y b k o ś ć w y p r o w a d z a n ia in f o r m a c ji n ie m a z a sa d n ic z e g o z n a c z e n ia , n p . p r z y s te r o w a n iu p ro c e s a m i te c h n o lo g ic z n y m i. Z e w z g lę d u n a s to s u n k o w o n i
s k ą c e n ę d r u k a r k i, r e a l n e s t a j e się w y p o s a ż e n ie k o m p u te ró w s y s te m u O D R A 1300 w k il k a d r u k a r e k D ZM -180/325, u ła t w i a ją c w te n sp o só b p r a c ę w ie lo p r o g ra m o w ą .
D r u k a r k a D ZM -180/325 je s t o w o c e m w s p ó łp r a c y O B R M C M E R A -E L W R O i O B R U l M E R A B Ł O N IE . J e j p r o d u c e n te m są Z A K Ł A D Y M E C H A N IC Z N O -P R E C Y Z Y J N E M E R A B Ł O N IE . K o m p le k s o w ą o b słu g ę o d b io r c ó w w z a k re s ie s p r z ę tu i o p r o g r a m o w a n ia p ro w a d z i B iu ro G e n e r a ln y c h D o
s t a w M E R A -E L W R O .
L I T E R A T U R A
[1J D r u k a r k a Z n a k o w a M o z a ik o w a D ZM -180. O p is T e c h n i c z n y Z M P M E R A B Ł O N IE .
L U D O M IR REWO
Instytut O rgan iza cji i Kierowania Warszawa
O p ty m a liza c ja szybkości transm isji danych
J e d n y m z w a ż n ie js z y c h c z y n n ik ó w d e c y d u ją c y c h o e f e k t y w n o śc i s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h je s t z a s to s o w a n ie t r a n s m i s j i d a n y c h .
U m o ż liw ia o n a u z y s k a n ie w y so k ie g o s to p n ia w y k o r z y s ta n ia . je d n o s tk i c e n tr a ln e j, o rg a n iz a c ję w s p ó ln y c h b a n k ó w d a
n y c h d la w s z y s tk ic h je d n o s te k o b ję ty c h s y s te m e m in f o r m a ty c z n y m o ra z o rg a n iz a c ję s z y b k ie g o p r z e s y ła n ia d a n y c h . Z e w z ro s te m lic z b y d z ia ła ją c y c h s y s te m ó w te l e p r z e t w a r z a - n ia p o ja w iły się p r ó b y o p ty m a liz a c ji tr a n s m i s j i d a n y c h . W śró d k r y t e r ió w o c e n y u k ła d u tr a n s m i s j i d o n a jw a ż n i e j
s z y c h z a lic z a się sz y b k o ść , s to p ę b łę d ó w i k o sz ty .
P o d a ją c c h a r a k t e r y s t y k i u k ła d ó w i te l e d a c ji o k r e ś la się z w y k le sz y b k o ś ć tr a n s m i s j i r o z u m ia n ą ja k o lic z b ę b itó w w p r o w a d z a n y c h w je d n o s tc e c z a su p rz e z m o d e m do łą c z a , n a p r z y k ła d 150 b itó w s, 1200 b itó w s, 9600 b itó w s. N a p o d s ta w ie ta k i e j in f o r m a c ji m o ż n a o d n ie ś ć w ra ż e n ie , że n a p r z y k ła d tr a n s m i s ja je d n e j s tr o n y te k s t u m a s z y n o w e g o (ok.
15 000 b itó w ) w u k ła d z ie d z ia ła ją c y m z s z y b k o ś c ią 600 b i
tó w s t r w a 25 s e k u n d . T y m c z a s e m tr a n s m i s j a ta k i e j lic z b y d a n y c h n a ogół t r w a d w u k r o tn i e d łu ż e j, z a ś w sz c z e g ó ln ie tr u d n y c h w a r u n k a c h m o ż e tr w a ć n a w e t d z ie s ię c io k r o t n ie d łu ż e j. O b e c n ie n a jw ię k s z e z n a c z e n ie w s y s te m a c h p r z e tw a r z a n ia d a n y c h m a tr a n s m i s j a s y n c h r o n ic z n a , p ó ł- d u p le k s o w a lu b d u p le k s o w a , b lo k o w a n a lin ia c h te le f o n i
c z n y c h w y d z ie lo n y c h . T eg o t y p u tr a n s m i s j i d o ty c z ą u w a g i s f o r m u ło w a n e p o w y ż e j i d o t a k i e j tr a n s m i s j i o g ra n ic z y m y się w d a ls z y c h ro z w a ż a n ia c h .
D la p r z e jr z y s to ś c i d a ls z y c h w y w o d ó w w p r o w a d z im y o b e c n ie p o ję c ia n o m in a ln e j i e f e k ty w n e j s z y b k o ś c i tr a n s m is ji.
P rz e z n o m in a ln ą s z y b k o ś ć tr a n s m i s j i v„ b ę d z ie m y ro z u m ie ć w s p o m n ia n ą p o w y ż e j sz y b k o ś ć , z j a k ą m o d e m w p r o w a d z a d a n e d o lin ii te le fo n ic z n e j, w y ra ż o n ą w b ita c h n a s e k u n d ę .
O b e c n ie są w u ż y c iu m o d e m y w s p ó łp r a c u ją c e z lin ia m i te le f o n ic z n y m i z p r ę d k o ś c ia m i 600, 1200, 2400, 3600 4800, 7200 i 9600 b itó w s. P rz e z e f e k ty w n ą s z y b k o ś ć tr a n s m i s j i v c; b ę d z ie m y n a to m ia s t ro z u m ie ć ś r e d n ią s z y b k o ś ć o b s e r w o w a n ą p rz e z u ż y tk o w n ik a . S z y b k o ść tę m o ż n a m ie rz y ć p r z e s y ła ją c p e w n ą p a r t i ę d a n y c h , n a p r z y k ła d 100 000 b itó w i o b s e r w u ją c c zas p r z e s y ła n ia . N o m in a ln a s z y b k o ś ć tr a n s m i s j i b y w a c z a se m n a z y w a n a sz y b k o ś c ią m o d u la c ji.
D ą ż e n ie d o n a jle p s z e g o w y k o r z y s ta n ia lin ii te le t r a n s m i s y j n y c h c z ę sto p o w o d u je s to s o w a n ie u k ła d ó w o d u ż e j n o m i
n a ln e j sz y b k o ś c i tr a n s m is ji. J a k z a u w a ż y liś m y , s to s o w a n ie d u ż y c h sz y b k o ś c i n o m in a ln y c h n ie z a p e w n ia je s z c z e d u ż y c h sz y b k o ś c i e fe k ty w n y c h . P r z y z w ię k s z e n iu sz y b k o ś c i n o m i
n a ln e j, s z y b k o ś ć e f e k ty w n a n a jc z ę ś c ie j r ó w n ie ż w z r a s ta , a le w o ln ie j n iż s z y b k o ś ć n o m in a ln a . Z d a r z a ją się je d n a k p r z y p a d k i, ż e w z ro s to w i n o m in a ln e j s z y b k o ś c i tr a n s m i s j i to w a rz y s z y s p a d e k sz y b k o ś c i e f e k ty w n e j. Z te g o w z g lę d u k o n s t r u u j e s ię m o d e m y , k tó r y c h s z y b k o ś ć m o ż e b y ć d o b ie r a n a (np. 1200— 2400 b itó w s) do a k tu a l n y c h w a r u n k ó w t r a n s m is ji ta k , a b y u z y s k a ć n a jw ię k s z ą sz y b k o ść e f e k ty w n ą . W a r t y k u l e o m ó w io n o z a le ż n o ść p o m ię d z y e f e k ty w n ą a n o m i n a ln ą s z y b k o ś c ią tr a n s m i s j i o ra z n ie k t ó r e a s p e k t y o p ty m a liz a c ji sz y b k o ś c i tr a n s m i s j i w s y s te m a c h t e l e p r z e t w a r z a -
n ia . >.
SZ Y B K O SC N O M IN A L N A I E FE K TY W N A
W w ię k s z o ś c i is tn ie ją c y c h s y s te m ó w te l e p r z e t w a r z a n ia s to s u j e się o b e c n ie k o n tr o lę p o p r a w n o ś c i p r z e s y ła n y c h in f o r m a c ji. K o n tr o la je s t n a jc z ę ś c ie j r e a liz o w a n a m e to d ą d e c y z y jn e g o s p r z ę ż e n ia z w ro tn e g o . W s y s te m ie ty m p r z e s y ła n ą in f o r m a c ję d z ie li s ię n a f r a g m e n t y o z a d a n e j d ł u g o ś c i (licz
b ie b itó w ) i k o d u je k o d e m n a d m ia r o w y m w y k r y w a ją c y m b łę d y , a c z a se m ta k ż e k o d e m k o r y g u ją c y m b łę d y . B ity
in f o r m a c y jn e łą c z n ie z b ita m i k o n tr o ln y m i tw o r z ą b lo k d a n y c h , k tó r y z o s ta je w p ro w a d z o n y do lin ii. S ta n d a r d o w e d łu g o ś c i b lo k ó w w y n o s z ą z w y k le 120, 240, 360, 480 i 960 b i tó w . O d b io rn ik d e k o d u je p r z y j ę ty b lo k s p r a w d z a ją c jeg o p o p ra w n o ś ć . W z a le ż n o śc i od w y n ik u k o n tr o li p o p ra w n o ś c i, o d b io r n ik w y s y ła d o n a d a jn i k a ż ą d a n ie p o w tó r z e n ia b lo k u lu b p o tw ie r d z a p o p ra w n o ś ć o d e b ra n e g o b lo k u .
S p r a w d z a n ie p o p ra w n o ś c i o ra z p r z e s ła n ie o d p o w ie d n ie j in f o r m a c ji z o d b io r n ik a do n a d a j n i k a w y m a g a z n a c z n e j ilo - . śc i c zasu , f r z y tr a n s m i s j i w r e ż im ie p ó łd u p le k s o w y m , po
p r z e s ła n iu b lo k u d a n y c h , n a s t ę p u je o d w ró c e n ie k i e r u n k u tr a n s m is ji, k tó r e t r w a o k o ło 150 m s (ry s. la ).
a) Dane
0 '
b)
200
Sygnał
powrotny Dane
Dane
400
Sygnał powrotny
600
'*•
Dane
800 [m sj
Sygnał powrotny
800 f a / s ]
0
Dane
Sygnał powrotny
B—
Sygnał
Dane powrotny Dane
I
200 m 600
R y s . 1. S e k w e n c j a s y g n a ł ó w p r z y t r a n s m i s j i : a ) p ó l d u p l e k s o w e j , b ) d u p l e k s o w e j z k a n a ł e m p o w r o t n y m , c) d u p l e k s o w e j n a l i n i i d w u t o r o w e j
N a s tę p n ie n a d a j n i k w y s y ła do o d b io r n ik a in f o r m a c ję o p o p r a w n o ś c i o d e b ra n e g o b lo k u , p o n o w n ie d o k o n u je s ię z m ia n a k ie r u n k u tr a n s m i s j i i d o p ie ro ro z p o c z y n a się t r a n s m i s j a k o le jn e g o b lo k u . C a łk o w ity czas p o tr z e b n y n a p r z e s ła n ie b o lk u o d łu g o ś c i N z p rę d k o ś c ią n o m in a ln ą v n w y n o s i w p rz y b liż e n iu
t = N / v n - j- 2 X 0 ,l5 s
z a ś e f e k ty w n a s z y b k o ś ć
N N
v e / = 0,95 — = 0,95
N /v n + 0,3 (1)
o k o ło 200 m s , co s ta n o w i z n a c z n y p r o c e n t o g ó ln eg o c z a su tr a n s m is ji. N a p r z y k ła d p rz y v n ró w n y m 2400 b itó w s i N r ó w n y m 600 b itó w czas p r z e s y ła n ia s y g n a łu p o w r o tn e go s ta n o w i o k o ło 44% c a łk o w ite g o c z a s u tr a n s m i s j i (ry s. Ib).
S z y b k o ść e f e k t y w n a tr a n s m i s j i v el w z a le ż n o śc i o d s z y b k o śc i n o m in a ln e j v n i d łu g o ś c i b lo k u N w y r a ż a s ię w ty m p r z y p a d k u w z o re m
v ef = 0,95 N
N /v„ -)- 0,2 (2)
Ł a tw o z a u w a ż y ć , że z a s to s o w a n ie o m ó w io n e g o s y s te m u tr a n s m i s j i d u p le k s o w e j w z n ik o m y m ty lk o s to p n iu p o p r a w ia sz y b k o ś ć tr a n s m i s ji u z y s k iw a n ą w s y s te m ie p ó łd u p le k s o w y m .
I s tn ie j ą s y s te m y te le d a c ji, w k tó r y c h ro z b ie ż n o ść p o m ię d z y n o m in a ln ą a e f e k ty w n ą s z y b k o ś c ią tr a n s m i s j i n ie je s t ta k d u ż a , ja k w s y s te m a c h o m ó w io n y c h p o w y ż e j. W s y s te m a c h te g o t y p u s to s u je s ię t r a n s m i s j ę d u p le k s o w ą , a b y u n ik n ą ć s t r a t c z a su z w ią z a n y c h z o d w r a c a n ie m k ie r u n k u tr a n s m is ji.
I n f o r m a c ja p o w r o tn a j e s t p r z e s y ła n a z t ą s a m ą s z y b k o ś c ią v n, z ja k ą s ą p r z e s y ła n e d a n e . W ty m c e lu , z a m ia s t w ą s k ie go k a n a łu p o w ro tn e g o s to s u je s ię d r u g i k a n a ł d o c e lo w y , p r z e n o s z ą c y in f o r m a c je w p rz e c iw n y m k ie r u n k u . W y m a g a to r e a liz a c ji tr a n s m i s j i n a lin ii d w u to r o w e j. E f e k ty w n a sz y b k o ś ć tr a n s m i s j i w y n o s i w ó w c z a s
0,95 N
N /v„ + 24/t>„ = 0,95v„ N
N -j~ 24
(3)
p rz y cz y m lic z b a 24 w m ia n o w n ik u w y n ik a s tą d , że i n f o r m a c ja o p o p ra w n o ś c i b lo k u d a n y c h s k ł a d a s ię z 24 b itó w (3 z n a k i a lf a n u m e r y c z n e ). P o n ie w a ż d łu g o ś ć b lo k u N w y n o si k il k a s e t b itó w , to s z y b k o ś ć e f e k ty w n a o k re ś lo n a w z o r e m (3) je s t b lis k a sz y b k o ś c i n o m in a ln e j. N a ry s . l c p o k a za n o s e k w e n c ję s y g n a łó w p r z y p r z e s y ła n iu d a n y c h ty m s y s te m e m d la N ró w n e g o 600 b itó w i v n — 2400 b itó w s.
J e s z c z e w ię k s z ą s z y b k o ś ć e f e k ty w n ą m o ż n a u z y sk a ć , je ś li n a d a jn i k w o g ó le n ie c z e k a n a s y g n a ł p o tw ie r d z e n ia p o p ra w n o ś c i b lo k u , le c z n a ty c h m ia s t po z a k o ń c z e n iu je d n e g o b lo k u ro z p o c z y n a tr a n s m i s ję n a s tę p n e g o . J e ś li je d n a k z d a rz y s ię b łą d , to t r a n s m i s j a a k tu a l n ie p rz e s y ła n e g o b lo k u z o s ta je p r z e r w a n a i p o w ta r z a się t r a n s m i s j ę b łę d n ie o d e b r a n eg o b lo k u p o p rz e d n ie g o . S y s te m t e n w y m a g a b a r d z ie j z ło ż o n e j lo g ik i w u rz ą d z e n ia c h tr a n s m is y jn y c h o ra z p a m ię c i p o z w a la ją c e j n a p rz e c h o w y w a n ie d w ó c h k o le jn y c h b lo k ó w . Z n a c z e n ie p r a k t y c z n e o m ó w io n y c h p o w y ż e j s y s te m ó w s z y b k ie j tr a n s m i s j i je s t d ość m a łe . W u k ła d a c h te le d a c ji d o m i n u je i n a d a l b ę d z ie d o m in o w a ć p r z e s y ła n ie p ó łd u p le k s o - w e o ra z d u p le k s o w e z w ą s k im k a n a łe m p o w ro tn y m . T y m w ię k s z e je s t z n a c z e n ie o p ty m a ln e g o w y k o r z y s ta n ia lin ii
tr a n s m i s j i w ty c h s y s te m a c h .
W s p ó łc z y n n ik 0,95 z w ią z a n y je s t z ty m , że ś r e d n io ty lk o o k o ło 95% p rz e s ła n y c h b itó w z a w ie r a in f o r m a c ję u ż y te c z n ą , p o z o s ta łe 5% s ta n o w ią b ity k o n tr o ln e .
N a ry s . 2 p o k a z a n o z a le ż n o ść e f e k ty w n e j sz y b k o ś c i t r a n s m is ji od sz y b k o ś c i n o m in a ln e j d la k ilk u d łu g o ś c i b lo k u N . J a k w id a ć , is tn i e je d o ść d u ż a ró ż n ic a p o m ię d z y p rę d k o ś c ią e f e k ty w n ą i n o m in a ln ą , p rz y czy m , w o m a w ia n y m p ó łd u p le k s o w y m s y s te m ie p r z e s y ła n ia d a n y c h , n ie m o ż n a o s ią g n ą ć p r ę d k o ś c i e f e k ty w n e j w ię k s z e j n iż 2400 b itó w s. Z w ię k s z a n ie s z y b k o ś c i n o m in a ln e j d a je z n ik o m o m a ły w z ro s t s z y b k o ś c i e fe k ty w n e j.
P rz e s y ła n ie d a n y c h w r e ż im ie d u p le k s o w y m ró ż n i się od r e ż im u p ó łd u p le k s o w e g o ty m , ż e in f o r m a c je m o g ą b y ć p r z e s y ła n e . w o b ie s t r o n y ró w n o c z e ś n ie . N ie w y s tę p u je w ó w cz a s s z k o d liw e o p ó ź n ie n ie z w ią z a n e z e z m ia n ą k ie r u n k u tr a n s m i s j i. W y s tę p u ją je d n a k in n e z ja w is k a z m n ie js z a ją c e s z y b k o ś ć e f e k ty w n ą . W n a jc z ę ś c ie j s to s o w a n y c h s y s te m a c h tr a n s m i s j i d u p le k s o w e j in f o r m a c ja o p o p ra w n o ś c i p r z e s ła n e g o b lo k u d a n y c h je s t p r z e k a z y w a n a t a k z w a n y m k a n a łe m p o w r o tn y m . J e s t to w y d z ie lo n e w ą s k ie p a s m o c z ę s to tli
w o śc i w łą c z u te le fo n ic z n y m . I n f o r m a c ja w k a n a le p o w r o tn y m je s t p r z e s y ła n a z s z y b k o ś c ią d o 200 b itó w s. s y s te m e m a s y n c h r o n ic z n y m . W u r z ą d z e n ia c h te l e tr a n s m i s y j n y c h J S E M C [1] w k a n a le p o w r o tn y m s to s u je s ię t r a n s m is ję z sz y b k o ś c ią 75 b itó w s. S y g n a ł p o w r o tn y s k ła d a się z w y k le z tr z e c h z n a k ó w a lf a n u m e r y c z n y c h , z k tó r y c h k a ż d y je s t z a k o d o w a n y o ś m io m a b it a m i p lu s b it y s t a r t u i s to p u ze w z g lę d u n a a s y n c h r o n ic z n y t r y b p r z e s y ła n ia . Ś re d n io b io r ą c , czas p r z e s y ła n ia s y g n a łu p o w ro tn e g o w y n o s i w ię c
R y s . 2. Z a l e ż n o ś ć s z y b k o ś c i e f e k t y w n e j o d s z y b k o ś c i n o m i n a l n e j
P r z e d s ta w io n e r o z w a ż a n ia d o ty c z ą w y łą c z n ie tr a n s m i s ji n a lin ia c h w y d z ie lo n y c h . P r z y u ż y c iu lin ii k o m p u te r o w y c h o e f e k ty w n e j sz y b k o ś c i tr a n s m i s j i d e c y d u ją z u p e łn ie in n e c z y n n ik i, a p rz e d e w s z y s tk im c zas p o tr z e b n y n a u z y s k a n ie p o łą c z e n ia i z e s ta w ie n ie lin ii o o d p o w ie d n io w y s o k ic h . p a r a m e tr a c h u ż y tk o w y c h . L in ie k o m u to w a n e m a j ą w p o ró w n a n iu z lin ia m i w y d z ie lo n y m i s z e re g w a d i d la te g o są r z a d
ko sto s o w a n e . W P o ls c e te l e d a c ja n a lin ia c h k o m u to w a n y c h n ie z n a la z ła d o tą d sz e rsz e g o z a s to s o w a n ia , ch o cia ż w p rz y s z ło ś c i n a s t ą p i n ie w ą tp liw ie w z ro s t z a in te r e s o w a n ia t ą m e to d ą tr a n s m is ji.
W P Ł Y W B Ł Ę D Ó W N A S Z Y B K O Ś Ć T R A N S M IS J I
A n a liz a w z o ró w (1) i (2) u ja w n ia , że w z r o s t d łu g o ś c i b lo k u p o w o d u je w z r o s t e f e k ty w n e j sz y b k o ś c i tr a n s m i s j i. P r a w i
d ło w o ść tę p o tw ie r d z a ją ró w n ie ż w y k r e s y n a ry s . 2. J e d n a k ż e z a le ż n o śc i (1) i (2) są s łu s z n e je d y n ie w p r z y p a d k u b a rd z o n is k ie j b lo k o w e j s to p y b łę d ó w . P r z y w ię k s z e j b lo k o w e j s to p ie b łę d ó w n a s t ę p u je s p a d e k e f e k ty w n e j s z y b k o śc i tr a n s m is ji. N ie tr u d n o w y ja ś n ić tę z ale żn o ść. J e ś li b lo k o w a s to p a b łę d ó w w y n o s i n a p r z y k ła d 10%, to ś r e d n io co d z ie s ią ty p rz e s y ła n y b lo k z a w ie r a b łę d y sp o w o d o w a n e z a k łó c e n ia m i w tr a n s m is ji. B lo k ta k i m u s i b y ć p r z e s ła n y p o w tó rn ie , z a ś c zas z u ż y ty n a je g o p r z e s ła n ie je s t cza se m s tra c o n y m . W r e z u l ta c i e e f e k ty w n a s z y b k o ś ć tr a n s m i s j i s p a d a o d z ie się ć p ro c e n t.
B lo k o w a s to p a b łę d ó w je s t ro s n ą c ą f u n k c j ą d łu g o ś c i b lo k u i sz y b k o ś c i n o m in a ln e j. O k a z u je się, że im w ię k s z a je s t s z y b k o ś ć p r z e s y ła n ia , ty m w ię c e j e le m e n tó w s y g n a łu o d b ie r a się z b łę d a m i. Z a le ż n o ś ć tę p o glą'dow o tłu m a c z y r y s u n e k 3. P r z y tr a n s m i s j i z s z y b k o ś c ią 2400 b itó w /s p o sz c z e g ó ln e e le m e n ty s y g n a łu (s ta n y z n a m ie n n e ) r e p r e z e n tu j ą p o je d y n c z e b ity p rz e s y ła n e g o b lo k u . P o s t r o n ie o d b io r n ik a m o ż e n a s tą p ić b łę d n y o d b ió r b itu , je ś li z d a rz y się im p u ls z a k łó c a ją c y o w a r to ś c i w ię k s z e j n iż p o ło w a o d le g ło śc i p o m ię d z y s ta n e m r e p r e z e n tu j ą c y m „0” i s ta n e m r e p r e z e n tu j ą c y m „1” . Im p u ls te n m u s i z a te m p rz e k r a c z a ć l/2 (V max — V min). P r z y tr a n s m i s j i z s z y b k o ś c ią n o m in a ln ą 4800 b itó w /s s ta n y z n a m ie n n e s y g n a łu e le k try c z n e g o o d p o w ia d a ją ju ż n ie p o je d y n c z y m b ito m , le c z p a r o m b itó w . W z w ią z k u z ty m n a le ż y ro z r ó ż n ia ć a ż c z te ry s t a n y z n a m ie n n e o d p o w ia d a ją c e p a ro m 00, 01, 10 i 11. W ty m p r z y p a d k u o d le g ło ść p o m ię d z y p o sz c z e g ó ln y m i s t a n a m i j e s t t r z y k r o t n ie m n ie js z a i ju ż im p u ls o w a r to ś c i l/6 (V max — V mm) lu b w ię k s z y m o że s p o w o d o w a ć p r z e k ła m a n ie . O k a z u je się, ze im p u ls y ta k i e z d a r z a ją się k il k a k r o t n ie c z ę śc ie j n iż im p u ls y o w a r to ś c i p r z e k r a c z a ją c e j l/2 (V max — V mtn). Z teg o
R y s . 3. S t a n y z n a m i e n n e p r z y t r a n s m i s j i z s z y b k o ś c i ą n o m i n a l n ą a) 2400 b i t / s i b) 4800 b i t / s . M o d u l a c j a a m p l i t u d y
w z g lę d u d w u k r o tn e p o w ię k s z e n ie n o m in a ln e j sz y b k o ś c i tr a n s m i s j i z w ię k s z a s to p ę b łę d ó w 3 do 5 ra z y .
S to p a b łę d ó w k a n a łu tr a n s m i s j i z a le ż y od b a rd z o w ie lu p rz y p a d k o w y c h c z y n n ik ó w . W z w ią z k u z ty m w a r to ś c i p o d a w a n e p rz e z ró ż n e ź ró d ła m o g ą się ró ż n ić o k ilk a r z ę d ó w w ie lk o ś c i. C zęsto z a p o m in a się, ż e s to p a b łę d ó w je s t z m ie n n a w c z a sie i p o m ia r y d o k o n a n e w p r z e c ią g u z b y t k ró tk ie g o o k re s u n ie m o g ą b y ć t r a k to w a n e ja k o r e p r e z e n ta ty w n e . U ż y tk o w n ic y s y s te m ó w te l e d a c ji s t y k a ją się z p r z y p a d k a m i, że s p e c ja ln ie d o b r a n a , w y d z ie lo n a li n ia te le f o n i
c z n a , c h a r a k t e r y z u j ą c a s ię w y ją tk o w o k o r z y s tn y m i p a r a - m e t r a m i w c h w ili o rg a n iz a c ji s y s te m u , po d w ó c h tr z e c h la t a c h e k s p lo a ta c ji c a łk o w ic ie p r z e s ta je p rz e n o s ić in f o r m a c je w w y n ik u w z ro s tu s to p y b łę d ó w . W y d a je s ię je d n a k , że m o ż n a u z n a ć za ty p o w e s to p y b łę d ó w z a m ie sz c z o n e w ta b e li.
Z a le ż n o ś ć e le m e n to w e j sto p y b łę d ó w q od sz y b k o ś c i n o m i
n a ln e j, p r z e d s ta w io n ą w ta b e li, m o ż n a d o g o d n ie a p r o k s y m o - w a ć f u n k c j ą
— W « 4 <4)
E le m e n to w a s to p a b łę d ó w ą p o d a je u ła m e k z n ie k s z ta łc o n y c h b itó w w ś ró d w s z y s tk ic h p r z e s y ła n y c h b itó w . P r z y
Tabela. Typowe w artości elem entow ej stopy błędów
Szybkość n om inalna b it/s E lem e n to w a s to p a błędów q
1200 1 -10-5
2400 3 -10-*
4800 1 ■10-'*
9600 3 -10--1
tr a n s m i s j i d a n y c h b lo k a m i j e s t is to tn e , a b y ż a d e n z b itó w w b lo k u n ie u le g ł z n ie k s z ta łc e n iu , p o n ie w a ż ty lk o ta k i e b lo k i są p r z y jm o w a n e p rz e z u k ła d y z a b e z p ie c z e n ia p rz e d p rz e k ła m a n ia m i. B lo k i z a w ie r a ją c e b łę d y s ą tr a n s m i to w a n e p o w tó rn ie . P r z e le m e n to w e j s to p ie b łę d ó w ą o ra z p rz y z a ło ż e n iu b łę d ó w n ie z a le ż n y c h , u ła m e k b lo k ó w n ie z a w ie r a ją c y c h p r z e k ła m a ń w y n o s i
P = ( 1 - 5 )At (5)
g d z ie N j e s t d łu g o ś c ią b lo k u a q- — s to p ą b łę d ó w w y r a ż o n ą w z o re m (4). U w z g lę d n ia ją c w p ły w b łę d ó w o tr z y m u je m y z z a le ż n o śc i (1), (4) i (5) o s ta te c z n y w z ó r n a e fe k ty w n ą s z y b k o ś ć tr a n s m i s j i p rz y p r z e s y ła n iu p ó łd u p le k s o w y m
v , / = 0,95 [1 - 1 0 - 3 (v „ lm O )» ] N ---— — (0) N /v„ 0,3
zaś p rz y p rz e s y ła n iu d u p le k s o w y m z w ą s k im k a n a łe m p o w r o tn y m
v e f = 0,95 [1 — 1 0 - 3 («„/1200)« W ■ — (7)
N a ry s . 4 p o k a z a n o z a le ż n o ść e f e k ty w n e j sz y b k o ś c i t r a n s m is ji od d łu g o ś c i b lo k u d la k ilk u n o m in a ln y c h sz y b k o ś c i p r z y p r z e s y ła n iu d u p le k s o w y m z w ą s k im k a n a łe m p o w r o t
n y m . J a k w id a ć , c z te r o k r o tn e z w ię k s z e n ie s z y b k o ś c i n o m i
n a ln e j d a je w n a jle p s z y m p r z y p a d k u p o p r a w ę sz y b k o ś c i e f e k ty w n e j z a le d w ie o ok. 50%. W o p ty m a ln y c h w a r u n k a c h , p r z y «„ = 9600 b itó w /s i N = 960 b itó w p rę d k o ś ć e fe k ty w n a w y n o si 2270 b itó w /s .
N a le ż y je s z c z e r a z w y r a ź n ie p o d k re ś lić , ż e p rz e d s ta w io n e w y n ik i d o ty c z ą w y łą c z n ie tr a n s m i s j i p ó łd u p le k s o w e j lu b d u p le k s o w e j z w ą s k im k a n a łe m p o w ro tn y m . J a k z a u w a ż y liś m y w c z e ś n ie j, is to tn y w z ro s t sz y b k o ś c i m o ż n a o sią g n ą ć p rz y tr a n s m i s j i d u p le k s o w e j b e z k a n a łu p o w ro tn e g o . T a k i re ż im p r z e s y ła n ia d a n y c h n ie e lim in u je je d n a k s k u tk ó w b łę d ó w tr a n s m i s j i, k tó r e p r z y w ię k s z y c h s z y b k o ś c ia c h n o m in a ln y c h o g r a n ic z a ją s iln ie s z y b k o ś ć e f e k ty w n ą . D a lsz ą p o p r a w ę sz y b k o ś c i e f e k ty w n e j m o ż n a u z y s k a ć s to s u ją c d w u s to p n io w e k o d o w a n ie . P r z e s y ła n ą in f o r m a c ję k o d u je się n a jp i e r w k o d e m d e te k c y jn y m , a n a s tę p n ie , z a k o d o w a n y ju ż b lo k , p o d a je się k o d o w a n iu k o r e k c y jn e m u . W o d b io r n ik u , p rz y u ż y c iu k o d u k o re k c y jn e g o , d o k o n u je się n a jp i e r w k o r e k c ji b łę d ó w . E w e n tu a ln e p o z o s ta łe b łę d y w y k r y w a się p rz y u ż y c iu k o d u d e te k c y jn e g o i w r a z ie p o tr z e b y t r a n s m is ja b lo k u z o s ta je p o w tó rz o n a . D z ię k i z a s to s o w a n iu k o -
r e k c j i r e t r a n s m is j a je s t k o n ie c z n a ty lk o w s p o r a d y c z n y c h p rz y p a d k a c h .
O P T Y M A L N E S Z Y B K O SC I T R A N S M IS J I
W z o ry p o d a n e w p u n k ta c h 2 i 3 u m o ż liw ia ją o b lic z e n ie o p ty m a ln y c h w a r to ś c i p a r a m e tr ó w tr a n s m is j i d a n y c h , to z n a c z y w y z n a c z e n ie ta k i e j sz y b k o ś c i n o m in a ln e j i ta k ie j d łu g o ś c i b lo k u , p rz y k tó r y c h s z y b k o ś ć e f e k ty w n a o sią g a m a k s im u m . R a c h u n e k ta k i n ie je s t tr u d n y , p o n ie w a ż is tn ie ją c e u rz ą d z e n ia tr a n s m i s j i d a n y c h u m o ż liw ia ją r e a liz a c ją z a le d w ie k il k u sz y b k o ś c i n o m in a ln y c h i k ilk u d łu g o ś c i b lo k ó w , m o ż n a w ię c ła tw o s p r a w d z ić w s z y s tk ie k o m b in a c je , W z o ry (6) i (7) o d p o w ia d a ją je d y n ie ś r e d n im p a r a m e tr o m łą c z a . W k a ż d y m p r z y p a d k u sz c z e g ó ln y m m o ż n a je d n a k w y s tę p u ją c e w ty c h w z o ra c h ś r e d n ie w a r to ś c i p a r a m e tr ó w z a s tą p ić ic h w a r to ś c ia m i rz e c z y w is ty m i, w y n ik a ją c y m i z p o m ia ró w .
W a rto z a u w a ż y ć , że ju ż p rz y s z y b k o ś c i n o m in a ln e j r ó w n e j 1200 b itó w s i p rz y p r z e c ię tn y c h w a r u n k a c h tr a n s m i s j i m o ż n a p rz e s y ła ć d a n e z p r ę d k o ś c ią p r z e k r a c z a ją c ą 100 s tr o n m a s z y n o p is u n a g o d z in ę . (v e/ = 400— 500 b itó w s). W p r a w d z ie d o b ie r a ją c s to s o w n ie p a r a m e t r y tr a n s m i s j i m o ż n a p rz e s y ła ć d a n e je s z c z e s z y b c ie j, a le w p r a k t y c e rz a d k o je s t to p o trz e b n e .
N a le ż y w y r a ź n ie p o d k re ś lić , że w s p o m n ia n a p o w y ż e j o p ty m a liz a c ja d o ty c z y je d n e g o ty lk o a s p e k tu p r z e s y ła n ia d a n y c h , a m ia n o w ic ie m o ż liw ie d o b re g o w y k o r z y s ta n ia lin ii te le tr a n s m is y jn y c h . P r z y p r o j e k to w a n iu s y s te m u te le d a c ji n a le ż y ró w n ie ż w z ią ć p o d u w a g ę s z e re g in n y c h c z y n n ik ó w , a p rz e d e w s z y s tk im w y n ik o w ą s to p ę b łę d ó w , m o ż liw o ść r e a liz a c ji tr a n s m i s j i w ie lo k r o tn e j o ra z k o s z t u rz ą d z e ń . P o m im o s to s o w a n ia s p e c ja ln y c h u k ła d ó w d la d e te k c ji i k o r e k c j i b łę d ó w , n ie k tó r e b łę d y p o w s ta łe w tr a k c ie t r a n s m is ji p rz e c h o d z ą p rz e z u k ła d y d e te k c y jn e i n ie z o s ta ją w y k r y te . B łę d y t e z a k łó c a ją p r a c ę s y s te m u p r z e t w a r z a n ia d a n y c h . K a ż d y k a n a ł t r a n s m i s y jn y c h a r a k t e r y z u j e się t a k
z w a n ą w y n ik o w ą s to p ą b łę d ó w z a le ż n ą od e le m e n to w e j s to p y b łę d ó w i u ż y ty c h u k ła d ó w k o r e k c ji i d e te k c ji.
W y n ik o w a s to p a b łę d ó w je s t ty m n iż s z a im m n ie js z a je s t n o m in a ln a s z y b k o ś ć tr a n s m is ji.
Z e w z ro s te m sz y b k o ś c i n o m in a ln e j w z r a s ta k o s z t e le m e n tó w u k ła d u te le d a c ji. W y m ie n io n e p o w y ż e j w ła ś c iw o ś c i tr a n s m i s j i d a n y c h p ro w a d z ą d o w n io s k u , że p rz y p r o j e k to w a n iu u k ła d u te le d a c ji, sz c z e g ó ln ą u w a g ę n a le ż y z w ró c ić n a n is k ie sz y b k o ś c i n o m in a ln e : 1200 b itó w /s , 2400 b i
tó w /s , a n a w e t 600 b itó w /s . Z a p e w n ia ją o n e d o s ta te c z n ą s z y b k o ś ć e f e k ty w n ą p r z y n is k ic h k o s z ta c h u r z ą d z e ń i n i
s k ie j w y n ik o w e j s to p ie b łę d ó w . P o n a d to u k ła d y o n is k ie j s z y b k o ś c i tr a n s m i s j i c h a r a k t e r y z u j ą się lic z n y m i z a le ta m i e k s p lo a ta c y jn y m i, a u tr z y m a n ie ic h w r u c h u s p r a w i a n a j m n ie j k ło o p tó w .
N a to m ia s t w y s o k ie sz y b k o ś c i n o m in a ln e (s to s o w a n e p rz y t r a n s m i s j i n a lin ia c h d w u to r o w y c h w re ż im ie d u p le k s o w y m z ró w n o c z e s n y m w y k o r z y s ta n ie m k o r e k c j i i d e te k c ji b łę d ó w ) z a p e w n ia ją sz c z e g ó ln ie e f e k ty w n e w y k o r z y s ta n ie lin ii tr a n s m is y jn y c h . O s ią g n ię c ie te j e fe k ty w n o ś c i je s t je d n a k o p ła c o n e w y s o k im i k o s z ta m i u rz ą d z e ń . D u ż e sz y b k o ś c i n o m in a ln e w p r a k t y c e w a r to sto s o w a ć p rz y tr a n s m is j i w ie lo k r o tn e j. Z je d n e g o łą c z a tr a n s m is y jn e g o k o r z y s ta w ó w czas k ilk a p u n k tó w a b o n e n c k ic h . S y s te m te n z a p e w n ia d u ż e o sz c z ę d n o śc i e k s p lo a ta c y jn e w z w ią z k u z n is k im i k o s z ta m i d z ie r ż a w y łącz y .
L I T E R A T U R A
[X] C h e ł s t o w s k i T ., S o b a n i e c J . : Ś r o d k i t e c h n i c z n e J S E M C . I N F O R M A T Y K A n r 10, 1973.
[2] M a r t i n J . : S y s t e m A n a l y s i s f o r D a ta T r a n s m l s s i o n . F r e n t i c e H a l i , E n g e w o o d C lif f s 1972.
[3] M a r t i n J . : T e l e p r o c e s s i n g N e tW o r k O r g a n i z a t i o n . P r e n t i c e H a ll, E n g l e w w o d C lif f s 1970.
[4] P r o b l e m y W i e l o d o s t ę p n y c h S y s t e m ó w I n f o r m a t y c z n y c h . M a t e r i a ł y K o n f e r e n c y j n e , W r o c ł a w 1975.
WALTER IG N A C Y W O Ź N IC A Katowice
EPD w przedsiębiorstw ie przem ysłow ym w świetle badań ankietow ych
D y n a m ic z n y ro z w ó j g o s p o d a rc z y i d ą ż e n ie do u n o w o c z e ś n ie n ia a p a r a t u z a r z ą d z a n ia p r z e d s ię b io r s tw a m i p r z e m y s ło w y m i p r z e m a w ia ją za p iln ą p o tr z e b ą s to s o w a n ia i n f o r m a t y k i w n a s z e j c o d z ie n n e j p r a k ty c e . T o te ż c o ra z c z ę śc ie j i w s p o s ó b p r z e k o n y w u ją c y m ó w i się i p isz e o je d n o s tk a c h g o s
p o d a rc z y c h o s ią g a ją c y c h d o b r e w y n ik i n a o d c in k u k o m p u te r y z a c ji s y s te m u z a rz ą d z a n ia .
M im 5 z n a c z n y c h w y s iłk ó w i s t a r a ń je d n o s te k n a d r z ę d n y c h a k tu a l n y s ta n w y k o r z y s ta n ia e le k tr o n ic z n e j te c h n ik i o b li
c z e n io w e j k s z t a łt u je się ró ż n ie w p o sz c z e g ó ln y c h je d n o s t
k a c h g o s p o d a rc z y c h . S ą b o w ie m p r z e d s ię b io r s tw a , k tó r e m o g ą p o szczy cić się d o b ry m i, a n a w e t p r z y k ła d n y m i w y n ik a m i n a o d c in k u w y k o r z y s ta n ia k o m p u t e r a w s y s te m ie z a r z ą d z a n ia . N ie b r a k je d n a k je d n o s te k g o s p o d a rc z y c h , k tó r e n ie w y k a z u ją z b y t d u ż e g o p r z e k o n a n ia czy z a in te r e s o w a n ia in f o r m a ty k ą . W ty c h o s ta tn ic h p rz y p a d k a c h , n ie ty le b r a k o d p o w ie d n ie g o w y p o s a ż e n ia te c h n ic z n e g o czy p e rs o n e lu o b e z n a n e g o z p rz y s to s o w a n ie m p r z e d s ię b io r s tw a d o p r z e j ś c ia n a e le k tr o n ic z n ą te c h n ik ę o b lic z e n io w ą , co p rz e d e w s z y s tk im b r a k w ła ś c iw e g o ro z e z n a n ia w z a k re s ie m o ż li
w o śc i w y k o r z y s ta n ia k o m p u te r ó w w d z ia ła ln o ś c i g o s p o d a r c z e j, s p r a w i a o d s u w a n ie te r m i n u ro z p o c z ę c ia p r a c o r g a n i
z a c y jn y c h z w ią z a n y c h z k o m p u t e r y z a c j ą s y s te m u z a r z ą d z a n ia .
P r a k t y k a b o w ie m w y k a z a ła , że b r a k w ła s n e g o k o m p u te r a n ie m o ż e s ta n o w ić p rz y c z y n y h a m u ją c o w p ły w a ją c e j n a s t o s o w a n ie e le k tr o n ic z n e j te c h n ik i o b lic z e n io w e j w d z ia ła ln o ś c i
g o s p o d a rc z e j p r z e d s ię b io rs tw a . W ia d o m o b o w ie m , że o g r a n ic z o n e m o ż liw o śc i n a b y c ia o d p o w ie d n ic h u rz ą d z e ń k o m p u te r o w y c h i w y s o k i ic h k o sz t s p o w o d u ją , iż n ie w s z y s tk ie je d n o s tk i g o s p o d a rc z e p o s ia d a ć b ę d ą V ła s n e k o m p u te r y . Z n a c z n a w ię k sz o ść p rz e d s ię b io r s tw ju ż k o r z y s ta (i n a d a l k o rz y s ta ć b ę d z ie ) z u s łu g o b ceg o o ś r o d k a o b lic z e n io w e g o p rz y k ła d o w o Z E T O , b ra n ż o w e g o o ś r o d k a E T O itd . T y m je d n o s tk o m g o s p o d a rc z y m n ie p rz e s z k a d z a to k o m p u te r y z o w a ć s y s te m z a r z ą d z a n ia i to w s p o s ó b s p r a w n y i e f e k t y w
n y . *
N ie o b c e są p r z y p a d k i, że n ie k tó r e p r z e d s ię b io r s tw a n ie p o s ia d a ją c e w ła s n e g o k o m p u te r a , a k o r z y s ta ją c e z u s łu g z e w n ę tr z n y c h o ś ro d k a , są b a r d z ie j z a a w a n s o w a n e w p r a c a c h n a d k o m p u te r y z a c ją s y s te m u z a rz ą d z a n ia od n ie je d n e j j e d n o s tk i w y p o s a ż o n e j w e w ła s n y k o m p u te r.
A N K IE T A
R ó ż n o ro d n o ść c z y n n ik ó w w a r u n k u ją c y c h i w p ły w a ją c y c h n a s to s o w a n ie i p o s z e r z a n ie e le k tr o n ic z n e j te c h n ik i o b lic z e n io w e j w p o sz c z e g ó ln y c h je d n o s tk a c h g o s p o d a rc z y c h w s k a z a ła n a p o tr z e b ę p r z e p r o w a d z e n ia w ty m z a k r e s ie o d p o w ie d n ic h b a d a ń a n k ie to w y c h . W ty m c e lu z w ró c o n o s ię d o n ie k tó r y c h p r z e d s ię b io r s tw m ie s z c z ą c y c h s ię n a o b s z a rz e b y łe g o w o je w ó d z tw a ś lą s k o -d ą b r o w s k ie g o z a n k ie t ą , p r z y g o to w a
n ą do ty c h b a d a ń , z p r o ś b ą o je j w y p e łn ie n ie . W y b ó r p r z e d s ię b io r s tw b y ł lo so w y , a n k ie ta a n o n im o w a , a je j w y p e łn ie n ie — d o b ro w o ln e .
