INFORMATYKA NA UCZELNIACH K ADRY INFORMATYKI ETO W ZARZĄDZANIU Z KRAJU
ZE ŚWIATA
ZE ZJEDNOCZENIA INFORMATYKI OŚRODKI INFORMATYKI PREZENTUJĄ
KONCEPCJE INFORMATYKI TERMINOLOGIA PROBLEMATYKA BAZY DANYCH
SZTUKA KOMPUTEROWA PRZEGLĄD WYDAWNICTW
S P IS T R E Ś C I N R 1/76
S T E P 74 ja k o o p ro g ra m o w an ie narzędziow e o zastoso
w a n iu p rze m y sło w y m -
A n d r z e j B ra n d t
C zym s ą i co d a ją p ro file p ro g ra m ó w S ta n isła w M a tw in , M a rek M issala R e je stry b u fo ro w e
H e n r y k W ięc ek
K o n cep cja m o d y fik a cji sta n d a rd o w e g o sy stem u o rg a
n izacji bazy d an y c h „B ill of m a te ria ł p ro c e sso r”
(BOMP)
M a rek Z d ziu b a n y
Z a u to m aty z o w an y sy ste m za rz ą d z a n ia k o m b in a te m L E U N A -W E R K E W A LTER U L B R IC H T
W ern e r K u n itz
S kuteczność m eto d ochrony zbiorów in fo rm a c ji w s y s te m ac h in fo rm aty c zn y c h
A n d rze j S o k o ło w sk i
J a k ie będ ą k o m p u te ry la t osiem dziesiątych? P ro g nozy ro zw o ju sp rz ę tu — tłum . i oprać. A . K o je m s k i L a b o ra to riu m p ro g ra m o w a n ia w spółbieżnego (1)
J e rzy C h m u rzy ń sk i
N auczanie m a te m a ty k i n a poziom ie podstaw ow ym przy użyciu ję zy k a A P L — A n d rze j J. K . P le w ic ki O rg an izacy jn e p ro b lem y zasto so w an ia ETO w z a rz ą dzan iu — A n d r z e j A ra n o w s k i
N iezupełnie a je d n a k w cieniu — K r y s ty n B ern a to w ic z
In fo rm a c je różne
E w olucja p a rk u u rzą d zeń do w p ro w a d za n ia danych w k ra ja c h E u ro p y zachodniej
In fo rm a c je różne In fo rm a c je różne
I n fo rm a ty k a w F a b ry c e S p rz ę tu S am ochodow ego w Łodzi. Z asto so w an ia — p e rsp e k ty w y rozw oju — J e r z y A rn o ld
Co w y n ik a z przeszłości — M A T
T erm in o lo g ia — D anuta K ołacka, A n n a W ieczorek, J a n W ierzb o w sk i, Ju lia n W in ie w sk i
U w agi do kon cep cji U niw ersaln eg o S ystem u Z a rz ą d za n ia B azą D anych d la k o m p u te ró w JS EMC — W ito ld J a m o n tt
Od a u to ró w — W ito ld S ta n is zk is , S ta n isła w W ę ż y k K o m p u te ry w p lasty ce (2) — M a rek H o ły ń sk i R ecenzja k sią ż k i E. I. L ow e’a, A. E. H iddena: M a
szyny cy fro w e w au to m aty ce p rzem y sło w ej — Z b ig n ie w P o zn a ń sk i
B ib lio g rafia w y d aw n ic tw polskich z dziedziny in fo r
m a ty k i — oprać. J. K la m b o r o w sk i 22
O głoszenia 46, 48, I II i IV
str.
1 6 9 x
11 7
13
16 19 23 25 26 /•
29 32 33 34 35
36 37 39
40 V 42 44
45 i 47
okł.
W Y D A W N IC T W A C Z A S O P IS M T E C H N IC Z N Y C H
N O T W a r s z a w a C z a c k ie g o 3/5
K O L E G IU M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r N a c z e l n y p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
m g r K r y s t y n B E R N A T O W IC Z , p r o f . d r h a b . in ż . K o n r a d F IA Ł K O W S K I (z a s t. r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , d r in ż . M a r e k IIO Ł Y lS S K I, W ła d y s ła w K L E P A C Z (z a s a . r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ) d o c . d r h a b . A n t o n i M A Z U R K IE W IC Z , m g r J a n u s z S P Y C H A J , d o c . d r in ż . A n d r z e j T A R
G O W S K I
S e k r e t a r z R e d a k c j i m g r K r y s t y n a W R O Ń S K A R e d . t e c h . A n n a P O T A R S K A R A D A P R O G R A M O W A
M g r in ż . A n t o n i B O S S O W S K I, d o c . d r in ż . .TAN F E L IC K I, d o c . d r in ż . Z b ig n i e w G A C K O W - S K I , d o c . d r in ż . A le k s a n d e r G O L IŃ S K I, d r h a b . A n d r z e j G R Z Y W A K , d o c . dr h a b . In ż.
R o m a n K U L E S Z A , p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , p r o f . d r h a b . in ż . S t a n is ła w P A S Z K O W S K I ( w ic e p r z e w o d n ic z ą c y ) , p r o f. dr T a d e u s z P E C H E , m g r in ż . B r o n is ł a w P IW O W A R , dr in ż . A n d r z e j P L Ą S K O W S K I , m g r in ż . T a d e u s z P O D G Ó R S K I ( w ic e p r z e w o d n ic z ą c y ) , p r o f.
d r in ż . J e r z y S E ID L E R , p r o f. d r in ż . A n d r z e j S T R A S Z A K (p r z e w o d n ic z ą c y ) , d o c . J e r z y T R Y - B U L S K I, d r T a d e u s z W A L C Z A K , p r o f. d r in ż . S t e f a n W Ę G R Z Y N , dr in ż . J a n Z. Ż Y D O W O
R e d a k c j a : #8-941 W a r s z a w a , u l. J a s n a 14/16, p o k ó j 331, t e l . 27-71-40 lu b c e n t r a la 26-82-61 w . 285, d y ż u r n y r e d a k c j i 10,OS—13,08 Z a k ła d K o lp o r t a ż u W C T N O T , W a r s z a w a , u l. M a z o w ie c k a 12
Z a k ł. G r a f. „ T a m k a ” . Z. 2. Z a m . 607. P a p ie r d r u k . s a t . IV k l. 61 X 86, o b j. 6,75 a r k . d r u k . N a k ła d 6.500. J-35.
C e n a e g z e m p la r z a z! 15.— I N D E K S 36210/36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 180.—
Informatyka
d a w n i e j M a s z y n y M a t e m a t y c z n e
z a sto so w a n ia w g o sp o d a rce, tech n ice * i* n a u ce
H r J
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 7 6
R O K XI
| ^ m | #
S t y c z e ńORGAN MI NI S TERS TWA NAUKI, SZKOLNI CTWA WYŻS ZEGO I TECHNI KI I POLS KI EGO KOMI TETU AUTOMATYCZNEGO P R Z E T W A R Z A N I A I N F O R M A C J I N A C Z E L N E J O R G A N I Z A C J I T E C H N I C Z N E J
ANDRZEJ BRANDT
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Informatyki Wa rszawa
STEP 74
¡ako oprogram ow anie narzędziow e o zastosow aniu przem ysłow ym
O p isa n o s y s t e m S T E P 74, k t ó r y j e s t z e s t a w e m u n i w e r s a l n y c h p a k ie t ó w p r o g r a m o w y c h w y k o n u j ą c y c h f u n k c j e z a k ła d a n ia , b ie ż ą c e j a k t u a liz a c j i o r a z r ó ż n o r o d n e g o w y k o r z y s t y w a n i a b a z y d a n y c h . S y s t e m p r z e z n a c z o n y j e s t d la p r z e d s ię b i o r s t w p r z e m y s ło w y c h — u ż y t k o w n i k ó w m a s z y n J S EM C lu b IB M s e r ii 360 i 370.
Je d n y m z n a rz ę d z i au to m aty czn eg o p rz e tw a rz a n ia in fo r
m a c ji w p rzed sięb io rstw ie, zapew n iający m :
— u trz y m y w a n ia do k ład n y ch i a k tu a ln y c h zbiorów d an y c h
— sz y b k i d o stęp do pojedynczej in fo rm ac ji
je s t p rze d staw io n y poniżej ze sta w p ro g ra m ó w o rg a n iz a cy jn y ch o n az w ie:
S T E P 74 — S ystem S tero w a n ia T echniczno-Ekonom icznego P ro d u k c ją .
S ystem S T E P (opracow any p rzez były Z ak ład P ro d u k c ji O p ro g ram o w a n ia R -P O L S Y S T E M ZÓW AR obecnie OBRI)
M gr A n d r z e j B R A N D T u k o ń c z y ł W y d z ia ł E k o n o m ik i P r o d u k c j i S G P iS w W a r s z a w ie (1968). Z t e m a t y k ą p r o j e k t o w a n ia i w d r a ż a n ia i n f o r m a t y c z n y c h s y s t e m ó w p r z e m y s ło w y c h z w ią z a n y j e s t od 1967: j a k o p r o j e k t a n t , o d 1969 — ja k o k ie r o w n ik z e s p o łó w p r o j e k t o w y c h (1969—1972 w Z a k ła d a c h P r z e m y s ł u O d z ie ż o w e g o C O R A w W a r s z a w ie , 1972—75 w Z E T O -Z O - W A R , o d 1975 w O ś r o d k u B a d a w c z o - R o z w o j o w y m I n f o r m a t y k i). J e s t j e d n y m z a u t o r ó w s y s t e m u S T E P .
je st przeznaczony d la polskich p rze d sięb io rstw p rze m y sło w y ch — u ży tk o w n ik ó w Je d n o lite g o S y stem u EMC oraz k o m p u te ró w IBM se rii 360 i 370.
S ystem S TEP c h a ra k te ry z u je się n a s tę p u ją c y m i p o d sta w ow ym i cecham i:
• s tr u k tu r ą m o d u la rn ą , um o żliw iającą tw o rze n ie ze s k ła dow ych p ak ietó w p ro g ram o w y ch w e rs ji o p ty m a ln e j d la k o n k retn e g o u ży tk o w n ik a w zależności od jego p otrzeb i m ożliw ości
® w y sp ec ja lizo w a n ą bazą dan y ch — je d n a k z za p ew n ie
n ie m m ożliw ości za sto so w a n ia b a n k u w ielobazow ego przy użyciu sp e cja listy cz n y ch zbiorów łącznikow ych
® m ożliw ością su k c esy w n ej rozbudow y sy ste m u — bez zasadniczych zm ian w s tr u k tu r z e pod staw o w ej bazy d a nych
• re w e la c y jn y m i u ła tw ie n ia m i w o bsłudze — dzięki z a sto so w a n iu m a k sy m a ln ie uproszczonych języków p ro b le m ow ych.
S ystem S T E P je st zestaw em u n iw e rsa ln y m p a k ie tó w p ro gram ow ych, w y k o n u jąc y ch fu n k c je za k ła d a n ia , bieżącej a k tu a liz a c ji o ra z różnorodnego w y k o rz y sta n ia w y sp e c ja li
zo w an ej bazy dan y ch k o n stru k cy jn o -tech n o lo g icz n y ch . W szystkie p a k ie ty użytkow e, tj. w y k o rz y stu ją c e in fo rm a c je zgrom adzane w bazie d an y c h m ogą być d o łączan e do p o d sta w o w y c h p a k ie tó w z a k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji tej bazy
w liczbie i k o lejności dow olnej, o k reślo n e j p o trze b am i i m ożliw ościam i użytk o w n ik a.
P oszczególne p a k ie ty p ro g ra m o w e sy stem u S T E P p ro d u k o w a n e s ą przez w yspecjalizow ane tem atycznie grupy pro- jektow o-program ow e przy ścisłej w spółpracy z przedsta
w icielam i przedsiębiorstw przem ysłow ych — rzeczy w isty ch i p o te n c ja ln y c h u ży tk o w n ik ó w sy stem u . M uszą o n e spełniać n a s tę p u ją c e p o d staw o w e w aru n k i:
• m a k sy m a ln a p ro sto ta obsługi
• m a k sy m a ln e w y k o rz y sta n ie in fo rm a c ji z podstaw ow ego źró d ła — bazy dan y ch p rzy jednoczesnym o g ran ic za n iu do m inim um liczby zbiorów uzupełn iający ch
® m ożliw ość a k tu a liz a c ji je d n ą in fo rm a c ją w szystkich i n fo rm a c ji z n ią zw iązanych
• z a p ew n ie n ie użytk o w n ik o w i m ożliw ości w y b o ru z a k re su fu n k c jo n a ln e g o p a k ie tu (realizacja całości lu b w y b ra n e j części fu n k cji)
® zap ew n ien ie m ożliw ości sam odzielnej rozbudow y z a k re su fu n k c ji p a k ie tu d o k o n y w an e j przez użytk o w n ik a.
N iezależnie od stw o rz e n ia m ożliw ości rozbudow y poszcze
gólnych p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch siłam i w ła sn y m i u ż y t
k o w n ik a, zapew niono rozbudow ę p a k ie tó w oraz całego sy stem u przez p ro d u c e n ta o p ro g ra m o w an ia w k ie ru n k u rea liz a c ji .nowych fu n k c ji, n a ja k ie p o ja w i się za p o trz e bow anie.
T a k w ięc, na eta p ie im p le m e n ta c ji u k o n k retn e g o u ż y t
k o w n ik a, su k c esy w n a rozbudow a z a k re su użytkow ego s y s te m u S T E P rea liz o w a n a m oże być p rzy użyciu je d n ej z/lu b obu .podstaw ow ych m eto d :
® zakupu i in stalacji n a ze sta w ie k o m p u te ro w y m u ż y t
k o w n ik a nowo 'opracowanych pakietów program owych w y sp ecjalizo w an y ch w zak resie fu n k c ji i po siad ający ch w b u d ow ane in te rfa z y z p a k ie ta m i obsługi p o d staw o w ej bazy danych.
P ro d u c e n t o p ro g ra m o w an ia o fe ru je rok ro czn ie rozszerzony typow y zestaw p ak ietó w p ro g ra m o w y ch tw o rz ą c y system : S T E P 74, S TEP 75, S T E P 76 itd. U żytk o w n ik m oże z a k u pić dow olną w e rsję , a d e k w a tn ą do jego p o trz e b o ra z m o ż
liw ości w y k o rz y sta n ia ; u ży tk o w n ik p o sia d ający ju ż np.
w ersję S TE P 74 m a m ożliw ość za k u p ie n ia i in sta la c ji w szy stk ich , b ąd ź dow olnie w y b ra n y c h p ak ietó w p ro g ra m o w ych, k tó re zostały d odatkow o zasto so w an e w z e sta w ie t y p o w y m 75 i u zy sk an ia t ą d ro g ą z e sta w u S T E P 75
• m ożliw ością urucham iania siłam i w łasnego zespołu pro
gram ów bądź p a k ie tó w p ro g ra m o w y c h realizujących fu n k cje dodatkow e i w łąc za n ia ic h do sw o je j w e rs ji system u.
P rzy zało żen iu w łą c z a n ia do sy ste m u in d y w id u a ln y ch u zu p e łn ie ń w m ie jsc e i sposób w skazany przez p ro d u c e n ta o p ro g ra m o w an ia w d o k u m e n ta c ji opisow ej i e k s p lo a ta c y j
n e j sy ste m u — u ży tk o w n ik nie tra c i p ra w a do u słu g g w a ran c y jn y ch .
P ro s to ta obsługi sy ste m u S T E P z a p ew n io n a z o s ta ła dzięki z a sto so w a n iu sp e cja ln y ch , zw ięzłych w opisie języków pro
gram owania dla określonego kręgu problem ów , np.: JO Z
— ję zy k o p isu zbiorów , JO W — języ k opisu w y jśc ia (w y
ników ).
P o d staw o w ą cechą w y m ienionych w y że j p rzy k ła d o w o ję zyków p ro b lem o w y c h je s t m ożliw ość p rzy sw o je n ia ich na
w et przez użytkow nika nie m ającego w stępnego przygoto
w ania w zakresie program owania. P rz y zasto so w a n iu kilk u , b ą d ź k ilk u n a s tu ro d za jó w p ro sty c h in stru k c ji, użytk o w n ik je s t w s ta n ie sfo rm u ło w ać k o n k re tn y p ro b le m n a poziom ie p ro jek to w y m . P ro b le m u ży tk o w n ik a zo staje d zięk i d zia
ła n iu odpow iedniego k o m p ila to ra ję zy k a podstaw ow ego p o d d an y k o n w e rsji n a w ła śc iw ą p o sta ć (k o m p ilato ry ję zyków p ro b lem o w y ch w chodzą w sk ła d p a k ie tó w p ro g ra m ow ych do starczan y ch użytkow nikow i). W efekcie d zia
ła n ia k o m p ila to ró w u ży tk o w n ik o trz y m u je gotow y p ro g ra m bądź ze sta w p ro g ra m ó w zdolny w yk o n ać określone, żą d an e fu n k c je z zak resu :
• z a k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji p o d staw o w ej bazy d an y c h i/lu b zbiorów pom ocniczych
• w y szu k iw a n ia i/lu b p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji zg ro m a
dzonych w bazie dan y ch i zbiorach pom ocniczych
• k o n tro li p o praw ności, a w n ie k tó ry ch p rz y p a d k a c h ró w nież au to m aty cz n ej k o re k ty d a n y c h w ejściow ych, dan y ch zgrom adzonych w bazie dan y ch o raz w y ników
• reo rg a n iz a c ji zbiorów bazy dan y ch i/lu b zbiorów p o m ocniczych.
Z asto so w an ie języ k ó w p roblem ow ych u m ożliw ia ponad to bieżącą k o n tro lę p o p raw n o ści p rzeb ieg u p rz e tw a rz a n ia d zię
k i szeroko ro zb u d o w an ej d iag n o sty ce b łęd ó w i w a ru n k ó w w y ją tk o w y c h . O bsługa n ie k tó ry c h w a ru n k ó w w y jątk o w y c h o ra z d o k o n y w an ia k o re k t sz ereg u ty p o w y ch błędów m o ż
liw a je s t w sposób a u to m aty cz n y w zględ n ie m oże być p o zo staw io n a decy zji o p e ra to ra k o m p u te ra .
K o m p ila to ry języ k ó w pro b lem o w y ch sy stem u S T E P um oż
liw ia ją p o n a d to w tra k c ie re a liz a c ji n ie k tó ry c h p roblem ów , np. z a k ła d a n ia zbiorów , b ą d ź ich reo rg a n iz a c ji, uzyskiw anie sta n d a rd o w y c h w y d ru k ó w opisow ych sta n o w iąc y ch gotow e ele m e n ty d o k u m e n ta c ji tech n iczn ej (organizacyjnej i p ro g ram o w e j) system u.
Zakres użytkow o-funkcjonalny system u
S T E P 74 o b e jm u je n a s tę p u ją c e zasadnicze fu n k cje:
• z a k ła d a n ie pod staw o w ej bazy danych k o n stru k c y jn o - -technologicznych (zw anej d alej BA ZA DANYCH)
• a k tu a liz a c ję bazy d an y c h
• w y szu k iw a n ie in fo rm a c ji w bazie danych.
P o d staw o w a baza dan y ch k o n stru k cy jn o -tech n o lo g icz n y ch z a k ła d a n a i o b słu g iw an a p rzez p ro g ra m y sy stem u S TEP 74 obejm uje' c rte ry zb io ry k a rto te k o w e um ieszczone n a d y s
k ac h m agnetycznych z m ożliw ością bezpośredniego dostępu do in fo rm a c ji.
Z b io ry k a rto te k o w e sy ste m u S T E P 74:
• K A R T O TE K A RO D ZA JO W A
• K A R T O TE K A STR U K TU R A LN A
• K A R T O TE K A TECH N O LO G IC ZN A
• K A R T O TE K A STA N O W ISK ROBOCZYCH.
K A R T O TE K A RO D ZA JO W A z a w ie ra zespół in fo rm acji zw iązanych z p ro d u k ta m i fin a ln y m i, zespołam i, podzespo
ła m i i d e ta la m i w y stę p u ją c y m i w całym aso rty m en c ie p r o d u k c ji p rze d sięb io rstw a . W k a rto te c e tej m ożna rów nież um ieścić m a te ria ły p o d sta w o w e i pom ocnicze zużyw ane w p ro cesie w y tw a rz a n ia .
In fo rm a c je z a w a rte w te j k a rto te c e m u sz ą z a w ierać id e n ty f ik a to r pozycji (części, zespołu, w yrobu) o raz in fo rm ac je zw iązan e z id e n ty fik a to re m np. cena, n az w a, je d n o stk a m ia ry itp.
Roza in fo rm a c ja m i w p ro w ad zo n y m i p rzez uży tk o w n ik a k a rto te k a ta p o sia d a zespół in fo rm a c ji ad reso w y ch tw o rzą cy ch p o w ią z a n ia z k a rto te k a m i: STR U K TU R A LN Ą i TECH N O LO G IC ZN Ą .
K A R T O TE K A STR U K TU R A LN A sta n o w i zbiór in fo rm a c ji m ó w iący ch o w z a je m n y c h po w iązan iach pozycji u m iesz
czonych w k a rto te c e R O D Z A JO W E J i p a ra m e tra c h tych pow iązań . K a rto te k a ta sta n o w i odbicie k o n stru k c y jn e j .lub technologicznej s tr u k tu r y w yrobu.
In fo rm a c ja m i u ży tk o w n ik a w te j k a rto te c e s ą p a ra m e try ty p u : n o r m a . zużycia d e ta li n a zespół, w spółczynnik b r a ków p rzy m o n ta żu , n o rm a zużycia m a te ria łu n a d e ta l itp.
P o zo sta ła część re k o rd u z a w ie ra zespół adresów d y sk o w y ch u m ożliw iających p o w iąz an ia rek o rd ó w w e w n ą trz K A R T O T E K I S T R U K T U R A L N E J o ra z p o w iąz an ie r e k o r
dów K A R T O T E K I STR U K T U R A L N E J z K A R T O TE K Ą R O D ZA JOW Ą . Je d e n re k o rd dotyczy jed n eg o pow iązania.
L iczba m ożliw ych p o w iązań pozycji złożonych ze s k ła d n i
k a m i (zespołu z w chodzącym i w jego sk ład częściam i) je st p rak ty c z n ie nieograniczona.
K A R T O TE K A TECH N O LO G IC ZN A g ru p u je in fo rm ac je dotyczące sposobu w y tw o rz en ia pozycji z n a jd u ją c e j się w K A R TO TEC E R O D Z A JO W E J. Może istn ieć nieograniczona liczba rek o rd ó w dotyczących je d n e j pozycji ro d zajo w ej np.
rek o rd ó w o p era cji.
W pojedynczych re k o rd a c h K A R T O T E K I T E C H N O L O G IC Z N E J z n a jd u ją się dow olne in fo rm a c je zw iązane z o p e ra cją, po d an e p rz e z u ży tk o w n ik a o raz zespół a d re só w d y sk o w ych n iezb ę d n y ch d la za ch o w an ia p o w iąz ań z k a r to te k a m i: RO D ZA JO W Ą i STA N O W ISK ROBOCZYCH.
In fo rm a c ją u ży tk o w n ik a m u si b y ć id e n ty fik a to r, n p . n u m e r o p eracji, a m o g ą być dan e dotyczące te j o p eracji, np.
czas -jednostkow y w y k o n an ia o p eracji, s ta w k a zaszerego
w a n ia ro b o ty , n a rz ę d z ia itp .
W re k o rd z ie K A R T O TE K I T E C H N O L O G IC Z N E J nie m a in fo rm a c ji o sta n o w isk u , n a k tó ry m w y k o n u je się d a n ą o p e ra c ję o raz in fo rm a c ji o części, k tó re j dotyczy ten proces technologiczny. In fo rm a c je te p o d aw a n e p rz y tw orzeniu re k o rd u technologicznego s ą z a m ie n ia n e n a in fo rm acje ad re so w e do o dpow iednich re k o rd ó w k a rto te k : R O D Z A JO W E J i S TA N O W ISK ROBOCZYCH.
K A R T O TE K A STA N O W ISK RO B OCZYCH zaw iera zbiór in fo rm a c ji dotyczących w szy stk ich m aszyn, u rzą d zeń i in n y ch p ro d u k c y jn y c h sta n o w isk p ra c y istn iejący c h w p rz e d siębiorstw ie.
P oza in fo rm ac jam i, np. w arto ść, p a ra m e try tech n o lo g icz
ne, fu n d u sz czasu itp., p o d a n y m i przez u ży tk o w n ik a, r e k o rd te j k a r to te k i z a w ie ra a d re sy w iążące go z K A R T O TEKĄ TECH N O LO G IC ZN Ą . J e d e n re k o rd dotyczy je d n e go sta n o w isk a (lub g ru p y stanow isk).
F u n k c je z a k ła d a n ia i p e rm a n e n tn e j a k tu a liz a c ji bazy d a n y c h rea lizo w a n e są p rze z sy ste m S T E P 74 dzięki zastoso
w a n iu d w u u n iw e rsa ln y c h p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch : BAZA i BO M PO L.
P a k ie t p ro g ra m o w y BAZA, u m ożliw iający u żytkow nikow i uzyskanie gotow ych p ro g ra m ó w obsługi bazy danych o k o n fig u ra c ji o k reślo n e j przez użytk o w n ik a, sta n o w i o ry
g in a ln e o p raco w an ie zespołu au to rsk ieg o sy stem u STEP.
P a k ie t p ro g ra m o w y BO M PO L sto so w an y do z a k ła d an ia m o d y fik a cji zbiorów bazy d an y c h przy w y k o rz y sta n iu p ro g ra m ó w obsługi bazy danych (o k o n fig u ra c ji o k reślonej p rz e z uży tk o w n ik a) je st opracow aniem o p arty m ,na p ew nych za sa d ach logicznych sta n d a rd o w e g o p a k ie tu p ro g ra m ow ego IB M B ill o f M aterial P rocessor (V ersion 2) — przeznaczonego dla k o m p u te ró w se rii IBM/360.
F u n k c ja w y szu k iw a n ia in fo rm a c ji (o żą d an e j przez u ż y t
k o w n ik a s tr u k tu rz e i p rze k ro ja ch ) w p odstaw ow ej bazie d an y c h rea lizo w a n a je st przez sy ste m S TEP 74 dzięki z a sto so w a n iu p a k ie tu p ro g ra m o w eg o RA PO R T.
Powiązanie p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch w zestaw ie ty p o w y m S T E P 74 o b ra z u je ry s. 1.
JOZ
Dane Programu
BOMPOL
Parametry opisu wydruków
JOW Raport
Wydruki kontrolne
R y s . 1. S c h e m a t p o w ią z a n ia p a k ie t ó w p r o g r a m o w y c h w z e s t a w ie t y p o w y m S T E P 74
UW AGA: w e w szystkich, ry su n k a c h u ży to sym b o li k a r t p e rfo ro w a n y ch d la oznaczenia n ie k tó ry c h zbiorów oraz p ro g ram ó w . J e d n a k m ożliw e je st ocżyw iście w e w szystkich tych w y p a d k a c h za sto so w a n ie m agnetycznego n ośnika in fo rm a c ji: ta śm y lu b dysku.
Architektura zestawu typowego pakietów programowych STEP 74
P a k ie t p ro g ra m o w y BAZA um ożliw ia u ż y tk o w n ik o w i u zy s
k a n ie gotow ych p ro g ra m ó w z a k ła d a n ia i p e rm a n e n tn e j a k tu a liz a c ji p o d staw o w ej bazy d an y c h o k o n fig u ra c ji o k re ś
lonej p rze z u ży tk o w n ik a:
• liczbą zbiorów głów nych
© pow iązan iam i ad re so w y m i m iędzy re k o rd a m i zbiorów głów nych
• w zo ram i rek o rd ó w zbiorów głów nych tj. liczbą i treśc ią pól in fo rm acy jn y ch .
P a k ie t pro g ram o w y BA ZA s k ła d a się z poniżej p odanych elem entów .
JOZ — kom pilator języka opisu zbiorów. J ę z y k opisu zbio
ró w (JOZ) słu ż y do o k re śla n ia przez u ży tk o w n ik a k o n fig u r a c ji bazy danych. J e s t to ję z y k o c h a ra k te rz e d e k la ra ty w nym o p eru ją cy m in im a ln ą liczbą p ro sty ch in s tru k c ji (a k tu a ln ie 7).
U ży tk o w n ik d e fin iu je k o n fig u ra c ję sw o je j bazy d an y c h w ję z y k u JO Z . P ro g ra m źródłow y n a p isa n y w ję zy k u JO Z p o ddany je s t d ziała n iu k o m p ila to ra JO Z . Po k o m p ilac ji o trz y m u je się:
® k o m p le t m a k ro in s tru k c ji d efin iu jąc y ch zbiory w ejścio w e a w yjścio w e bazy d a n y c h (MAKRO)
® T A P A — ta b lic ę d e fin iu ją c ą nazw ę d a n y c h (stanow i ona zbiór w ejściow y d la p ro g ra m u GENER, k tó ry p ro d u k u je gotow e p ro g ra m y z a k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji bazy danych)
® w y d ru k elem e n tó w d o k u m e n ta c ji technicznej o k reślonej bazy d a n y c h
• w y d ru k k o n tro ln y p rzeb ieg u k o m p ila c ji JO Z w raz z .d ia g n o sty k ą błędów .
SEZAM — system ow y zbiór program ów p odstaw ow ych — rea lizu jąc y ch fu n k c je ogólne z a k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji p o d sta w o w e j bazy danych.
Z b ió r SEZAM sta n o w i d ru g i zbiór w ejściow y d la p r o g r a m u GENER, p ro d u k u jąc eg o gotow e p ro g ra m y za k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji bazy d an y c h o k reślo n e j p rz e z u ży tk o w n ik a.
MAKRO — sy stem o w y zbiór m akroinstrukcji, o b ejm u jący :
® m a k ro in s tru k c je sto so w a n e w e w szy stk ich p ro g ra m a c h sy stem o w y ch S TE P 74, u ła tw ia ją c e ro zb u d o w ę z a k re su s y s te m u p rzy użyciu p ro g ra m ó w in d y w id u a ln y c h u ż y tk o w n i
k a p isa n y c h w ję z y k u A ssem b ler
® p ro c e d u ry um ożliw iające u ż y tk o w n ik o w i sam odzielną ro zb u d o w ę z a k re su sy stem u S T E P 74 przy użyciu p ro g ram ó w in d y w id u a ln y c h p isa n y c h w języ k ach : PL/1 i COBOL
GENER — program dostosow ania do potrzeb użytkow nika (określonych w ję zy k u JO Z ) odpow iednich p ro g ra m ó w ze zbioru system ow ego SEZAM w celu re a liz a c ji p o d sta w o w ych fu n k c ji p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch BA ZA i BOM POL.
E fe k te m d ziała n ia p ro g ra m u G ENER są gotow e p ro g ram y (w fo rm ie m o d u łó w źródłow ych) z a k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji p o d staw o w ej bazy d an y c h o k o n fig u ra c ji o k reślonej przez u ży tk o w n ik a w ję z y k u JO Z .
P ro g ra m y z a k ła d a n ia i a k tu a liz a c ji p o d staw o w ej bazy d a n y c h w y p ro d u k o w a n e w w y n ik u d z ia ła n ia p a k ie tu p r o g ram ó w B A Z A u ż y w a n e są do fizycznego z a k ła d a n ia i fizycznej a k tu a liz a c ji bazy dan y ch d o k o n y w an y ch przez p a k ie t p ro g ra m o w y BOM POL.
W ypro d u k o w an e przez p a k ie t p ro g ra m o w y BA ZA p ro g ra m y o b sługi p o d sta w o w e j bazy danych m a ją p o sta ć m o d u łó w źródłow ych w ję zy k u A ssem bler.
P rz ed p rzy stą p ie n iem do fizycznego z a k ła d a n ia i fizycznej obsługi pod staw o w ej b az y danych p rz y pom ocy p ro g ram ó w p a k ie tu BO M PO L — p ro g ra m y obsługi p o d sta w o w e j bazy danych w in n y być p rze tłu m a cz o n e i sk a ta lo g o w a n e w s y s tem ow ej lu b p ry w a tn e j b ibliotece m o d u łó w w ynikow ych (RL).
T ak przy g o to w an e p ro g ra m y w ra z z d an y m i uży tk o w n ik a d o z a k ła d a n ia bazy dan y ch sta n o w ią w ejście do p rzeb ieg u z a k ła d a n ia tej bazy o k o n fig u ra c ji o k reślo n e j p rze z u ż y t
k o w n ik a.
Z kolei p ro g ra m y do a k tu a liz a c ji bazy d anych oraz dane- a k tu a liz a c y jn e przy g o to w an e p rzez u ży tk o w n ik a sta n o w ią w ejście do p rzeb ieg u a k tu a liz a c ji bazy danych.
O ba ty p y przebiegów rea lizo w a n e przez p a k ie t p ro g ra m o w y B O M PO L u m o żliw iają u zy sk an ie szeregu w y d ru k ó w k o n tro ln y c h z z a k ła d an e j, b ąd ź ak tu a liz o w a n e j bazy d a
nych. S ch em at d z ia ła n ia p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch BAZA i BOM POL o b ra z u je rys. 2.
P a k ie t p ro g ra m o w y R A PO R T zastosow ano w sy stem ie S T E P 74 w celu um ożliw ienia u ży tk o w n ik o w i w y k o n y w an ia w y d ru k ó w dotyczących w y szu k an y ch in fo rm a c ji o dow ol
nym p rz e k ro ju in fo rm ac y jn y m i poziom ach su m o w a ń — p rzy zasto so w an iu ję z y k a JO W (Język O pisu W ydruku).
P a k ie t o b e jm u je n a s tę p u ją c e elem enty:
JOW — kom pilator języka opisu w ydruków . Język O pisu W y d ru k u (JOW ) służy do o k re śla n ia p rze z uży tk o w n ik a sz a ty graficzn ej, s tr u k tu r y in fo rm ac y jn ej i poziom ów su-
Parametry opisu zbiorów
T a b lic a £ 3
p a m m e b v /i T A P A S £ZAH
g e n e r a c ji
____ ,
BAZA
liane P/^ ra^
' d o z a k t a d a n ia ___________ b g z i¿ d a n y c h __
= | | P r o g r a m y ) ^ a ^ L j j i2acj{
D a n e i b a z y d a n y c h
i
BOtIPOL
Metoda i kierunki rozbudowy system u
S ystem S T E P został opracow any w ta k i sposób, aby dzięki sw ej m odułow ej budow ie tj. -zestawowi o drębnych p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch w iązan y ch ze sobą za pom ocą s ta n d a r dow ych łączn ik ó w — um ożliw ić u ży tk o w n ik o w i w y b ó r o d p ow iedniego d la jego p ptrzeb z e sta w u m odułów , a je d nocześnie zapew nić użytk o w n ik o w i sy stem a ty cz n y rozw ój fu n k c ji i m ożliw ości sy stem u d w iem a p o d staw o w y m i d ro gam i:
® rozbudow y sy stem u siłam i w łasn y m i u ży tk o w n ik a. W tym celu k ażdy p a k ie t p ro g ra m o w y m a b u d o w ę o tw a rtą i m oże być rozszerzony o now e p ro g ra m y p isa n e przez u ży tk o w n ik a w ję zy k a ch p ro g ra m o w a n ia A SSEM BLER, P L /I i COBOL (w przyszłości m ożliw e będzie rów nież p ro g ra m o w an ie w RPG).
• dołączan ia do posiadanej w e rsji sy ste m u no w o o p ra c o w anych przez p ro d u c e n ta p ak ietó w p ro g ra m o w y ch . K ie ru n k i ro zbudow y zestaw u typow ego S TEP 74 zobrazo
w ano sch em a ty cz n ie na ry s. 3.
W n ajbliższym ok resie zestaw typow y zo stan ie w zbogacony o o ry g in a ln e p a k ie ty pro g ram o w e:
• W E JŚ C IE — u m ożliw iający zastosow anie n ie sta n d a rd o wa/» f bazydonycfi wego w p ro w a d z a n ia danych u ży tk o w n ik a do z a k ła d an ia
. a ji );ua| j zacjj bazy danych z dow olnego u rzą d zen ia WE/
/W Y i z a p ew n ia ją cy d o konyw anie w b ardzo szerokim z a k re sie k o n tro li fo rm a ln e j i logicznej p o p raw n o ści tych d a nych. P a k ie t pro g ram o w y W E JŚ C IE um ożliw i rów n ież z a k ła d a n ie bazy danych sy stem u S T E P bezpośrednio z innej bazy danych e k sp lo ato w a n ej dotychczas przez u ży tk o w nika.
Aktualizacja bazy danych
Baza danych O S E JF — u m ożliw iający au to m aty cz n e zabezpieczenie zaktualizowana bazy d an y c h sy stem u S TE P oraz doko n y w an ie a u to m a ty c z
nej re o rg an iz ac ji tej bazy w o kreślonym przez u ż y tk o w n i
k a zakresie.
r1 ii U V/udruki iktualizacyjne
R y s . 2. S c h e m a t d z ia ła n ia p a k ie t ó w p r o g r a m o w y c h B A Z A i RO M PO L
m o w ań w y d ru k u . U żytk o w n ik poprzez po d an ie n ie w ielk iej liczby p a ra m e tró w o k reśla ją cy c h tre ść in fo rm a c y jn ą w y d ru k u (nagłów ki, w iersze szczegółow e i w iersze sum ow ań
— do 5 poziom ów ) o szerokości w iersz a 120 — 160 z n a k ów o trzy m u je gotow y p ro g ra m re a liz u ją c y w y d ru k . SELEKT — standardow y zbiór procedur se lek c ji odpo
w iednich in fo rm a c ji z bazy d a n y c h — re a liz u ją c y fu n k cję w y szu k iw a n ia in fo rm a c ji o kreślonych p rzez użytkow nika.
P oza o pisanym i trze m a pod staw o w y m i p a k ie ta m i p r o g ra m o w y m i w zestaw ie ty pow ym S T E P 74 zastosow ano p a ra - m e try zo w an y p ro g ra m W INO (W yszukiw anie In fo rm a c ji O kreślonej przez u ży tk o w n ik a) w zo ro w an y w p ew n e j m ie rz e n a logice sta n d ard o w eg o p a k ie tu p rogram ow ego IB/360 P roduct S tru c tu re R etrio ev a l S y s te m .
P ro g ra m W INO um ożliw ia u zÿ sk iw an ie z bazy d anych n a stę p u ją c y c h in fo rm acji:
• rozw inięcie nrfontażowe w y ro b ó w złożonych w g p o je dynczego poziom u złożenia czyli jed n eg o sto p n ia m ontażu (R O ZW IN IĘC IE JE D N EG O PO ZIO M U )
• rozw inięcie m o n ta żo w e w y robów złożonych poziom am i, aż do najniższego poziom u m ontażow ego (RO ZW INIĘCIE W EDŁUG POZIOM ÓW )
• o k reślen ie ogólnej ilości każdego sk ła d n ik a , sta n o w ią cego elem e n ty sk ła d o w e danego zespołu (RO ZW IN IĘCIE SUM ARYCZNE)
• sp e c y fik a c ja zespołów lu b podzespołów , w k tó ry ch z a sto so w an y je s t bezpośrednio d an y sym bol części (R O ZW I
N IĘ C IE JED N EG O POZIO M U)
• sp e c y fik a c ja bezp o śred n ich i p o śred n ic h elem en tó w z a sto so w a ń danego sy m b o lu części na w szystkich poziom ach zastosow ań (ZW IN IĘC IE W EDŁUG POZIO M ÓW )
® su m a w szystkich b ezpośrednich i pośred n ich zastosow ań danego sym bolu części (ZW IN IĘC IE SUM ARYCZNE).
I Wejście
i_______
Baza
BOMPOL
—
-l S ejf
. _ i
r ïïètlô 1 [ SruT iP I
> i pian, i
!
\Jotrzeb_ j - 1 r -I
I Sterowanie~j zapasami J
rpIañóivámP
! zdolności
^dukajjjTej]
R y s. 3. K ie r u n k i r o z b u d o w y s y s t e m u S T E P
® SELEK T — p a k ie t p ro g ra m o w y b ędący m o d e rn izac ją i po w ażn ą ro zb u d o w ą fu n k c ji dotychczasow ego zb io ru p r o cedur se lek c ji w y szu k u jący ch o k re ślo n e p rzez u ż y tk o w n i
k a in fo rm ac je w p o d sta w o w e j bazie dan y ch oraz zb io rac h pom ocniczych.
W n a s tę p n y m etap ie ze sta w typ o w y zo stan ie ro zb u d o w an y o szereg p a k ie tó w p ro g ram o w y ch rea lizu jąc y ch w y d ru k i u żytkow e z p odstaw ow ej bazy dan y ch znacznie ro zb u d o w an e j w sto s u n k u do obecnej postaci. P ra c e n ad k o n s tr u k cją tych p ak ietó w zostały ju ż rozpoczęte i a k tu a ln ie k o n c e n tru ją się na dw óch dziedzinach tem atycznych:
— ste ro w a n ie z a p asam i w p rze d sięb io rstw ie przem ysłow ym (p ak iet GAM A i p a k ie t o roboczej n azw ie STER OW A NIE Z A PA SA M I). W y d ru k i rea lizo w a n e przez sy stem dotyczyć b ęd ą zarów no g o sp o d a rk i m a te ria ło w e j ja k i o b ro tu to w arow ego w p rze d sięb io rstw ie
— p la n o w a n ie p ro d u k c ji oraz obliczanie zdolnień p r o d u k cji p rze d sięb io rstw a (pozostałe p a k ie ty o n azw ach r o boczych uw idoczniono na ry s. 3).
F u n k c ją celu o p ro g ra m o w an ia przem ysłow ego je s t d o s ta r
czenie k ie ro w n ic tw u p rze d się b io rstw a przem ysłow ego sy s
te m u zarządzania, realizo w an eg o za pom ocą k o m p u te ra um ożliw iającego p raw id ło w e w y k o n y w an ie za d ań p rz e d się b io rstw a p rzy n ajm n ie jszy c h n a k ład a ch czasu i k o sz
tów.
O siągnięcie tego celu w y m ag a ra c jo n a liz a c ji m etod o p ra cow yw ania o p ro g ra m o w an ia przem ysłow ego, ty p iz a c ji tego o p ro g ra m o w an ia , tj. o p rac o w y w a n ia w yspecjalizo w an y ch w zak resie fu n k c ji p ak ie tó w p ro g ram o w y ch p ow ielarnych o raz ra c jo n a liz a c ji m etod w d ra ż a n ia system ów in fo rm a ty c z nych w przem yśle.
M etoda p ro d u k c ji o p ro g ra m o w an ia przem ysłow ego przy użyciu nielicznych specjalisty czn y ch g ru p p ro je k to w o -p ro - gram ow ych um ożliw ia p rzede w szystkim :
® osiągnięcie w y so k iej użyteczności p ro d u k tu
® dużą liczbę zasto so w ań pojedynczych rozw iązań, co przy odpow iedniej k a lk u la c ji kosztów za p ew n ia ekonom iczną efek ty w n o ść p ro d u k c ji
® sp e cja liz ac ję i s ta łe d oskonalenie k a d ry
® e lim in a c ję szeregu w ad k lasycznych rozw iązań w za
k re sie sy stem ó w p rzem ysłow ych
® znaczne sk ró ce n ie cyk lu p ro jek to w a n ia.
C ykl p ro je k to w a n ia k lasycznych system ów przem ysłow ych był w ielo etap o w y (an aliza, założenia, p ro je k t techniczny, p ro je k t techniczno-roboczy), po czym zw ykle n astęp o w a ł d ługi okres w d ra ż a n ia sy stem u u u ży tk o w n ik a. Z w ykle ju ż w czasie e k sp lo atacji p ró b n e j p o ja w ia ła się konieczność m o d y fik a cji sy stem u , co prow adziło do zm ian p ro g ra m o w ych a n a w e t zm ian założeń (gdyż np. w m iędzyczasie n a s tą p iły zm iany m etod zarządzania). W procesie p ro d u k
cji o p ro g ra m o w an ia sy ste m u S T E P n ie w yd zielam y e t a pów cy k lu p ro je k to w a n ia . P ra k ty c z n ie d o k o n y w an a je st tu p e rm a n e n tn a an a liz a now ych rozw iązań w zak resie m etod za rząd z an ia oraz sta le n a bieżąco ak tu a liz o w a n y p ro je k t techniczno-roboczy system u. C iężar odpow iedzialności za p raw id ło w o ść w d ro ż en ia sy stem u p rz e su n ię ty został znacz
nie w k ie ru n k u u ży tk o w n ik a. W ym aga to oczywiście znacznie w yższego sto p n ia o rg anizacyjnego .p rzy g o to w an ia u ży tk o w n ik a do w d ro żen ia sy ste m u info rm aty czn eg o niż w dotychczasow ej p ra k ty c e , ale um ożliw ia zastosow anie u niego efek ty w n eg o i elastycznego sy stem u in fo rm a ty c z nego znacznie m n ie jsz y m n a k ład e m k o sz tó w i w szeregu w y p ad k ó w — w znacznie k ró tszy m okresie czasu.
P o d staw o w ą k o rzyścią dla u ży tk o w n ik a, p ły n ą c ą z zastoso
w a n e j m etody p ro d u k c ji typow ych p ak ietó w p ro g ra m o w ych je s t m ożliw ość p o sia d a n ia sy stem u inform atycznego o określo n y ch przez niego fu n k c ja c h użytkow ych, zm ien ia
nych w czasie w sposób elastyczny i o m a k sy m a ln ie uproszczonej obsłudze.
Z w ro tu „m ożliw ość p o sia d a n ia ” w m iejscu zw ro tu „m oż
liw ość u ż y tk o w a n ia ” użyto tu ta j św iadom ie. U żytkow nik m oże za k u p ić i za in stalo w ać ze sta w p ak ietó w p ro g ra m o w ych w dow olnym czasie, ale nie oznacza to d la niego konieczności n aty ch m iasto w e g o rozpoczęcia ek sp lo atacji zestaw u. E tapy: p rzy g o to w a n ia o rg anizacyjnego u ży tk o w n ik a o ra z in sta la c ji zestaw u p a k ie tó w m ogą być zrealizo
w ane rów n ież w n ie ty p o w ej kolejności o d w ro tn ej.
S y stem aty c zn a ro zb u d o w a za k re su sy stem u je s t procesem m ożliw ym do dow olnego rozłożenia w czasie. U żytkow nik m oże k o n stru o w a ć sw o ją w e rsję sy stem u in form atycznego w dow olnie długich odstępach czasow ych, niezbędnych n a o p an o w a n ie posiadanego ju ż z a k resu sy stem u oraz na do
k o n an ie zm ian y i u sp ra w n ie ń o rg an iz ac y jn y ch p rze d k o le j
nym rozszerzeniem z a k re su sy stem u , zarów no m e to d ą d o k u p ie n ia now ych e lem e n tó w sk ład o w y ch , ja k i m etodą rozbudow y sy stem u w łasn y m i siłam i. Z ap e w n io n a je st rów nież m ożliw ość w y m ia n y poszczególnych p a k ie tó w p ro - . gram o w y ch n a ich unow ocześnione w ersje , ja k i m ożli
wość za k u p ie n ia now ej w e rsji całego zestaw u.
Ze w zględu n a znaczny sto p ie ń uproszczenia obsługi sy s
tem u u ży tk o w n ik nie m u si p osiadać w ła sn e j w ysoko k w a lifik o w a n ej k a d ry dla e k sp lo atacji sy stem u .
W reszcie d zięk i m ożliw ości zastosow ania w ielu p o je d y n czych rozw iązań — koszt sy stem u je s t k ilk a k ro tn ie niższy niż w ro zw ią zan iac h klasycznych.
P ro d u k c ja o p ro g ra m o w an ia p rzem ysłow ego w fo rm ie w y specjalizow anych w z a k resie fu n k c ji p a k ie tó w p ro g ra m o w ych, m ożliw ych do łączenia w ró żn o ro d n e ze sta w y i w y m ie n n y ch w raz ie po trzeb y na ro zw ią zan ia now sze um ożli
w ia zasadnicze zm niejszenie d y sp ro p o rc ji m iędzy tem pem zm ian sy tu a c ji gospodarczej (i zw iązanych ściśle z nim procesem d o sk o n alen ia m e to d zarządzania), a te m p em ro z
w o ju o p ro g ra m o w an ia przem ysłow ego.
T y p izacja procesów p ro g ra m o w a n ia i u trz y m y w a n ia s y s tem ów przem ysłow ych um ożliw ia k o n s tru k c ję i obsługę sy stem ó w in fo rm aty c zn y c h elastycznych, w olnych w dużej m ie rze od w ad ro zw iązań klasycznych. G ru p a p ro je k to w o - p rogram ow a, w y sp ecjalizo w an a te m aty cz n ie zdolna je s t do p ro d u k c ji p a k ie tó w p ro g ra m o w y ch o p rzeznaczeniu u n i
w ersaln y m , tj. m ożliw ych do zastosow ania u u ż y tk o w n i
k ów o różnych s tr u k tu r a c h organizacyjnych. Ścisła w sp ó ł
p raca g ru p y p ro je k to w o -p ro g ra m o w e j ze sp e c ja lista m i u ży tk o w n ik a pozw ala n a s ta łą k o n fro n ta c ję p o trze b y u ż y t
k o w n ik ó w z m ożliw ościam i ich zasp o k o jen ia przez p ro je k to w an y system o raz e lim in u je p o d sta w o w ą w adę rozw iązań klasycznych: u trw a la n ie sztyw nych, zru ty n izo w an y c h a lg o ry tm ó w e w id e n cy jn o -staty sty cz n y ch w ra z z a k tu a ln ą s tr u k tu r ą org an izacy jn ą. W y d a je się, że zasto so w a n a p rzy b u dow ie sy ste m u S TE P m eto d a je st k ro k iem nap rzó d w k ie ru n k u stw o rze n ia m eto d y k i p ro je k to w a n ia elastycznego o p ro g ra m o w an ia przem ysłow ego.
L IT E R A T U R A
P P -1 -7 4 -S -0 1 /0 S T E P 74. O p is s y s t e m u , O B R I W a r sz a w a 1975 P P -1 -7 4 -Ś -0 6 /0 S T E P 74 P o d r ę c z n ik s y s t e m o w y , O B R I W -w a 1975 cz, I
P P -1 -7 4 -S -0 7 /0 S T E P 74. P o d r ę c z n ik s y s t e m o w y , O B R I W -w a 1975 cz. II
S Y S T E M Y O B IE K T O W E W Z P L iS
R egionalny O środek E lek tro n iczn y ch M aszyn C yfrow ych W SK P Z L w K aliszu zorganizow ał 25 listo p ad a ub. ro k u k o n fe re n c ję reso rto w ą, pośw ięconą w y k o rz y sta n iu obiek tow ych sy stem ó w in fo rm aty c zn y c h d la u sp ra w n ie n ia o r
g an iza cji i za rząd zan ia p rze d sięb io rstw e m . T a p ro b le m a ty k a b y ła d y sk u to w a n a przez p rze d staw ic ie li o środków ETO Z jednoczenie P rz e m y słu Lotniczego i S ilnikow ego, w o p a r
ciu o założoną (i częściowo zręalizow aną) k o ncepcję sy ste m u za rząd zan ia dla W SK K alisz. P rz y p o m n ijm y , że k o n
cepcja ta o p a r ta je s t o sy ste m STEP-74, w d ra ż a n y w K a liszu w o p arc iu o k o m p u te r J S — R-20. Z asadę bazow ego sy stem u STEP-74 re fe ro w a ł m g r inż. M. K lim e k z OBRI, o k o n se k w e n cjach płynących z przejścia n a au to m aty cz n ą an alizę w y n ik ó w d ziałalności gospodarczej p rze d sięb io rstw a
— m ów ił m gr Z. A ulich z W SK K alisz, n a to m ia st o p r o cesie budow y sy stem u obiektow ego — k ie ro w n ik ROEM C K alisz, m g r A n d rzej S taniszczak. W spóło rg an izato rem tej pożytecznej k o n fe re n c ji było K oło Z akładow ego PTE. (kb)
5
STANISŁAW MATWIN Instytut Informatyki
Uniwersytetu Warszawskiego MAREK MISSALA
Centrum Obliczeniowe Polskiej Akademii Nauk
C zy m sq i co daję profile program ów
W a r t y k u l e o m ó w io n o p r o f il e s t a t y s t y c z n e i d y n a m ic z n e p r o g r a m ó w , t y p o w e m e t o d y ic h o t r z y m y w a n ia o r a z w y n i k i b a d a ń p r o f il u d y n a m ic z n e g o k o m p ila t o r a j ę z y k a P A S C A L .
P o w stan ie dużych i szybkich m aszyn cyfrow ych spow odo
w ało, że p ro g ra m ista s tra c ił bezp o śred n i k o n ta k t z m a szy ną. Je d y n ą o trzy m y w a n ą przez niego in fo rm a c ją śą w y d ru k i k o m p ila to ra : te k s t p ro g ra m u , jego długość, czas w y k o n an ia. D aje się we zn ak i b ra k ta k ic h info rm acji, k tó re za p ew n iły b y sprzężenie z w ro tn e m iędzy p ro g ra m istą , a efe k tem jego p ra c y — p ro g ram em . Je d n y m z in te n sy w nie ro zw ija n y ch o sta tn io narzęd zi pro g ram o w y ch są tzw.
pro file sta ty c z n e i dynam iczne pro g ram ó w . Ich użycie do sta rc z a p ro g ra m iśc ie in fo rm a c ji o zachow aniu jego p ro g ra m u w tra k c ie w y k o n an ia, a tw órcom języków p ro g ra m o w a n ia i k o m p ilato ró w in fo rm ac je o najczęściej używ anych k o n stru k c ja c h języka. L udziom z a jm u ją c y m ' się n a u c za
niem p ro g ra m o w a n ia n arz ęd zia te d a ją w iadom ości o stylu p ro g ra m o w a n ia w d an e j g ru p ie, o najczęściej p o p ełn ian y ch błędach.
P ro fil sta ty c z n y je s t to in fo rm a c ja o liczbie w y stą p ień je d n o stek syintaktycznych w p ro g ra m ie , sto p n iu k o m p ilacji w yrażeń, głębokości ii w ielkości pętli.
Dość za sk a k u jąc e re z u lta ty o trzy m an e zostały w w yniku analizy dużej p ró b y p ro g ra m ó w w FO R T R A N IE (razem Ok.
250 000 k a rt) [1]. A naliza sta ty c z n a w y k az ała , że:
— p raw ie połow a in stru k c ji to pod staw ien ia, są o n e z a dziw iająco p ro stej postaci, połow a je s t ty p u A = B
— p ę tle DO o b ejm u ją w w iększości 1—2 in stru k c je
— m n ie j niż 10% p ę tli m a zag łęb ien ie w ięk sze od 3
— 40% d odaw ań je s t p o sta c i a + 1.
P ro fil sta ty c z n y p ro g ra m u rz u tu je n a czas jego k om pilacji, lecz nie m a w iększego zw iązku z czasem w y k o n an ia p ro
gram u . N ato m ia st p ro fil dyn am iczn y p ro g ra m u określa w zględny czas w y k o n an ia jego poszczególnych części. M oż
liw e są dw ie stra te g ie przy o trzy m y w a n iu p ro filu d y n a micznego p ro g ra m u .
© Metoda liczników częstości w ykonyw ania danych frag
m entów programu. L iczniki w sta w ia n e są w odpow iednie m ie jsc a w -p rogram ie, aby m ożna było n p . obliczyć, ile raz y w y k o n y w ała się k a ż d a in s tru k c ja p ro g ra m u .
© Metoda badania stanu programu. W czasie w y k o n y w a nia b adanego p ro g ra m u p ro c e d u ra sy stem o w a za p am iętu je w re g u la rn y c h o dstępach czasu w arto ść licznika rozkazów . M etoda ta d a je d obre w y n ik i w p rz y p a d k u , gdy jedynie nieduży p ro ce n t czasu w y k o n an ia p rzetłum aczonego p ro -, g ram u p rz y p a d a n a biblioteczne p ro g ra m y k o m p ila to ra . O d
w ro tn a sy tu a c ja m a ¡miejsce w p ro g ra m a c h tłum aczonych z PL/1, gdzie zn a k o m itą część k o d u w ynikow ego sta n o w ią odw ołania do p ro c e d u r bibliotecznych.
P ro fil d y n am iczn y p ro g ra m u p o zw a la stw ierd zić, że w ięk szą część czasu liczenia p o ch łan ia n ie d u ża p ętla. A naliza i o p ty m a liz ac ja fra g m e n tu p ro g ra m u m oże zm niejszyć czas w y k o n an ia n aw e t k ilk a k ro tn ie [2, 3], P ro fil d ynam iczny m a ta k ż e zasto so w an ia p rz y u su w an iu b łędów logicznych.
P o zw ala on w ydzielić te części p ro g ra m u , któTe n ie były w y k o n y w an e (dla k o n k re tn y c h danych). O prócz tego profil d y nam iczny m oże d o starczać in fo rm a c ji d la k o m p ilato ra optym alizującego, w sk az u ją c te fra g m e n ty p ro g ra m u , k tó re szczególnie opłaca się optym alizow ać.
Opis typow ych metod otrzym ywania profili
Profil statyczny
P ow szechnie uży w an y m językiem w śre d n ic h i dużych in sta la c ja c h p rzem ysłow ych je s t COBOL. A m b itn y p ro je k t sy stem u do b a d a n ia p ro g ra m ó w p isa n y ch w ty m języku rea lizo w a n y je st na U n iw ersy tecie w G uelph ,[4], In n e do tychczas p rze p ro w ad z an e pró b y b a d a n ia p ro fili program ów dotyczyły w g łów nej m ie rze środow isk uniw ersy teck ich , isto tn ie różn iący ch się od śro d o w isk przem ysłow ych. S ys
tem p isa n y je s t w ję zy k u PL/1 z tym , że po przezw y cię
żeniu tru d n o śc i zw iązanych z p ro g ra m o w an ie m , sy stem m a być p rz e tra n sp o n o w a n y na COBOL tak , by m ógł być u ż y w a n y w e w szystkich in stala cja ch .
A k tu a ln ie sy stem może dostarczyć p ro fil sta ty c z n y dla jednego p rzebiegu p ro g ra m u oraz h isto rię w szy stk ich p rz e biegów danego p ro g ra m u w ra z z in fo rm a c ją o często tli
wości w y k o n y w an ia .
M gr S t a n is ła w M A T W IN u k o ń c z y ł W y d z ia ł M a t e m a t y k i i M e c h a n ik i U n i w e r s y t e t u W a r s z a w s k ie g o , S e k c j a M e t o d N u m e r y c z n y c h (1972). O b e c n ie j e s t d o k t o r a n t e m I n s t y t u t u M a t e m a t y c z n e g o P A N . Z a j m u j e s i ę j ę z y k a m i p r o g r a m o w a n ia i m e t o d a m i t r a n s la c j i. U c z e s t n ic z y w p r a c a c h n a d k o m p ila t o r e m j ę z y k a P A S C A L d la m a s z y n IB M s e r ii U60/370 w p r a c o w n i M e to d P r o g r a m o w a n ia C e n tr u m O b l ic z e n io w e g o P A N .
M gr M a r e k M IS S A L A j e s t a b s o l w e n t e m W y d z ia łu M a t e m a t y k i i M e c h a n ik i S e k c j i M e to d N u m e r y c z n y c h U n iw e r s y t e t u W a r s z a w s k ie g o (1973). P r a c u j e w C e n t r u m O b lic z e n io w y m P A N i z a j m u j e s i ę j ę z y k a m i p r o g r a m o w a n ia i ic h k o m p ila t o r a m i, a s z c z e g ó l n i e j ę z y k ie m P A S C A L .
6
P rz y pierw szy m p rzeb ieg u p r o g ra m u tw orzony je st plik, do k tó reg o d o pisyw ane są p rz y k aż d y m n astęp n y m p rz e b ieg u now e re k o rd y z a w ierając e d a tę i czas liczenia, .naz
w isko a u to ra i nazw ę p ro g ra m u , częstość w y stęp o w an ia różn y ch k o n s tru k c ji CO B OLu o raz d iag n o sty k ę k o m p ila to ra. R e kordy te p rzy g o to w y w an e są przez jed en p ro g ram s y ste m u o n azw ie E D IT ta k , że z m ian a k o m p ilato ra C OBOLu w y m a g a ty lk o p ew n y ch zm ian w p ro g ram ie ED IT .
Z sy ste m u m ożna k o rzy sta ć za pom ocą k ilk u p ro ced u r, k tó re u m ożliw iają:
— za p a m ię ta n ie s ta ty s ty k i d la danego przebiegu
— z a p a m ię ta n ie i w y d ru k o w a n ie sta ty s ty k i dla danego p rze b ieg u
— z a p a m ię ta n ie s ta ty s ty k i d la danego p rzeb ieg u i w y d ru ko w an ie całej h isto rii w szy stk ich p rze b ieg ó w danego p ro gram u.
U ży tk o w n ik sy ste m u m a k o n tro lę n ad p likam i, k tó re z a w ie ra ją h isto rię jego p ro g ra m ó w i może je w dow olnym m om encie skasow ać.
W yniki o trz y m a n e z sy ste m u ob ejm u ją:
— listę k o n s tru k c ji używ an y ch w d ziałach: Id e n ty fik a c ji Z estaw u M aszynow ego, D anych, z zaznaczeniem k o n s tr u k cji nie należący ch do s ta n d a rd u A N SI
— lis tę czasow ników z d ziału p ro ce d u r i ich częstości w y stę p o w an ia
— inne w ielkości, np. liczbę re k o rd ó w w ejściow ych, liczbę in s tru k c ji w dziale p ro c e d u r itp.
— ta b e lk ę o b raz u jąc ą w y stę p o w a n ie i ro d zaj błędów w y k ry ty c h p rz e z k o m p ilato r.
O pisany pow yżej sy ste m je s t gotow y do ek sp lo atacji. Czas p rac y sy ste m u wyinosi ok. 70% cz asu k o m p ila c ji i w iązania (lin k) p ro g ra m ó w an alizo w an y ch p rzez sy stem . T rw a ją p r a
ce n a d rozb u d o w ą sy stem u , p ro je k tu je się dołączenie m oż
liw ości b a d a n ia d y nam icznego za chow ania się program ów . P ro file d ynam iczne
W czasie p rzep ro w ad zo n y ch n a u n iw ersy te cie S ta n fo rd b a d a ń n a d c h a ra k te ry s ty k ą typow ego p ro g ra m u w F O R T R A N IE , p o ja w ił się pro b lem o b se rw ac ji dynam icznego zachow ania pro g ram ó w , a szczególnie lo k a liz ac ji n a jc z ę ś ciej w y k o n y w an y ch fra g m e n tó w p ro g ra m u .
N a p o cz ątk u w y d aw ało się, że n a jła tw ie j będzie rozw iązać te n pro b lem p rzez okresow e b ad a n ie w a rto śc i liczn ik a ro z kazów w tra k c ie w y k o n y w a n ia p ro g ra m u . Je d n a k ż e u zy s
k a n a w te n sposób in fo rm a c ja b y ła raczej nieczytelna, m ożna się było n p . dow iedzieć, że duży p ro ce n t czasu w y k o n an ia p ro g ra m u p rz y p a d ł n a in stru k c je o ad re sa c h a b so lu tn y c h 015928—015A28. N astęp n ie po k o n su lta c ji z m a p ą
loadera o k az u je się, że są to in s tru k c je z w n ę trz a b ib lio tecznego p o d p ro g ra m u k o m p ilato ra. J a k w id ać m etoda ta
■nie d aw a ła pożądanego efektu, zw łaszcza gdy w y n ik i s t a now ić m iały p rze d m io t analizy p rzeciętnego p r o g ra m is ty !).
W tedy w łaśn ie zb udow any zo stał p rze z jednego z .uczestni- kófw sta n fo rd z k ieg o se m in a riu m sy stem FOR TUN E [2], k tó -
I) D o k ła d n a a n a liz a o p is a n e j s y t u a c j i w y k a z a ła , ż e s ą to p r o c e d u r y w e j ś c i a - w y j ś c i a . P o n ie w a ż p r z e c ię t n ie z a j m u j ą o n e 2'/« t e k s t u p r o g r a m u , a 25°/o c z a s u w y k o n a n i a , o p ła c a ln y m w y d a j e s i ę z a m ia n a p r z y n a j m n ie j n i e k t ó r y c h z n ic h n a p o d p r o g r a m y o t w a r t e (t z w . I n - lin e 1/0 e d itin g ) .
ry u zu p e łn ia w y d ru k p o sta c i źródłow ej p ro g ra m u in fo rm a c ją o liczbie i łączn y m czasie w y k o n a ń k aż d ej in stru k c ji.
In fo rm a c ja t a um ieszczona je s t p rzy k aż d ej in s tru k c ji p r o g ram u , co u m ożliw ia stosunkow o ła tw ą an alizę w yników . M etoda z a sto so w a n a w sy stem ie FOR TUN E je s t b ardzo p ro sta — za k ażd ą in stru k c ją w staw io n y zo sta je licznik, k tó r y za k aż d y m przejściem ste ro w a n ia p rze z tę in s tru k cję zw ięk szan y je s t o 1. P o w y k o n an iu p ro g ra m u w arto śc i liczników o raz ich iloczyny przez szacu n k o w e czasy w y k o n a n ia typow ych in s tru k c ji dołączone są do zapisanego na d y sk u p ro g ra m u źródłow ego.
S ystem kończy sw ą p ra c ę d ru k u ją c , poza n o rm a ln y m i w y n ik a m i p ro g ra m u , in fo rm ac je o p ro filu czasu w y k o n a n ia 5).
S chem atyczne d ziałan ie sy stem u p rze d staw io n o n a rys. 1.
M etoda w sta w ia n ia liczników , je s t rzecz ja sn a , tym lepsza, im m niej liczników trz e b a w staw ić. O siągnięto tu eleg an c
k ie w y n ik i teo rety czn e 5,6, k tó re w a rto p r z e d s t a w i ć w k ilk u zdaniach.
C ały p ro b lem polega n a m ie rzen iu przep ły w ó w w ierzch o ł
k ow ych w g rafie (rys. 2), będącym w tym p rz y p a d k u sc h e
m a te m blokow ym p ro g ra m u .
R y s. 2.
K ra w ęd ź od 5 d o 1 (ozn. F 51) do d an a je s t ty lk o po to, aby zachow any był p rz e p ły w w całym g ra fie (tj. d la każdego w ierzch o łk a p rz e p ły w w ejściow y ró w n y je st przepływ ow i w yjściow em u). M ożna w te d y zastosow ać tzw. p ra w o K ir- chhoff’a d la g rafó w m ów iące, iż p rze p ły w w całym g rafie w yznaczany je s t przez p rz e p ły w poza drzew em ro z p in a ją cym g ra f (na ry s. g ru b e k resk i). W ogólnym p rz y p a d k u w g ra fie om k raw ę d z ia c h i n w ierzch o łk ach w ystarczy zm ierzyć m — n + 1 p rzepływ ów k raw ęd zio w y ch (w naszym p rzy k ła d zie będzie to 9—5 + 1 = 5 przepływ ów ). W szystkie pozostałe w yznaczyć m ożna w oczyw isty sposób, np.:
^23 = -^32 + F35
F u = Fjg 4" F 2i itd.
R zeczyw istym p rzed m io tem z a in te re so w an ia są je d n a k nie przep ły w y kraw ęd zio w e, a p rze p ły w y w ierzchołkow e. I s t n ie je a lg o ry tm o p u b lik o w a n y po ra z p ie rw sz y w p ra c y [5]
i p o zw a la ją c y p rzek ształcić k aż d y g r a f A o zachow anym p rzep ły w ie w ta k i g ra f B, k tó reg o p rz e p ły w y kraw ęd zio w e ró w n e s ą przep ły w o m w ierzchołkow ym A . Np. w w y n ik u sto so w a n ia alg o ry tm u do pow yższego g ra fu otrzy m am y g ra f p rze d staw io n y .na rys. 3. Je ż e li z ko lei do tego g ra fu
R y s. 3.
zastosow ać p raw o K irc h h o ff’a to okaże się, że trze b a zm ie
rzyć ty lk o 5—2 + 1 = 4 p rzep ły w y k raw ęd zio w e, p rzy czym m u si być m ierzo n e F,j. K ażdy z o trzy m an y ch s tą d p rze p ły -
!) S y s t e m te n z o s t a ł o s t a t n i o z r e a liz o w a n y w I n s t y t u c ie I n f o r m a t y k i U W .
