SPIS TREŚCI NR 12/75
str.
II okl.
JS EMC TRYBUNA CZY TELNIK A IN FO R M A TY K A NA UCZELNIA CH Z K R A JU
ZE ŚW IA TA ZE Z JED N O C ZEN IA IN F O R M A T Y K I
SZTU K A K O M PU TERO W A TE R M IN O LO G IA PRO BLEM A TY K A BAZY DANYCII PR Z E G L Ą D W YDAW NICTW
10-leoie IN FO R M A T Y K I
K ra jo w a in fo rm a ty k a n a now ym etap ie
F e rry to w e p am ięc i p la n a rn e do m in ik o m p u te ró w i k o m p u te ró w p ro d u k o w a n y ch w WZE M ERA -ELW RO J a n u s z K sią żek
Ję z y k B C PL ja k o narzędzie p ro g ra m o w an ia sy stem o wego
E w a Szczep
T echniczne m etody ochrony zbiorów in fo rm acji A n d r z e j S o ko ło w sk i
S ystem selek ty w n eg o w yszu k iw an ia in fo rm ac ji ch e m icznej
W anda P y rz y ń sk a
W A R N IER czyli ja k w y d a jn ie j p ro jek to w a ć system v EPD
W ojciech T o p iń ski
Ję zy k i p ro g ra m o w an ia wyższego rzędu — przeszłość, teraźniejszość, przyszłość? — tłum . i oprać. S ta n isła w M a tw in
P a p ie r czy te ch n ik a m ikro film o w a? — tłum . i oprać.
M aciej S k o r u p iń sk i
P ro g ram o w a n ie gry w szachy — tłum . i oprać. G abrie- ła M ichalczew ska
S ystem y o p era cy jn e J S EM C 31
M iędzynarodow e b ad a n ia o p ro g ra m o w an ia J S EM C 31 O fo rm ie d o k u m e n ta c ji sofŁware’o w e j— W ik to r G órecki 32 S ystem se lek ty w n e j d y stry b u cji in fo rm ac ji w P o lite c h
n ic e W rocław skiej 33
PETR O IN FO R M : p re k u rso r czy p io n ie r te le tra n sm isji danych w Polsce? — K r y s ty n B ern a to w ic z 34 System w ielodostępny P O L R A X -2 — J a n u sz S p yc h a j 38
In fo rm a c je różne 39
N ow y cennik usług in fo rm aty c zn y c h — G rzegorz G ło w
nia, J e rzy K u r k ie w ic z 40
In fo rm a c je różne 41
K o m p u te ry w plastyce (1) — M arek H o łyń ski 42
T erm inologia — W ła d ysła w K lep a cz 44
O chrona jakości bazy danych w sy stem a ch wielodo-
dostęp n y ch — J e r z y Pasula 44
R ecenzja k siążek z se rii „IN FO R M A TY K A ” — M arek
H o ły ń sk i IV olcł.
A n k ieta czytelnicza I skrz.
12
15
17
20
22 28
Spis treśc i rocznika 1975 czasopism a INFO R M A TY K A 23—26
W Y D A W N IC TW A C Z A S O P IS M T E C H N IC Z N Y C H
N O T W a rsz a w a C z a c k ie g o 3/5
K O L EG IU M R E D A K C Y JN E
R e d a k to r N a c z e ln y p ro f. d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
m g r K r y s ty n B E R N A T O W IC Z , p ro f. d r h a b . in ż. K o n r a d F IA Ł K O W S K I (z a st. r e d a k to r a n a c z e ln e g o ), d r in ż . M a re k H O Ł Y ifS K I, W ła d y s ła w K L E P A C Z (z a st. r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ) d o c. d r h a b . A n to n i M A Z U R K IE W IC Z , m g r J a n u s z S P Y C H A J, d oc. d r in ż . A n d r z e j T A R
G O W SK I
S e k r e ta r z R e d a k c ji m g r K r y s ty n a W R O Ń SK A R e d . te c h . A n n a P O T A R S K A R A D A PRO G R A M O W A
M gr Inż. A n to n i B O S S O W S K I, d o c. d r in ż . J a n F E L IC K I, d oc. d r Inż. Z b ig n ie w G A C K Ó W - S K I, d oc. d r in ż . A le k ia n d e r G O L IN O W S K I, d r h a b . A n d rz e j G R Z Y W A K , d o c d r h a b . in ż . R o m a n K U L E S Z A , p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , p ro f. d r h a b . in ż . S ta n is ła w P A S Z K O W S K I (w ic e p rz e w o d n ic z ą c y ), p r o i. d r T a d e u sz P E C H E , m g r Inż. B ro n is ła w P IW O W A R , d r in ż . A n d rz e j P L Ą S K O W S K I, m g r in ż . T a d e u sz P O D G Ó R S K I (w ic e p rz e w o d n ic z ą c y ), p ro f.
d r in ż . J e r z y S E ID L E R , p r o f. d r in ż . A n d r z e j S T R A S Z A K (p rz e w o d n ic z ą c y ), d o c. J e r z y TRY - B U L S K I, d r T a d e u iz W A L C Z A K , p r o i . d r in ż . S te f a n W Ę G R Z Y N , d r in ż . J a n Z. ŻYDOW O R e d a k c ja : 00-911 W a r s z a w a , u l. J a s n a 14/16, p o k ó j 331, te l. 27-71-40 lu b c e n tr a la 26-82-61 w . 285, d y ż u r n y r e d a k c j i 10,00—13,00
Z a k ła d K o lp o rta ż u W C T N O T , W a rsz a w a , u l. M a z o w ie c k a 12
Z a k ł. G ra f. „ T a m k a " . Z. 2. Z a m . 574. P a p i e r d r u k . s a t IV k l. 61 X 86. O b j: 6,75. a r k . d r u k . N a k ła d 6050. B-88.
C e n a e g z e m p la rz a zł 15.— IN D E K S 36210/36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a zł 180.—
Informatyka
r A 4
.d a w n i e j M a s z y n y M a t e m a t y c z n e » y i& i ' /
z a s to s o w a n ia w g o s p o d a r c e , te c h n ic e i n a u c e
Nr 12
M I E S I Ę C Z N I K 1 9 7 5
R O K XI
G r u d z i e
iiORGAN M I N I S T E R S T W A NAUKI , S ZKOL NI CTWA WY ŻS Z EGO I TECHNI KI I POL S KI E GO K OMI TE TU AUTOMATYCZ NE GO P R Z E T W A R Z A N I A I N F O R M A C J I N A C Z E L N E J O R G A N I Z A C J I T E C H N I C Z N E J
K r a jo w a inform atyka na now ym etapie
O becnie k ra jo w y przem ysł in fo rm a ty k i zgodnie ze św ia tow ym i te n d e n c ja m i należy do n a jb a rd z ie j dynam icznie ro zw ijan y ch dziedzin g o sp o d ark i narodow ej. P rzełom ow e z n a c z in ie w tym w zględzie m ia ły uch w ały VI Z jazdu PZP R , k tó re w y ty czy ły zasadnicze k ie ru n k i i stra te g ię d łu gofalow ej in fo rm aty z ac ji k ra ju .
P rz ed sta w io n e .na P re zy d iu m R ządu (i ap ro b o w an e przez B iuro P o lityczne KC P Z P R w d n iu 5 lutego 1974 r. „K ie
ru n k i rozw oju in fo rm a ty k i w Polsce ¡w la ta c h 1974—1980”
n ad a ły o sta te czn ie po lity czn ą ra n g ę i za k tu a liz o w a ły p o d staw o w e z a d a n ia w dziedzinie dalszego ro zw oju p rze m y słu , zastosow ań, k sz tałcen ia k a d r o raz p ra c n a u k o w o -b a d a w czych in fo rm aty k i. K luczow ym założeniem p ro g ra m u było u sta le n ie p rio ry teto w y c h k ie ru n k ó w zastosow ań ¡inform a
ty k i, o p arcie .na tym tle stra te g ii w z ro stu p ro d u k c ji przy ścisłej w spółpracy z k ra ja m i RW PG w za k re sie Je d n o lite go S ystem u EMC.
K o n sek w e n tn a re a liz a c ja za m ie rz e ń stw a rz a sp rz y ja ją c e w a ru n k i d la o d ra b ia n ia p ow stałych w u biegłych la ta c h za- póżnień ii n ie praw idłow ości oraz za p ew n ie n ia w iększej e fe k tyw ności dalszego rozw oju in fo rm aty k i. Dzięki sk ie ro w a n iu odpow iednich śro d k ó w w la ta c h 1971—1974 tem po w zro stu in stalo w a n ia k o m p u te ró w było sześć razy w iększe od te m p a w zrostu dochodu narodow ego na jednego m iesz
kańca. W ystarczy w spom nieć, że n a k ła d y in w e s ty c y jn e na in fo rm aty k ę , tj. n a rozw ój p rze m y słu in fo rm a ty k i, gałęzi w sp ó łp rac u jąc y ch o ra z z a k u p i in sta la c ję sp rz ę tu w yniosły w bieżącej pięciolatce p onad 1,3% łącznej w arto śc i .inwe
sty c ji w gospodarce n aro d o w ej. Bieżący rok c h a ra k te ry z u je szczególnie w ysoka d y n am ik a zakupów i in sta la c ji ś ro d ków technicznych in fo rm a ty k i. W artość ich w y n iesie p o nad 50% całości w y d atk ó w p o n iesionych w tym zak resie n a p rz e strz e n i la t 1971— 1974.
O kres 1971—1975 m ożna nazw ać etap e m sk o n c en tro w an e g o rozw oju k o m p u te ry zac ji k ra ju . Łączy się z tym o p ra c o w a nie i u ru ch o m ien ie p ro d u k c ji now oczesnych sy stem ó w k o m putero w y ch III g en e racji w ra z z szero k im aso rty m en te m urządzeń p ery fe ry jn y c h ja k o niezbędnej bazy dla dalszego przyspieszonego rozw oju k o m p u te ry z a c ji gospodarki.
Pom im o w y stę p o w a n ia w o m aw ianym ok resie szeregu tru d n o ści i ograniczeń, n astą p ił znaczny p o stę p w dziedzi
nie za sto so w ań in fo rm a ty k i dla potrzeb za rząd z an ia i p rac n au k ow o-badaw czych, ja k rów n ież ro zw o ju p rz e m y słu p r o dukująceg o s p rz ę t i o p ro g ra m o w an ie oraz sieci ogólnodo
stę p n y ch usługow ych o środków obliczeniow ych. Z aa w an so
w an e są w . pow ażnym sto p n iu p rac e .nad sy ste m a m i rz ą dow ym i — CEN PLA N , S P IS , P ES E L — o raz sy stem a m i resortow ym i.
W iele system ów w drożonych do p ra k ty k i gospodarczej, zw łaszcza w p rze d się b io rstw a c h przem ysłow ych, w y k a z u je znaczne efe k ty ekonom iczne. O pracow any został k o m p le k sow y p ro g ra m p ro d u k c ji śro d k ó w technicznych in f o rm a ty ki, k ształcen ia k a d r dla p o trz e b in fo rm a ty k i oraz p ro g ra m budow y k ra jo w e j sieci te le in fo rm a ty c z n e j.
O siągnięcie, n a m ia rę p o trz e b k rajo w y c h , znacznego p o te n cjału pro d u k cy jn eg o i naukow o-badaw czego, a także zg ro m adzenie licznych dośw iadczeń w dziedzinie p ro d u k c ji, z a sto so w ań oraz p ra c b adaw czo-rozw ojow ych stw o rzy ły n a tu ra ln ą p o trz e b ę zw iększenia sto p n ia k o n c e n tra c ji oraz k o o rd y n ac ji przedsięw zięć. Szczególnie isto tn e znaczenie m iały tu pro b lem y sk o o rd y n o w an ia ¡zamierzeń w y k ra c z a ją cych poza s fe rę działań poszczególnych re so rtó w , w y b o ru p rio ry teto w y c h zastosow ań, h arm o n izac ji procesu p rzy g o to w an ia k a d r d la in fo rm a ty k i, o k reśle n ia dalszych n a j
w łaściw szych z p u n k tu w id ze n ia ogólnej p o lity k i k ie ru n ków b ad a ń naukow ych, a ta k ż e stw o rze n ie in f r a s tr u k tu r y g w a ra n tu ją c e j rac jo n aln y i dynam iczny rozw ój k ra jo w e j in fo rm aty k i.
W zrost znaczenia i sto p n ia o d d ziały w a n ia in fo rm a ty k i na całość społeczno-ekonom icznego rozw oju k r a ju sp o w o d o w a
ły konieczność istotnego w zm ocnienia ro li i skuteczności d ziała ń o rg a n u k o o rd y n u jąceg o . S pełnia to U chw ala ¡nr 84/75 R ady M in istró w z m a ja br. p o w ołująca n a szczeblu ce n tra ln y m K o m itet In fo rm a ty k i — o rg an o zn aczn ie w ię k szych, w p o ró w n a n iu do in sty tu c ji dotychczasow ych, m ożli
w ościach sty m u lo w a n ia ro zw o ju n asze j in fo rm a ty k i. Ś w ia d czy o tym n ajlep iej sk ła d osobow y K om itetu , k tó reg o p rz e w odniczącym je s t P rezes R ady M inistrów , jego za stę p cą m in iste r N auki, S zkolnictw a W yższego i T echniki, a człon
kam i m in iste r P rz em y słu M aszynow ego, p ierw szy zastępca Przew odniczącego K om isji P la n o w a n ia p rzy R adzie M ini
stró w , m in iste r Łączności, w ice m in ister O brony N arodow ej oraz p o d se k re tarz s ta n u w M in iste rstw ie S p ra w W e w n ętrz
nych. S tw arza to po ra z pierw szy szczególnie duże m ożli
wości rzeczyw iście sk utecznego o d d ziały w a n ia n a planow y i coraz b ard z iej in te n sy w n y rozw ój in fo rm a ty k i w p rz y szłych latach.
J a k ju ż donosiła p ra sa codzienna, do po d staw o w y ch zadań K o m ite tu In fo rm a ty k i należy:
IO-#ecie M i M F & R M A T Y K a
O becny n um er rozpoczyna jed en a sty rok d ziałaln ości n aszego czasopism a.
W w ięk szo ści przyp ad ków d ziesięć lat d ziałalności p u b lik acyjn ej jest zb yt krótkim okresem dla ju b ileu szow ego zaak centow ania ciągłości w y d aw n iczej czasopism a. W n aszym przypadku fak t ten w y m ag a jednak k rótk iej w zm ian k i choćby z tego w zg lęd u , że cała historia inform atyki p olsk iej jako k onk retn ej i zorganizow anej d zied zin y działalności, jest tylk o n ie w ie le dłuższa. W arto rów n ież przypom nieć zn an y ju ż tylk o k ilk u osobom fakt, że sam o p odjęcie in ic ja ty w y w y d a w an ia czasopism a 0 takim p rofilu b yło w ów czesn ej fazie rozw oju in form a tyk i spraw ą n ie
łatw ą . P rzep row ad zon e na początku 1965 roku w stęp n e sondaże w śród p o ten cja ln ych w y d a w có w nie n a tra fiały na zb yt w ielk ie zrozu m ien ie dla realizacji tej id ei. W ręcz p rzeciw n ie, padały bardzo realisty czn e k ontr
argu m en ty na tem at zbyt szczu płego jeszcze kręgu p o ten cjaln y ch od
biorców czasopism a. S tąd trzeba podkreślić odw ażną d ecyzję ów czesn ego k ierow n ictw a W y d aw n ictw Czasopism T ech n iczn ych NO T w sp raw ie pow ołania i w yd aw an ia czasopism a i to pod n iezb y t m oże atrak cyjn ym ty tu łem M A SZ Y N Y M ATEM ATYCZNE.
N ieza leżn ie od en tu zjasty czn ego , a jed n ocześn ie bardzo su b iek ty w n ego zaangażow ania ideą czasopism a przez zalążki p ierw szego zespołu redak
cyjn ego, decyzja p ow yższa w iązała się dla w y d a w cy n ie w ą tp liw ie ze zn acznym ryzyk iem orga n iza cyjn o-fin a n so w y m .
M ało zn an y je st rów nież fakt, że M A SZ Y N Y M ATEM ATYCZNE, b y ły n ie w ą tp liw ie p ierw szym czasopism em w krajach so cjalisty czn y ch , po
św ięcon ym w y łą cz n ie p rob lem atyce k om p uterów i ich zastosow ań.
N ajb liższe charakterem czasopism a N R D i C zech osłow acji rozw in ęły się bow iem z p eriod y k ó w p ośw ięcon ych w y łą cz n ie m ech an izacji prac b iu ro
w y ch i rachunkow ości.
P oczątk i n aszej d ziałaln ości b y ły bardzo skrom ne, w yrażające się w cy k lu d w u m iesięczn y m oraz liczo n ym trochę na w y ro st nakładem 2000 egzem p larzy. P ow od zen ie pism a, które zask oczyło n a w et zespół redagu ją cy sp ow od ow ał to, że ju ż od początku roku 1968, a w ięc w trzecim roku d ziałaln ości p rzeszliśm y na cy k l m iesięczn y . R zeczy w isty , bardzo d yn am iczn y rozw ój czasopism a, podobnie zresztą jak całej inform atyki, rozpoczął się w 1971 roku. Z biegło się to ze zm ianą ty tu łu czasopism a na bardziej k om u n ik a tyw n ą INFO RM ATY K Ę, a także z szyb k o p o stę
p ującym w zrostem nakładu, k tóry m im o istn ieją cych trudności, osiągnął w roku u b ieg ły m liczb ę ok. 6300 egzem p larzy. L iczn ie n a p ły w a ją ce do nas s y g n a ły św iadczą, że nakład ten ak tu aln ie n ie zaspokaja ju ż rzeczy w isteg o zapotrzebow ania środow iska.
N aszego m ałego ju b ileu szu n ie a k cen tu jem y, m im o w sp om n ian ych fa k tów , sto sow an ym i w podobnych sytu acjach p ublikacjam i ok oliczn ościo
w y m i z tego choćby pow odu, że u szczu p liło b y to i tak bardzo skrom ne nasze m ożliw ości p u b lik acyjn e, zm uszając do przesun ięcia ak tu a ln y ch 1 w a rto ścio w ych m a teriałów m ery to ry czn y ch do d alszych n um erów . R ozpoczynając n ow e d ziesięcio lecie zespół red ak cyjn y pragnie w dalszym ciągu p od trzym yw ać dobre trad ycje czasopism a tym bardziej, że odczu
w a m y bezpośrednio ży c z liw e jego p rzy jęcie przez rzeczy w iście duży już krąg odbiorców .
O pierając się na tej w ła śn ie ży czliw o ści sp od ziew a m y się i lic z y m y na dalsze o ży w ie n ie k on tatk ów z C zyteln ik am i, które g w aran tu ją coraz lep sze p rofilo w an ie tem a ty k i czasopism a, zgod n ie ze sta le zm ien iającym i
się potrzebam i środow iska.
• u sta la n ie w y ty czn y ch w szech stro n n eg o ro zw o ju in fo rm a ty k i w k r a ju
• k o o rd y n o w a n ie ro zw o ju in fo rm a ty k i i je j zastosow ań, w ty m p rzed e w szy stk im k o o rd y n a c ja m ięd zy reso rto w a
• nad zo ro w an ie ca ło k sz tałtu ro zw o ju in fo rm a ty k i i jej z a stosow ań w k r a ju
• bieżące n ad zo ro w an ie w d ro żeń in fo rm a ty k i do gospo
d a rk i n a ro d o w e j o raz ocena p raw id ło w o ści ich rea liza cji i efektyw ności.
K o m ite t d ziała w o p a rc iu o o rg an w y k o n aw czy ja k im je s t S e k r e ta ria t K o m ite tu In fo rm a ty k i oraz Z espół O p in io d aw czy, k tó ry p o w o ły w an y je s t k ażdorazow o n a o k re s dwóch la t.
Is to tn e znaczenie m a w ty m p rz y p a d k u d o k onany w o p a r
ciu o w ytyczne K o m ite tu podział z a d a ń i k o m p e ten c ji r e so rtó w i u rzędów c e n traln y c h . I ta k ogólny za k res odpo
w iedzialności je s t n a s tę p u ją c y :
• K o m isja P la n o w a n ia odpow iedzialna je s t za k ie ro w a n ie i k o o rd y n ac ję o p rac o w a n ia w ra m a c h N arodow ego P la n u Społeczno-G ospodarczego prognoz, p ro g ra m ó w i planów ro zw o ju in fo rm a ty k i w sk a li k r a ju , -ukierunkow anie p rac nad sy ste m a m i in fo rm aty c zn y m i oraz u sta la n ie w ytycznych dla d o sk o n a len ia zastosow ań in fo rm a ty k i w zarządzaniu g o sp o d ark ą n aro d o w ą.
• M in isterstw o N auki, S zkolnictw a W yższego i T ech n ik i m a za z a d a n ie k sz tałcen ie k a d r d la in fo rm a ty k i, w ty m rów nież p rzy g o to w a n ie k a d r n au k o w o -b ad a w czy c h , k o o r
d y n ac ję i rozw ój b a d a ń n a u k o w y c h in fo rm a ty k i oraz ro z wój i ek sp lo atację ogólnodostępnych liijfcugowych ośrodków obliczeniow ych
• M in isterstw o P rz em y słu M aszynow ego obow iązane je st do p ro d u k c ji s p rz ę tu in fo rm aty czn eg o , zabezpieczenia k o m p le tn y ch d o sta w w ra z z o p ro g ra m o w an ie m i sp rz ę te m u z u p ełn iając y m , se rw isu technicznego, e k sp o rtu i im p o rtu oraz w sp ó łu d ziału w sz k o len iu k a d r u ży tk o w n ik ó w i obsługi prod u k o w an eg o sp rz ę tu
• M in isterstw o Ł ączności zabezpiecza p ro d u k c ję sp rzę tu telein fo rm aty czn eg o oraz jego ek sp lo atację i se rw is te ch niczny
• G łów ny U rząd S taty sty cz n y odpow iada za o k re śle n ie i rea liza cję za sa d spraw ozdaw czości w za k re sie in fo rm a ty k i i je j za sto so w a ń o ra z u k ie ru n k o w a n ie p r a c n a d z a sto so w a
niem in fo rm a ty k i w spraw ozdaw czości.
N a p ierw szy m p osiedzeniu K o m ite tu In fo rm a ty k i w lipcu bieżącego ro k u o k reślo n e zostały z a d a n ia i fo rm y o ra z p ro g ram d z ia ła n ia K o m ite tu . P rz y ję to ró w n ież w y ty cz n e do o p raco w an ia p la n u rozw oju in fo rm a ty k i do ro k u 1980.
W p ro g ra m ie p ra c n a n ajb liż szy o k re s p rz e w id u je się rjiię- dzy in n y m i:
— o p rac o w a n ia przez K o m isję P la n o w a n ia p ro je k tu p la n u ro zw oju in fo rm a ty k i i te le in fo rm a ty k i do ro k u 1980
— o k reśle n ie p o lity k i za o p a trz e n ia w s p rz ę t in fo rm aty c zn y i o p ro g ra m o w an ie (Min. P rz e m y słu M aszynow ego) oraz w m a te ria ły e k sp lo a ta c y jn e (Min. P rz em y słu Chem icznego i M in. P rz em y słu L eśnego i D rzew nego)
— opraco w an ie p rzez M in. N auki, S zk o ln ictw a W yższego i T ech n ik i o raz M in. O św iaty i W ychow ania p ro g ra m u ro z w o ju k sz tałcen ia k a d r
— opraco w an ie p rzez M in. N auki, S zkolnictw a W yższego i T ec h n ik i p r o je k tu p la n u p ra c nau k o w o -b ad aw czy ch in fo rm a ty k i
— o p raco w an ie p rz e z M in. B ud o w n ictw a i P rz em y słu M at.
B udo w lan y ch p o lity k i in w esty cy jn ej w z a k resie ro b ó t b u d o w lan o -m o n tażo w y ch d la p o trze b in fo rm a ty k i.
W ra m a c h d alszy c h p ra c K o m ite tu p la n u je się p rz e p ro w a dzanie g en e ra ln y c h ocen a k tu a ln e j sy tu a c ji w za k re sie ro z w o ju p ro d u k c ji sp rzę tu , ro zw o ju zastosow ań in fo rm a ty k i i ro zw o ju rządow ych sy stem ó w info rm aty czn y ch , ja k ró w nież o k reślen ie za sa d k o o rd y n a c ji p ro d u k c ji o p ro g ra m o w a n ia użytkow ego, ro zw o ju u słu g in fo rm aty c zn y c h i o rg a n i
zacji s e rw isu sp rzę tu . J e ś li w o k re sie 1971— 1975 stw o rzo n e zostały n ie zb ę d n e w a ru n k i i p o d sta w y d la w ejścia k r a jo w ej in fo rm a ty k i w e ta p in te n sy w n eg o ro zw o ju , to la ta 1976— 1980 c h a rak te ry z o w a ć się b ęd ą p rz e d e w szy stk im sk o n c en tro w an ie m w ysiłk ó w d la u z y s k a n ia odczuw alnych efe k tó w k o m p u te ry z a c ji w s k a li g o sp o d a rk i n aro d o w ej, d a l
szym nasyceniem sy ste m a m i k o m p u te ro w y m i i u je d n o li
caniem śro d k ó w tech n iczn y ch in fo rm a ty k i w ra m a c h RW PG. Z nalazło to rów nież w y ra z w W ytycznych K C na V II Z jazd P Z P R . G en e ra ln ie , rozw ój in fo rm a ty k i służyć będzie szeroko p o ję tej p o p ra w ie efek ty w n o ści g o sp o d a ro
w a n ia d la p o trze b re a liz a c ji p ro g ra m u sp o łe cz n o -g o sp o d ar
czego. T a k ie sfo rm u ło w an ie celu in fo rm a ty z a c ji w rozw oju społeczno-gospodarczym i n a d a n ie jej w y so k iej ra n g i w W ytycznych n a V II Z jazd, n a k ła d a rów nocześnie n a śro dow isko in fo rm aty k ó w szczególnie o dpow iedzialne i tr u d ne zad an ia.
Do p ro b lem ó w w y su w ają cy c h się n a czoło za g ad n ień ocze
k u ją cy c h rozw iązań n ależ y zaliczyć dalsze k o n k re ty z o w a nie, zgodnie z in te re sa m i społeczno-gospodarczym i, n a j b a r dziej efe k ty w n y ch k ie ru n k ó w za sto so w a ń o ra z p ra w id ło w ą o rganizację ro zw o ju in fo rm a ty k i. W iąże się z ty m bezpo
średnio konieczność stw o rze n ia n iezb ę d n y ch w a ru n k ó w w y k o n an ia z a d ań , a w ięc odpow iedniego p o stęp u p ra c n a u kow o-badaw czych, ilościow ego i jakościow ego w zro stu p ro d u k c ji sp rz ę tu i o p ro g ra m o w an ia , zabezpieczenia dopływ u k w alifik o w a n y ch k a d r, a ta k ż e niezbędnego poziom u n a k ład ó w inw estycyjnych.
Je d n y m z p rio ry te to w y c h z a d a ń w inno być w p ierw szy m rzędzie sta łe d ążenie do u zy sk an ia m a k sy m a ln y ch efektów ekonom icznych z p rzedsięw zięć in fo rm aty k i.
Isto tn e znaczenie w ty m p rz y p a d k u b ęd ą -tu m ia ły m iędzy innym i:
• p o p ra w a k o o rd y n a c ji przed sięw zięć w ra m a c h re so rtó w i w sp ó łp rac y m ięd zy reso rto w e j
• u d o stę p n ia n ie o śro d k ó w obliczeniow ych o rg a n iz a c ji go
spodarczych w ie lu u ży tk o w n ik o m , w ra m a c h w spólnie p o noszonych n a k ła d ó w
• p rze strz e g a n ie zasad je d n o lito ści w o rg an izo w an iu o śro d k ów obliczeniow ych (p ro je k to w an ie oraz re a liz a c ja w r a m ach g en e ra ln e g o w y k o n a w stw a i k o m pleksow ych dostaw )
• k ie ro w a n ie się w tw o rz e n iu o śro d k ó w obliczeniow ych z a s a d ą ekonom icznego ic h w y k o rz y sta n ia (ek sp lo a ta cja nie m n ie j n iż n a 1,5 zm iany).
G łów ny w y siłe k w in ie n się sk o n c e n tro w a ć n a za sto so w a
n ia c h w zarząd z an iu , p ro je k to w a n iu i s te ro w a n iu p ro ce sa
m i przem ysłow ym i.
J a k w y n ik a z dotychczasow ych dośw iadczeń, zastosow ania w s te ro w a n iu p ro c e sa m i p ro d u k c y jn y m i z n a jd u ją szczegól
ne u z a sa d n ie n ie w p rze m y śle chem icznym , m aszynow ym , h u tn ic tw ie , górn ictw ie, en ergetyce, tra n sp o rc ie o ra z p rz e m yśle m a te ria łó w b u dow lanych. P ra c e w ty m zak resie w in n y o b ejm o w ać za ró w n o poziom ste ro w a n ia p o d sta w o w y m i w ęzłam i technologicznym i, o p e ra ty w n e k ie ro w a n ie w y d ziałam i i k o o rd y n a c ję ich d ziała n ia , ja k i poziom p la n o w an ia i z a rz ą d z a n ia całym zakładem .
W sferze p ro je k to w a n ia n ależ y p rzed e w sz y stk im oczeki
w a ć za sto so w a ń w p rze m y śle o k ręto w y m , lotniczym i m o to ry za cy jn y m o ra z bu d o w n ictw ie i k o m u n ik a c ji. U zależ
n io n e je s t od p o stęp u n o rm a liz a c ji w z a k resie elem e n tów k o n stru k c ji, poziom u o rg an iz ac ji b iu r p ro jek to w y c h , d o stęp u do k o m p u te ro w y c h u rzą d zeń graficzn y ch o ra z z a bezpieczenia odpow iedniego o p ro g ra m o w an ia .
O becna ilość i ja k o ść s p rz ę tu in fo rm a ty k i 1 te le in fo rm a ty ki o raz o p ro g ra m o w an ia d la za sto so w a ń w zarząd z an iu , odbiega jeszcze od poziom u o siągniętego w przo d u jący ch k ra ja c h . S tą d rozw ój w te j dziedzinie m a szczególnie duże znaczenie. W m ia r ę p o stę p u w p rzy g o to w a n iu -użytkow ni
ków , p rac e a p lik a c y jn e b ęd ą p ro w a d z o n e ró w n ie ż w z a k re sie b ra n ż i w ielk ich p rz e d się b io rstw o ra z dużych je d n o stek zbytu, o b ro tu tow arow ego, fin a n só w i a d m in istra c ji te re n o w ej. Je d n o cześn ie in te n sy w n ie ro zb u d o w y w an a t e r e now a o rg an iz ac ja o g ó lnodostępnych ośro d k ó w obliczenio
w ych Z jednoczenia In fo rm a ty k i w c o ra z w iększym sto p n iu będzie zabezpieczać św iadczenie usłu g d la użytkow ników nie p o sia d ający c h w łasn eg o sp rzę tu .
K o lejn y m w aż n y m i p rio ry te to w y m za d an iem w przy szły m pięcioleciu je s t tw orzenie, -utrzym yw anie i w y k o rz y sty w a n ie w ie lk ic h zbiorów danych. C hodzi tu o k o n c e n tra c ję p ra c n ad sy ste m a m i rzą d o w y m i (SPIS, CEN PLA N , PESEL), o p racow anie i w stę p n e u ru ch o m ien ie sy ste m u SIN TO oraz ro zw ija n ie n a s tę p u ją c y c h sy stem ó w resortow ych:
• M in iste rstw a P rz e m y słu M aszynow ego
• M in iste rstw a G ó rn ictw a i E n e rg e ty k i
• M in iste rstw a K o m u n ik a cji
• M in iste rstw a H a n d lu Z ag ran iczn eg o i G osp o d ark i M or
sk iej.
W la ta c h 1976—1980 konieczne je s t osiągnięcie znacznego p o stę p u w k sz tałcen iu i p rzy g o to w a n iu k a d r dla in fo rm a tyki. W ażne w ięc znaczenie m ie ć będzie in te n s y fik a c ja p r o cesów d y d ak ty czn y ch -w w y n ik u zasto so w an ia na ty m o d cin k u sp rz ę tu in form atycznego.
N ależy ró w n ież p rz e w id y w a ć szybki w z ro st zastosow ań k o m p u te ró w w n a stęp u jący c h d y scy p lin ach n aukow ych: f i
zyce, chem ii, n a u k a c h technicznych, hum an isty czn y ch , sp o łecznych i m edycynie.
S zacuje się, że ca łk o w ite n a k ła d y n a rozw ój in fo rm a ty k i o siągną w przyszłym 5-leciu p o n a d 2% łącznej w arto śc i in w esty cji w ca łe j gospodarce n a ro d o w ej.
Z a k ła d a się przy tym , że n a z a k u p i in sta la c ję sp rz ę tu dla celów zastosow ań przeznaczone zostanie około 56% n a k ła dów, ponad 13% w y n iesie sfin an so w a n ie p ra c badaw czo- -rozw ojow ych, a pozostała część n a k ła d ó w zabezpieczy p o d staw o w e w a ru n k i re a liz a c ji tych zadań, to znaczy:
© rozw ój p rze m y słu inform atycznego, kom pleksow ych d o sta w sp rz ę tu i o p ro g ra m o w an ia
• rozw ój te le in fo rm a ty k i i sieoi te le in fo rm a ty k i
• rozw ój k sz tałcen ia in fo rm a ty k ó w n a szczeblu szkół w y ż szych i śred n ich
© ro zw ó j p ro d u k c ji obiektów typow ych in fo rm a ty k i (ośrod
ków obliczeniow ych)
® p ro d u k c ję m a teria łó w ek sp lo atacy jn y ch (n ośniki m a g n e tyczne i papierow e).
N ależy podkreślić, że po ra z pierw szy p o d ejm u je się w sp o sób ta k k om pleksow y i w sze ch stro n n y b ila n so w an ie u p ro gu p la n u pięcioletniego niezbędnych n a k ła d ó w w o d n iesie
n iu do in fo rm a ty k i.
W z a k resie o rg an iz ac ji b a d a ń i p ra c rozw ojow ych -p rz ew i
d y w a n a je s t k o n c e n tra c ja w y siłk u na n astęp u jący c h p ro blem ach w ęzłow ych:
© k o m p u te ro w e system y a u to m aty za cji, k o ordynow ane przez Z jednoczenie M ERA przy w ielo stro n n ej w sp ó łp rac y z k r a ja m i so cjalisty czn y m i w ra m a c h M iędzyrządow ej K o m isji K ra jó w S ocjalistycznych ds. ETO
© zin teg ro w an e sy stem y k o m p u te ro w e ste ro w a n ia p ro c e sa m i technologicznym i, k o o rd y n o w a n e przez P o lsk ą A k a d e m ię N auk
0 sy stem y o rg an izacji i za rz ą d z a n ia w gospodarce n a ro d o w ej z zastosow aniem in fo rm a ty k i, k o o rd y n o w a n e przez I n s ty tu t O rg a n iz acji i K iero w an ia
© sy stem y i urząd zen ia te le k o m u n ik a c ji k o o rd y n o w an e przez I n s ty tu t Łączności.
Od stro n y p ro d u k c ji p rze w id y w a n y je s t p ow ażny w zro st ilościow y zestaw ó w k o m p u te ro w y c h oraz sp rz ę tu p e ry fe ryjnego. M iędzy in n y m i d o sta rc za n e b ęd ą sy stem y k o m p u te ro w e ty p u ODRA 1305 z p a m ię c ią o p e ra c y jn ą ,0 p o je m ności 128 k słów o raz sy stem y k o m p u te ro w e J S EMC ty p u R-32 i R-45, w y p o sażo n e w p am ięc i dyskow e, u rzą d zen ia te le tra n sm isji, u rzą d zen ia końcow e itp. W tram ach k o m p le tn y ch dostaw k o m p u te ra ODRA 1305 d o starczan e będzie u żytkow nikom b ogate o p ro g ra m o w an ie (m.in. sy ste m o p e
ra c y jn y GEOR G E 3). M in ik o m p u te ry M ERA 300 i 400 w y posażone będ ą w ro zb u d o w an ą b ib lio tek ę sta n d ard o w y ch pro g ram ó w użytkow ych dla n a jb a rd z ie j -typowych z a sto sow ań oraz o p ro g ra m o w an ie p o d staw o w e, z a w ierając e co- n ajm n ie j jed en z p o p u la rn y c h języków p ro g ra m o w an ia . Rów nocześnie p la n u je się przy sto so w an ie ty c h m in ik o m p u te ró w ja k o u rzą d zeń końcow ych dla k o m p u te ró w serii ODRA oraz J S EMC (RIAD). S pośród s p rz ę tu -tow arzyszą
cego- zostanie u ru ch o m io n a p ro d u k c ja m . in. dużych p a m ięci dyskow ych o pojem ności 100 MB, d ysków ela sty c z n ych (floppy disc), w ielo stan o w isk o w y ch u rzą d zeń do p rz y g o to w an ia i w stępnego p rz e tw a rz a n ia d a n y c h n a taśm ie m agnetycznej sta n d a rd o w e j i kaseto w ej lu b dyskach, u r z ą dzeń końcow ych itp.
P ro d u k c ję k ra jo w ą uzup ełn i im p o rt innych m odeli k o m p u terów JS EMC, m in ik o m p u te ró w oraz sp rz ę tu to w a rz y sz ą cego.
W celu zap ew n ien ia p raw idłow ego ro zw o ju sieci te le in fo r
m atycznej w pięcioleciu 1976—1980 i w la ta c h późniejszych
konieczne będzie podjęcie -prac b ad aw czo-rozw ojow ych oraz za p ew n ie n ie o dpow iednich n a k ła d ó w in w esty cy jn y ch . P o d ję te p rzedsięw zięcia zabezpieczać będ ą sukcesy w n ie p o trz e by w z a k re sie odpow iedniego o p ro g ra m o w a n ia s p rz ę tu oraz d o sta w specjalizo w an y ch urządzeń. Do -roku 1980 n a s tą p i rów nież uru ch o m ien ie fra g m e n tó w sieci tra n sm isji danych w w y b ra n y c h re la c ja c h m iędzym iastow ych.
Je d n y m z zasadniczych w a ru n k ó w (realizacji z a d a ń w z a k resie ro zw o ju in fo rm a ty k i i te le in fo rm a ty k i je s t rozw ój szeroko p o ję ty c h k a d r specjalistó w . Z godnie z p ro g ra m e m o p racow anym p rz e z M in isterstw o N auki, S zkolnictw a W yż
szego i T echniki, w ciągu przyszłego pięciolecia u tw orzy się do 2000 k la s in fo rm aty c zn y c h w szkołach średnich, p rzy g o tu je n ie zb ę d n ą ilość w y k ład o w có w w ty m p rz e d m iocie oraz zo rg a n izu je w ła s n e ośro d k i obliczeniow e.
W szkolnictw ie w yższym n a s tą p i trz y k ro tn e zw iększenie liczby n auczycieli akadem ickich, zo stan ie zo rg an izo w an a na k ie ru n k u te le k o m u n ik a c ja n o w a specjaln o ść techniczna — te lein fo rm a ty k a.
W sum ie p rz e w id u je się w y k ształc en ie ok. 1000 a b so lw en tów k ie ru n k u „ in fo rm a ty k a ” o ra z ok. 5000 absolw entów kształcących sp e cja listó w zastosow ań. D la zabezpieczenia p raw id ło w e j e k sp lo atacji s p rz ę tu in fo rm aty c zn e g o w la ta c h 1976— 1980 z o sta n ie w yszkolonych 8000 ab so lw en tó w o b słu gi technicznej i o p ero w an ia sp rz ę te m n a w yższym i ś r e d nim poziom ie k ształcenia.
Isto tn y m zadaniem będzie ¡również ro z w ija n ie k ra jo w e j p ro d u k c ji m a te ria łó w ek sp lo atacy jn y ch i u sp ra w n ie n ie im p o rtu ty c h m a te ria łó w z k r a jó w socjalistycznych i k a p ita listycznych. N ależy -przy tym stw o rzy ć o d p o w ied n ie w a ru n k i d la szybkiego -przechodzenia z p ap iero w y ch n a m a g n e tyczne n o śn ik i info rm acji.
Z akończenie pew nego e ta p u rozw oju in fo rm a ty k i i w ejście w n ow y zbiega się z d y sk u sją inad p ro g ra m e m i w y ty cz e
niem -zasad now ego e ta p u rozw oju społeczno-gospodarczego k r a ju przez V II Z jazd P Z P R . S tw a rz a to dogodny m om ent d la d o k o n a n ia ocen oraz sp o jrz e n ie w n a jb liż sz ą przyszłość.
Is tn ie je jeszcze w iele problem ów w s fe rz e in fo rm aty k i, k tó re w y m a g a ją p rze an a liz o w a n ia i pod jęcia w łaściw ych decyzji.
W śród głów nych za d ań na szczególną uw agę z a słu g u ją p r o blem y:
• w szechstronnego p rzy g o to w a n ia u ży tkow ników do stoso
w an ia in fo rm a ty k i
© odpow iedniego u k ie ru n k o w a n ia i sk o relo w a n ia ro zw o ju sy stem ó w rzą d o w y c h o raz zapew nienie sp ójności system ów reso rto w y ch z sy ste m a m i tw orzonym i w je d n o stk a ch po d ległych
© za p ew n ie n ia u żytkow nikom sp rz ę tu i o p ro g ra m o w an ia nie tylk o w d o statecznej ilości, ale p rz e d e w szy stk im s p e ł
niającego w ym ogi odpow iedniej jakośoi i poziom u n ow o
czesności
O tw o rzen ia m echanizm ów sty m u lu ją c y c h obniżkę kosztów p ro d u k c ji i w re z u ltac ie obniżkę cen sp rzę tu , o p ro g ra m o w a n ia i usług info rm aty czn y ch
O w łaściw ej o rg a n iz a c ji k o m pleksow ych d o sta w sp rz ę tu in form atycznego i o p ro g ra m o w an ia oraz se rw isu i z a o p a trz e nia w m a te ria ły e k sp lo atacy jn e
• ro z w ija n ia usług in fo rm aty c zn y c h poprzez te re n o w ą sieć ośrodków obliczeniow ych.
Z n alezienie w tym za k re sie n ajle p sz y c h i n a jk o rz y s tn ie j
szych rozw iązań zależy w znacznym sto p n iu od a k ty w n o ści całego naszego środow iska. Ś rodow isko to szczególnie dobrze zdaje sobie sp ra w ę z tego, ja k isto tn y je s t w p ły w in fo rm a ty k i n a p o p raw ę efek ty w n o ści z a rząd z an ia i gospo
d aro w an ia, a ty m sam ym n a w a r u n k i pom yślnej re a liz a c ji ak tu aln e g o p ro g ra m u ro zw o ju społeczno-ekonom icznego k ra ju .
JA N U SZ KSIĄŻEK
W rocław skie Zakłady Elektroniczne M E R A -E L W R O
Ferrytowe pam ięci planarne,
do m inikom puterów i kom puterów
p rod u ko w an ych w W Z E M E R A - E L W R O
O m ó w io n o a k t u a l n y s ta n k o n s t r u k c j i p a m ię c i o p e r a c y j
n y c h , p e r s p e k ty w ic z n e z a s to s o w a n ia p a m ię c i f e r r y to w y c h i ic h ro z w ó j w W Z E M E R A -E L W R O , o r a z k o n s t r u k c j ę n o w eg o s y s te m u p a m ię c i p l a n a r n y c h o p ra c o w a n e g o w W Z E.
K onstru kcje p am ięci o p eracyjn ych
W 1970 r. około 95% p am ięci o p era cy jn y c h u rzą d zeń cy fro w ych n a św iecie sta n o w iły pam ięci ferry to w e , k tó re k o n stru o w a n o w o p a rc iu o podzespoły bazow e u k ła d ó w logicz
nych k o m p u te ra . U k ład y elek tro n iczn e p am ięc i m o n to w a no n a ty p o w y ch p a k ie ta c h do re a liz a c ji sieci logicznych, s k ła d a ją c je z elem e n tó w d y sk re tn y c h (tra n zy sto ry , diody, rezy sto ry , k o n d en sato ry ) z n ie w ielk im udziałem m ik ro m o du łó w scalonych głów nie p o d staw o w ej se rii SN74.
N ośnik in fo rm a c ji — m a try c e rd z e n i ferry to w y c h , był n ie zależnym podzespołem — blokiem ferry to w y m , k tó r y w sy stem ie 3D sk ła d a ł się z ra m e k fe rry to w y c h połączonych m iędzy so b ą ty siąc am i p recy zy jn y c h p u n k tó w lu to w n i
czych.
U kłady elek tro n ic zn e i blok fe rry to w y um ieszczono w s ta n d ard o w ej ra m ie u k ła d ó w logicznych i łączono m iędzy sobą siecią długich przew odów , k tó ry m i p rzesyłano zaró w n o sy g nały cyfrow e, ja k i analogow e o znacznie różn iący ch się am p litu d a c h . P am ię ci o ta k ie j k o n s tru k c ji m ia ły zw ykle określo n e p rzeznaczenie, sta n o w iły in te g ra ln ą część u rz ą dzenia cyfrow ego. Z e w zględu n a d u żą liczbę ró żn y c h p o d zespołów połączeń m iędzy n im i, p am ięci te m ia ły w iele w ad tech n iczn y ch a koszt ic h w y tw a rz a n ia był w ysoki.
W ydaw ać się m ogło, że u d o sk o n alo n a od 15 la t k o n s tr u k cja i technologia p am ięci fe rry to w y c h w eszła w sta n n a sycenia.
S zybki rozrwój m ik ro e le k tro n ik i, o p rac o w a n ie m ik ro u k ła dów o dużej s k a li in te g ra c ji stw o rzy ł k o n k u re n ta i n a s tę p cę p am ięc i fe rry to w y c h — p am ięc i p ółprzew odnikow e. Z a pow iedź u ru ch o m ien ia p ro d u k c ji se ry jn e j ty c h p am ięc i sp o w odow ała o p raco w an ie n o w y ch k o n s tru k c ji p am ięc i f e r ry tow ych, k tó re w n o m e n k la tu rz e zachodniej n az w an o : „P la - n a r m em o ry sy ste m ”, „ m ik ro m em o ry ”, „d ig ita l s ta c k m e - m o ry ”, a w P olsce — fe rry to w e p am ięc i p la n a rn e .
K o n s tru k c ja d technologia w y tw a rz a n ia ty c h p am ięc i sp o w odow ała:
— zm n iejszen ie w y m ia ró w p am ięci ferry to w y c h
— zw iększenie szybkości p rac y
— zm niejszenie śred n io o 50% m ocy p o b ie ra n ej
— zw iększenie n iezaw odności
— obniżenie ceny pam ięci.
P a m ię ć p la n a rn ą , p o d o b n ie ja k p am ięć p ółprzew odnikow ą, sta n o w i je d en p a k ie t o w y m ia ra c h (150H-480) X (150-^480 m m ), n a k tó ry m um ieszczone są u k ła d y elek tro n ic zn e w y b ie ra n ia, zap isu i odczytu.
P ła sk i b lo k fe rry to w y um ieszczony je s t w p obliżu u k ład ó w elek tro n iczn y ch lu b n a osobnej płycie, k tó ra łączy się z p ak iete m e le k tro n ik i poprzez złącza o dużej to le ra n c ji p a sow an ia, um ieszczone w płaszczyźnie p a k ie tu e le k tro n ik i i P ły ty b lo k u ferry to w e g o . P a m ię ć p la n a rn a poprzez złącza p ak ieto w e um ieszczane n a płycie e le k tro n ik i k o m u n ik u je się z urząd zen iem cy fro w y m ty lk o n a poziom ie sygnałów sieci logicznych. W szystkie sy g n a ły analogow e p am ięci z a m y k a ją się w ob ręb ie p a k ie tu pam ięci p la n a rn e j.
T ak dalece p o su n ię ta m in ia tu ry z a c ja m ożliw a je s t dzięki za stą p ien iu elem en tó w d y sk re tn y c h sp e c ja ln y m i m ik r o u k ła dam i o śred n ie j sk a li in te g ra c ji dla u k ład ó w pam ięciow ych, zwiększ‘eniem gęstości m o n tażu , o dm ienną k o n stru k c ją u k ła d ó w w y b ie ra n ia i zapisu, m in ia tu ry z a c ją n o śn ik a in form acji.
W yniki z e k sp lo a ta c ji now oczesnych p am ięci p la n a rn y c h udow odniły ic h wyższość n a d p am ięc ia m i p ó łp rze w o d n ik o w ym i, k tó re k o n stru o w a n o z m ik ro u k ła d ó w o pojem ności 1 k b itó w (seria 1103 P -k a n a ło w a ) w za k re sie p o d sta w o wego p a r a m e tru ek sp lo atacy jn eg o niezaw odności, a p o n a d to pam ięci p la n a rn e o pojem ności rzę d u 16 kb m a ją m n ie j
sze w y m ia ry i niższą cenę. D latego sto so w a n ie p am ięc i p ó ł
przew o d n ik o w y ch z m ik ro u k ła d a m i 1 k b itó w je s t u z a sa d nione w u rzą d zen iac h o m a łej pojem ności pam ięci. S y g n a lizo w an a o bniżka cen i w zro st niezaw odności pam ięci p ó ł
przew odnikow ych (rys. 1) zw ią za n a je s t z uruch o m ien iem w ty m ro k u p ro d u k c ji m ik ro u k ła d ó w o p o je m n o śc i 4 lc b i
tó w um o żliw iający ch k o n stru o w a n ie dużych p am ięc i ope
rac y jn y ch o niezaw odności o d p o w iad ającej pam ięciom f e r
ry to w y m . C eny ty c h elem en tó w p rzy a k tu a ln e j technologii w y tw a rz a n ia (bardzo m ały uzysk) u sta la n e są przez n ie k tó ry ch p ro d u ce n tó w p oniżej kosztów w łasnych.
M g r I n t . JA N U S Z K S IĄ Ż E K u - k o ń c z y ł W y d z ia ł Ł ą c z n o śc i P o lite c h n ik i W ro c ła w s k ie j (1B60 r.).
Od 15 l a t j e s t p ra c o w n ik ie m W ro c ła w s k ic h Z a k ła d ó w . E le k tr o n ic z n y c h M E R A -E L W R O . B y ł t u k o le jn o k o n s t r u k t o r e m , k i e r o w n ik ie m p r a c o w n i, z a s tę p c ą k ie r o w n ik a d z ia łu k o n s t r u k c y j n e g o , a o.becnie p e łn i f u n k c ję k ie r o w n ik a Z a k ła d u S y s te m ó w P a m ię c io w y c h w O ś ro d k u B a d a w c z o -R o z w o jo w y m M .C. M E
R A -E L W R O . P rz e z c a ły o k r e s p r a c y w E LW R O z a jm u je s ię p r o b le m a ty k ą p a m ię c i k o m p u te r o w y c h ; p o c z ą tk o w o p a m ię c ia m i b ę b n o w y m i, a od 1964 r . p a m ię c ia m i f e r r y to w y m i. K ie r o w a ł z e s p o ła m i i o so b iśc ie u c z e s tn i
c z y ł w k o n s tr u o w a n iu p a m ię c i o p e r a c y jn y c h d la k o m p u te r ó w ro d z in y O D R A (od O D R Y 1013 d o O D R Y 1305 i 1325 — tr z e c ie j g e n e r a c ji, z p a m ię c ią o czasie c y k lu 1 ns) o r a z p a m ię c i p la n a r n y c h d la k o m p u te r ó w J e d n o lite g o S y s te m u R IA D , ( n a d a ją c y c h się r ó w n ie ż d la m in ik o m p u te r ó w ). W s z y s tk ie je g o o p r a c o w a n ia w d ro ż o n o do s e r y j n e j p r o d u k c ji. J e s t a u to r e m k ilk u p a te n tó w z z a k r e s u u k ła d ó w p a m ię c io w y c h .
Z o s ta ł je d n y m z la u r e a t ó w z e s p o ło w e j n a g r o d y p a ń s tw o w e j, p r z y z n a n e j w r. 1S68 z a o p r a c o w a n ie i u r u c h o m ie n ie p rz e z E LW R O s e r y j n e j p r o d u k c ji m a sz y n c y f ro w y c h w P o lsc e , j e s t p r z e w o d n ic z ą c y m R a d y S p e c ja lis tó w (RS-3) P a m ię c i O p e r a c y j
n y c h J e d n o lite g o S y s te m u R IA D .
4
L a t a
R ozw ój pam ięci fe rry to w y ch w WZE M ERA-ELW RO
Z ak ład y ELW RO od 11 la t są p ro d u ce n tem p am ięci f e r
ry to w y ch przeznaczonych w w iększości do zastosow ań we w łasn y ch w yrobach. W 1964 ro k u opracow ano p ierw szą k o in c y d en c y jn ą p am ięć fe rry to w ą o p ojem ności 1 k słów 10 bitow ych o czasie cyklu 10 fis dla ODRY 1013.
T en p ierw szy e ta p rozw oju p am ięci był tru d n y z uw agi n a b ra k dośw iadczeń z z a k resu k o n s tru k c ji i technologii pam ięci, b ra k k r y te r ió w oceny jakości zbiorów rd z e n i p a
m ięciow ych, b ra k odpow iednich podzespołów .
W w y n ik u d w u letn iej w sp ó łp racy i w zajem n y ch u stę p stw , Z a k ła d y P O L F E R u ru ch o m iły p ro d u k c ję rd ze n i p am ięc io w ych o śred n ic y 1,3 m m d la te j pam ięci.
F o to 2. P a m ię ć p la n a r n a F JP -8 /1 8 /1 : p ły ta e le k tr o n ik i (1), m a t r y ca rd z e n io w o -d io d o w a (2), J e d n o s tk a p a m ię c i — w id o k o d s tr o n y d r u k u (3)
R dzenie te były rów n ież p o d sta w ą do o p rac o w a n ia n a stę p n y c h p am ięci o czasie cyklu 6,5 ;is i pojem ności 4 k - r -i- 16 k słów 25 bitow ych dla ODRY 1204 i 16 k — 32 k słó w 25 bitow ych d la ODRY 1304.
N ależy podkreślić, że ro zw iązan ia tych p am ięci były w ó w czas n a w skroś now oczesne.
Podczas gdy w iele firm n a św iecie. dla rozszerzenia z a k resu te m p e ra tu ry p ra c y pam ięci stosow ało kosztow ne i duże te rm o sta ty , w k tó ry c h um ieszczono blok fe rry to w y , w p am ięci ODRY stosow ano ju ż sy stem z a u to m aty cz n ą k o m p e n sac ją w zależności od zm ian te m p e ra tu ry .
P o n ad to w prow adzono u k ła d y g e n e ra c ji p rą d ó w o w yso
kiej stabilności, tzw . „n a d ąż n y ” system stro b o w a n ia n a pięcia odczytu, o ry g in aln y , (o patentow any) u k ła d g en e racji im pulsów . R ozw iązania te g w a ra n to w a ły pam ięciom p o p ra w n ą p rac ę w szero k im za k re sie te m p e ra tu ry , p rz y z m ia
n a c h napięć za silający ch do 25%, p rzy p a ra m e tra c h e le m en tó w p ółprzew odnikow ych znacznie gorszych od k a t a logowych.
S tosow anie ta k ich ro zw iązań układow ych było nieodzow ne dla zap ew n ien ia dużej pew ności p rac y pam ięci p rzy n ie zb y t d cb re j jak o ści podzespołów , szczególnie germ an o w y ch e lem en tó w półprzew odnikow ych.
P rzełom ow ym m om entem w h isto rii ro zw o ju p am ięci f e r ry tow ych w Z ak ład ac h ELW RO było o p racow anie pam ięci dla m aszyn I II g en e racji — ODRA 1325, 1305.
P ra w ie 7 -k ro tn y w zro st szybkości p ra c y p am ięci i z w ią z a ne z tym p ro b lem y k o n stru k c y jn e i technologiczne w y m a gały, sk o n c en tro w an ia n a d tym zag ad n ien ie m w ielu d zia
łów w Z ak ład zie i innych k o o p eru ją cy c h Z akładów . D la pam ięci- tej opracow ano h y b ry d o w e m ik ro u k ła d y s c a lone, k tó ry ch p ro d u k cję pow ierzono ZD PUM W arszaw a
i
n a s tę p n ie K ZE T ELPO D K ra k ó w . R ozw iązanie p ro b le m ów technologicznych i pom iaro w y ch w p ro d u k c ji s e ry jnej tych m ik ro u k ła d ó w należy u w ażać za osiągnięcie.
F o to 3. J e d n o s tk i p a m ię c i p l a n a r n e j FJP-32/19/1,5 — o r a z F JP - -8/18/1
F irm y a m e ry k a ń sk ie z a k ła d a ją zasto so w an ie p am ięci f e r ry to w y ch jeszcze w la ta c h 80-tych, dla u rzą d zeń p o k ła dow ych i telefonii. O becnie now oczesne pam ięci p la n a rn e p ro d u k u ją firm y : EMM (USA), D A TA PRO DU C TS (USA), A M PE X (USA), F A B R IT E K (USA), P H IL L IP S (H olandia), P LE S SE Y (W. B ry ta n ia), F U JI (Japonia).
P am ięci te, to w w iększości je d n o stk i o pojem ności 16 k b, n ie k tó re tylk o z tych firm o pracow ały je d n o stk i o p o je m ności 64 b o ta k ich sam y ch w y m ia ra c h ja k p am ięci p ó ł
p rzew o d n ik o w e w y k o n an e z m ik ro u k ła d ó w 4 k bitów . R ys. l.
P rz e w id u je się, że p am ięc i fe rry to w e m im o w p ro w ad zen ia
•na ry n e k m ik ro u k ła d ó w o pojem ności 4 k b itó w będ ą tnadal sto so w an e jako p am ięci dod atk o w e u rzą d zeń cy fro w ych d ta m , gdzie ich w łaściw ości ta k ie jak : du ża o d p o r
ność n a zakłócenia, n ieograniczone p a m ię ta n ie in fo rm a c ji po w yłączeniu nap ięć zasilający ch — są niezbędne.
F o to 1. R a m k i f e r r y t o w e p a m ię c i k o m p u te r ó w : O D R A 1305(1), 1304(2), 1013(3), 1204(4)
Tabela X. Podstawowo dane Jednostek F J P
¿2 ,d es
st 3
1
$o p.>»
H
'S §
’S áa «a a * ä ^
S * Długośćsio w bitach Czas cyklu w us
&
&m -§
3 S ä *
Rodzaje cyklu Interfejs
Temperatur pracy Temperatur graniczna Napięcia zasilania b
’S£
U w a g i :
i"
tH 00 ł—<
00 16 18 1,1 480
u w
~ oCS l l
3rC
P4 lub 9 •g •" i s 1
»"9
Fm | a 2
i o 7 - i ,
5
i * ¿SN CJ
•5 N -P i? K
H 2 >» ^ O N 03
CS *
£ *3 2
03 00
&
Ph
8 9 1 480
S CJ ~
<a T3 G
« o ^ s k r N N *s ¿
>* o w Jh Í ;
o i*
f o .2 g o S vmT* O "ö
p +
p oN +
•I*
T i-O H +
B2 oco
»OX caCl
Wykonanie FJP-8/18/1
O 1 5 3 “ •? 'É
o
vo o
d s ■ o -f
O 1
»O I
oX coco
00H 64 18 1,5 500 t f « K*
cT O co É
lub 9 s S S I
8 a ~ ?
g 00 S o 2 w í f l «I
• +
•2 o. ^ O S ^
§ g o § i I I I
i? a i?
c? -3 *p
H
00H “ l a ? < >o CO
Or-ł
Pm
►■o
32 18
lub 9
1,4 500
Odczyt z odczyt I wo wskaż Odczyt — Napięcio możliwoś złącza—
Wykonanie FJP-32/18/1,5
W w y n ik u b ardzo dobrze u k ła d a ją c e j się w sp ó łp racy w Z ak ład ac h P O L FE R , w drożono do p ro d u k c ji m in ia tu ro w e rd zen ie tra n sfo rm a to ro w e d la u k ła d ó w elektronicznych p a m ięci i rd z e n ie pam ięciow e 4 RT-0,55 a k tó re zyskały u znanie sp e c ja listó w n a św iecie.
W Z ak ład ac h ELW RO opracow ano i w prow adzono do p r o d u k cji o ry g in aln e, o p a te n to w a n e 'urządzenie um ożliw iające w y k o n y w an ie m a try c fe rry to w y c h z ta k m a ły c h rdzeni.
P o w ażn y m osiągnięciem było ró w n ież opraco w an ie i w y ko n an ie sko m p lik o w an y ch sp e cjalisty czn y ch p rzy rząd ó w d,o
k o n tro li podzespołów pam ięci.
W y k o rzy stu jąc dośw iadczenia m inionego o k re su , w 1972 r.
przy stąp io n o do o p ra c o w a n ia u n iw ersa ln eg o sy ste m u p a m ięci ferry to w y c h w o p arc iu o p o d sta w o w ą k o n stru k c ję — p am ięć p la n a rn ą z przeznaczeniem dla m in ik o m p u teró w , u rzą d zeń p e ry fe ry jn y c h i dużych pam ięci o p era cy jn y c h k o m p u te ró w . S ystem te n s k ła d a się z typoszeregu:
Tabela II. Podstawowe dano techniczno modułów FMP
— je d n o ste k p am ięci F J P (pam ięć p la n a rn a ); o je d n a k o w y ch w y m ia ra c h , napięciach zasilania, o rganizacji, in te rfejsie, ró żn y c h p a ra m e tra c h ek sp lo atacy jn y ch
— m o d u łó w p am ięc i FM P, k tó ry c h podzespołam i są je d n o stk i p am ięci o je d n ak o w y ch w y m ia ra ch n apięciach za sila n ia a różnej o rg an iz ac ji i różn y ch p a ra m e tra c h
użytkow ych
— zestaw ów p am ięci (szafa p am ięci dla dużych k o m p u te rów ), k tó ry ch po d zesp o łam i są m oduły pam ięci; o je d nakow ych w y m iarach , lecz ró żn y m przeznaczeniu.
W ta b e la c h I, II, I I I przed staw io n o p o d sta w o w e p a ra m e try jed n o stek , m odułów i zestaw ów pam ięci.
O znaczenie tych podzespołów je s t je d n o lite i s k ła d a się z trz e c h lite r oznaczających w sk ró cie podzespół (np. F J P
— fe rry to w a je d n o stk a pam ięci), 3 pozycji liczbow ych dla je d n o ste k , 4 pozycji dla m o dułów i 5 pozycji dla z e sta w ó w pam ięci.
Typmodułu
O rt aS
" AJ S > Długośćsłowa w bitach
3 ahO
m W* 3 =*■
o Czas dostępu w ns
Rodzaj cyklu Intcrfojs
Temperatura pracy Temperatura graniczna
Wymiary
Napięcie zasilania U w a g i :
NH
Oco cTco
§
128 36 1,2 550 Odczyt z rcgoneracjq. Od
czyt z zapisom „ 1 ” (z za
kazem regeneracji), — zapis
Prądowy symetryczny.
Zakłócenia, synfazo- n o < /2,5V/ .
oo
lO»O +
•I*
p ia + -
oo +
•I*
p oia
\
360 x 360 X 420 mm
uOr-<
1
>
lCi r-t + i
1
Dla R32. Wykonanie jedno i dwukanałowe
tÖ c?t-
?
512 72 1.5 550 Odczyt; zapis; Odczyt —
m odyfikacja — zapis
Prądowy symetryczny.
Zakłócenia synfazowo
< /2,5 V/
300 x 300 x 420 mm
Dla EMC JS tylko w wersji jedno-kanalo- wej
*+
H00
•**< 128 18 1,2 550 Odczyt — modyfikacja — Napięciowy asym etry 070 X175 X 420 Dla BMC JS tylko
o zapis czny TTL mm w wersji jedno-kanało-
a - wej
