Informatyka Nr 9; Organ Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki I Polskiego Komitetu Automatycznego Przetwarzania Informacji Naczelnej Organizacji Technicznej - Digital Library of the Silesian University of Technology

1975

S P I S T R E Ś C I N R 9/75

K A D R Y IN F O R M A T Y K I

T R Y B U N A C Z Y T E L N IK A Z K R A J U

Z E Ś W IA T A

T E R M IN O L O G IA Z E Z JE D N O C Z E N IA IN F O R M A T Y K I

O Ś R O D K I IN F O R M A T Y K I P R E Z E N T U JĄ

S Z T U K A K O M P U T E R O W A P R O B L E M A T Y K A B A Z Y D A N Y C H

P R Z E G L Ą D W Y D A W N IC T W

S y s te m y k o m p u te r o w e O D R A 1300 i J S 1032 r o - ' k u 1975

T h a n a s i s K a m b u r e l i s , A n d r z e j Z a s a d a T r e n d y w s to s o w a n iu ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia

Z d z i s ł a w D y b i z b a ń s k i

E le m e n ty s tr a te g ii a u to m a ty z a c ji p r a c p ro je k to w y c h W ł o d z i m i e r z T r a f a l s k i

N c rm a ty w y p ro g r a m o w a n ia A l e k s a n d e r K u ż m i n

S E S T E L s y s te m e w id e n c ji ś r o d k ó w te le k o m u n ik a c ji K r z y s z t o f G a jo s

K s z ta łc e n ie k a d r n a p o zio m ie ś r e d n im B o g u m i ł S t a c h u r a

S z k o le n ie p r o j e k ta n t ó w s y s te m ó w w f ir m ie IC L J e r z y C h o r o s z k o

K ilk a u w a g n a te m a t s ło w n ic lw a in f o rm a ty c z n e g o — T o m a s z R a w i ń s k i

D o k ą d z m ie rz a s z p o ls k a te le in f o rm a ty k o ?

R e fle k s je n a d s ta n e m p r o g r a m o w a n ia — K r y s t y n B e r n a t o w i c z

IIO N Y W E L L -B U L L d o k o n u je f u z ji z C II — J e r z y M i ł e k

W e rs ja d y sk o w a m in ik o m p u te r a S IN G E R 1500 — W ł a d y s ł a w S. G a j e w s k i

M in ik o m p u te r o g ó ln eg o p rz e z n a c z e n ia j s k o p ro c e s o r czo ło w y — J e r z y K u r k i e w i c z , S t a n i s ł a w M i c h a ls k i I n f o r m a c j e ró ż n e

T e rm in o lo g ia — o p ra ć . W ł a d y s ł a u ) K le p a c z

B ia ło w ie ż a , K o ło b rz e g i co d a le j? R e fle k s je u c z e s tn i­

k a J e r z y D a ń d a , I r e n a M a l e r c z y k - D a ń d a

S e m in a riu m : O rg a n iz a c ja , m e to d y k a i te c h n ik a p r o ­ d u k c ji o p r o g r a m o w a n ia . K o ło b rz e g 14— 17.IV.

1975 — J e r z y K u r k i e w i c z

I m o d u ł s y s te m u „ G o s p o d a rk a m a te r i a ło w a ” , „ E w i­

d e n c ja o b ro tó w i s ta n ó w m a g a z y n o w y c h ” — W i ­ to ld Jęd rz ejev> ski

K o m p u tt-ry w m u z y c e (4) — M a r e k H o ł y ń s k i O g ó ln e p ro b le m y o rg a n iz o w a n ia b a z y d a n y c h w s y ­

s te m ie D M S -2 — A n d r z j j K v r o ń

B ib lio g ra f ia w y d a w n ic tw p o ls k ic h z d z ie d z in y in f o r ­ m a ty k i — o p ra ć . J e r z y K l a m b o r o w s k i

16 18 21 23 25 27 27 29' 32 33 i 34

35 36 14

37

O g ło sz e n ia

39 40 43 47 I I I i IV okł.

K O L E G IU M R E D A K C Y J N E

R e d a k to r N a c z e ln y p r o f. d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z

@

S e k r e t a r z R e d a k c j i m g r K r y s t y n a W R O Ń S K A R e d . te c h . J ó z e f D U S Z A

W Y D A W N IC T W A R A D A PR O G R A M O W A

C Z A S O M P IS M T E C H N IC Z N Y C H

N O T W a r sz a w a C z a c k ie g o 3/5

M gr In ż. A n t o n i B O S S O W S K I, d o c . dr in ż . J a n F E L IC K I, d o c . dr in ż . Z b ig n ie w G A C K O W ­ S K I , d o c . d r In ż. A le k s a n d e r G O L IN O W S K I, dr h a b . A n d r z e j G R Z Y W A K , d o c d r h a b . In ż.

R o m a n K U L E S Z A , p r o f. d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , p r o f. d r h a b . in ż . S t a n is ła w P A S Z ­ K O W S K I (w ic e p r z e w o d n ic z ą c y ) , p r o f. dr T a d e u s z P E C H E , m g r in ż . B r o n is ł a w PIW O W A R , d r in ż . A n d r z e j P L Ą S K O W S K I, m g r in ż . T a d e u s z P O D G Ó R S K I (w ic e p r z e w o d n ic z ą c y ) , p r o f.

dr in ż . J e r z y S E ID L E R , p r o f. dr in ż . A n d r z e j S T R A S Z A K (p r z e w o d n ic z ą c y ) , d o c . J e r z y T R Y - B U L S K I, dr T a d e u s z W A L C Z A K , p r o f. d r in ż . S t e f a n W Ę G R Z Y N , d r In ż. J a n Z. Z Y D O W O

R e d a k c j a : 00-041 W a r s z a w a , u l. J a i n a 14/16, p o k ó j 331, t e ł . 27-71-40 lu b c e n t r a la 28-82-61 w . 285, d y ż u r y r e d a k c j i 10,00—13,0»

Z a k ła d K o lp o r t a ż u W C T N O T , W a r sz a w a , u l. M a z o w ie c k a 12

Z a k ł. G r a f. „ T a m k a ’. Z. 2. Żarn. 334. P a p ie r d r u k . s a t IV k l. 65 g 61 X 36. O b j: 6 a r k . d r u k . N a k ła d C100. B-89.

C e n a e g z e m p la r z a z l 15.— I N D E K S 36210/36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 180.—

Informatyka

d a w n i e j M a s z y n y M a t e m a t y c z n e

z a s to s o w a n ia w g o s p o d a rc e , to c h n ic e i n a u c e

Ir ⁹

M I E S I Ę C Z N I K

1 9 7 5

R O K XI

P I ł 5"" W r z e s i e ń

ORGAN MI NI STERSTWA NAUKI, SZKOLNICTWA WYŻSZEGO I TECHNI KI I POLSKI EGO KOMI TETU AUTOMATYGZNEGO P R Z E T W A R Z A N I A I N F O R M A C J I N A C Z E L N E J O R G A N I Z A C J I T E C H N I C Z N E J

THANASIS KAMBURELIS ANDRZEJ ZASADA

MERA-ELWRO W r o c ła w

S ystem y kom puterow e O D R A 1300 i JS 10 3 2 roku 1975

W a r t y k u le p r z e d s t a w i o n o a k t u a ln ie p r o d u k o w a n e p r z e z z a - K la d y M E R A E LW H O w e W r o c ła w iu s y s t e m y k o m p u t e r o w e O D R A 1300 (O D R A 1304, 1325 i 1305) o r a z J S 1032. O m ó w io n o n a j w a ż n i e j s z e z a g a d n ie n i a z w ią z a n e z a r c h it e k t u r ą lo g ic z n ą , k o n s t r u k c j ą , t e c h n o lo g i ą i o p r o g r a m o w a n ie m t y c h s y s t e ­ m ó w .

T rochę h istorii na 1 5-lecie Z akładów M ERA-ELW RO P ie r w s z e k o m p u te r y p r o d k u c ji Z a k ła d ó w M E R A -E L W R O p o ja w iły się w r o k u 1963. B y ły to m a s z y n y U M C -1, tz w . p ie r w s z e j g e n e ra c ji, k tó r y c h k o n s t r u k c ja o p a r t a z o s ta ła o la m p y e le k tro n o w e .

O d ta m ty c h c z a s ó w w ie le się z m ie n iło , z a ró w n o w a r c h i te k ­ tu r z e lo g ic z n e j, o p ro g r a m o w a n iu , k o n s t r u k c ji , te c h n o lo g ii, j a k i w m e to d a c h p r o d u k c ji i e k s p lo a ta c ji k o m p u te ró w . W m in io n y m o k re s ie Z a k ła d y M E R A -E L W R O p r z e s z ły od k o m p u te r ó w p ie r w s z e j g e n e r a c ji — p o p rz e z k o m p u te r y d r u ­ g ie j g e n e r a c ji (n p . O D R A 1204, 1304) — do k o m p u te ró w

trz e c ie j g e n e r a c ji O D R A 1305 i 1325 (o p a r ty c h o u k ła d y s c a ­ lo n e s t a n d a r d o w e j s k a li in te g r a c ji) i ro z p o c z ę ły w bieżąT c y m r o k u s e r y jn ą p r o d u k c ję z m o d e r n iz o w a n e j m a s z y n y J e d n o lite g o S y s te m u o z n a c z o n e j s z y f re m JS -1 0 3 2 (lu b w sk ró c ie R -32), w k tó r e j z a s to s o w a n o u k ła d y sc a lo n e o ś r e d ­ n ie j s k a li in te g r a c ji.

S t r u k t u r a k o m p u te r ó w z m ie n iła się od s z e re g o w y c h s t r u k ­ t u r lo g ic z n y c h do s t r u k t u r ró w n o le g ły c h , od m a s z y n je d n o - p ro g r a m o w y c h do w ie lo p r o g ra m o w y c h , od s y s te m ó w je d n o - m a s z y n o w y c h do w ie lo m a s z y n ó w y c h i w ie lo d o s tę p n y c h . W p r z y g o to w a n iu są ró w n ie ż s y s te m y z w ie lo p o z io m o w ą o rg a n iz a c ją p a m ię c i i z d y n a m ic z n y m p o d z ia łe m p a m ię c i, d z ię k i cz e m u s y s te m y te s ta n ą s ię b a rd z ie j e f e k t y w n e w d z ia ła n iu i e k s p lo a ta c ji.

S z y b k o ść k o m p u te r ó w p r o d u k c ji M E R A -E L W R O w z ro s ła w m in io n y m o k re s ie do p o n a d 6000 ra z y , z aś k o s z t w y k o ­ n a n ia m ilio n a d o d a w a ń z m n ie js z y ł się z 500 zł do 0,0028 zł, czy li o k o ło 170 000 ra z y . Z m ie n ia ła się ró w n ie ż s tr u k tu r a w a rto ś c i ś r e d n ie j k o n f ig u r a c ji k o m p u te r o w e j. P ie r w s z e m a ­ sz y n y c y fro w e s k ła d a ły się g łó w n ie z je d n o s tk i c e n tr a ln e j, k tó r a s ta n o w iła 94% w & rtości z e s ta w u i z p ro s ty c h u r z ą ­ d z e ń z e w n ę tr z n y c h (p rz e w a ż n ie d a le k o p is i u r z ą d z e n ia t a ś ­ m y p a p ie r o w e j). N a to m ia s t z e s ta w y u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y c h

z w ię k sz y ły się w ta k i m s to p n iu , że s ta n o w ią o b e c n ie czę­

s to p o n a d 70°/o w a r to ś c i c a łe j k o n f ig u r a c ji k o m p u te ro w e j, p o m im o o g ro m n e g o w z ro s tu s p r z ę tu s a m e j je d n o s tk i c e n ­ tr a ln e j.

S y ste m y k om p u terow e O DRA 1300

S y s te m k o m p u te ro w y O D R A 1300, k tó r y s k ła d a s ię z j e d ­ n o s te k c e n tr a ln y c h O D R A 1304, 1325 i 1305 o ra z z sz e re g u u rz ą d z e ń z e w n ę tr z n y c h , je s t d z is ia j p o d s ta w o w y m s p r z ę ­ te m , w o p a r c iu o k tó r y r e a liz o w a n y je s t k r a jo w y p ro g r a m in f o r m a ty k i. Do k o ń c a b r. Z a k ła d y M E R A -E L W R O w y p r o ­ d u k u ją o k o ło 330 z e s ta w ó w k o m p u te ro w y c h s y s te m u O D R A 1300. P o p u la r n o ś ć te g o s y s te m u w c ią ż r o ś n ie w ś ró d u ż y t­

k o w n ik ó w , p o m im o , że je g o p o c z ą tk o w e k o n c e p c je a r c h i­

t e k t u r y lo g ic z n e j p o w s ta ły p o n a d 10 la t tem u , w y n ik a o n a n ie ty lk o z d o b ry c h r o z w ią z a ń te c h n ic z n y c h , a le ró w n ie ż (a m o że p rz e d e w s z y s tk im ) z f a k t u , że s y s te m te n m a b a r ­ dzo o b s z e rn e i z w e ry fik o w a n e o p ro g r a m o w a n ie p o d s ta w o ­ w e o ra z o p ro g r a m o w a n ie u ż y tk o w e do n a jr o z m a its z y c h d z ie d z in z a rz ą d z a n ia i p la n o w a n ia , a u to m a ty z a c ji p r a c p r o ­ je k to w y c h , o b lic z e ń n a u k o w o -te c h n ic z n y c h , s te r o w a n ia p r o ­ c e s a m i te c h n o lo g ic z n y m i i in n y c h .

S p r z ę t i ś r o d k i p r o g r a m o w e s y s te m u O D R A 1300, o p ra c o ­ w a n e p rz e z Z a k ła d y M E R A -E L W R O o ra z p rz e z in n e p r z e d ­ s ię b io rs tw a , in s ty t u ty lu b w y ż sz e u c z e ln ie , p o z w a la ją tw o ­ rz y ć w sp o só b e la s ty c z n y i e k o n o m ic z n y ró ż n e k o n f i g u r a ­ c je u ż y tk o w e z a ró w n o do p r z e tw a r z a n ia tr a d y c y jn e g o , tj.

lo k a ln e g o (ry s. 1 ), ja k i do p rz e tw a rz a n ia zd aln e g o (rys. 2).

J ed n o lity S y stem EMC

J e d n o lity S y s te m E le k tro n ic z n y c h M aszy n C y fro w y c h (JS EM C), s k ła d a ją c y się z s z e re g u je d n o s te k c e n tr a ln y c h o z ró ż n ic o w a n e j m o c y o b lic z e n io w e j, le c z o je d n a k o w e j a r ­ c h ite k tu r z e lo g ic z n e j i o w s p ó ln y c h z a s a d a c h d z ia ła n ia , o ra z z b o g a te g o z e s ta w u u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y c h , je s t w y n ik ie m w s p ó łp r a c y n a u k o w o -te c h n ic z n e j i p rz e m y s ło w e j k r a jó w s o c ja lis ty c z n y c h .

P ie r w s z ą p o ls k ą m a s z y n ą J e d n o lite g o S y s te m u je s t m a s z y ­ n a c y fr o w a R -32. M a s z y n a R -3 2 — p o d o b n ie j a k i m a s z y ­ n a R -2 0 , R -3 0 , R -4 0 i R -50, n a le ż y p o d w z g lę d e m f u n k c jo -

n a ln y m do tz w . p ie rw s z e g o p o k o le n ia m a s z y n J e d n o lite g o S y s te m u (R IA D -I). W y żej w y m ie n io n e m a s z y n y m a ją w p e łn i je d n o litą a r c h i te k t u r ę lo g ic z n ą , c h o c ia ż b a z u ją n a ró ż ­ n y c h ro z w ią z a n ia c h k o n s tr u k c y jn y c h i ró ż n y c h te c h n o lo -

P A M IĘ Ć OPERACYJNA

32 K 32 K 32 K 3 2 !<

Sterowanie

K 0 O R D Y V A T 0 R

118

PAMIĘĆ MIKROPR OGRAM ÓW

STEROWANIE CENTRALNE K A N A Ł Y f Z J A K O WE

m te rfe js_

we - w y

rfwpj

MF305 /MF325/

«PDS 325-1

# * PDS 325-2

* * * I C L 2BI2/3

* ICL 2802

* BASF 6133

* CDC B54

> * J S -5 0 5 2 /L R B !

***■ ICL 28 1 3/30 Mb/

CK 304-2/500k /m in /

i---1 c

DW 3 2 5.

r 325

CK 325/100 k /m in /

- o

- Q L 0

P T 3 /J S -S 0 1 S / J S -5 0 1 2

ICL 7160/2

< = ] - c p

—CÜT] L

fCL 7181/4 L egenda CK *• C zytn ik Kart DW -D rukarka Wierszowa CD T-Czutnik-D ziurkarka Taśmy Papierowej J S - J e d n o s tk a

S terująca TM -P a m ię ć Taim y

M agnetycznej PO -P a m ię ć Dyskowa

r a c j i n a s e k u n d ę : p o je m n o ś ć p a m ię c i o p e r a c y jn e j m o ż e się w a lia ć w g r a n i c a c h <yd 128 Klb d o 1024 K b . (ry s. 3. 4 i 5).

W m a s z y n ie R -3 2 w b u d o w a n o , ja k o s ta n d a r d o w e , n a s tę p u ­ ją c e ś r o d k i f u n k c jo n a ln e :

— ś r o d k i w y k o n y w a n ia in s tr u k c ji s ta n d a r d o w y c h (tj. o p e ­ r a c j i a r y t m e ty k i s ta ło p rz e c in k o w e j, lo g ic z n y c h , p r z e s u w a ń , s te r u ją c y c h , o p e r a c ji w e jś c ia — w y jś c ia i in n y c h ), i n s t r u k ­ c ji a r y tm e t y k i d z ie s ię tn e j i a r y t m e ty k i z m ie n n o p rz e c in k o ­ w e j

— sz e s n a śc ie r e j e s tr ó w o g ó ln y c h (a k u m u la to ró w ) i c z te ry z m ie n n o p rz e c in k o w e

— je d e n k a n a ł b a jto w e g o m u ltip le k s o r a

— tr z y k a n a ły s e le k to ro w e -

— ś r o d k i o c h ro n y p a m ię c i o p e r a c y jn e j

— ś r o d k i b e z p o ś re d n ie g o s te r o w a n ia (do p rz e k a z y w a n ia lu b o d b ie r a n ia d a n y c h b e z p o ś re d n io do u r z ą d z e n ia z e w n ę tr z n e ­ go lu b do d ru g ie g o p ro c e s o ra )

— c z a so m ie rz in te r w a ło w y i in n e ś r o d k i.

P r z y o p ra c o w y w a n iu k o n s tr u k c ji m a s z y n y R -3 2 p r z y ję to j a ­ k o g e n e r a ln ą z a s a d ę s to s o w a n ia b a z y e le m e n to w e j o raz ro z w ią z a ń k o n s tr u k c y jn y c h i te c h n o lo g ic z n y c h w y p r z e d z a ją ­ cy c h m o ż liw o śc i ¡p rzem y słu k ra jo w e g o o 2— 3 la ta , d zięki c z e m u w m o m e n c ie ro z p o c z ę c ia p r o d u k c ji s e r y jn e j m a s z y ­ n a t a b ę d z ie te c h n ic z n ie n o w o c z e sn a . D z isia j m o ż n a s t w i e r ­ dzić, że z a s a d a t a o k a z a ła s ię b a rd z o tr a f n a , g d y ż 'w s z y s t­

k ie p r a w ie z e s p o ły p r z y ję te w k o n s tr u k c ji m a s z y n y n R -32, w c h o d z ą d z iś do s e r y jn e j p r o d u k c ji w P R L lu b w in n y c h k r a ja c h s o c ja lis ty c z n y c h .

W k o n s t r u k c ji m a s z y n y p rz y ję to n a s tę p u ją c e ro z w ią z a n ia :

— e le m e n ty s c a lo n e ś r e d n ie j (i s ta n d a r d o w e j) s k a li i n t e g r a ­ c ji

— w ie lo w a rs tw o w e (do 12 w a rs tw ) p ły tk i p a k ie tó w o d u ­ ży m fo r m a c ie

R y s . 1. K o m p u te r O D B A 1305(1325) — k o n f ig u r a c j a k o n w e n c j o n a ln a

g ia c h w y tw a r z a n ia . D z ię k i te m u m o ż n a b y ło ¡przy jąć r ó w ­ n ie ż je d n o lite o p ro g r a m o w a n ie n a p o z io m ie i n s tr u k c j i m a ­ s z y n o w y c h . N a to m ia s t m a s z y n y R -1 0 i R -2 0 A n ie są w p e łn i p ro g r a m o w o z g o d n e z p o z o s ta ły m i m a s z y n a m i. M a ­ s z y n a R -10 z p o w o d u s to s o w a n ia ró ż n y c h in s tr u k c j i n ie le ­ g a ln y c h (u p r z y w ile jo w a n y c h ). P r z y ję c ie z g o d n e j a r c h i t e k t u ­ r y lo g ic z n e j w ię k sz o ś c i je d n o s te k c e n tr a ln y c h i u rz ą d z e ń z e w n ę trz n y h o r a z je d n o lite g o o p r o g r a m o w a n ia , stw o rz y ło p r a k ty c z n e m o ż liw o śc i s k o n c e n tr o w a n ia k a d r y n a u k o w o - - te c h n ic z n e j i p o te n c ja łu p rz e m y s ło w e g o k r a j ó w s o c ja li­

s ty c z n y c h (B u łg a rii, C z e c h o sło w a c ji, N ie m ie c k ie j R e p u b lik i D e m o k ra ty c z n e j, P o ls k i, W ę g ie r i Z w ią z k u R a d z ie c k ie g o , a od p o c z ą tk u 1974 r . ta k ż e K u b y i R u m u n ii) n a d r e a liz a c ją w sp ó ln e g o i a m b itn e g o p r o g r a m u E le k tro n ic z n e j T e c h n ik i O b lic z e n io w e j, tj. P r o g r a m u R IA D , k tó r y p o w in ie n w s p o ­ só b o p ty m a ln y z a s p o k o ić p o tr z e b y w s p ó łp r a c u ją c y c h k r a ­ jó w w z a k re s ie in f o r m a ty k i.

P o ls k a m a s z y n a J e d n o lite g o S y s te m u R -3 2 p o ja w iła się n ie c o p ó ź n ie j o d p o z o s ta ły c h m o d e li s y s te m u R IA D I (z a ­ d e m o n s tr o w a n a z o s ta ła p o r a z p ie r w s z y n a M T P 1974), a le d z ię k i te m u m o ż n a b y ło je j k o n s tr u k c ję o p rz e ć o n a jn o w ­ sze k r a jo w e r o z w ią z a n ia k o n s tr u k c y jn o - te c h n o lo g ic z n e o ra z o e le m e n ty s c a lo n e ś r e d n ie j s k a li in t e g r a c j i ty p u T T L . P r z y ­ j ę t a b a z a te c h n o lo g ic z n a i e le m e n to w a p o z w o liła u z y s k a ć w y s o k ie w s p ó łc z y n n ik i te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n e (n p . s to s u ­ n e k sz y b k o ś c i do k o s z tó w w y tw a r z a n ia ) . D z ię k i w y s o k ie j w y d a jn o ś c i o b lic z e n io w e j, m a s z y n ę R -3 2 m o ż n a z a lic z y ć do k la s y ś r e d n ic h lu b d u ż y c h je d n o s te k c e n tr a ln y c h , z a ­ le ż n ie o d r o z m ia r ó w p o je m n o ś c i p a m ię c i o p e r a c y jn e j o ra z lic z b y k a n a łó w p r z e s y ła n ia in f o r m a c ji. S z y b k o ś ć m a s z y n y w y n o s i około 500 000 d o d a w a ń n a s e k u n d ę , z aś ś r e d n ia sz y b k o ś ć w e d łu g m ie s z a n k i G ib so n I — p o n a d 200 000 o p e -

JC ODRA W 5 /I3 2 5

Ć

MULTIPLEKSER MPX 325

i i i N

lI

■ tg

N

ICL 7071/4

c r U H

TCL 7071/5

I t f

-i T6 3 /5 - b ił/

3ICL 7071/4/7-biU

£i

* >

! ! !

i ii in

§

§

i i i i

i i sj

I

i i

i i tf

t f

t f

i UTO 211 K J / f f f ü f /

DZM ISO/ * /

r^\/+KLAYI./

ICL 7071/5

< ME I ICL 7081/2

PROGRAMOWANY PUNKT

a b o n e n c k i/p a/

UTD 211 I DZM 1 8 0 /* /

1 !*■ KLAW/

CT +D T

1*1

CT /2 0 3 0 /

- Q ^ ) D T / D I 0 2 /

- r - " " ! CK/Daro 1220/

- 4 ^ —J OW/OZM 180/

/ * / - u r z ą d ze n ia tv opracowaniu

R y s . 2. K o m p u t e r O D R A 1305(1325) — k o n f ig u r a c j a t e le p r z e t w a r z a - n i a (w p r z y g o t o w a n iu )

F o t o 1. J e d n o s t k a c e n t r a ln a k o m p u t e r a B -32 w r a z z k o n s o lą E O -7070

— w ie lo w a rs tw o w e p la te r y

— s z y b k a p a m ię ć m ik ro p r o g r a m ó w o d u ż e j p o je m n o ś c i

— p o je m n a f e r r y to w a p a m ię ć o p e r a c y jn a o n o w o c z e sn e j k o n s tr u k c ji (tzw . p la n a r n e j)

— p ła s k ie k a b le do p o łą c z e ń m ię d z y b lo k a m i m a s z y n y

— b e z sz a fo w a , a lu m in io w a k o n s t r u k c ja m e c h a n ic z n a . W w y n ik u r e a liz a c ji p o w y ż sz y c h z a ło ż e ń m a s z y n a R -32 c h a ­ r a k t e r y z u j e się n a s tę p u ją c y m i c e c h a m i:

— w y s o k a łą c z n a w y d a jn o ś ć m a s z y n y

— ła tw o ś ć ro z s z e rz a n ia p o je m n o ś c i p a m ię c i o p e r a c y jn e j (do 1024 K b)

— b a rd z o w y s o k i w s p ó łc z y n n ik w y d a jn o ś c i — k o s z t (np.

p ro c e s o r i k a n a ły z a jm u ją ty lk o 29 p a k ie tó w lo g ic z n y c h 0 w y m ia r a c h 295 X 150 m m )

— w y s o k a n ie z a w o d n o ś ć

— m a łe r o z m ia r y je d n o s tk i c e n tr a ln e j ( ja k n a m a s z y n ę k l a ­ sy ś r e d n ie j)

— b a rd z o m a ły p o b ó r m o cy je d n o s tk i c e n tr a ln e j (z p a m i ę ­ cią o p o je m n o ś c i 256 K b — 3,6 K V A ).

P a m ię ć lo k a ln a m a s z y n y (ry s. 3), tj . p a m ię ć ro b o c z a , z b u ­ d o w a n a je s t n a u k ła d a c h s c a lo n y c h i s k ła d a się z 64 słó w 3 2 -b ito w y c h . P a m ię ć t a z a w ie r a : 16 r e je s tr ó w o g ó ln y c h , 4 r e je s tr y z m ie n n o p rz e c in k o w e i 40 r e j e s tr ó w ro b c z y c h p r o ­ c e so ra i k a n a łó w .

P a m ię ć m ik ro p r o g r a m ó w (P A M ) j e s t p a m ię c ią s t a łą ty p u tr a n s f o r m a to r o w e g o i m a c y k l ró w n y 300 n s. Z a w ie r a o n a 2816 słó w 86-b ito w y c h , w k tó ry c h z a k o d o w an e je s t z a ró w ­ no s te r o w a n ie p r o c e s o ra j a k i k a n a łó w . Z a s to s o w a n ie p a ­ m ię c i m ik ro p r o g r a m ó w o ta k ie j p o je m n o ś c i p o z w o liło n a z n a c z n e u p rs z c z e n ie i z m n ie js z e n ie lo g ik i m a s z y n y , a ta k ż e n a w y p o s a ż e n ie m a s z y n y w p e w n e n o w e , w s to s u n k u do in n y c h m a s z y n J S E M C , w ła s n o ś c i ja k :

— o k re s o w a k o n tr o la p o p r a w n o ś c i d z ia ła n ia m a s z y n y (w łą ­ c z a n a a u to m a ty c z n ie )

— a u to h ia ty c z n e z a p a m ię ta n ie s ta n u m a s z y n y w P A O p rz y w y łą c z e n iu z a s ila n ia i o d tw a r z a n ia te g o s ta n u p o w łą c z e ­ n iu z a s ila n ia

— s p e c ja ln e w b u d o w a n e te s ty te c h n ic z n e p ro c e s o r a i p a ­ m ięci.

P a m ię ć m ik r o p r o g r a m ó w (s ta ła ) z b u d o w a n a je s t w te c h n ic e tr a n s f o r m a t o r o w e j i ro z m ie sz c z o n a n a p ły tk a c h 4 - w a r s tw o - w y c h o w ie lk o ś c i id e n ty c z n e j j a k d la p a k ie tó w lo g ic z n y c h . C ało ść p a m ię c i s ta łe j s k ł a d a się z 16 p a k ie t ó w o te j s a m e j k o n s tr u k c ji, ró ż n ią c y c h s ię m ię d z y s o b ą ty lk o z a w a rto ś c ią in f o r m a c ji „ z a s z y ty c h ” w rd z e n ia c h f e r r y to w y c h . K a ż d y z p a k ie tó w z a w ie r a 352 s ło w a 4 3 -b ito w e . P a m ię ć s t a ła m a ­ sz y n R -32 o d z n a c z a się z n a c z n ą s z y b k o ś c ią d z ia ła n ia ( ja k n a te c h n ik ę tr a n s f o r m a to r o w ą ) : czas d o s tę p u w y n o s i 120 ns, a czas c y k lu 300 ns. D z ię k i z a s to s o w a n iu o sz c z ę d ­ n y c h u k ła d ó w s t e r o w a n ia — je d e n u k ła d w y b ie r a ją c y s t e ­ r u j e c z te re m a s ło w a m i — u z y s k a n o n ie w ie lk ie ro z m ia r y 1 n is k i k o s z t c a łe j p a m ię c i.

P a m ię ć o p e r a c y jn a (P A O ) s k ła d a się z b lo k ó w lo g ic z n y c h o p o je m n o ś c i 128 K b . K a ż d y b lo k 128 K b p a m ię c i o p e r a c y j-

n e j m a z b u d o w a n ą n a u k ła d a c h s c a lo n y c h p a m ię ć k lu c z y o c h ro n y (P A K ) o p o je m n o ś c i 64 b a jtó w . T a k w ię c p o je m ­ n o ść P A K z m ie n ia s ię w s y s te m ie p r o p o r c jo n a ln ie do p o ­ je m n o ś c i P A O . J e d e n c y k l p r a c y P A O (1200 n se k ). o d p o ­ w ia d a 4 c y k lo m p r o c e s o ra (4 X 300 n s e k ), czy li w y k o n a n iu c z te re c h m ik r o in s tr u k c ji. M ik r o p ro g r a m y p r o c e s o ra i k a ­ n a łó w są ta k z a p r o je k to w a n e , że p ro c e s o r w w ię k sz o ś c i p r z y p a d k ó w u r u c h a m ia k o n ta k t z P A O , w ła ś n ie co 4 m i- k r o in s tr u k c je . D z ię k i ta k ie m u z s y n c h r o n iz o w a n iu , p ro c e s ja s t w s tr z y m y w a n y p rz e z P A O w b a rd z o m a ły m s to p n iu , a P A O r z a d k o 3 -b ito w y a d re s u s ta w ia n y n a p rz e łą c z n ik a c h , ty m sa m y m m o ż n a u s ta lić je g o p o ło ż e n ie a d re s o w e w o b ­ sz a rz e p a m ię c i o p e r a c y jn e j. W p r z y p a d k u n ie s p ra w n o ś c i k tó r e g o k o lw ie k z b lo k ó w , m o ż n a s z y b k o z re k o rifig u ro w a ć sy s te m , z m ie n ia ją c a d r e s y b lo k ó w s p r a w n y c h i o d łą c z a ją c n ie s p ra w n e .

K o n s tr u k c ja p a m ię c i o p e r a c y jn e j z o s ta ła o p a r t a n a m a ły c h r d z e n ia c h fe r r y to w y c h (o ś r e d n ic y 0,54 m m ) w tz w . te c h ­ n ic e p la n a r n e j. P o le g a to n a u m ie s z c z a n iu d u ż y c h ilości r d z e n i n a p ły t k a c h d r u k o w a n y c h i m o n to w a n iu u k ła d ó w e le k tro n ic z n y c h w p o b liż u m a tr y c y rd z e n io w e j. Z a le tą te g o s y s te m u j e s t m o ż liw o ść u z y s k a n ia : d u ż e j p o je m n o ś c i p a m i ę ­ ci w n ie w ie lk ic h g a b a r y ta c h , m a łe g o p o z io m u z a k łó c e ń , d u ­ ż y c h sz y b k o ś c i d z ia ła n ia i z n aczn eg o z m n ie js z e n ia p r a c o ­ c h ło n n o ś c i w y k o n a n ia w s to s u n k u do tr a d y c y jn y c h p a m ię c i o p a r ty c h o tz w . b lo k fe r r y to w y .

K a ż d y k o n s tr u k c y jn y m o d u ł p a m ię c i o p e ra c y jn e j s k ła d a się z p ły ty z m a tr y c ą rd z e n io w ą i p ły ty s te r o w a n ia , a p o je m ­ n o ść je g o w y n o s i 16 K b a jtó w (8 K X 18 b itó w ). B lok lo ­ g ic z n y P A O o p o je m n o ś c i 128 K b a j t ó w z a w ie r a 8 m o d u łó w ,

V

PAMIĘĆ OPERACYJNA ¡128 - 1024 K b /

I ł

PAM sterowanie

A ry tm e ty c z n o - Logiczna Jednostka In s tru k c je S tandardow e In s tr u k c je ~ ~

Dziesiętne In stru kcje Znienno - przecinkow e PAL

Rej. ogólne, zmiennoprzec.

CENTRALNA JEDNOSTKA PRZETWARZANIA /PROCESOR/

y-

ł<

Uj U-)

"-5

5Z.

ieer>

Ul ^

C q T h Q L q

L

_X — I in ia

teletączności Dialogowe PA

i _ J

PPA Programowanie PA

-C U

R y s . 3. O g ó ln a s t r u k t u r a k o m p u t e r a JS-1032 (R-32)

3

w je d n y m z d w ó c h tr y b ó w p r a c y : tr y b ie C J P i tr y b ie W E - W Y . W tr y b ie C J P p ro c e s o r w y k o n u je m ik r o p r o g r a m y i n ­ s t r u k c ji, n a to m ia s t w tr y b ie W E -W Y r e a liz o w a n e s ą m i ­ k r o p r o g r a m y o b słu g i k a n a łó w .

P r z e jś c ie z tr y b u W E -W Y o d b y w a się w s p o s ó b w y m u s z o ­ n y , tj. n a ż ą d a n ie k a n a łó w , i m o że n a s t ą p ić w tr a k c ie w y ­ k o n y w a n ia d o w o ln e j in s tr u k c ji. W ta k im p r z y p a d k u m i k r o - p r o g r a m b ie ż ą c e j in s tr u k c j i z o s ta je z a w ie sz o n y , a a d r e s n a s tę p n e j m i k r o in s tr u k c ji p r z e p is u je się do s p e c ja ln e g o r e ­ j e s t r u b u fo ro w e g o i p ro c e s o r p rz e c h o d z i do w y k o n a n ia j e d ­ n eg o z m ik r o p r o g r a m ó w o b s łu g i k a n a łó w . P o s k o ń c z e n iu o p e ra c ji W E -W Y , p ro c e s o r w z n a w ia z a w ie s z o n y m ik r o p r o - g r a m in s tr u k c ji. W tr y b ie W E -W Y o k re ś lo n e części m i k r o ­ in s tr u k c j i d e k o d o w a n e są o d m ie n n ie n iż w tr y b ie C J P . W te n sp o só b u z y s k u je się d o d a tk o w y z b ió r m ik r o o p e r a c ji s ł u ­ ż ą c y c h w y łą c z n ie do s te r o w a n ia p r a c ą k a n a łó w .

S te r o w a n ie c e n tr a ln e r o z w ią z a n e z o sta ło w ta k i sp o só b , a b y c y k l p r a c y p r o c e s o ra i k a n a łó w o g ra n ic z o n y b y ł ty lk o s u ­ m ą p r o p a g a c ji s y g n a łó w in f o r m a c y jn y c h , n a to m ia s t sa m o s te r o w a n ie n ie w n o s i d o d a tk o w y c h o p ó ź n ie ń . U z y s k a n o to d z ię k i z a s to s o w a n iu m .in . d o d a tk o w e g o r e j e s t r u b u fo ro w e g o d la m ik r o i n s tr u k c ji p o b ie r a n y c h z p a m ię c i s ta łe j. W te n sp o só b p ro c e s o r i k a n a ły p r a c u j ą c z c y k le m 300 n s w y k o ­ r z y s tu ją m a k s y m a ln ą sz y b k o ść d z ia ła n ia p a m ię c i s ta łe j.

K a n a ły w e jś c ia — w y jś c ia w s p ó łp r a c u ją z je d n a j s tr o n y z u k ła d a m i p ro c e s o ra i p a m ię c ią m ik r o p r o g r a m ó w , z d r u -

MNAt SEL.

KANAL MPX

Legenda

A{P — Maszyna do pisania DK — D ziurkarka k c r t CT - C zytnik ta śm y DT - Dziurkarka ta im y S E L - Selektory MPX— Multiplekserowy

R y s. i . T y p o w a k o n f ig u r a c j a k o m p u t e r a R-32

F o t o 2. P a k i e t m o d u łu p a m ię c i m ik r o p r o g r a m ó w (z t r a n s f o r m a t o r a ­ m i, m a t r y c ą d io d o w ą i t r a n z y s t o r o w ą )

g ie j s t e r u j ą p r a c ą u r z ą d z e ń z e w n ę trz n y c h . W s ta n d a r d o w e j w e r s j i m a s z y n R -3 2 m o n tu je s ię je d e n k a n a ł m u ltip le k s o - r o w y i tr z y k a n a ły s e le k to ro w e .

S z y b k o ść p r a c y k a n a łu m u ltip le k s o ro w e g o w y n o s i 110 i 250 K b a jtó w n a s e k u n d ę , o d p o w ie d n io d la tr y b u m u l ti­

p le k s e ro w e g o (w k tó r y m je d n o c z e ś n ie o b s łu g u je się w ie le u rz ą d z e ń ) i tr y b u s e le k to ro w e g o (w k tó r y m o b s łu g u je się ty lk o je d n o u rz ą d z e n ie ).

J a k o p a m ię ć ro b o c z ą d la s łó w s te r u ją c y c h k a n a łu m u l ti­

p le k s o ro w e g o w y k o r z y s tu je się n ie d o s tę p n y p ro g ra m o w o o b s z a r P A O r ó w n y 2 lu b 4 K b a jto m , co p o z w a la p r z e c h o ­ w y w a ć s ło w a s t e r u ją c e o d p o w ie d n io 128 lu b 256 p o d k a n a - łó w . O b s z a r te n z n a jd u j e się z a w sz e n a k o ń c u z a in s ta lo w a ­ n e j P A O . T a k ie r o z w ią z a n ie p a m ię c i m u ltip le k s o r a je s t b a r d z o p r o s te i ta n ie w s t o s u n k u do r o z w ią z a ń o p a r ty c h o n ie z a le ż n y b lo k p a m ię c i.

O p e ra c je m u ltip le k s o r a s ą w y k o n y w a n e p rz e z o d p o w ie d n ie m ik r o p r o g r a m y , p rz e c h o w y w a n e w te j s a m e j p a m ię c i s t a ­ łe j, co m ik r o p r o g r a m y p ro c e s o ra . ■

K a n a ły s e le k to ro w e m a ją w b u d o w a n e u k ła d o w e r e j e s tr y s t e r u ją c e o p e r a c ja m i W E -W Y , a ta k ż e k o r z y s ta ją z m ik r o ­ p r o g r a m ó w z a w a r ty c h w p a m ię c i s ta łe j. S z e ro k ie z a s to s o ­ w a n ie s te r o w a n ia m ik r o p ro g r a m o w e g o w k a n a ła c h z m n ie j­

szy ło ic h lo g ik ę u k ła d o w ą , z a c h o w u ją c je d n o c z e ś n ie w y s o ­ k ą p rz e p u s to w o ś ć . S z y b k o ść p r z e s y ła n ia k a n a łu s e le k to r o ­ w e g o w y n o s i 1100 K b a jtó w /s . N a to m ia s t s u m a r y c z n a p r z e -

DZM 180/57

Legenda

PMPK -Telekomunikacyjny Multiplekser AP-Pt -punkt Abonencki PPA -Programowany

P u n k t Abonencki M -Modem ME -M onitory Ekra­

nowe

DZM 160/57

R y s . 5. K o n f ig u r a c j a t o w a n i u )

t e le p r z e t w a r z a n ia k o m p u t e r a R -32 (w p r z y g o

EC-SS19 4 x E C - 5019

KAKAŁ

SEL.

0 © Ö 0

1 p a k ie t s t e r o w a n ia i 3 p a k ie ty a d a p te r a . M o d u ły k o n s t r u k ­ c y jn e P A O z a k o ń c z o n e są łą c z ó w k a m i i m o ż n a je w y m ie ­ n ia ć m ię d z y so b ą , co z n a c z n ie p rz y s p ie s z a w y k r y w a n ie u s z k o d z e ń i n a p r a w y .

P ro c e s o r s to s u je m e c h a n iz m y i sz y n y 4 -b a jto w e . P r a c u j e on

4

Tabela i. Jednostki Centralne JS EMC i ich główne param etry

M odel

Szybkość procesora w oper/s

Pojem ność pam ięci operacyjnej

(w Kb)

Ilość 1 szybkość kanałów (Kb)

u;i7\va szyfr multiplek­

serowego

selektoro­

w ych

11-10 JS-1010 10000 8-t-C4 30 1/200

11-20 JS-1020 9000 04 250 10 2/200

E -20A JS-1021 40000 64 H-250 35 2/250

11-30 JS-1030 55000 128 -r 512 40 3/800

IÍ.-32 JS-1032 200000 128-7-1024 110 3/1100

H-40 JS-1010 320000 2504-1024 110 6/1300

lt-5 0 JS-1050 500000 2504-1024 110 6/1300

U waga 1. Szybkości EMC od li- 2 0 do 11-50 są wzajemnie porównywalne (metodą Gibson I), gdyż stosują identyczne form aty informacji oraz jednakową listę instrukcji użytkowych natom iast H -10 m a odmienna 1 prostą listo rozkazów (właściwą dla minikomputerów).

Uwaga 2. Szybkość kanału multiplekserowego podana została dla pracy w trybie jednoczesnej obsługi wielu urządzeń zewnętrznych.

p u s to w o ś ć w s z y s tk ic h k a n a łó w w y n o s i 2,6 M b a jtó w /s , p o d ­ cz a s g d y te o r e ty c z n ie m a k s y m a ln a p rz e p u s to w o ś ć '— p rz y ro z w ią z a n iu c a łk o w ic ie u k ła d o w y m — m o g ła b y w y n o sić 3,3 M b a jtó w /s . P o d ro ż y ło b y to je d n a k k o s z ty k a n a łó w w sp o s ó b n ie p r o p o rc jo n a ln y do u z y s k a n y c h e fe k tó w .

F o t o 3. M o d u ł p a m ię c i o p e r a c y j n e j (16 K b )

S y ste m k o n troli i d iagn ostyk i

W c e lu p o d n ie s ie n ia n ie z a w o d n o śc i m a s z y n y z a s to s o w a n o — o p ró c z k la s y c z n e j. k o n tr o li n ie p a r z y s to ś c i — s p e c ja ln e u k ł a ­ d y d y n a m ic z n e j k o n tr o li i z a p a m ię ty w a n ie s t a n u m a s z y n y ( e r r a to g r a f ia ) , w k tó r y m z n a jd o w a ła się o n a w m o m e n c ie p o ja w ie n ia s ię b łę d u . P r z y o p ra c o w y w a n iu ro z w ią z a ń -m a­

sz y n y R -32 k ie r o w a n o się d w o m a p o d s ta w o w y m i w y m a g a ­ n ia m i:

— ś r e d n i u ż y te c z n y czas p r a c y — n ie m n ie js z y n iż 95%

— ś r e d n i czas w z n o w ie n ia p r a c y m a s z y n y — n ie d łu ższy n iż 30 m in u t.

W ce lu o sią g n ię c ia p o w y ż sz y c h w y m a g a ń w b u d o w a n o ró ż n e u k ła d y k o n tr o li o ra z u k ła d y d ia g n o s ty c z n e .

F o t o 4. T y ln a c z ę ś ć k a s e t y p r o c e s o r a

P r z y j ę ty s y s te m k o n tr o li o b e jm u je w ie le p u n k ó w p r z e ­ p ły w u in f o rm a c ji, cb u m o ż liw ia c ią g łe s p r a w d z a n ie p o p r a w ­ no ści p r a c y m a s z y n y . W y k ry c ie b łę d u m o ż e sp o w o d o w a ć w y k o n a n ie e r r a to g r a f ii s ta n u m a s z y n y , p r z e r y w a n ie p r o g r a ­ m u i u a k ty w n ie n ie d ia g n o s ty c z n e j części s y s te m u o p e r a c y j­

nego. J e ż e li u s z k o d z e n ie m a 'c h a r a k te r c h w ilo w y , to f a k t w y s tą p ie n ia b łę d u i w y k o n a n ie e r r a to g r a f ii m a s z y n y p o d ­ czas je g o z a is tn ie n ia m o g ą b y ć w y k o r z y s ta n e do tw o rz e n ia s t a t y s t k i u s z k o d z e ń m a s z y n y . N a to m ia s t w p r z y p a d k u u s z k o d z e n ia sta łe g o , w y k o n a n ie sz e re g u p ro g r a m o w y c h p r o ­ c e d u r d ia g n o s ty c z n y c h p o z w a la n a lo k a liz a c j ę ’ u s z k o d z o n e ­ go e le m e n tu .

O p ró cz c ią g łe j k o n tr o li w p ro w a d z o n o ró w n ie ż tz w . o k r e s o ­ w ą k o n tr o lę m a s z y n y p o z w a la ją c ą z o k re ś lo n ą c z ę s to tliw o ś ­ c ią (co 20 m s) sp ra w d z ić d o k ła d n ie a ry to m e tr za po m o cą te s tó w m ik ro p ro g r a m o w y c h . C zęsto ść i cz a s tr w a n i a te g o te s tu są t a k d o b ra n e , a b y n ie z a b ie ra ć w ię c e j n iż 1 % cza­

s u p r a c y m a s z y n y .

W p ro c e s o rz e k o n tr o lo w a n e są w s p o s ó b c ią g ły n a s tę p u ją c e w ę z ły p rz e p ły w u in f o r m a c ji:

— u k ła d y in t e r f e js u P A O - P r o c e s o r w r a z z p a m ię c ią o p e r a ­ c y jn ą

— in f o r m a c ja c z y ta n a ' z P a m ię c i M ik ro p ro g r a m ó w (PA M )

— u k ła d y w y b ie r a n ia m ik r o p r o g r a m ó w k a n a ło w y c h

— u k ła d y in te r f e js u K a n a ł- J e d n o s tk i S te r u ją c e u r z ą d z e ­ n ia m i w e jś c ia — w y jś c ia .

P a m ię ć o p e r a c y jn a m a w b u d o w a n e u k ła d y , u m o ż liw ia ją c e a u to n o m ic z n e s p r a w d z a n ie fiz y c z n e g o b lo k u p a m ię c i, za p o m o c ą s p e c ja ln e g o t e s t e r a i p o u p r z e d n im o d łą c z e n iu lo ­ g ic z n y m i fiz y c z n y m b lo k u od sz y n y P A O -P r o c e s o r. P o z o ­ s ta łe b lo k i m o g ą p r a c o w a ć w s y s te m ie p o d o k o n a n iu r e - k o n f ig u r a c ji p rz y p o m o c y o d p o w ie d n ic h p rz e łą c z n ik ó w . P o ­ za ty m p ro c e s o r m a w P A M z e s p ó ł te s tó w , s p r a w d z a ją c y c h w s z y s tk ie b lo k i P A O d o w o ln ą in f o r m a c ją z a d a n ą z k la w ia ­ tu r y p u lp itu te c h n ic z n e g o , tz w . tr u d n y m s z a b lo n e m p a m ię ­ ci. I s tn ie ją c a s y g n a liz a c ja n a p u lp ic ie te c h n ic z n y m p o z w a la n a d o k ła d n ą lo k a liz a c ję b łę d u .

P o n a d to w p ro c e s o rz e w b u d o w a n o s p e c ja ln e r e j e s tr y z s y g ­ n a liz a c ją , w k tó r y c h n o tu je się p o ja w ie n ie się b łę d ó w w ró ż n y c h u k ła d a c h . W c e lu u c z y n ie n ia s p r z ę to w y c h r o z w ią ­ z a li m a s z y n y b a r d z ie j „ d ia g n o z o w a ln y m i”, w p ro w a d z o n o n ie le g a ln ą i n s tr u k c j ę D IA G N O Z U J , k tó r a p o w o d u je u r u ­ c h o m ie n ie o k re ś lo n e j s p r z ę to w e j p r o c e d u r y d ia g n o s ty c z n e j (n p . z a p a m ię ta n ie s t a n u r e j e s tr ó w p ro c e s o ra , s t a n u k a n a łu , s t a n u p a m ię c i lo k a ln e j, p a m ię c i p o d k a n a łó w , itp .).

ZDZISŁAW DYBIZBAŃSKI

Centralny O środek Projektowo-Konstrukcyjny Maszyn Górniczych KOMAG

G liw ice

Trendy w stosowaniu językó w p ro g ram o w an ia

W a r t y k u le o m ó w io n o p o p u la r n o ś ć w s t o s o w a n iu r ó ż n y c h j ę z y k ó w p r o g r a m o w a n ia n a p o d s t a w ie m a t e r ia łó w z e b r a ­ n y c h w o ś r o d k u o b li c z e n io w y m O U T O K U M P U O Y w F i n ­ la n d ii.

T re ś ć a r t y k u ł u p r a w ie w c a ło śc i o p ie r a s ię n a o p in ia c h a n a ­ lity k ó w i p r o g r a m is tó w O ś ro d k a O b lic z e n io w e g o fiń s k ie g o k o n c e rn u O U T O K U M P U OY o r a z n a z e b ra n y c h p rz e z n ich m a te r ia ła c h . Z te j p rz y c z y n y p o tr z e b n a b ę d z ie n a w s tę p ie k r ó t k a ch o c ia ż b y c h a r a k t e r y s t y k a te g o o ś r o d k a , ty m b a r ­ d z ie j, że p r z e d s ta w io n e w n ie j lic z b y z a in t e r e s u ją — ja k s ą d z ę — p o ls k ic h in f o rm a ty k ó w .

O U T O K U M P U O Y j e s t n a jw ię k s z y m k o n c e rn e m g ó rn ic z y m w F in la n d ii, s k u p ia 20 z a k ła d ó w p r z e m y s ło w y c h i in s ty t u ­ tó w , z a tr u d n ia j ą c łą c z n ie 10 ty s. p ra c o w n ik ó w . O śro d e k o b lic z e n io w y k o n c e r n u w y p o s a ż o n y j e s t w k o m p u t e r IB M - -360/40 z p a m ię c ią o p e r a c y jn ą 192 K b a jtó w , z 12 j e d n o s tk a ­ m i p a m ię c i d y s k o w e j d u ż e j p o je m n o ś c i i 4 je d n o s tk a m i p a m ię c i ta ś m o w e j. N ie z a le ż n ie k a ż d y z a k ła d w y p o sa ż o n y je s t w m in ik o m p u te r lu b te r m in a l. O ś ro d e k is tn ie je od 12 la t, a w y m ie n io n y k o m p u te r e k s p lo a to w a n y j e s t o d 7 la t.

W o k re s ie s ta ż u a u to r a p rz y g o to w y w a n o się do w y m ia n y je d n o s tk i c e n tr a ln e j n a IB M -370/145 o r a z sz e re g u u r z ą d z e ń d o d a tk o w y c h .

P o w ie rz c h n ia u ż y tk o w a p o m ie sz c z e ń o ś r o d k a w y n o s i 2000 m 2, z czego s a la E M C z a jm u je a k tu a l n ie 160 m 2. B e z ­ p o ś r e d n io w o ś ro d k u z a tr u d n io n y c h je s t 26 p ra c o w n ik ó w k o n c e p c y jn y c h , 35 p ra c o w n ik ó w w d z ia le e k s p lo a ta c ji E M C o ra z . 17 p ra c o w n ik ó w a d m in is tr a c y jn y c h i p o m o c n ic z y c h . K o m p u te r p r a c u j e 24 g o d z in y n a d o b ę n ie w y łą c z a ją c so ­ b ó t i n ie d z ie l, a p e łn e je g o o b c ią ż e n ie w y n ik a z e k s p lo a ta ­ cji 4 d o b rz e d z ia ła ją c y c h , d u ż y c h s y s te m ó w :

— „ P r o d u k c ja — P la n o w a n ie i R o z lic z a n ie ” (45% czasu)

— „ G o s p o d a rk a M a te ria ło w o -M a g a z y n o w a ” (20°/o)

— „ K się g o w o ść ” (20% )

— „ K a d r y i P ła c e ” (20% )

P o z o s ta łe 5% p r z y p a d a n a z a s to s o w a n ia in ż y n ie r y jn o - te c h ­ n ic z n e , k tó r e są g łó w n ie re a liz o w a n e - za p o m o c ą d z ie r ż a w io ­

n eg o te r m i n a la . ^

*) A r t y k u ł z o s t a ł n a p is a n y w o p a r c iu o k o n s u l t a c j e o r a z m a t e r ia ły z e b r a n e w o k r e s ie 3 - m ie s ię c z n e g o s ta ż u a u t o r a (I k w a r t a ł 1975 r.) w O śr o d k u O b lic z e n io w y m k o n c e r n u O U T O K U M P U O Y w F i n la n d ii.

M gr in ż . Z D Z IS Ł A W D Y B I Z - B A Ń S K I u k o ń c z y ł s tu d i a n a W y ­ d z ia le G ó r n ic z y m P o l it e c h n ik i Ś lą s k ie j w 1S69 r. P o r o c z n e j p r a c y „ w r u c h u ” w k o p a ln i

„ R o z b a r k ” p r z e s z e d ł d o p r a c y w z a k r e s ie p r o j e k t o w a n ia s y s t e m ó w E P D w b r a n ż y m a s z y n g ó r n i­

c z y c h . w p r a c y z a w o d o w e j 1 n a ­ u k o w e j z a j m u j e s i ę g łó w n ie u - o g ó ln i o n y m i s y s t e m a m i p r z e t w a ­ r z a n ia d a n y c h . O b e c n ie p r a c u j e w C e n t r a ln y m O ś r o d k u P r o j e k ­ t o w o - K o n s t r u k c y j n y m M a sz y n G ó r n ic z y c h „ K O M A G " w G liw i­

c a c h n a s t a n o w is k u z a s t ę p c y k i e ­ r o w n ik a B r a n ż o w e g o O śro d k a M a s z y n M a te m a t y c z n y c h , w s p ó ł ­ p r a c u j e z I n s t y t u t e m O r g a n iz a c ji i E k o n o m ik i G ó r n ic tw a W y d z ia łu G ó r n ic z e g o P o l i t e c h n i k i Ś lą s k ie j .

G łó w n y m te m a te m s ta ż u w O ś ro d k u O b lic z e n io w y m O U T O ­ K U M P U O Y b y ły z a g a d n ie n ia z w ią z a n e z b u d o w ą p r o g r a ­ m ó w u o g ó ln io n y c h , a t r e n d y w s to s o w a n iu ję z y k ó w p r o g r a ­ m o w a n ia ro z p o z n a łe m „ p o n a d p la n o w o ” s ą d z ą c , że d o ś w ia d ­ c z e n ia i o p in ie f iń s k ie są te g o w a r te .

O ś ro d e k o b lic z e n io w y w O U T O K U M P U O Y p o s ia d a ł w l u ­ ty m 1975 r o k u ok. 3000 w ła s n y c h m o d u łó w p ro g r a m ó w , z k tó r y c h 64% n a p is a n o w A S S E M B L E R Z E , 20% w P L /1 , a 16% w F O R T R A N IE .

J e s t c h a r a k te r y s ty c z n e , że z a ró w n o w ty m p rz e d s ię b io rs tw ie j a k i w in n y c h p r z e d s ię b io r s tw a c h f iń s k ic h e w id e n c jo n u je s ię m o d u ły p ro g r a m ó w , n ie zaś k o m p le tn e p r o g r a m y . W y ­ n ik a to z ro z s ą d n y c h d e c y z ji k ie r o w n i c tw o ś r o d k ó w z o b o ­ w ią z u ją c y c h p r o g r a m is tó w do p r o g r a m o w a n ia w y łą c z n ie w sp o só b m o d u ło w y . D o s to s o w a n ia te g o sp o s o b u z a c h ę c a ją z re s z tą m o ż liw o śc i s y s te m ó w o p e r a c y jn y c h IB M i b ib lio te k a m o d u łó w firm o w y c h . I ta k n p . o p is s t r u k t u r y z b io r u o ra z s t r u k t u r y z a p is u (r e k o rd u ) n ie je s t u m ie s z c z o n y w p r o g r a ­ m ie , p isze się n a to m ia s t ro z k a z p r z y w o łu ją c y o ra z n a z w y o p isó w s t r u k t u r w b ib lio te c e . J e s t to o c zy w iście d u ż a o szczęd n o ść w p ra c o c h ło n n o ś c i p r o g r a m o w a n ia , a co w a ż ­ n ie jsz e z n a c z n ie u ła tw i a w p ro w a d z a n ie z m ia n z a ró w n o w p ro g r a m a c h j a k i w s t r u k tu r z e r e k o r d u lu b z b io ru . D o ­ k u m e n t a c ja m o d u łó w p r o g r a m ó w j e s t s p o r z ą d z a n a b a rd z o

d o k ła d n ie i s t a r a n n ie e w id e n c jo n o w a n a .

W tr a k c ie lic z n y c h ro z m ó w , ja k ie p rz e p r o w a d z iłe m z a n a ­ lity k a m i i p r o g r a m is ta m i, s t a r a łe m się w y s o n d o w a ć ic h o p in ię n a te m a t p o sz c z e g ó ln y c h ję z y k ó w p ro g r a m o w a n ia . W O U T O K U M P U O Y C O B O L n ie je s t u ż y w a n y i n ie p r z e ­ w id u je się je g o w p ro w a d z e n ia . T a m te js i a n a lity c y i p r o ­ g ra m iś c i n ie tw ie r d z ą b y n a jm n ie j że C O B O L j e s t ję z y ­ k ie m zły m , je d n a k w ic h p r z y p a d k u , w p r z y p a d k u p r z e d s ię ­ b io r s tw a p rz e m y s ło w e g o je s t on z n a c z n e m n ie j u ż y te c z n y m a n iż e li P L /1 . T w ie rd z ą , że C O B O L j e s t ję z y k ie m z b y t s f o r ­ m a liz o w a n y m , że f o r m u ło w a n ie z a d a ń j e s t z b y t ro z w le k łe , że d o s tę p do je d n e g o b it u je s t b a rd z o u tr u d n io n y o ra z , że n ie je s t m o ż liw e je g o u ż y c ie do n a p is a n ia p r o g r a m ó w u o g ó l­

n io n y c h z d o ln y c h in te r p r e to w a ć s p e c y f ik o w a n e p a r a m e tr y np. w p o s ta c i m a te m a ty c z n e g o z a p is u f u n k c ji a r y tm e ty c z ­ n e j. M o żliw o ści te d a je n a to m ia s t P L /1 , k tó r y m a je s z ­ cze ta k ie z a le ty ja k : ła tw o ś ć s p o r z ą d z a n ia d o k u m e n ta c ji i f a k t, że w y s ta r c z a ty lk o c z ę śc io w a z n a jo m o ś ć ję z y k a w p r z y p a d k u p r o g r a m o w a n ia d la p ro b le m ó w w o k re ś lo n y m z a k re s ie . W ie lo ra k ie m o ż liw o śc i f u n k c jo n a ln e ję z y k a P L /1 n a le ż y j a k s ą d z ę — u z n a ć za sz c z e g ó ln ie w a ż n e w o b ec ry s u ją c y c h s ię te n d e n c ji o p r a c o w y w a n ia p r o g r a m ó w u o g ó l­

n io n y c h z d o ln y c h do r e a liz a c ji ró ż n o r o d n y c h , n ie m o ż liw y c h do u p rz e d n ie g o p rz e w id z e n ia p o tr z e b u ż y tk o w n ik ó w .

W O U T O K U M P U O Y z a d e c y d o w a n o ju ż , że w s z y s tk ie n o ­ w e p ro g r a m y z a ró w n o d la s y s te m ó w E P D j a k i d la o b li­

czeń in ż y n ie r y jn y c h b ę d ą p is a n e w P L /1 . N ie w y k lu c z a to o c zy w iście m o ż liw o śc i u ż y c ia F O R T R A N U czy A S S E M B L E - R A p rz e z z n a ją c y c h t e ję z y k i in ż y n ie ró w s p o z a o ś ro d k a .

A b y je d n a k n ie b u d o w a ć o p in ii o te n d e n c ja c h w z a k re s ie s to s o w a n ia ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia n a b a z ie d o św ia d c z e ń je d n e g o o ś r o d k a o b lic z e n io w e g o , s ię g n ijm y do s p e c ja ln y c h fiń s k ic h o p ra c o w a ń n a te n te m a t.

J e d n o z n ic h [1] zo sta ło o p u b lik o w a n e w 1973 r. w H e ls in ­ k a c h p rz e z k o m ite t rz ą d o w y p o w o ła n y do p rz e a n a liz o w a n ia is tn ie ją c e j s y tu a c ji w z a k re s ie z a s to s o w a ń k o m p u te r ó w w

6