i - O 8 S O / 3
N -ro 5 (397) 4 paĝa
Oc *ĵ.
492*
8 -a Jaro (fo n d lta en 1920) 4 fe b ru a ro 1927
Sem ajna n a ŭ tra ia o rg a n o d e la E s p e ra n to -m o v a d o . — Senpaga m onata a ld o n o : V a rd a Stelo.
P rotektanfaro
D r o L c o n o Z i m e n h o f , Wi w i w i
W. M. P a g e , edvokalo, BdtnDurgh O r i i i l A r c h d e e c o n , Perle Joea O l l l N o r l e , koraerctelo, Ber-
ceione
H. Flsch e r - O e Ia c , grandlndustrltaio, Bucnreetl
T r a n s S c h o o ls , Antwerpen P a ŭ l o v. M e d e r a f , b a n k-kal lab rlk-
dlrekloro, Kaunas.
Admlnlstraclo:
H o rre m b ci K fiin . Germanlando.
ĉ c fre d ak to ro : T c o Jung
Bedalrclai kunlaboranfnf en la tuta mondo.
La redakclo ne resenda? manuskrlptoin.
Prezo de Abono:
i a r a b o n o : egalvaioro de 15 sv. Ik.
D u o n ja r a a b o n o 7.50 sv. fk.
Unu n-ro0.40sv.fk., 10 n-roi 3 sv. fk.
Specimena numero scnpa^e.
Petu nian Tarifon kun speclalai prezoi en diversai valuto )!
Prezo de Reklam o:
po unucrnllraelrs kolonero euslvaloro de I — sv. Ik. (sntsilpsge 1.50 sv. Ik.) A n o n c e lo lp o enpreaokal komanclla
10 vorloi sgalvaloro de 0.60 sv. fk.
PoSlĉeka konto : KHIn 751 02, Heroldo de Bsperanlo.
AgenleJoJ e n A n lw e rp e n , A th e ra i, B arce lona , Bucurestl, B udapest, Bydgosxcz, N e ls ln k l, N r .K r ŭ lo v t, L e n ln g ra d , L iv e rp o o l, Llsboa, M o n te v id e o , P arls, R lga, R lo d e J., St. O allen, S. Frandsco, Sofla, Stockholm , T a llln n , W erszaw a , Z a g re b , Zeist.
8-a Brazila Kongreso ile Esperanio
zv __
en Vicloria, Siaio Espiriio Santo, sub la honora prezido de D-ro Floreniino Avidos, Prezidanio de la Siaio.
La 8-a Brazila Kongreso de Esperanto, okaz- inta en Victoria, ĉefurbo de Stato Espirito Santo, en la lastal tagol de novembro, havis brilegan suk- ceson, precipe pro la morala ka) materiala hzlpo) al ĝi donitaj de la Federala kaj Stata Registarol.
La Ministerio de Publikaj Laboroj permesis la senpagan telegrafadon pri la kongreso, kal la Ministerio de Interno pagis la vojaĝelspezojn de la kongresanoj. La prezidanto de Stato Espirito Santo, D -ro Florentino Avidos, akceptis la titolon de honora prezidanto kaj akceptlgis, kiel ŝtatajn gastojn, ĉiujn kongresanojn. Safnas, ke neniu alia kongreso de Esperanto ricevis tiel grandajn favorojn de la registaro.
Sendis reprezentantojn la M inistroj de Interno, de Ekstero kaj de Publikaj Laboroi, la prezidantoj de Statoj Esplrito Santo, Minas Geraes, Pernam- buco, Alagoas kai S. Catharina
Ka) ta Ceiuroesrro de k io de Janeiro.
A liĝis al ĝi la Magistratoj de Victoria, Pau Gigante, S.Leopoldina kaj S. Thereza, kaj la jenaj asocioj kaj in stitutoj: Socfeto de Geografio de Rio de Janeiro, Fakultato de Filozofio, Komercai Asocioj de Rio de Janeiro kaj de Victoria, Federacio de la Brazilaj Komercaj
Asocioj, Klubo de Inĝenieroj, Asocio de Komercoficistoj en Rio de Janeiro, Brazila Katolika Unuiĝo, Federacio de la Katolikaj Skoltoj, Nacia Societo de Terkulturo, Fe- deracio de la Braziiaj Skoltoj, Historia kai Geografia Instilufo de Ceara ka) Kolegio Pedro Palacios, de Cachoeiro de Itapemerim. An- kaŭ aliĝis Brazila Ligo Esper- antista ka) la jenal grupoj esper- a n tista j: Brazila Klubo wEsper- anto“ , Virina Klubo, Nova Sam- ideanaro, Esperantista Rondeto
„Verda Steio“ , Esperanto Societo
de Bahia, Verda Stelaro kaj Populara Asocio Esperantista.
La 29-an de*novembro, je la 9-a, okazis me30 farita de Lia Episkopa Moŝto, D. Benedicto de Souza, kiu ankaŭ beiege predikis por Esperanto kaj alvokis al ĝi la gracojn de la Sankta Spirito.
Kantis, en Esperanto, la preĝon BSaluton, Maria“ , s-ino H. Penna.
ĉeestis la meson, krom la kongresanol, la reprezentantoi de la M inistroj ka) de Stata) Pre- zidantoj, la ĉefurbestro de Victoria, la Prezidanto ka) superai oficistoj de la Supera Tribunalo, la Prezidanlo kal diversai membrol de la Kongreso de Geografio, samtempe tie okazanta, kaj multaj sinjorinoj kaj fraŭlinoj.
Je la 11-a okazis prepara kunsido, dum kiu oni elektis la ienan kongresan estraron : Prez. Prof.
D-ro Everardo Backheuser; vicprezidanto), supera juĝisto D-ro Jose A. Boiteux, D ro Arthur L. de Araujo Primo ka) s-ro Guilherme Azambula Neves ; ĝenerala sekretario, Prof. D-ro Luiz Porto Car- reiro N e to ; sekretario), f-ino Yrany Baggi de Araujo, f-inO Antoninha Barum, s-ro) JoaoVianna kaj Berger Bertalan.
Je la 13-a, en la luksa. salono de la ŝtata Parlamento, okazis la solena i jaŭgura kunsido.
ĉ in malfermis D-ro Carlos Xavier, supera iuĝisto kaj prezidanto de la Organiza Komitato, kiu diris kelkain vortojn pri la antaŭa) kongresoi okazintaj en Brazilo kai transdonis la prezidaitecon al D ro E. Backheuser. Tiu ĉi dankis sian elekton
kaj enoficigis la ceterajn estraranoln. ĉ e la prezida tablo ankaŭ sidis la reprezentanto de D-ro Florentino Avidos, la Episkopol de Stato) E.
Santo ka) de Goyaz, kai generalo Rondon, pre- zidanto de la Kongreso de Geogr<ifio. Post la legado de la protokolo D-ro Porto Carreiro Neto, ĝenerala sekretario, legis dlversajn telegramoin ka) leteroin.
Estas akceptita per aplaŭdol la legado de telegramo de D-ro Antonio Carlos, prezidanto de Stato Minas Geraes kaj bonfarinto de Esper- anto en Brazilo, kiu sendis sialn plei bona)n dezirojn pri brila sukceso de la kongreso.
Poste paroiadis la jenai d e le g ito l: D-ro A.
Couto Fernandes, D-ro Carlos Domingues, D-ro Jose Boiteux, f-ino Antoninha Barum, s-ro Jose Michulowich (ruso), s-ro Berger Bertalan (hungaro),
____ - <*'■ -• ■ -
Victoria, E sp irito Santo, B razilo.
s-ro Guilherme Azambuia Neves, f-ino Yrany Baggi de Arauio, f ino Romancina Caimon, inĝ.
Antonio Carlos de Arruda Beltrao, s-ro Casto- rino Gomes de Carvalho ka) Joao Vianna.
La ĝeneraia sekretario legis entuziasman saluton de generalo Moreira Guimaraes, prezid- anto de la Societo de Geografio de Rio de Janeiro, kiu pro iustai motivoi ne povis ĉeesti la du kongresoin.
Faris bonan impreson la saluto farita de D-ro C yrillo Tovar, akuzisto, kiu eklernis Esperanton antaŭ kelkaj tagoj, post la parolado farita de D-ro E. Backheuser ĉe la Komerca Asocio.
Dekjara knabeto, filo de rusa esperantisto, s-ro Jose Michulowich, diris kelkain vortojn en Esperanto.
Poste estas fermita la kunsido meze de varmaj aplaŭdo) de la ĉeestantaro.
Vespere la prezidanto de la Stato 'oferdonis al la membroi de la Kongreso de Geografio festenon, al kiuj estis ankaŭ invitita) tiui de la Kongreso de Esperanto. Kelkaj esperantistoi ĝin partoprenis ka| havis okazon interparoladi kun la Stata Prezidanto pri la facileco de la grama- tlko de Esperanto kal ties lastai progreso).
En la labora kunsido estas aprobita per aplaŭdo la propono de D-ro Raphael Mayrink, de- legito de la M inisterio de Ekstero, pri la esper- antigo de la ĉefal brazilal sciencal kai llteraturai verkoj. Li proponis, ke oni klopodu ĉe la Brazila
Registaro por ke estu permesata la senpaga eldonado de tiui tradukol en la Oficiala Preseio.
Estas ankaŭ aprobita) la ienaf proponol kal deziresprim oj: ke Brazila Klubo .Esperanto"
klopodu ĉe la nuna ĉefurbestro, D-ro Antonio Prado Junior, por la restarigo de kursol de Esperanto en la publikal ierneioj, kiul ne povis funkcii dum la lastat ja ro j; ke en la programoln de la brazila) komercal lernejoj estu enmetata la deviga instruado de Esperanto, kiel Jam faris la Asocio de Komercoficistol de Rio de Janeiro ka) Komerca Akademio de Stato M aranhao; ke ĉiu|
vera) braztla) esperantistoj aliĝu al U E A ; ke la brazilai sciencistol interesiĝu por Esperanto, tra- dukigante en tiun lingvon sialn verkojn aŭ illn verkante esperante; ke la skoltal organizaĵo) facillgu al sia) ano| la lemadon de Esperanto kaj la esperantistaj asocioi helpn In skoltan movadon. La kongreso transdonis al B L. E. la taskon elekti la ple| konvenan daton ka) lokon por la realigo de la Nacla Brazila Kongreso.
Prof. Luiz Porto Carreiro Neto prezentis al la kongreso la origina- lojn de sia) esperantai tradukol de du fama| brazilai romano), nom e; ,V iuvinha“ , de Josĉ de Alencar, kaf wBugrlnha“ , de la akademiano D-ro Afranlo Peixoto.
Tial, laŭ la regularo de B. L. E., estas al li donita la diplomo de .profesoro aprobita“ .
D-ro E. Backheuser kai A.
Couto Fernandes, lingvakomitat- anoj, proponfs ke la kongreso esprimu ia deziron, ke la ealraro de la Lingva Komitato enmetu ia nomoln de D-roj Carlos Domin- gues kai Luiz Porlo Carreiro Nelo en la lislon por elektado de est- ontai membro) de tiu komitato.
La kongreso decidis aklami honora vicprezidanto de B. L. E. D-ron Venancio da Silva kai ĝial bonfarinlal anoj ia Societon de Geografio de Rio de Janeiro kal D-ron Joao B.
de Mello de Souza, direkforo de la kabineio de 1’ M inistro de Interno.
Estas laŭdital ia Organiza Komitato kal la Kongresa Estraro. Eatas ankaŭ aprobilaj dankai deziresprimoj al la Magistratoj, komerca), scienca), skoltai ka| religiaj asocioi kai Institutoj de In- struado, kiuj aliĝis al la kongreso, kai kondo- lencojn pro la morto de s-ino Klara Zamenhof ka| de diversaj brazilai esperantistoj ka| amikof de Esperanto.
D-ro A. Couto Fernandes, prezidanto de B. L. E., legis sian raporton pri la laboro) efektiv- igitai dum la tri lasta) iarduonol kai la bilancon de la kasisto, s-ro E. Felix Tribouillet. kiuj estis laŭdataj.
Poste oni elektis la lenan novan estraron de B. L. E . : Prez. D-ro A. Couto Fernandes; vic- prez. D-ro Carlos Domingues ; ĝen. sekr., D-ro Luiz Porto Carreiro Neto ; unua sekr. s-ro O dillo Pinto; dua sekr. f-ino Yrany Baggi de Araujo kai kas. s-ro E Felix Tribouillet.
La solena ferma kunsido okazis ankaŭ en la Palaco de la Parlamento, kun la Ĉeesto, Ĉe la prezida tablo, de la du nomitaj Episkopoj.
Estas aprobitai dankaj deziresprlmoj al la Prezldantoi de Stato) E. Santo, Mlnas Geraes, Pernambuco, Aiagoas kaf S Catharina, al la Ministro) de Interno, Publika) Laboroi kai Ekstero,
Numero 5 Neroldo de Esperanto 4 februaro 1927
al D ro Affonso Penna, eksministro de Interno, al la ĉefurbestro de Rio de Janeiro, la Episkopo de E. Santo kaj senatano Manoel Monjardim.
; La kongreso ankaŭ dankis la brazilan gazet- aron kaj speciale tiun de Victorla kaj Amerikan Agentejon.
S-ro Guilherme Azambuja Neves, prez. de la Federacio de Brazilaj Skoltoj, faris interesan paroladon pri .S ko llism o kaj Esperanto*.
D-ro E. Backheuser dankis ĉiujn ĉeestantoln pro ilia ĉeesto al la kongresaj kunsidoj kaj fermis la kongreson.
Poste aro da kongresanoj vizitis D-ron Floren- tino Avidos en la Palaco kaj lin invitis por inaŭguri la ekspozicion de la konata esperantista pentristo, s-ro Levino Fanzeres. La 1-an de decembro, je la 13-a, en la Palaco de la Eks- pczicio, okazis tiu ceremonio. Tiam D-ro Back- heuser, en la nomo de ĉiuj kongresano), donacis al la ŝtata Prezidanto unu el la plej belaj pentraĵoj tie ekspoziciitaj. D-ro Florentino Avidos, tre kortuŝita, dankis la memoraĵon de la esperantistoj kaj deziris, ke Esperanto ĉiam kaj ĉiam progresu ĝis sia flna venko.
S-ro Levino Fanzeres donacis al B L. E. bele penlritan portreton de D-ro L. L. Zamenhof.
Nokte okazis en la Normala Lernejo interesa festo dediĉita al la fam ilio de la anoj de 1’ Kon- gresoj de Esperanto kaj de Geograflo. Diris kelkajn vortojn pri la festo la Sekretario de la Publikaj Instruado, kaj D-ro E. Beckheuser faris peroladon titolitan „De la konfuzo al la klareco“ , kiu estas varme aplaŭdita.
F-ino Elsa Vellozo deklamis belan poemon titolitan .Laŭdo al la nova verbo“ , speciale verkitan de la konata"* poeto M urillo Araujo, delonge tre simpatia al Esperanto.
La kongresanoj, per aŭtomobiloj kaj ŝipeto metitaj je ilia dispono de la Slata registaro, faris belegajn promenadojn kaj havis okazon konstati la progresojn lastatempe atingitajn de la ĉefurbo de Espirito Santo.
Tra la mendo.
— M arx sukcesis form i lenan germanan Ka- bineton : Kanceliero, M a rx ; Interno, Dr. v. Kendeli;
Ekstero, D-roStresemann; Ekonom io.D-roCurtius;
Financo, D-ro Kohler; M ilito, D-ro Gessler; La- boro, D -ro Braun; Justeco, Hergt.
— En Kobaiasi proksime de Niacaki (Japanujo), brulo ru inigis 600 domojn. Homoj ne pereis.
— Ventego en Skotlando kaŭzas la morton de 16 p. La vunditojn oni taksas je kelkaj centoj.
— Proksime de Kiel (Germanujo) puŝiĝis brita vaporŝipo kun germana skuno ,Helene“ , kio kaŭzis la subakviĝon de la germana ŝipo. La kapitano dronis.
— Grandaj inundoj suferigis la ŝtaton Arkansas (Usono). 10 personoj dronis. La domaĝo ankoraŭ ne estas taksebla.
— 15. 1. la nombro de la senlaboruloj en Germanujo subvenciataj de la ŝlato estas 2070000.
— Laŭ statistiko komence de tiu Ĉi jaro Praha (ĉefurbo de la ĉeĥoslovakio) havas 757 000 loĝ- antojn.
La Paska Konferenco en Praha.
K. R. kaj Komitato de U E A estas oficiale kun- vokataj je komuna kunsido kun I. C K. sabaton, 16 aprilo, je la 9 h matene, en P rah a. ĉ iu j naciaj societoj bonvolu nepre sendi reprezent- anton al tiu g rava kunveno kaj averti I. C K.
per letero al Genĉve. Detaloj en aparta cirkulero rekta.
e
Programo de la Paceduka Konferenco
oficiale kunvokita de 1’ Internacia Oficejo de Edukado.
Sabato, 16 aprilo: Proklamo de 1’ paco per la ĉeĥoslovaka Ruĝa Kruco en Parlamentejo.
Lundo, 18 aprilo matene: Malfermo. E>ekto de 1’ estraro.
( P s i k o l o g i o ) La paceduka problem o sur
!a psiko lo g ia kampo, Prof. D-ro Pierre Bovet, Geneve.
Scienca Studo p r i sentoj k a j antaŭjuĝoj de T in fa n o j D A Prescott, Harvard.
Enketo p r i ia sentoj de T in fa n o j Rudolf Fridrich, p ro f, gimnazio, Brno.
Paceduko per le rn o lib ro j p r i natura sci- enco. D-ro Kamaryt, prof., gimnazio Bratislava.
Lundo posttagmeze:
( I n s t r u a d o ) L e rn o lib ro jp ri His/orio(enketo de la Carnegia Fondaĵo)
Instruo p r i L ig o de Nacioj. L. Kronenberg, prof.. gimnazio, Warszawa, Pollando
K o nstruaj klopodoj. Prof. Casimir, Hago.
Lundo vespere: Publika kunveno.
Mardo, 19 aprilo, matene:
(E d u k a d o) Edukaj rim edoj: k rn e ja aŭtono- mio, memregado de T infanoj, arbitracio in te r k a j per i/i, respekto de gentaj k a j re /ig ia j m a lp lim u lto j Spertoj faritaj en Kimrujo. (Rer. G. Davies )
Interlerneja korespondado (spertoj de la ĉeĥoslovaka Ruĝa Kruco)
a) p e r frem daj lingvoj, s-ro Bauer, b) per Esperanto, s-ro| Neuzil kai Haan.
Internaciaj infankam poj k a j interŝanĝoj.
Mardo posttagmeze: Komisionaj kunsidoj pri rezoluciol.
Mardo vespere: Publika Ferma Kunsido.
Alvoko al ĉluj eduklstoj kaj patrinoj.
La oflciala kunvoka cirkulero de la Inlernacia Ollcejo de Edukado vekis intereson en ĉiuj pedagogiaj rondoj de la mondo. El Llsono. Angiujo, Nederlando venis multai informpetoj de gravaj societoj kaj anonciĝis eminentaj partoprenoj Ĉefe cksier.la .etterpntista rondo. Ĝis nun ni ricevis ankoraŭ ne sufiĉe aa respondoj el esperantistaj' Ni urĝe alvokas Ĉiujn niajn grupojn priparoli la aferon kaj interesi inslruisloin kaj ankau penflemajn gepatrojn avert- ante nin pri eblaj partoprenoj. Patrinoj ne devus forgesi kiom terura estas milito, ĉ u vi detiras. ke oni eduku viajn infanojn ai ceio p ii homa o/ rtc ip ro k a buĉado?
Ĉu v i deziras, ke /a lingvo de Zamenhof servu a/ utiia konsiiiĝado p r i tio ? 5e jes, aliĝu tuj, venu al Praha, aŭ monhelpu la vojaĝon de alial La okazo estas grava.
Ne lasu ĝin preterpasil
Tutmonda Asodo de GeinstruistroJ Espetantlstaj.
La estraro de TAGE kunvokas ĝeneralan kunvenon al Praha, okazantan samtempe kun la konferenco.
Esperanta letero el Hungaruio.
Du eksterordinaraj ĝeneralkunvenoj de Hungar- landa Esperanto Societo okazis en Budapest dum decembro kaj januaro. Oni decidis, ke Verda Stelo (eldonata de Heroldo) estu sendota al ĉiuj membroj, ĉar pro ŝuldoj de Literatura Mondo oni ne povas eldoni Hungaran Esperant- iston. — Oni elektis kiel protektantojn grafon Julio de Z chy, ĉefepiskopon de Kalocsa, kaj D ron Georg Lukacs, eksministron, prezidanton de la Porpaca kaj Paneŭropa Societoj en Hungarlando.
Pastro Che faris longan paroladon.
Oni prilraktas kun la fremduloficejo, ke la urbo Budapest oficiale invitu mondkongreson al Budapest. En 1928 okazos en Budapest inter- naciaj banejaj kaj lurismaj ekspozicio kaj kon- greso, kie esperantistoj devos partopreni en aranĝoi kaj kunsidoj.
Ĉe Zamenhof-vesperoj de la unua grupo de HES kaj de la Laborista Societo faris grandajn paroladojn s-ano Andreo Che, kiu komisiite de la C K. laboris multege kaj sukcese en Budapest vizitante oficialajn rondojn kaj farante paroladojn en Budaa Klubo, en Feminista Societo kaj en Hejmo de ĵurnalistoj. Dum la laborista Zainen- hofvespero oni prelegis novelon de verkisto kaj profesoro Marton Keleti, kiu poste raem parolis nacilingve kaj laŭdis la klopodojn de Esperanto, konfesanie ĝian utilan uzeblecon por literaturo Pri tiu temo per lia helpo aperis longa artikolo en ĵurnalo „M agyar H irlap“ .
ĉ e minisfra konsilanto de instruado parolante pri subteno de esperanta literaturo, fama verkisto Karimhy entuziasme parolis por Esperanto, eĉ mem lautlegis en Esperanto.
ERA grupo ree kunvenas kun s-ano Baghy ĉiumarde en Muzea ĉambro, EatvOs-u. 3. Estis sukcesa intima tevespero.
Hotelo kaj banejo Csaszarfiirdĉ metis en la ĉambrojn novajn presajojn: sciindaĵoj en tri lin g v o j: hungara, germana kaj Esperanto. Hotelo Continental eldonis broŝuron kelklingvan, unu lingvo estas Esperanto. Hotelo Royal, la plej granda en la lando, aliĝis, kiel entrepreno, al UEA.
La foiro de Budapest eldonis in vitilojn kelkajn dekmilojn, afiŝojn kaj afiŝetojn en Esperanto.
Interesuloi skribu al la foiro (Budapesti Nemzet- kozi Va«ar, Budapest, Szemere utca 6) en Esper- anto. Vi servas al la afero, se vi anoncas en viaj naciaj revuoj kaj ĵurnaioj, ke la budapesta foiro, okazonta de 30 aprilo ĝis 9 majo, uzas Esperanton. Sendu la gazetnumerojn al la foiro, sekretario Balogh. -
Okaze de la Radio-ekspozicio en Budapest eksterlandaj stacioj laŭ klopodoj de samideanoj, precipe sekretarioi de IRA, salutis la hungaran radiomovadon el Wien, Geneve, Breslau, Kopen- hago, Madrid. La elokventan paroladon de pastro Mojado el Madrid la Budapesta stacio hungar- lingve dufoje publikigis al la hungara radio-publiko kaj oflciale dankis per radio al la radio stacio de Madrid Pri tio en Esperanto kaj hungara lingvo enhavis artikoletojn la hungara radio-revuo:
Magyor Radid Ujsag. Tiu — sola en la mondo
— en ĉiu numero publikigas la ĉefajn novaĵojn
Jozef kaj la edzino de Potifar
aŭ: idoj de Merknro kaj Eroso
Romano originale verkila en Esperanto de H. J Buithuia, L K
Rekomendita de Esperantista Literatura Asocio
— Nur unu fojon semajne mi povos vin viziti, sed mi venos ĉiufole.
— Jes, bone. Revenu ĉiufoje, kiam vi povos.
Kiel fartas via alia amiko, Jempsar? — Jozef mallevis la palpebrojn, kiam li demandis tion.
— Li fartas sufiĉe b on e; sed liaj okuloj pli kaj pli malfortiĝas.
Ankaŭ Jempsar mallevis la palpebrojn. Ĝajnis, ke unu ne kuraĝas rigardi la alian. Kvazaŭ tiu alia amiko sublte sin lokis inter ili. Sekvis mal- longa tempo de silentado, kiun flne interrompis la gardisto, dirante:
— Ankoraŭ du minutojn I — Lia voĉo iom trcm etis; li sentis, ke io stranga fariĝas inter tiuj du junaj homoj, kaj li emociiĝis.
— Vi refoje skribos al mi, Jozefl demandis Jempsar, ievante la palpebrojn.
— Jes, Jempsar, kaj vl revenos Ia sekvontan semajnon ?
Ankaŭ Jozef levis la palpebrojn, kaj la kvar okuloj sin rigardis reciproke kun esprimo, kiun ili mem ne povis kompreni.
El kvar okuloj ruliĝis brila larmo.
— La tempo pasis, mallaŭte diris la gardisto, kaj ŝajne polvereto subite venis en lian okulon, ĉar per rapida manmovo li tuŝis ĝin por forigi tiun polvereton.
— ĉ is revido, Jozefl
— ĉ is revido, Jempsarl
Jempsar sin turnis ka) kuris for, Jozef ankoraŭ pli firme devis alkroĉiĝi al la fera krado, ĉar li timis, ke li falos teren.
La gardisto iris al I), amike kaptis llan brakon kaj d iris :
— Nun reeniru la ĉelon, apogu vin sur min I Kiam Jozef reeniris sian ĉeton kaj denove sldis sur sia benko, li ambaŭmane kovris siajn okuloln kaj eksplodis en nervan plendon.
— Kvietiĝu t diris la gardisto. Si ja revenos.
— Mi eĉ ne povis premi ŝiajn manojn I La gardisto senbrue forlasis la ĉelon, lasante la junan mal iberulon sola.
XIV-a ĉapitro.
Neatendita o kazaĵo kaj neatendita propono — Berta serĉas motivon por prokrasti
la akcepton de tiu propono.
Por Jempsar sekvis malgaja tempo. Si kon- stante penais pri Jozef kaj pri tiu terura adiaŭo, kaj kelkfoje ŝi e k k riis :
Kial do oni eĉ ne povas premi al si reciproke la manojn ?
Kvar tagojn poste ŝi ricevis denove leteron.
Nerve ŝi forŝiris la du kovertojn kaj le g is : Kara Jempsar — ĉ i tio esfas m ia t r i a tetero M i ĝojas, ke v i p o st t r i ta g o j denove m in vizitos, sed tn i ma/ĝojas p ro la refoja adiaŭo, ĉa r !a leĝo ne permesas, ke n i prem u a l n i reciproke la manojn. T ia l m i image premas ia viajn. M i bone fartas, m i konat- iĝis kun nova am ikino, kiun m i nomas per via nomo. M i havas nun du Jempsarojn, ambaŭ estas a l m i tre karaj. Kiam v i re- venos, m i m ontros a ! v i m ian alian am ikinon, k iu tre m in amas. Ĝis revido ! Via Jozef.
Berta iegis kaj relegis la strangan leieron, sed ne povis kompreni, kiu estas tiu dua amik- ino. Si timis, ke lin atakis la febro kaj ke tiu alia amikino estas la efiko de lia malsano, kaj ŝi malkvietiĝis. Por sia distri ŝi ofte iris promeni, sed la promenadoj ne forpelis ŝian malkvietecon, kaj kun febra eksciteco ŝi post du tagoj iris al la malliberejo por denove renkonti Jozefon.
Ĝajneambaŭ estis pli kvietaj ol laantaŭan fojon.
— M i ricevis vian leteron, ŝi diris.
— Mi montros al vi mian novan amikinon.
— Kie do ŝi estas ?
— ĉ i tie ! — Tion dirante, Jozef frapetis sur sian bruston.
Jempsar rigardis unue Jozefon, poste la gard- iston. Si kredis, ke vere la juna viro havas la febron. Sed la gardisto kvietigante ridetis kaj okulumis al ŝi.
Jozef ŝovis la manon inter sian kitelon kaj bruston kaj post momento retiris ĝin fermitan, dum li d ir is :
— Nun ŝi estas en mia marfb.
Denove Jempsar demande rigardis la gardiston, kiu staris malantaŭ Jozef kaj denove kvietigante kaj okulumante ridetis.
Jozef malrapide malfermis la manon, ctendis kvar fingrojn kaj, per la dika fingro tenante la longan voston de la muso, diris :
— Jen mia nova amikino I Rigardu, kiel kviete ĝi sidas sur mia m anplato!
— Muso I m irigite ekkriis Jempsar.
— Jes, kaj mi nomis ĝin Jempsar. Ĝi tiel malsovaĝiĝis, ke ĝi libere diskuras en mia ĉelo kaj manĝas sidante sur mia mano . . . Ĝi for- pelas la enuon, kaj la gardisto ne forprenis de mi mian duan amikinon.
— La leĝo ne malpermesas, ke malliberuloj havu amikinon, rlm arkis la gardisto.
— Bedaŭrinde ĝi malpermesas ke mi kun- porlu ion por vi, ĝemdiris Jempsar.
— Jes, tion la leĝo melpermesas, konfirmis la gardisto.
Ankaŭ, ke ni premu al ni reciproke la manojn, pensis Jozef kaj Jempsar; sed tion ili nur pensis.
Kiam la kvaronhoro estis pasinta, Jempsar foriris, kaj numero Tridek kun sia muso returnis sin al sia ĉelo.
N um ero 5 H e ro ld o d e Esperanto 4 fe b ru a ro 1927
por ckstcrlando cn Esperanto. Kunlaboranto estas D-ro J. Mateffy.
Pri agado dc s-ano Chc oni dcvus aparte lorge skribi. Senlace, malegoiste li iris kaj vizilis dum tagoj oflcejojn ka) personojn kaj pruvis, ke per bonvolo oni povas trovi malfermitajn pordojn preskaŭ ĉie. Oni devas tre denki al C. K. de Geneve, ke per tiaj personoj ĝi helpas la landajn movadojn, se estas necese. Sed la sinofero kaj modesfega vivo de s ano Che ne esfas rekompencebla. Tamen — li bezonus jam ripozon I
Sur verda marĝeno.
En januara numero de „Esperanto“ , en ĉef- artikolo de D-ro Privat, tilolita „Oriento kaj Ok- cidento", mi trovis jenajn tre ĝustajn frazojn: „N ia j orientaj amikoj rajtas influi esperantismon per siaj ideoj kaj konsiloj. Ili rajtas partopreni pli aktive en la regula evoluo de nia lingvo kaj en ĝia kon- trolo . . . Estas dezirinde, ke ili bonvolu pli ofte nin informi pri ĉio okazanta ĉe ili, pri siaj el- donaĵoj, pri sia statistiko.-
Preskaŭ samtage, kiam mi lcgis tiujn ĉi pru- dentajn frazojn, mi ricevis ampieksan esperantan libron eldonitan en Japanujo (jia titolo: «Rjporto de la Aerologia Observatorio en Tateno“ . La libron eldonis tiea observatorio. Aranĝo de la libro tre bona. Ĝla antaŭparolo verkita de s-ro W. Oishi, estro de I’ observatorio, ĝiaj multaj kaj belaj ilustraĵoj informas nin bonege pri la celo de la libro, cetere vera librego, ĉar ĝi enhavas 214 paĝojn grandformatain. (Legu pri ĝi ankaŭ en Verda Stelo de jan. 1927 kaj en Keroldo n-ro 2 de 14. 1. 1927 sub „B ib liograflo“ I)
Ricevinte la libron, mi miris pro la japana diligenteco kaj precizeco; sed antaŭ ĉio pro la disvastiĝo de nia lingvo en Japanujo. Ni, eŭrop- anoj, ankoraŭ ne eldonas liajn libregojn esper- antajn pri faka) temoj.
Mi montris ia libron al kelkaj aŭtoritatuloj kaj fakuloj polaj. Ilia miro kaj admiro estis ankoraŭ pli grandaj ol la miaj. Japana-esperanta librego bravege propagandis en Polulo.
Jes, jes I Kiom prava vi estis, kara D-ro Privat, skribante vian frazon: „Nia| orientaj amikoj rajtas influi esperantismon per siaj ideoj kaj konsiloj “ Ili V e r e rajtas. L. K ronenberg, Warszawa.
Letero el Turkuio.
Konstantinoplo, februaro 1927.
Turkujo fariĝas la lando de monopoloj. La registaro, fariĝinte la posedanto de la ĉefaj branĉoj de komerco kaj de industrio, vendas la regnajn monopolojn al privataj eksterlandaj kompanioj.
Peklamado kaj aflŝado estas monopoligitaj de urbaj administracioj. Ĉiu aflŝo' kaj anonco devas porti impostmarkojn, do, flugfolioj estas tro multe- kostaj por esti disdonata) kaj nenie ili estas vid- ataj. Komercistoj ne inulte reklamas pro tiu leĝo.
La senŝarĝado de ŝipoj estas en mano de monopolo, kio kaŭzis strikon de boatistoj, kiuj ekzistas per malŝarĝado de ŝipoj.
Estasen la manoj de monopolistoj la komercado de salo, tabako, fiŝvendado ktp., kiuj, ne havante konkurantojn, povas flksi kaj postuli altajn prezojn.
La monopolo de pulvo kaj kugloj por revolveroj Jempaar rehejmiĝis pli kvieta, ol ŝi estis tiun matenon, ĉar Jozef ne estis malsana, kaj lia dua amikino estis nur museto.
Tiun vesperon lute neatendite venis Eduard.
L i aspektis tre malĝoja, estis tre nerva kaj diris, ke io neatendita okazis en la domo de lia patro.
— Kio do? demandis Berta.
— Mia patro . . . subite mortis.
— M o rtis ? !
— Jes . . . Hieraŭ vespere lia mastrumistino per la telefono vokis min hejmen. S i diris, ke mia patro estis tre malsana, ke subite li mai- saniĝis kaj ke mi tuj iru al li . . . Veninte al li, mi Irovis lin jam mortinta. Subita apopleksio estis traflnta lin. Li eĉ jam estis mortinta, kiam la mastrumistino min vokis.
La studento falsidiĝis sur la kanapon, kaj Berta sidiĝis ĉe lia flanko.
— Tio estas terural ŝi ekkriis.
— Jes, ka| piej multe min turmentas la ideo, ke li mortis, dum ni ankoraŭ ne repaciĝis.
— Vi ja ne estas kulpa, Eduard I
— M i ne estas ku lp a ; sed tiu ideo min tre ĝenas.
Berta kompate karesis lian manon kaj ĝemis:
— Fakte m i estas la kaŭzo de via malpaciĝo.
— Ne diru tion, karulinol
— Ho, mi ja bone scias, ke mi elspezis tro multe da mono, kaj ke li tial . . .
— En la lasta jaro vi ja estis Ire ŝparema . . . vi ja lute ŝanĝigisl Krom tio : ne pro viaj iamaj elspezoi li kontraŭis nian geflanĉiĝon kaj estontan geedziĝon . . .
— Pro kio do ?
— Li konstante nomis geedziĝon, kia estos la nia, granda sensencaĵo kaj mezalianco.
— Jes, mi scias. Kion vi pensas nun fa ri?
— Eble mi ne plu studados. Mi estas nun suflĉe rlĉa; sed ne tial, sed pro miaj okuloj mi detenos min de plua studado, ĉar ili tre mal-
kaj pafiloj estas vendita al grupo de francaj kapitalistoi. La daŭro de tiu monopolo estas 50-jara. Tempo montros, ĉu tiu monopola politiko estas utila al la iando.
La ministro de Eduko pligrandigis la nombron de lecionoi de turka lingvo en lernejoj de eŭro- panoj. Konversacial kaj deklamaj kursoj estas starigitaj, por ke lernanloj akiru bonan turkan elparolon kaj por disvastigi la uzadon de nacia lingvo en ĉiutagaj rilatoj.
Konstantinoplo, certe, estas unu el la plej multlingvaj urboj de la mondo, oni aŭdas sur la stratoj ĉiujn lingvojn. Nomtabuloj de kelkaj magazenoj estas pentritaj ĝis en ok lingvoj.
Aperas ses turkaj, kvin francaj, tri grekaj, tri ar- menaj kaj po unu rusa, germana, jud-hispana ĵurnaloj krom semajnaj gazetoj en alial lingvoj, ĉiuj redaktata) en Konstantinoplo. Estas inirige, per kiu rimedo ili povas ekzisti, konsiderante la ne multnombran legantaron. Post la revolucio, antaŭ tri jaroj, la lando penas per grandaj peŝoj progresi, kal unu el plej antaŭenemaj burĝaj ĵur- naloj estas tiu nomata „1* Akcham", kiu ĉiutage aperas kal en lurka kaj en franca lingvoj. La ĉefĉrtikolojjen tiu ĵurnalo, verkitaj de larĝmensa kaj fama socia scienculo Nedjmeddine Sadik, meritas esti presataj en la Ĉefaj gazetoj de la mondo.
La fama palaco Yildiz, en kiu loĝis la eks- sultano, estas depost kvar monatoj .Kazino urba“
de Vildiz Kiosk (Stela palaco) simila al tiu de Monte Carlo. Nenie en la mondo estas trovebla tia bela kazino. La celo de starigo estis, formi lokon de moderna plezuro kun haloj por dancado, ruledo, kartludado ktp , kiu altirus vizitantojn kun kapitalo el ĉiu parto de la mondo al tiu mirinde bela loko, kia estas Konstantinoplo kun siaj ĉirkaŭaĵoj. Depost ĝia fondiĝo, en tiu mallonga tempo, la neta proflto de la hazardludejoj estis pli ol 400000 liro j turkaj. Multaj riĉaj turkoj, dezirante rapide pliriĉiĝi, malgraŭ la malbona ekonomia stato, hazardludis kaj perdis en kelke da monaloi en tiu perdelo la lastan de siaj hav- eĵoi. Precipe turkaj sinjorinoi perdis grandajn sumojn kaj nun troviĝas en kriza situacio. Pro tio la registaro malpermesas la vendon de enir- karto por la ĉambro de hazardludo al ĉiu turka viro aŭ virino. Tiun maibenatan puton la mono- polo volas rezervi por alilandai hazardludantoi.
Ĝis nun Radio ne estas disaŭdigata en Turkulo.
Du sfecioj unuaklasaj estas konstruataj en Angora kaj Konstantinoplo, kaj baldaŭ programoj el ili estos aŭdeblai Ĉie. Jam estas fondita Ĉi tie Radia Societo, kiu formis orkestron el plej bonaj turkaj
muzikisto). E. E Y.
Radio.
Esp. d is a ŭ d ig o e l Falun.
La 25. 2 1927, je 23 h M ET, ondo 400 m, fortb 2 k llo v , la sendstacio Falun en Svedulo disaŭdigos tuthoran Esperanfo - programon. La elsendado estas iniciatita de la stacia estraro por konatigi la eksterlandan publikon pri la el turisma vidpunkto tre interesa provinco Dalekarlio La programo konsislos el parolado, kantado kaj muzikado. Estas do necese, ke la eksterlandaj gesamideanoj klopodu kapti la elsendaĵon kaj poste raporti la rezultalon al Falu Radioklubb, Falun, Svedujo. Aliaj Esp.-gazetaj represul boniĝis en la lasta tem po. . . ĝis nun mi ne volis tion konfesi al vi.
— Pli ol cent folojn mi konsilis al vi aĉeti novajn okulvitrojn, ĉar sendube vin iam trafos katastrofo; la stratoj estas ĉiam liel plenal da aŭtomobiloj kaj aliaj veturilof, ke homo kun mal- fortaj okuloj preskaŭ ne povas plu atenti ilin.
— Novaj okulvitroj ne suflĉos, karulino; la doktoro diris al mi, ke efektive mi bezonus novajn okulojn.
— Ĉu ili estas en tia danĝero?
— Jes, sed eble li trompiĝis. Mi donos al ili ripozon.
—- Jes, faru tion kaj jam ne studadut
— Mi havas ankaŭ alian intencon; sed pli volonte ni parolu pri ĝi post la enterigo de mia patro.
Berta konjektis el la maniero, laŭ kiu li tion diris, ke li celas ion seriozan kaj gravan. Tial ŝi diris:
— Diru ĝin nun, Eduardl
Li hezitis, kaj ŝi denove karesis lian manon.
Si sentis, ke li havas ŝarĝon sur la koro, kaj ŝi volis, se eble, forigi ĝin, ne kiel fianĉino, sed kiel bona sincera amikino.
— Mi celis nian geedziĝon, diris Eduard.
Berta sentis subitan skuegon en sia koro Pli frue ŝi estus konsiderinta geedziĝon kiel ion ĝoj- igan, sed nun la temo ŝin terurigis.
Eduard rigardis sian flanĉinon, kiu ne levis la kapon, sed restis sidanta senmove, dum ŝia) manoj ektremetis.
— Vi ja konsentas? li diris post momento.
— Jes, Eduard, kompreneble mi konsentas.
M i ja ne rajtas rifuzi, vi eslis ĉiam tiel bona al mi . . .
— T io ne devas esti la kaŭzo de via kon- sento, karulino.
— T io ja ankaŭ ne estas la kaŭzo, Eduard . . . L i kisis ŝian manon kaj ekstarante diris:
fcsperanto e l Kaunas.
Radiostacio de Kaunas (Litovio) faros, depost 2 2. 1927, disaŭdigojn dufoje semajne sur ondo 2000: ĉiumerkrede je 18 h Esp.-paroladoj pri Litovio kaj ĉiuvendrede je sama horo Esp.-kurso.
Parolos kaj gvidos la kurson s-ano Paŝkeviĉius.
Samideanoj-radioamatoroj bonvolu skrib i pri la rezultoj de aŭskultado al Litova Esperanto Asocio, Rotuŝes a. 6, Kaunas, Litovio.
Filatelio.
N ovaj d a n a j poS tm arkoj.
La dana paŝto epcrigis novan poŝtmarkan serion en ses valoroj, kiu prezentas malnovan karavelon (ŝipon el la tempo de Kolumbo). La nova) markoj troviĝas en la koloroj ruĝa (15 oeroj), griza (20), blua (25), flava (30), violruĝa (35) kaj verda (40). En tiu| ĉi valoroj la karavelo anstataŭos la reĝan portreton, kiu estonte nur troviĝos sur la markoj pli valoraj ol 40 oerojn. p. y,
Kroniko.
Por servl nlan legsntaron per ĉlain aktuala, fldlnda kaj kompleta Informaro, nl bezonas scllgoln (sur pottkarto aŭ aparta folleto unuflanke skrlblta, sed ne Inler admlnlstral aŭ prlvatal scllgol) de ĉlu novajo el la esp. movado. KondlCol: raplde, konclze, fldlnde
legeble (preclpe nomol).
E ŭropo.
Aŭstrio.
I n n s b r u c k . 26.1. Neŭfrala Klubo havia fteneralkun- venon. Jena eslraro eslaa elekiita: Prez. D ro A. Blass, vicprez. I. \Velkoff, sekr. R. KUhbacher, kas. Bauer. S-ro WelkctJ gvidas kurson kun kvin lernantoj de la rcal- gimnazio.
L in z . 7.1. okazis generelkunsido de la .Nefllrala Supera Aŭstria Esp. Socielo*. Elektitai estas: Prez. a-ro Prof. D-ro Meguscher, vicprez s-ro Meisleder, sekr. s-ro Ulbrich. kas. s-ino E Eberhardt. Adreao de la societo:
Tegetthofstr. 24. En Linz ĉ. 500 personoj lernas Esperanton.
Britujo.
L o n d o n. 25 knaboj ĉe Broomtleld Park College (liceo), New Souihgate, London komcncis lerni Esperanlon.
Estonio.
T a l l l n n . Oazeto .PSevalehi* 17. 1. raporlia pri )ar- kunveno de la Esp. Unuigo .Espero*, okazinta 9 1.
Germanujo.
A u g s b u r g . Nederlanda samideano Smil interese parolis cn grupkunvcno
D b b e ln . 25 1. mezsaksai esperantistol kunvenls en Ddbeln. Partoprenis samideanoj el 16 lokoj. Estas elek- lita iena estraro: Prez. Schrtider el Marbach, vicprez jasper el Mutzachen, sekr. Lieber el Wnldheim, vicsekr. MUller el Oschalz. Venonta kunveno okazos 4. 9. en Nossen Okazis prezentadoj kaj parolkonkurso, kiun multaj samideanoj parloprenis
I J r e a d en. Monata kunveno de la loka socleto okazia en Kazino Gebr. Arnhold. La prezidanlo donis raporlon pri donaco el ,a heredajo dc la mortinta honora membro G. Arnhold, kiu kiel .G eorg Arnhold Fondafo* eslos daŭre konservata, dum la rentuinoj servos por subteno de esp.
celot. Poste parolis s-ro Hessler kaj s-ro Karscli prl interesai lemoi.
E I b e r f e I d. Dimanĉon 50. 1. okazia Ĉi lie Refnlanda- Vestfalia Kongreso de Inlernacio Kalolika (Ika). Post diservo en la pregejo de S-la Svilberto, kie kaplano Wa- chowski faris esp predikon pri la lenio ,A m o al proksim- ulo*, estis en Urba Halo publika kunveno, inultnombre vizitita. Adv. D ro Hinsenkamp el Essen paroladis german- lingve pri .Esperanto, la novlalino*, kaj Prof, Muttang el Paris esperantlingve pri .Inlernacia) rila io j* ; lian paroladon germanlingve resumis kapl. Wachowski. Teatrzĵo .La fugo
— N i plu parolu pri ĉi tio post la enterigo de mia patro.
Berta serĉis motivon por prokrastigi la geedz- iĝon, ĉar ŝi konsideris ĝin io tiel terura, ke ŝi ne povus esprimi sian senton, eĉ se ŝl volus. Vane ŝi penis kovri sian embarason.
— Vi estas pala, II diris kliniĝante super ŝl.
— Mi ja ankoraŭ ne tule resaniĝis.
— Ciuokaze ni ne geedziĝos, antaŭ ol vi fartos denove kiel antaŭe, li diris.
— Jes, Eduard, ni atendos, ĝis mi tute re- saniĝis.
Li kisis ŝian vangon kaj foriris.
Kiam Berta estis denove sola, ŝi falis sur la kanapon ka) nerve eksplodis ekkriante:
— Ho Dio, Dio I Kion mi devas fari ? Li estas tia bonulo . . . sed mi ja tute ne amas lin, kiel mi kredis lin ami I
La pordo malfermiĝis, kaj eniris sinjorino Kelderma •.
— Kio estas? Ŝi demandis.
Berta fariĝis ankoraŭ pli nerva kaj eksplodis :
— Ho, sinjorino, mi estas tiel malfeliĉa, tiel mizera I Plej bone estus, se tni rnortus . . .
— Kvietiĝu, karulino I ĉ u vi malpaciĝis aŭ disputis ?
— Ni ja neniam malpaciĝas, li estas tro bona por malpaciĝi.
— Kio do okazis ? — Sinlorino Kelderman sidiĝis ĉe la flanko de la knabino kaj prenis ŝian manon kaj, por amike ŝin konsoli, ŝi al- diris :
— Rakontu d o ! M i )a Ĉiam povas doni al vi bonajn konsilojn . . .
— Neniu nun povas doni al mi konsilon.
—- ĉ u Eduard diris ion, kio vin Ĉagre.iis ?
— Lia patro mortia . . .
— Mi scias tion, ankaŭ al mi li ĝin diris.
— Kaj li paroiis pri . . . nia geedziĝo I — Dirinte tion, ŝi kaŝis la vizaĝon sur la brusto de
la vidvino (Daŭrigota.)
