Eldono: F landra E sp era n to -In stitu to , P.
V.H u m b eek stra a t S, B russel-W est.
R edakcio-A dm inistracio: T. Jung, H arstehhoekw eg £23, Scheveningen, Ned.
Ja ra b o n o : B elgujo 165 fk ., Nederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.
A noncetoj : 25 ko m en cita j vortoj b. fk . tl5.— , gld. 1.25 aŭ 6 resp.-kuponoj.
P o r 26-50 vortoj duobla prezo. — U nu fesp.-kupono eg alv alo ras 0.20 gld. DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA ORGANO DE LA ESPERANTO-MOVADO
N-ro 13 (1091) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO 5 Aŭgusto 1948
Du Esperanto-Mondkongresoj samdate
UEA en Malmo, SAT en Amsterdam Du Esperanto-mondkongresoj sam-
date ! Kial ne ankaŭ samloke ? ni pensis, kiam sabaton ni eniris en Ha- go la Amsterdaman trajnon.
Povas esti, ke la aparta okazigo de ambaŭ kongresoj en du diversaj lan- doj havas siajn specialajn avanta- ĝojn, por la propagando kaj pro ilja pli facila viziteblo por samideanoj kaj kamaradoj el la respektivaj landoj kaj apudaj reginonoj. Sed se niaj du ĉefaj organizaĵoj ne volus ĉiujare re- zigni la aranĝon de propra interna- cia kongreso, ĉu oni ne povus orga- nizi komunan, vere universalan kon- greson almenaŭ ĉiun trian, kvaran aŭ kvinan jaron ? Kongreson, en kiu par- toprenus reprezentantoj de la tuta Esperantistaro, do eĉ ne nur UEA kaj SAT sed ankaŭ Heroldo, UL, la religiaj kaj fakaj organizoj !
•
N ia red a k to ro ne estis la sola k iu pen- sis : < K ial serĉi trans la limo, kio kuŝas en proksim o ? » En M almo ĉeestas m ultaj sv ed aj k a j d an aj k am arad o ĵ, kiuj verdire ne devus m anki en A m s te rd a m ; k a j al A m sterd am venis m u ltaj sam ideanoj, kies ĉeeston oni pli v ere aten d u s en Malmii, Koniprenem e, anKau ia p asp o rta ĵ, vizaj aŭ devizaj m alfacilaĵoj estis la kaŭzo ke pre- fere iuj iris al Malmo, aliaj al A m sterdam .
E1 Malmo an k o ra ŭ ne povis atin g i nin raporto, k a j la radio-dissendojn ni ne suk- cesis aŭ skulti. Sed pri la unu aj ta g o ĵ de la SAT-K ongreso ni ja m povas, k vankam m allonge, inform i niajn legantojn.
*
L a 21-a S A T -K ongreso estis, kun 1450 al- iĝlntoj el 19 landoj, la plej g ra n d a labo- r is ta E speran to -k o n g reso ĝis nun organi- zita. M algraŭ tio, ke la o rientlandaj, la g erm a n aj k a j la a ŭ s tra j k am arad o j ne rice- vis vizon por veni en N ederlandon, la du k o m binitaj salonoj de la kongresejo apenaŭ povis enteni la am ason de 1’ kongresanoj, v en in taj sabatvespere po r la In terfra tiĝ a Vespero. L a kunveno baldaŭ sim ilis al (es- p e ra n tlin g v e ) m u rm u ra n ta m aro, kies bruo kelkfoje fo rtiĝ is ĝis m uĝado, en kiu dro- n is la cetere bonegaj prezentadoj de la ka- b a re ta o rk estro k a j la aliaj program eroj, L a kongresejo « Bellevue », en la centro de la urbo, estis facile atin g eb la k a j bone d istin g ita per g ra n d a verda stelo vespere ilum inita. In te r la ek sterlan d an o ĵ oni ri-
* « A tentu ! A tentu ! »
, Cu vi m em oras, vizitintoj de la junular- te n d aro en G arm isch -P arten k irch en (post
• la kongreso de M ŭnchen) p ri la E speran- to-voĉo, kiu ate n tig is vin p ri g ra v a j k aj n e g ra v a j afero j ? Je n la laŭtparoliio, kiu tran sd o n is al vi la aten tig o jn ! L a foto per- ( m e sas al nevizitintoj iom im agi p ri la bele-
co de la regiono, en kiu la ju n ularkunveno ' okazis.
m a rk is precipe m u ltajn fran co jn (ĉ. 200), danojn, svedojn k a j britojn.
L a salu tp aro lo ĵn de iliaj reprezen tan to j oni povis aŭdi dum la Unua L aborkunsido, dim anĉon posttagm eze. E n sia m alferm a parolado, la prezidanto de la O rganiza Kon- g re sa K om itato, k-do F au lh ab er, diris i.a.
ke en n ia j kongresoj ni sen tas nin kunligi- ta j, k a j des pli ni bed aŭ ras la neĉeeston de la g erm an aj, a ŭ s tra j, ĉefiaj ktp. k am arad o j.
Li donis bonajn konsilojn pri la konduto dum la kongreso k a j petis, dum la diskutoj esti tolerem aj unu al la alia. A lia parolanto nom is la kongreson oazo en dezerto de m alam o. U nu el la du ĉe estan ta j skabenoj ( v ic -u rb estro j) kom unikis ke la u rb estra ro decidis nom i stra to n en A m sterdam laŭ D -ro Zam enhof, k a j ke E sp era n to esto s en- k o n d u k ata kiel nedeviga fak o ĉe la nova U rb a Liceo.
D im anĉvespere la kongresanoj denove kunvenis, por t.n. K u ltu ra Vespero (koncer- to ) k u n ailoga program o.
L undo k a j m ardo estis dediĉitaj precipe al laboro. Lundvespere, tric e n t kongresa- noj estis oficiale a k c e p ta ta j en la U rba Muzeo.
P o r m erk red o la p ro g ram o m enciis Labo- rista n U niv ersitato n (prelegojn), ekskur- sojn k a ĵ rondveturadon tr a la kanaloj, dum por ĵa ŭ d o k a j vendredo estis an taŭ v id itaj pli g ra n d a j ek sk u rso j ek steru rb aj.
(Ci tiu artik o lo esta s n e -k o re k tita .)
Brazilo kiel pioniro.
En 1940 unuafoje aperis la « Sta- tistika Resumo pri Brazilo », eldoni- ta de la Grafika Servo de 1’ Instituto Brazila de Geografio kaj Statistiko en Rio de Janeiro, en la lingvoj portu- gala kaj angla. La dua eldono, kiu ĵus elvenis kun la statistikaj resu- moj pri la jaroj 1940-1945, aldonis al la du lingvoj kiel trian — Espe- ranton. Per ĉi tiu kuraĝa aplikado de la internacia lingvo, je sama mezuro kiel la enlanda (portugala) kaj la angla, Brazilo — per sia Geografia- Statistika Instituto — unu plian foj- on sin pruvas kiel pioniro.
Temas pri ampleksa volumo (267 paĝoj, 18,5 x 27 cm), bonege presita sur bonega papero, eldonita sub la titolo « Sinopse Estatistica da Brasil
— Statistical Abstract of Brazil — Statistika Resumo pri Brazilo 19Jf6 ».
La libro konsistas el geografia karto de Brazilo kun ĝiaj (28) fe- deraciaj unuoj (ŝtatoj) kaj ties ĉef- urboj, dediĉo al la Intem aciaj Kon- gresoj de Statistiko (Washington 1947), antaŭparoio, enhavregist.ro kaj amaso da statistikaj tabeloj pri la situacio de Brazilo sur ĉiuj kam- poj de homa agado, ĉio publikigita en la nomitaj tri lingvoj. Do, ĝi estas scienca verko de eminenta graveco.
Okulfrapa estas, laŭ ĉi tiuj statis-
La obstinaj baroj.
Denove F eren c F ejtS estis prava. Voja- ĝado provizore ĉesis. A lm enaŭ por ordi- n a ra eŭropano kiu deziras vojaĝi al aŭ tr a G erm anujo. A nkoraŭ ne dissaltis « la ob- stln a ĵ baroj », p a rte disrom pitaj a n ta ŭ la m ilito sed denove sta rig ita j post ĝi je eĉ pli tim ig a alteco.
N un n ia redaktoro, sek v an te tre afablan k a j rip e tita n inviton de ĉefia sam ideano en P ra h a , fru tem p e petis vizon por viziti Ce- Koslovakion okaze de la Sokol-festoj, k a j en la ĉsl. Legacio en H ago oni esprim is la opinion ke li v erŝajn e ricevos la vizon ; sed vane li aten d is la respondon el P ra h a.
O«i povas m iri, kial do ĉsl. instancoj el- spezas m ulte da mono por allogaj invitpros- pektoj, se poste oni ne k onsentas vizon eĉ al red a k to ro de in te rn acia gazeto, kiu po- vus aŭ ten tik e rap o rti pri la festoĵ, k a j pri la allogajoj de la lando. A liflanke al ĉeKa sam ideano, kiu intencis renkonti nin okaze de la SA T-K ongreso en A m sterdam , la nederlandaj a ŭ to rita to ĵ rifuzis la vizon.
Dum e an k a ŭ la m istero pri la vizo j por M ŭnchen ne tu te k lariĝis. S ajn a s k e la de- fin itiv a listo de 1’ fav o rito j el N ederlando estis k u n m e tita de la usonaj a ŭ to rita to ĵ en G erm anujo, k u n la rezulto, k e el la n aŭ personoj el N ederlando, kiuj ricevis la vi- zon, n u r k v a r (laŭ alia inform o eĉ n u r du) gejunuloĵ efektive p arto p ren is la kongreson en M ŭnchen ; la ce te ra j kvin — kredeble eĉ ne esp eran tisto j — n u r (m is)u zis ia okazon de 1’ E speran to -k o n g reso k a ĵ la sen- p ag a n bileton donacitan de la kon g resa kom itato, por viziti iujn parencojn aŭ ko- n ato jn en G erm anujo !
Vere, ni vivas en mondo a n k o ra ŭ ege m al- a ra n ĝ ita !
Granda mapo de la mondo
k u n g ran d litere desegnita vorto
« E s p e ra n to » super k a j am - b aŭ flan k e de la m apo estis la ĉefa « r ig a rd k a p tilo » en la 8 m. longa E speranto-stando, senpage disponigita, en la Ko- m e rc a Foiro de ANGERS (F ra n c u jo ). Dum dek ta g o j vi- zitis centm iloj da personoj la foiron, k a j m u ltaj interesiĝis p ri la Esp.-stando, i.a. la fran- ca m inistro de komerco.
A nkaŭ la grupo de L ILLE havis E sp.-standon, a ra n ĝ ita n de s-roj L abit k a j Gousseau, en la K om erca F oiro de Lille.
L a 6-an de junio okazis Espe- r a n tis ta Tago. E n la stando de- ĵo ris i.a. h u n g a ra sam ideano.
tikoj, la progreso de Brazilo sur ĉiuj kampoj. La loĝantaro plimultiĝis de iom pli ol 14 milionoj en 1890 al pli ol 41 milionoj en 1940, kaj pli ol 46 milionoj en 1945 ; la brutoj de 3.758.228 en 1939 al 5.219.931 en 1945. La kulturita areo (ĉefe maizo, kotono, kafo, rizo, fazeolo, manioko kaj sukerkano) kreskis de 13.839.472 hektaroj en 1939 al 14.802.436 en 1944. La valoro de produktaĵoj de 8.192.838 kruzeroj en 1939 al pli ol la duoblo en 1944. Kaj tiel oni povas trovi statistikojn pri transporto, mo- no, komerco, salajroj, socialaj kaj kulturaj institucioj ktp.
La eldoninta instituto esprimas la deziron, ke Ia Statistika Resumo « es- tu plia alproksimilo inter Brazilo kaj la ceteraj nacioj », kaj tio estas unu plia motivo, kial ĝi decidis apliki en ĝi Esperanton apud la lingvoj enlan- da kaj angla.
Niaj samideanoj vaste utiligu la fakton de la eldono de 1’ nomita li- bro, por propagandi pri kaj per ĝi, precipe en sciencistaj rondoj. La Sta- tistika Resumo estas konvinka pruvo pri la aplikeblo de Esperanto. A1 Bra- zilo kaj ĝia Geografia kaj Statistika Instituto gratulon pro ĝia pionira agado !
Verda stelo el palmobranĉoj
ornam is E speranto-standon, kiun ara n ĝ is la sekcio de M aroka E speranto-A socio oka- zc de S kolta Kermeso, o rg an iz lta de fra n - ca j skoltoj E.D.F. en M arrakech. L a stan - do estis a ra n ĝ ita sub la ark a d o j de loka lem ejo. V izitis ĝin pli ol 2000 personoj. Ont vendls m u ltajn lem olibrojn, disdonis flug- foliojn, v arbis « am ikojn de E sp era n to » k a ĵ ko lek tis subskribojn por la peticio al UNO.
(F oton sendis s-ano Ben Ston O h an a .)
Esperanto en la lernejon ! A gado ankaŭ en Nederlando.
Ne m a n k is m ulte, k a ĵ E sp era n to estu s oficiale enkondukita kiel libervola fako en la ned erlan d aj popollernejoĵ. D iskuto en la p arla m en to m o n tris ke E sp era n to ha- vas tie m u ltajn sim patiojn, kiuj bedaŭrin- de ne sufiĉis por fav o ra decido. P o r ebiigl a n k o ra ŭ pli efikan agadon, la C e n tra Ko- m itato de la N ederlanda Esp.-M ovado k a j la oficejo « E sp e ra n to en lernejo » nun ko- m encis k o lekti sum on de 3000 guldenoj.
Hiroŝima-Tago.
De k iam falis la atom bom bo s u r H iro- Ŝima, la tra n sv iv in ta j urbanoĵ ĉiu jare je la 6-a de aŭ g u sto m em oris tiu n tagon. E n 1947 p reĝ is 10.000 H iroŝim anoj okaze de kunveno en p u blika p a rk o ke neniam iu atom bom bo falu en iu alia urbo de la mon- do. N un form iĝis in te rn acia k o m itato por m em ori la tagon. P lia ĵ inform oj riceveblaj de : The W orld P eace D ay C om m ittee, 609 S a n ta R ay Ave., O akland 10, Calif., Usono.
'$S$S$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$5$5$$S$$$55$ĵĵ$ĵ$ĵ-
VERDSTELAJ RADIOJ.
— E n CeKoslovakio fondiĝis novaĵ Esp,- kluboj aŭ rondoĵ en Domousnice, N achod (pli ol 60 g im nazianoj), Novĉ B enatky.
F e rv o jista Esp.-klubo en Bohum in gvidls k u rson k u n 20 personoj ; a n k a ŭ en Litom e- rice k u rso por 33 fervoĵistoj. E n Borotin k urso por 18 skoltoj. A liaĵ kursoj por ko- m encantoĵ okazls aŭ o k azas en Celovce (15 p .), K osm onosy (por b u rĝ lern ejan o j), Koŝice (p le ĵp a rte studentoj de in d u stria le m ejo ), Olomouc (en popollernejo), O pava (30 p.), O strav a (en M asary k -lem ejo ), Os- trav a -K u n ĉ iĉk y (24 p .), O strava-V itkovice (26 m e tile rn a n to j), P acov (37 p.), P ard u - bice (12 p.), Plzen (4 k u rso j), Podm okly (12 p .), Poproĉ (15 p . ), P ra h a (18 lernan- to j de m a ŝin fa k a lernejo), P rero v (21 p.), Semĉice, T anvald k a ĵ Turnov.
— E1 Jugoslavio : N ovfondlta Esp.-socie- to en la ĉefurbo B eograd vigle eklaboris.
En Z agreb okazis p lu ra j ku rso j (unu por 40 p., a lia por ĉ. 30 denttek n ik isto j, tr ia p o r 12 blinduloĵ) ; 12 personoj finis kurson en P tu j.
— E n B ournem outh, la urbo de la venont- ja r a Univ. Kongreso, e k z istas ja m vigla ak- tiveco : la W estbourne-grupo h av a s 50 m em broĵn, kunvenon ĉiulunde k a j du k u r- sojn Ĉiuvendrede.
20.000 personoj vizitis ekspozicion
« A rta k a j C ivita S e m a jn o » en Eallng, Londono (5.-12.6.), kie in te r 37 budoĵ tro - viĝis a n k a ŭ E sp e ra n ta ; ĝi estis m enciita kiel d u a en la ekspozicla program libro.
— Ita la E spcranto-K ongreso okazos la 19.-21.9. en Torino ; adreso po r allĝoj k a j inform oj : inĝ. E tto re Aprosio, Via Mor- ghen 34, Torino.
— B u lg araj gesam ideanoj R a jn a k a j V.
K onstantinovl en Sofia donis al sia flllno la
nom on E sp eran tin a.
N-ro 13 (1091) paĝo 2 Heroldo de Esperanto 5 Aŭgusto 1948
Am o — arkaismo.
P asintjare aperis en A n g lu jo ĝenerala leksikono. N egrava okazintaĵo, Car tia ape- ris ja m a ntaŭ 50 jaroj. Sed la tiam a lek- sikono ŝajnas m u lte pli valora ol la nuna.
K ia m antaŭ 50 jaroĵ, folium ante, oni atin- gis la literon L , oni trovis 5-paĝan tra k- taĵon pri la ideo AM O ( « L o v e » ) , sed sub A nur J/ liniojn pri ATOM O.
K a j Jiodiaŭ * AM O tu te ne esta s m en- ciita Sn la m oderna leksikono, sed an-
• s ta ta ŭ tio ĝi prezentas 5 paĝojn da klarigoj p ri ATO M O !
Sajnas do, ke AM O por nia epoko estas m alnoviĝinta kom prenaĵo, superita de la ATO M O , t.e. de la atom bom bo. Sed ĉu vere atom energio povos ansta ta ŭ i am on
fU RTIK O . (J.S.)
33-a Kongreso de BEA.
, < L a bonhum ora k o n g re s o » nom is ĝin b ulteno de la F ederacio de L an cash ire k a j Cheshire. « Kies flago e s ta s tiu ? » dem an- dis v izitanto de la kongresurbo Southport, fin g re m o n tra n te al la verd a standardo, kiu flirtis en hela sunbrilo k a j dolĉa vento su- p e r la urbdom o. L a kongreson p arto p ren is ĉ. 300 personoj. Oni povis vidi film on pri la TJO -kunveno en Ipsw ich, aŭdis diver- sa jn rap o rto jn , su g estis ke la v e n o n tjara kongreso de B EA okazu dum la U.K. en B ournem outh, havis m u lta jn diskutojn, Esp.-diservon, balon k a j ĝuis bonan kon- certon.
Jarkunveno de SEF kaj SLEA.
E n 1918 svedaj la b o ristaj esp eran tisto j a p a rtiĝ is de la ĝ en e rala m ovado (S E F ) k a j fondis sian p ro p ra n asocion (S L E A ).
De tia m la u n u an fojon (je pen tek o sto nun- ja r a ) am b aŭ unuiĝoj kunvenis kom une en la S tokholm a A ltlem ejo. K om preneble am - baŭ havis sia jn a p a rta jn laborkunsidojn, sed la solenaj ara n ĝ o j estis kom unaj. O ka- ze de diservo oni p reĝ is por la judoj en la nova ŝta to Izraelo. P re zid a n to de S E F fa riĝ is s-ano Jan Stronne en Malmo. Oni a te n d a s ke la U.K. en M almo m ulte stim u- los la intereson por E sp era n to en Svedlan- do. V o jaĝ a n ta propagandisto, L a rs Bruse- w itz, p e r aŭtobuso v e tu ra s t r a la lando.
v iz ita n te ĉiujn g ra v a jn lokojn, k a j la suk- cesa p ro p ag an d istin o A n n a A lam o ricevis in vitojn po r fa ri 25 prelegojn dum aŭtuno.
P o r la E sp .-k u rso j al in stru isto j (ili okazos en M alm o) anoncis sin 56 personoj.
Regionaj kunvenoj en Germanujo.
A m pleksajn ra p o rto jn n i ricevis p ri re- giona E sp.-kuveno en M ŭnster i. W . (b rita zono) la 29.6., k a j p ri renkontiĝo de es- p e ra n tisto j el la sovet-zono, la 12.6. en Reichenbach-M ylau. L a u n u a okazis kun- labore k u n E ŭ ro p a U nio ; dum ĝi parola- d is i.a. s-ro O. S androck el E ssen k a j ita la v erk isto s-an o R e tti M arsani. L a la ste no- m ita kunveno estis a ra n ĝ ita pro la neeble- co p o r sam ideanoj en Ia sovet-zono, ricevi in te rzo n ajn p asp o rto jn po r p arto p ren o en la G erm ana Esp.-K ongreso en Miinchen.
Ceestis Ĉ. 80 gesam ideanoj el 15 lokaj gru- poj, in te r ili Guido O tto el P lauen, la vidvi- n o de la m ondvojaĝinto E. Zscheile k a j Es- peran to -R o sn er el Oelsnitz. L a v enonta kun- veno de sovetzonaj esp eran tisto j okazos dum oktobro en G lauchau.
100 tradukistoj kaj 24 lingvoj I
L aŭ « Svisa E spero », ap e ris en la svisa sp o rtg az eto « Tip » la je n a p a ra g ra fo :
L a o rg an iza k o m itato de la O lim piaj Ludoj (en Londono) d u n g as 100 tra d u - kisto jn , kiuj e s ta s p re ta j deĵori ĉe la p a r- to p ren o n taro de 1’Olimpiado. D um la kon- k u rso j estos necesaj 60 k o m e n tariisto j de BBC, kiu inform os en 24 lingvoj la loĝan- ta ro n de la t u ta mondo.
100 trad u k isto j, 24 lingvoj I ! K ia g ran - d eg a a p a ra to s ta rig o ta por tu tm o n d a in- form servo ! Cu ne baldaŭ la tem p o venos, k ia m la lingva kaoso finiĝos k a j enkondu- k iĝ o s la ja m fo rte d isv a stig ita mondhelp- lingvo E speranto, tiu in te rn a c ia kom pren- igilo, facile lernebla, kiu m a jstre ta ŭ g a s ?
*
L a oficiala organo de la B rita Olim pia K o m itato a ra n ĝ is konkurson s. t. «Kiel in- te m a c ia in terkom preno k a j am ikeco estas a k c e la ta j p er la sporto ? » B edaŭrinde nl aŭdls tro m alfru e p ri tiu konkurso, kiu sendube in te resu s a ltg ra d e la e sp eran tista- ron.
Polaj Esperanto-novaĵoj.
V izitis V arsovion pli ol cen tp erso n a eks- k u rso de Ĉehoslovakaj esp eran tisto j el Si- lezla O strava, g v ld a taj de s-ano C halupka.
L a ek sk u rsa n o j m etis belajn florkronojn s u r la tom bojn de N ek o n a ta Soldato k a j de D -ro Zam enhof. U nu e l la ĉefaj program - p u n k to j estis enm anigo de 10.000 kronoj po r la rek o n stru o de V arsovio al Ia urb- p rezldanto p er delegitaro de la ekskursanoj.
L a nova num ero de « P ola E sp era n tis- t o » en h av as m u ltajn inform ojn p ri la pol- la n d a Esp.-m ovado. A1 ku rso j o rg an iz ita j en R adom aliĝis pli ol 300 personoj. An- k a ŭ vigle la b o ra s filioj (g ru p o j) en Rzes- zow, Jelenica Gora, W roclaw, B ialystok k a j en aliaj lokoj de Pollando. E n V arsovio ape- r in ta fu n d am e n ta esp.-pola v ortaro, pri- la b o rita de J a n Zaw ada, alm enaŭ p a rte sa- tig o s la bezonon je E sp .-v o rtaro j en Pol- lando.
Cefa e s tra ro de Asocio de E sp era n tisto j en Pollando, M arszalkow ska 81, Varsovio, d ez iran te krei g ra n d a n propagandfondon, eldonis specialajn brikojn. N i kredas, ke a n k a ŭ ek sterla n d aj esp eran tisto j akiros tiu jn brikojn, por helpi al n ia m ovado en la p a tru jo de E speranto.
T ia l!
« Kial la jugoslavoj k u ra ĝ is esti spite- m a j ? »
« Tlal ke la anoj de T ito sin se n ta s ...
tita n o j ! »
Respondo deUNESCO
al la rezolucio de I' Urugvaja Federacio de Geinstruistoj La 11-an de marto sendis la Uru-
gvaja Federacio de Geinstruistoj al UNO kaj UNESCO leteron, sciigan- tan pri la rezolucio, unuanime akcep- tita de nomita Federacio okaze de la 4-a Kunveno de Urugvajaj Geinstruis- toj kaj en kiu la Federacio esprimas la deziron ke Esperanto estu oficiale akceptata de UNO kaj UNESCO kiel lingvo internacia. (Vidu la tekston de la rezolucio en Heroldo de 1.5.48.)
Responde al sia letero, la Federacio ricevis la jenan leteron de UNESCO :
Parizo, la S5-an de m arto 1948.
S-ro Carlos M. A rgone,
P rezidanto de U rugvaja Federacio de G einstruistoj, Montevideo.
D istinginda sinjoro,
Via letero de la 11-a de m arto, adresita al la Ĝen. S ekretario de UNO, estas trans- donita al D-ro H uxley, kiu petis m in, ke m i respondu je lia nomo.
M algraŭ ke U NESCO ankoraŭ ne en- treprenis la detalan studadon, kiu n trudas la problem o pri la alpreno de universala lingvo, la Organizacio ne ĵorgesas la ne- diskuteblan gravecon de tiu ĉi problemo ka j la m u lta jn avantaĝojn, k iu j devenus de ĝia definitiva solvo.
N u n tem p e, k a ĵ kaŭze de la ĝenerala eko- nom ia situacio en la mondo, la modereco esta s fa k to ro superreganta la prilaboradon el la budĝeto por la Organizacio. P rojekto tiel grava, kiel tiu, kiun v i ind ika s en via letero, se oni ĝin ekentreprenus, trudus, en m onda skalo, ko n sultojn al te k n ik isto j dum longa tem po k a j elspezojn kiu jn nun estas neeble ĵari, se oni konsideras la tu to n el la m onsum oj, sendataj de la nacioj-m em - broj por la dispono de UNESCO. Problemo tiel gravega -—• ka j, plie, delikata — , kiel estas la enkonduko de unu universala lin- gvo, devus e sti iniciatata de la N acia Ko- m ita to de U NESCO aŭ de la R egistaro de u n u el la nacioj, k iu j partoprenas en ĝi.
T iu ĉi procedm aniero portus la aferon aŭto- m a te a ntaŭ la organojn de propono k a j de efek tiv ig o (E fe k tiv ig a K o m ita to k a j Ĝe- nerala K onferenco) de tiu Ci Organizacio, k iu j ĵorm as la proprajn aŭ to rita to jn por alpreni la re sp ek tiv a n decidon, havigi mon- rim edojn aŭ kom isii la S ekretariejon k e ĝi
Germana Esperanto-Mozailco.
R adio M ŭnchen a n s ta ta ŭ ig ls en sia pro- g ram o la m erk red an an g lan ku rso n per Es- peranto-kurso.
L a C e n tra Oficejo de EOropa U nio en M,- G ladbach kolektive sub sk rib is por siaj 100.000 anoj en G erm anio la p etskribon al UNO. L a petsk rib o n subskribis a n k a ŭ la m inistro-prezidanto k a j la m in istro por jus- teco k a j eduko de R ejnlan d o -P alatin ato (s-ro P e te r A ltm eier en Koblenz k a j D-ro S ŭ sterh en n ). P o r 23.042 m em broj de « L a N a tu ra m ik o j » sub sk rib is la p etskribon la b a v a ra landestro de tiu societo.
E n la k u lt- (ed u k a ) m inisterio de N orda R ejno-V estfalio fondiĝis speciala E sp.-gru- po, kiu v arb a s n u r in te r la geoficistaro de tiu m inisterio.
In te r la m em broj de la g erm a n a k ato lik a E sp.-sekcio e s ta s 6 m onsinjoroj, 3 vikarioi, 47 k a to lik a j p astro j, 7 p ro te sta n ta j pastroi, 32 k u racisto j, 27 advokatoj k tp.
L a E sp .-Ju n u laro B rem en aran ĝ o s dum ĉi tiu som ero Int. Ekspozicion por lerninfa- noj.
L a 2-a R ejn lan d a-V estfalia E sp.-K ongre- so okazos la 2.-3.10. en D uisburg ; la R ejn- V estfalia Ligo h a v a s pli ol 1000 m em brojn.
G asto de la G erm ana Esp.-K ongreso en MUnchen, s-ro M. G eorge el B esanson, fari- ĝ is m em bro de la fra n c a H onora Legio.
E sp era n to e s ta s in s tru a ta regule en la ekonom ia su p e ra lernejo (k o m erca) de K arlsruhe.
E n la ru s a zono fondiĝis en la k a d ro de la k u ltu ra ligo pli ol 50 E sp.-grupoj.
Llangollen.
M algraŭ la m alfacilaĵoj venis al la D ua In te m a c ia M uzikfesto en Llangollen (B ri- tu jo ) Horoj k a j d ancgrupoj el 9 landoj. (Du Horoj venis p er klopodoj de e sp e ra n tisto j.) L a feston vizitis 70.000 personoj. In te r la vicprezidantoj de la festo estis k v a r espe- ran tisto j. S ur 3 m. a lta tabulo estis ekspo- z ita j salu to j en E sp e ra n to el 43 landoj (en- tu te alvenis ĉ. 450 sa lu to j). E n speciala E sp era n to -stan d o vendiĝis libroj p or 18 sterlingfuntoj.
N IA POŜTO.
D um som ero a p e ra s Heroldo, kiel kona- te, n u r m onate, la sekvonta num ero (15.9.) k u n k o n g resrap o rto j pri Malmo k a j Am- sterdam .
M anko de loko devigis nin, p ro k ra sti mul- ta jn artik o lo jn ja m k om postitajn, eĉ anon- cetojn, por la sekvonta aŭ p o stsek v o n ta nu- m eroj. L a e s tim a ta j aŭ to ro j k a j m endintoj bonvolu senkulpigi. P ro sa m a k aŭzo an k a ŭ ne povis ap eri en la hodiaŭa num ero nova artik o lo pri la supersignoj, nek la 3-a kliŝo de la G alerio de H eroldo-legantoj.
Preseraroj. S -ro B rendon C lark p e ta s nin k o re k ti du p rese ra ro jn en lia poem traduko
« Ne k o m p re n a te » . (H eroldo de 1.4.) E n la 3-a stro fo legu : « F u ŝ m e z u ra s », k a j ĉe la fino de la 5-a stro fo : « N e k o m p re n a ta ».
W .F. en W. K oncerne neologism ojn nia redakcio — volante esti nek tro «m oderna»
nek m alm oderna — sekvas m ezan linion.
P lejofte neologism o esta s evitenda, sed of- te ĝi ag rab le v ariig as la esprim m anieron.
G.Sc. en T„ M ftr, en S. k a j a liaj estu d a n k a ta j p ro afa b laj k a rto j aŭ leteroj.
kom encu la nepran antaŭstudon necesan, antaŭ ol povos esti eltrovata la d efin iliva solvo.
Ĝis hodiaŭ la nombro da personoj, relati- ve m algranda, kiu esprim is la opinion, ke la afero devas e sti studata, aperas divi- dita en du grupoj p reska ŭ egalnom braj : tiu j k iu j favoras la enkondukon de m onda neŭtrala lingvo (a rtefa rita ) k a j tiu j k iu j apogas la alprenon de unu aŭ alia ei ia vi- va n ta ĵ naciaj iingvoj. Vi m em povas kom - preni, k e la problemo troviĝas tre m alprok- sim e de la sim pleco, k a j ke estas neeble ĝin solvi sen longaj preparado k a ĵ diskutado.
M i p ro fita s kom plezite la okazon prezenti al v i la ateston de m ia distinga konsidero.
Subskribo : J. M A Y O U X , F a kestro de Fi- lozofio k a j Civilizo.
*
Pri ĉi tiu letero donas la iniciatinto de la Rezolucio, Prof. M. F. Menendez, la jenan komenton :
L a letero e s ta s sendube tre grav a. E1 ĝi ni povas dedukti, laŭ m ia opinio, tr i efi- k a jn rim edojn p o r atin g i sukceson por n ia afe ro en la plej g ra v a j univ ersalaj in stitu - cioj :
1. Ni klopodu interesig i la reg ista ro jn pri E speranto, por atingi, ke du a ŭ pli m ulte d a re g ista ro j p rezen tu proponon fav o ran por E sp era n to en UNO k a j en UNESCO.
P o r tio ĉiuj societoj k a j grupoj enlandaj sendu p etsk rib o jn k a j E sp e ra n ta jn propa- gandilojn kaj, iaŭeble, E sp e ra n ta jn presa- ĵojn, gazetojn, broŝurojn, librojn al ĉefaj politikistoj, reg istaran o j, p arla m en tan o j ktp.
k a j a n k a ŭ al n ac ia j rep rez en ta n to j en UNO k a j UNESCO.
2. Ciuj e s p e ra n tista j grupoj k a j societoj (k a j a n k a ŭ la n ee sp e ra n taj societoj kies apogon ni povos a tin g i), k a j ĉiuj esperan- tisto j individue, sendu m allongajn leterojn al UNO k a j UNESCO, p etan te enkondukon de E speranto.
3. Ciuj eldonistoj a ŭ eldonintoj de Espe- ra n ta j libroj, gazeto j k a j revuoj sendu al- m enaŭ unu ekzem pleron de siaj resp ek tiv aj eldonaĵoj (unu ekzem pleron de ĉiu g a z e ta k a j rev u a num ero) al UNO k a j UNESCO.
Tiu afluo de E sp e ra n ta ĵo j aten tig o s sen- dube la nom itajn u n iv e rsa la jn in stituciojn pri la graveco de E speranto.
La cirkonstancoj devigis ŝin ekpreni la pafilon.
K un la u n u a letero el la plej nova ŝtato , Izraelo, atin g is nin la su p ra bildo de f-ino B ironika Kohen-Cedek, filino de n la kun- lab o ran to J. Kohen-Cedek. E n p ac a tem po ŝi estis studentino de la Je ru sa le m a U niver- sitato. K iam kom enciĝis la m ilito en P a - lestino, ŝi ĵu s finis E sp era n to -k u rso n por kom encantoj. L a kliŝo m o n tra s Ŝin kiel ani- non de la v irin a a rm e a taĉm e n to juda, kun grenadoj k a j « sten »-pafilo, s u r fono de Je ru sa le m a m ontetaro, post b a ta lo k iun Ŝi p arto p ren is apud vilaĝo Ecjon. B ironika Kohen-Cedek (adreso : P.O.B. 7015, Je ru - salem ) estas, kun siaj 20 ja ro j, la plej ju n a legantino dc Heroldo en Jerusalem o. Kun ĉiuj n iaj legantoj ni esp eras ke P alestino b aldaŭ denove spertos v eran pacon. AI B ironika ni deziras ke, p o st nelonge, ŝi po- vu daŭ rig i sia jn studojn ĉe la U n iv ersitato k a j an k a ŭ p erfek tiĝ i en E speranto.
Ni kore kondolas.
F o rp a sis la je n a j b rita j gesam ideanoj . 30.4. s-ino Robertson, 84 -jara vidvino de s-ro R obert R obertson en W ood Green, Lon- dono ; la 13.5. s-ro H. A. B utterioorth, 76- ja ra , en Leeds ; la 22.5. p a s tro D. E va n s en R hyl (k iu sciis 17 Iingvojn) ; la 25.5. p a s tro G A . F erguson, 81-jara, en G rasby.
L a 17.5. m o rtis s-ano R ichard H uber, Lu- zern (S v is.), 72-jara. A n taŭ 4 ja ro j li an- k o raŭ sukcese tra p a sis su p eran E sp.-ekza- menon. — B linda svisa sam ideanino, R osa V ogt, forpasis 6 9 -jara en azilo « Recorde- on » en Lausanne.
N ia sam ideano E. v. W a lsu m en A lblas- serd am (N ed.) perdis la 18.6. sian solan filinon Maria, n u r 15-jaran.
E n P ra h a m ortis la 9.6. m alnova espe- ra n tistin o L ibuŝe Starchovŭ, 64-jara. K un entuziasm o k a j sindono ŝi m ulte laboris por E speranto, precipe kiel k o m itatan in o de « R ondeto de esp eran tistin o j », fo n d ita en 1918 de J . Supichova.
Nordamerika Esperanto-Kongreso en Toronto.
Kanado malpli kosta ol Usono.
L a 38-a K ongreso de la E speranto-A socio de N ord-A m eriko (E A N A ) okazis la 2.-5.7.
en T oronto (K an ad o ), p resk a ŭ precize 40 ja ro jn post la u n u a n o rd am e rik a kongrepo en C h au tau q u a (N .Y .) 1908. C ia kulm ina p u nkto estis publika kunveno en la Uni- v ersitato de T oronto sub prezido de f-ino Olive L a tim er, prez. de la loka Esp.-klubo.
K ontrolisto (v icurbestro) R oelofsen sa lu tis nom e de la urbo Toronto k a j laŭdis la Esp.- m ovadon pro ĝ ia p ra k tik a k a j k u ltu ra g ra - veco. D-ro W. Solzbacher, vicprez. de EA N A , prelegis pri la lingva problem o en la inter- n ac ia vivo, speciale en la U n u ig itaj N acioj (U N O ). S-ro G. A. Connor, ĝen. sekr., kla- rig is la organizon k a j p ra k tik a jn servojn de la Esp.-m ovado, k aj s-ino Doris Connor prezen tis C seh-dem onstracion tiel sukcesan, ke unu el la ĉeestintoj d iris : « Ŝi fa ris mi- raklon. » B u lg ara s-ano Vasilov rak o n tis, kiel li alvenis al Toronto a n ta ŭ k elk aj ja ro j, sciante n u r la b u lg a ra n lingvon k a j Espe- ranton, k a j kiel E sp e ra n to helpis lin en lia nova p atro lan d o K anado. Dum la pu- b lik a kunveno oni a n k a ŭ prezen tis unua- foje novan, tu te m odernan libron (« E s p e - ra n to : The W orld In terla n g u a g e »), kiu ĵu s aperis en g ra v a eldonejo en New Y ork k a j de kiu oni aten d a s m ulte d a sukceso po r la disvastigo de E sp era n to en Usono k a j Kanado. E n T oronto ĝi tiom plaĉis, ke ĉiuj disponeblaj ekzem pleroj tu j disvendiĝis.
L a kvin aferkunsidojn de la kongreso pre- zidis D-ro Solzbacher, p ro foresto de la prez. Prof. Clarke. Oni d iskutis sukcesojn, m alsukcesojn k a j planojn por la estonto.
P ro m alsano de la ĝen. se k re tario k a j help- se k re tariin o la laboro de la C en tra Oficejo iom su feris lastatem p e, sed planoj nun es- ta s p re ta j por g ra n d sk a la propagando en la aŭ tu n o k a j a n k a ŭ po r reg u la publikigo de « A m erik a E s p e ra n tis to » kiel grav a k v a ro n ja ra revuo (ĉefe por penetrado en e k ste ra jn rondojn) k a j de pli ofte aperon- ta Bulteno (p o r la in te rn a j a fe ro j de la m ovado). O kazis v ig la (k a j kelkfoje a k ra ) disk u tad o p ri la emo de m u lta j esperantis- toj, fondi novajn gazetojn, bultenojn, in- stitu to jn ktp. U nu el la 13 rezolucioj de la kongreso esprim is m alaprobon de tio. — L a 1.7.1948 EA N A havis 734 m em brojn, in te r ili pr. 70 en K anado.
A liaj a ra n ĝ o j de la kongreso estis ban- kedo k a j tu te s p e ra n ta kunveno. E k sk u rso al C asa Lom a k a j a liaj vidindaĵoj k reis m ulte d a entuziasm o. U sonaj k ongresanoj esprim is e5 pli g ra n d a n entuziasm on p ri la fakto, ke m a n ĝ aĵo j en T oronto e s ta s ne n u r b onkvalitaj, sed a n k a ŭ m ulte m alpli kostaj ol en Usono.
L a p ro p ag a n d a eflko de la kongreso es- tis bonega. M ultaj ĵu rn a lo j en K anado k a j Usono ra p o rtis p ri la kongreso k a j publi- kigis artik o lo jn k a j in te rv ju o jn p ri E spe- ranto. Du radio-stacioj en T oronto okazi- gis
s p e c i a la j n p r o g r a m o j n p r i E s p e r a n t okun p arto p ren o de ges-roj Connor.
D -ro W. S.
Ekspozicio de infanaj desegnoj.
P ri tiu ĉi bonege su k c esin ta ekspozicio, o k az in ta en Lyon de 23.5. ĝis 13.6., a tin - gis nin ĵurn alo j, revuoj, afiŝo, pro g ram o k aj raporto. E stis ek spozitaj pli ol 3000 desegnoj k o le k tita j en la tu ta mondo helpe de E speranto. Se la loko perm esos, ni anko- ra ŭ publikigos pli d etala n raporton. L a m aterialo nun estas (sen p ag e) disponebla por E speranto-societoj, d ez iran ta j organizi sim ilan ekspozicion. A dreso : R ichard Le- vin, 55 Av. F ĉlix F au re, L yon, F ran cu jo .
Jiontakia
Cu vi, K ara ? Mi ju s estis elironta. N e, ne urĝa.
Kio estas ? Cu pro la letero de nia in- strua m inistro pri E speranto f N e f Vi ne estas tro kredem a pri prom esoj f T am en esperigaj vortoj liaflanke !
S ed pro kio vi alvokis f Cu pro M ŭnchen f A n k a ŭ ne f U nika ! vi diras f Sed vi ne vo- las rem aĉi la vortojn de la redaktoro de Heroldo f T u te bone, ĝi re stu sim ple <uni- ka » ! S ed pro kio ... f
Mi ne bone kom prenas. N eesperanta afe- ro f T ute pirata ... f
T u te privata ! Pardonu, la aparato estas neklara. Tio estas, via voĉo sonas neklare.
H aha, strange, sed nun m i aŭdas ĉiam nur « m u so j ».
Ha, m i aŭdis ĝ u ste f M usoj m a ltra n kvili- gas vian vivon f M usoĵ eniĝas en vian pro- vizejon f M usoj saltas trans ...
N u, havigu al vi katinon ! A ŭ ka to jn , se unu ne sufiĉas. T utan kataron, se v i volas.
K ataron v i ja m havas f K uris tra pluvego sen m antelo k a j om brelo f
P ri la kataro m i ridas laŭdeve, k v a n k a m ĝi estas' ja m m alnova stultsp rita ĵo . Jen : hahaha !
N e ternu en la aparaton — v i povus in- fe k ti min. Kio f A n k a ŭ tiu idiotaĵo havas barbon f P rave ! Sed, por reveni al v ia j m usoj ...
Hallo, Cu v i ankoraŭ esta s tie f N enia respondo. Hallo !
Jen bruo en lia ĉambro. Pordo m a lferm i- ĝas. Virina voĉo ! ŝa jn a s k e li havas vizi- tantinon.
Ha, jen li d e n o v e ! Hallo, K a r a ! Kio okazis f Kio f K a t... Ho jes, m i aŭdas, ka tin o ja m ĉeestas.
Mi diris : k a t i n o ! Por forpeli via jn m usojn ! A ŭ Ĉu la m u so j forpelos Sin f K i a l : S t ! f
K io f K atarino ŝi esta s f Tiu blonda kna-
bino el via kurso f Por peti konsilon pri
k e lk a j g ra m a tik a ĵo j f B onan sukceson ! Mi
ne plu ĝenos
v m .Saluton al ka tin o K ata-
rino ! ŭ is ... !
5 Aŭgusto 1948 Heroldo de Esperanto N-ro 13 (1091) paĝo 3 Demokratio.
(Fino.) A n sta ta ŭ dem okratlo iuj proponas je n ajn rim edojn :
1. P lifo rtig i la ra jto jn de la ĉefm inistro ; 2. eksebligi la d eputitojn ;
3. doni al la re g ista ro la ra jto n dissolvi la parlam en to n ;
4. a n s ta ta ŭ p o litik a p arla m en to k rei me- tiista n .
A1 tio m i respondas :
1. P lifo rtig i la ra jto jn de la ĉefm inistro?
Cu oni volas aperigi pluajn H itlerojn, plu- a jn M ussoliniojn, d ek stre aŭ m ald ek stre ?
Ne ta ŭ g a s ĉefm inistro, kiu fa ra s sian po- litikon ; ta ŭ g a s registaro, k iu fa ra s la po- litikon de la nacio-m em . Ne ta ŭ g a s ĉefmi- nistro, kiu sklav ig as la parlam en to n k a j tom be silentigas la nacion, a ro g a n te al si la ra jto n paroli en ĝ ia nomo. Ne ta ŭ g a s pnastro, sed servisto k a j konstlisto.
2. E s ta s vere, k e tro m ulte da deputitoj p re fe ra s p ro p ra n intereson al tiu de la na- cio. Sed d eputitoj povas a n k a ŭ erari, obe- a n te lojale al sia konscienco. K iu lando ja povus postuli sa n k ta jn k a j n eerarem ajn reprezen tan to jn .
N i im agu p rav a n m alkontenton pro ia ĵu s ad o p tita leĝo. L a deputintoj povus eksi- gi la deputiton, sed ili devus suferi la le- ĝon ! Cu ne p litaŭ g a s tu j nuligi la leĝon ol doti la deputitecon p er tiu sam a m alkon- stanto, kiun su feras la re g ista ro j ĉe pure p a rla m e n tista reĝim o ?
3. Oni ja m vidis trouzojn de ĉefm inistroj p ri dissolvo de parlam ento.
R e g ista ra krizo jam esta s grava. Oni me- m oras, ke H itle r pro fitis ĉiun fra n c a n re- g ista ra n krizon. Nu, re g is ta ra krizo ne d a ŭ ra s 70 tagojn, dum kiuj tia registaro, k u n a ŭ to rita to m alg ran d ig ita, povus esti d ev ig ata postuli de la nacio la plej g ran- d a n oferon, nom e la im poston de la sango.
K aj se re g ista ro k a j parlam en to konsen- to s por tru d i al la nacio leĝon, kiun ĝi ne ŝa ta s, tia m ne okazos dissolvo k a j la nacio devos senproteste suferi la d irita n leĝon.
Cu tio estu s k onform a kun dem okratio ? 4. Cu m e tiista p arla m en to ? Tiel naski- ĝis faŝism o en Italu jo . M etiista parlam en- to, sekve elaĵo el la sindikatoj. Sed la rolo de sindikato estas defendi la interesojn de sia j m em broj proponante decidojn iafoje k o n tra ŭ a jn al la ĝ en e rala intereso. K aj la propro de sin d ik ato estas forigi religiajn k a j p o litik ajn dem andojn. Cu tio ne estas tu te k o n tra ŭ a al rolo de p arla m en to ?
M etiista p arla m en to estu s krom tio par- lam ento de p roduktistoj, kie la interesoj de la k o nsum antoj e stu s k o n sta n te ofera- ta j ... kiel ili ja m esta s tro ofte, k iam p a r- lam ento p rete n d as « p ro tek ti » la n acian in- dustrion. L a seso da fra n c a j su k eristo j tion pruvas, tiel sam e la dem agogiaj leĝoj ad o p tlta j de la fra n c a p arla m en to ja m de 30 ja ro j, el kiuj re z u ltas p ra k tik a neloĝeblo por la p ro letaj ju n a j geedzoj.
N eniu el tiu j k o ntraŭproponoj do estas konsentebla.
K om preneble dem okratio p o stu las mini-
m u m a n k le r o n l a v o ĉ d o n a n t odevas alme- n aŭ scipovi legi k a j skrlbi, sed tiu postulo devas esti lojale k o n tro la ta.
D em okratio a n k a ŭ postulas liberan opo- zicion. K iam la k ritik o j de ĉi tiu estas mal- ĝ u sta j, ili ne estas a te n ta ta j de la plim ul- to ; se ju sta j, ili a v e rta s la nacion k a j ĝiajn registojn.
N acio sen opozicio estas kaldronego sen savklapo.
Mi kredas, ke m i nerefuteble pruvis la p ere ig ajn m a loportunaĵojn de aŭ to k ra tio k a j de oligarkio, eĉ kiam ĉi tiu h av a s la form on de « suverena p a rla m e n to ». N u r k ia m la popolo povas efektive k a j konstan- te kon tro li la agadon de sia j reprezentan- toj, la ĝ e n e rala intereso povas superi pri- v atajn , tu te egale sub k ia nom o ĉi tiu j sin kaŝas.
N e n u r en fabloj la lupoj sin ŝa fiste m as- k a s !
L a nekontesteblan superecon de demo- k ra tio p ru v a s la ekzem plo de Svisujo. E1 la sp e rta ĵo j de la aliaj nacioj, kiel oni ja po- vus pruvi la superecon de aŭ to k ra tio aŭ de oligarkio eĉ p a rla m e n ta ?
Se oni p rezen tu s al vi pli bonan Iabo- rilon por plenum i vian taskon, ĉu vi ĝin rl- fuzus ?
Je n do, k a r a leganto, p rez en tiĝ a s al vl g ra v a dem ando. Cu vi pli ŝa tu s vivi en bo- ne re g a ta lando aŭ ne ?
Bone re g a ta lando, tio sig n ifas sekuron de la tegm ento, k iu vin ŝirm a s ; tio signi- fa s m onan sekuron po r la n u n a tem po k a j po r la m alju n u laj ja ro j ; tio an k a ŭ signifas, ke m orgaŭ vi aŭ viaj filoj ne riskos pag i p er sia sango la m ankojn k a j e ra ro jn de sen- respondecaj registoj.
H o jes, m i scias : la b atala d o po r la vi- vo neniam estis pli a k ra ol post tiu militego, k a j vi h av a s nenian gu sto n po r politikaĉo.
T am en de politikaĉo dependas v ia sorto.
C etere ne tem as, ke vi politikaĉu, eĉ ke vi politiku. T em as nur, ke vi kunhelpu por doti vian landon k a j nian m alnovan E ŭro- pon p e r tiu sa v a regoform o, kiu esta s demo- kratio.
Se pro via indiferento plua k a ta stro fo okazus al vi k a j al viaj plejkaruloj, ĉu via konscienco ne riproĉus ĝis v ia la s ta horo ?
Nu, la k la ra , h ela vojo estas a n ta ŭ vi.
K uraĝe an ta ŭ e n !
EM ILO GASSE.
Duoble longe vivas kiun oni erare deklaris m ortinta.
K un ĝojo ni povas inform i n ia jn legantojn ke f-ino K. R a m b o u sek en C. Budejovice, fra tin o de la k o n a ta s-ano generalo J. Ram - bousek (kiu fo rp asis la 1.8.1946) e s ta s vi- v a n ta k a j bonsana. E n n-ro 10 ni publiki- g is noton ke la poŝto resendis al ni bande- rolon, a d re sita n al ŝi, k u n rim a rk o « dĉcĉ- dĉ » (fo rp a sin ta ). N i p e ta s pardonon pro la e ra ra inform o, k a ŭ z ita de la poŝto, k a j ni esp eras ke ĉe f-ino R am bousek efektivi- ĝos la proverbo ke « duoble longe vivas, kiun oni e ra re dek laris m o rtin ta ».
Parolas la leganto (Libera Tribuno).
AMO F A R A S M IR IN D A ĴO JN . S -ro E. E. Y elland, aŭtoro de 1’ artikolo
« A verto al fra ŭ la j sam ideanoj » en n-ro 10, bonvolu perm esi al mi, ke mi iom ete kon- v e rtu lian teorion, k v an k a m ĝi enhavas m ulte da ebla vero.
K iam mi ku n m ia elektitino d eklaris nin gefianĉoj k a j geedziĝis, ŝi parolis ja m ĉefte, slovake, rutene, germ ane, hun g are k a j ler- nis angle, hispane k a j itale. P oste — dum la edzeco — ŝi lernis ruse, fran ce k aj iome- te svede.
L a 18.2.1948 m i kom encis lerni E speran- ton. Kion ŝi fa ris ? H av an te ja m du infa- nojn, la duan je aĝo de tri m onatoj, ŝi de- k la ris senhezite : « Mi volas a n k a ŭ lerni E speranton. » ŝ i eklernis k a j kune ku n mi la 26.5.1948 ellernis la fundam entojn. ŝi legas k a j kom prenas, an k a ŭ sk rib as k a j — m alrapide sed ta m en bone — parolas. H ejm e ni p aro la s en E speranto.
Ci tio sufiĉu. Virino, kiu sian edzon vere am as, ek lern as ĉion, eĉ se ŝi h av a s infa- nojn, eĉ se ŝi ne k ap a b la s ĉion a n ta ŭ la edzeco, ĉu ne ?
Dipl. sc. pol. M ojm ir V. HANUŜ, Olomouc.
P R I A M E N -Ĥ U T EP K A J ... AMO.
S-ano N. C hristensen en n-ro 7 (1085) d eziras rom pi m alferm itan pordon. Cu mi a s e rtis (en H eroldo de 15.12.47) ke Am en- Ĥ utep la K v ara enkondukis Moseismon en E g ip tu jo n ? A ŭ Ĉu mi neis ke lia religi- reform o estis b a z ita je sunkulto de Anu ? C etere, A nu estas la biblia On, en H eroldo (de 15.12.) p re se ra re nom ita Orl (Genezo 41, 45). P ri izraelida influo je tiu ĉi fa- raono a te s ta s alm enaŭ la fakto, ke lia pa- trin o estis ŝem idino (vidu : P rof. A. T ra- Ĉevski : « D revni m ir» — ruslingve). L a sam on k o n firm as k elk aj n untem paj egipto- logoj (k u n D -ro B. M eisler), spite al la a rk a iĝ in ta skolo, laŭ kiu la reform o de A m en-ftutep influis je izraelidoj (!).
Ĝ enerale e s ta s rim arkende, ke m ia skri- b a ĵo en H eroldo de 15.12.47 ne estis scien- ca artik o lo sed sen p reten d a b eletra felieto- no, ne k a te n in d a per sciencaj detaligoj k a j citoj.
K aj rila te a l m orto pro enam iĝo, ni ne
e n r ig a r d u e n l a e s t o n t o n i l a s k r ib a n t o d eĉi tiu j linioj nun aktive m ilitservas k a j ba- ta la s pro sia v era k a j sola viv-pasio — la liberamo ...
J. KO HEN -CED EK , Jerusalem . KAPITALO.
Via korespondanto s-ro H arold S. Schroep- pel (vidu en n -ro 9) e s ta s pli bona esperan- tisto ol ekonom iisto, k a j ne estas eble ke ni perm esu ke li k a j tre eble aliaj legantoj restu sub im preso, ke n ia U SA -sam lingvano k o rek te tr a k tis pri la tem o k ap italo ; fa k te li era ra s. Sendube k a j tre sim ple « k ap ita- lo esta s tiu p a rto de riĉaĵo j u za ta por pro- d u k ti pluan riĉaĵon », ekz. luprezo, intere- zo, profito. Mono ne e s ta s k ap italo ; ĝi ek- zistis pli fru e ol kapitalism o. Mono estas sim bolaĵo de riĉeco. L a viro, k iu k o n stru a s
El la gastlibro
de I' Klubo Esperantista de Malmo
(E n la studhejm o de 1’ K lubo E speran- tis ta de M alm o tro v iĝ a s in te resa g ast- libro, kiu e s ta s siaspece u n ik a dokum en- to. Ĝi rak o n ta s, ke gesam ideanoj de Ĉiuj p a rto j de la terglobo v izitis la klubejon dum kunvenoj aŭ p ersona ripozeto tie.
L a k a sisto de la klubo, s-ro Gosta Hen- riksson, p er la ĉi-suba artik o lo m encias k e lk a jn el la plej in te re sa j detaloj de la libro, k iu enhavas m ulte d a nom oj de k o n a ta j k a j m alpli k o n a ta j gesam idea- noj.)
L a g astlib ro estis in a ŭ g u rita en la ja ro 1928. Ja m su r la u n u a p aĝo ni tro v as la nom on de la plej ag em a sk a n ia E speranto- pioniro, s-ro G. H. B ackm an el H ŭlsingborg.
Li g ra tu la s pro la fondo de p ro p ra hejm o k a j esp rim as la esperon, ke ĝi instigu la k lubanojn al d a ŭ ra laboro.
S ur la dua paĝo tro v iĝ a s poem o de la tia m a p rezidanto de la klubo, s-ro E rik A ndersson, an k a ŭ n o m a ta « E speranto-A n- dersson », el k iu ni citas la unuan strofon :
N i ju ris labori, ni ju ris batali Por nia sa n k te g a afero.
L a verdan standardon ni ne lasu fali, Sed flirti k u n Ĉarma espero.
E1 la ja ro 1929 ni tro v as interalie salu- ton de m ia p erso n a am iko, s-ro Jo sef V ite k el Ceftoslovakio kiu, kiel 1 8-jara ĵunulo, u n u an fojon v izitis Svedlandon. J e la me- m oro de vizito al Malmft sa lu ta s a n k a ŭ s-ro ŝindo Seitaro el O saka, p rezidanto de J a p a n a E sp era n to -In stitu to .
L a ksh m ism a r Sinha el H indujo estis n ia g a s to en la p o sta ĵa ro 1930, k a j el la ja ro 1931 ni vidas la nom ojn de du k o n a ta j da- noj H otger H ansen, Holbaek, k a j Lorens F riis, Aabyhftj.
K aj nun a p e ra s k a ra nom o : L id ja Zam en- hof, la m ilda, ĉ a rm a filino de nia m aĵstro, k iu senlace laboris po r la ideoj de sia pa- tro. N eniam mi forgesos ŝian k u ra ĝ a n agon dum la S tokholm a kongreso en 1934, k iam okazis la a k r a diskuto p ri la o rg an iza de- m ando. L a ondoj de la diskuto estis tre
dom on por okupi ĝin, ne uzas nek k re a s ka- p italon ; la virino kun kudrom aŝino a ĉ e tita por uzo ĉe fam iliaj bezonoj ne h av a s k ap ita- lon en la m aŝino. Sed ŝia n ajb arin o per sia kudrom aŝino fa b rik a s k a j vendas ĉemi- zojn ; ŝia m aŝino e s ta s kapitalo. N ur kiam en USA la pioniroj ekuzis slan k re ita n ri- ĉaĵo n por produkti plian riĉaĵon, estis sta - rig ita k apitalism o en tiu lando. Tial sek- vas, ke reg istaro j, gehotnoj, korporacioj ne e s ta s k ap italisto j (necese), kiam ili uzadas riĉa ĵo jn ; n u r kiam ili uzadas riĉaĵo jn por celi pliajn riĉaĵojn, ili estas k apitalistoj.
Diplom ito de E konom ia Scienco JO H N HOYLE.
PU B LIK A DEMANDO.
K un g ra n d a intereso k a j aten to mi legis la rap o rto n p ri la K ongreso de G erm anaj E sp era n tisto j en M ŭnchen, sed bedaŭrinde m i nenion tro v is p ri iu rezolucio, protes- ta n ta k o n tra ŭ la fa rita j krim egoj de H it- lerismo.
Tial mi publike dem andas la aŭ to rita to jn de GEA, ĉiujn h onestajn g e rm a n a jn espe- ran tisto jn , ĉu estis proponita la konform a rezolucio k a j ĉu ĝi estis a k c e p tita ?
IS A J DRATW ER, Varsovio.
Rim. de red. — Ni tre bedaŭras, ke s-ro Dr. rekom encas la ja m fin ita n diskuton.
M algraŭ n ia peto rezigni, li in sistis ke lia « P u b lik a dem ando » aperu. L aŭ n ia opi- nio, la fak to , ke tri ja ro jn p o st la falo de la reĝim o, kiu m alperm esis E sp era n to n k a j k iu p erseku tis la germ anan esperantistaron, povis okazi tia am askunveno e s p e ra n tista (2500 kongresanoj !) en unu el la eks-cita- deloj de tiu reĝim o, tiu fa k to p er si mem estas j a la plej laŭta protesto im agebla.
Mikspoto.
M ondkonferenco de universitatoj. E n U t- rech t (N ederlando) okazos la 2.-13.8. kon- ferenco de un iv ersitato j de landoj aliĝin- ta j al UNO. Oni aten d a s 350 delegitojn.
Celo de la konferenco ne tiom estas scienca kiom organiza.
D uonigo de ŝŭldoj. Sovetio duonigis la m ilitŝuldojn de H u n g aru jo k a j Rum anujo.
T re bone ! Sed kial ne tu te nuligi ĉiujn mi- litŝuldojn k a j eviti fa ri n ovajn estontece, rezig n an te unu fojon por ĉiam novajn bu- Ĉadojn ?
Tro varm ega. V iro estis a re s tita pro ŝte- lo de trom bono. Okazis, ke li « p ru n tep re- n i s » la m uzikilon po r blovi su r sian su- pon.
Kaoso ĉirka ŭ Berlino. Se la n u n a j oku- p an to j ne povas interkonsenti, ĉu ne estus pli sa ĝ e k e ili foriru, k a j ke oni kom isiu la adm inistradon super ĝ iaj k v a r sektoroj al m a lg ran d a lando, ekz. Danlando, Svis- lando aŭ eĉ ... L uksem burgo ?
E sp era n tista j m onfalsistoj ? E n iu gaze- to oni legis ke e s p e ra n tista ligo eldonis kon- siderindan sum on da mono por helpo al sam ideanoj en su fe ra n ta j landoj. Cu — m al- g ra ŭ la bona celo, por kiu tiu m ono e s ta s u zita — ne e s ta s danĝere, publike aten tig i pri tia eldonado de mono, kiu generale esta s monopolo de la ŝ t a t a B anko ?
K iel m a n ĝ i akvom elonon ? K an ad a hotel- estro diris ke la plej bona m aniero, por m an- ĝi tiu n fru k to n , esta s per kulero, —- « la alia m aniero tro m alsekigas la orelojn ».
LA NOVA KURACISTO.
— Kiel p laĉas al vi la nova kuracisto, sinjorino L unda ?
— Ho, ne m ulte : li k u rac is m ian edzon de reŭm atism o, k aj nu n ni ne plu scias k iam pluvos. Mi eliris k a j ruinigis mian plej novan ĉapelon.
a lta j, k a j k elk aj p aro la n to j ku n sudlanda tem p eram en to forgesis, ke ili esta s kava- liroĵ de la verd a stelo. L a prezidanto, ge- n eralo B astien, ne plu regis la situacion k a ĵ asp e k tis tre malfeliĉe. T um ulto minacis.
T iam L idja Zam enhof rapide su riris la po- dion, ek p ren is la frapilon de la prezidanto, fra p is tr e fo rte su r la tablon k a j k riis :
« H ontu, sinjoroj ! » K aj la sinĵoroj vere hontis. E k re g is denove ordo, k a j la disku- to p ren is k o re k ta jn form ojn. Sed k iam m i vidas aŭ aŭdas la nom on de L id ja Zam en- hof, m i ĉiam m em oras tiu n Ĉi epizodon.
M anja G ernsbacher el Kolonĵo, Germ a- nuĵo, la eleganta, a lts ta tu r a sinjorino, kiu m alferm is la Stokholm an kongreson, vizi- tis nin survoĵe hejm en k a j sk rib is belan saluton.
H adzi M ustafa Raden, la b ru n a sam ide- ano el Javo, esprim is kontentecon pro bo- n a akcepto.
D um pasko 1936 n ia klubo solenis sian 3 0 -jaran ekzistadon, k a j en la tag lib ro ni tro v a s bondezirojn interalie de P aul N glĉn, Stokholm o, k a ĵ n ia m alnova am ikino Mar- g re th e Noll, Kopenhago.
P en te k o ste la sam an ja ro n S veda Espe- ran to -F ed eracio ja rk u n v e n is en Malmft, kaj kom preneble tio a n k a ŭ e s ta s rim a rk e b la en la gastlibro. N ia b la n k h ara, ŝ a ta ta onklo Oscar B unem ann el H am burgo kun fam ilio Ĉeestis la kunsidon. C etere ni tro v a s la no- m ojn : E m fr id M alm gren, E inar Dahl, Mar- tin F ejde k a j H enning Halldor. L a laste- n o m ita aldonis la vortojn : « K unveno en gloro — disiĝo en ploro. »
M argrete Saocl k a ĵ Julio B aghg estas in- te r la plej k o n a ta j g asto j dum 1937. Sed an k a ŭ Joseph Scherer el Los A ngeles nin vizitis aŭ tu n e en tiu jaro . « Vi h av a s la plej belan E speranto-hejm on, kiun mi ĝis nun vidis, » sk rib is la fa m a globtrotulo k a j propagandisto. E sta s j a bela a te sto de ho- mo, k iu vidis tiel m ulte en la mondo. S ur- voje al la kongreso en V arsovio gru p o de usonaj gesam ideanoj sub gvido de Georgo A. Connor vizitis la studhejm on k a j alpor- tis sia jn salutojn.
E1 1938 nl trovas la nomon de Iva n H.
