Heroldo de Esperanto : neŭtrale organo la Esperanto-modavo. Jarkolekto 24 (1948), nr 5=1083 (1 marto)

(1)

1 F

f

Eldono: F iu n d ro E sp eranto-Inatituto, P. v. H u m beekatraat 3, B russel-W est.

R edakcio-A dm inistracio: T .J u n g , H arstenhoekw eg 883, Scheveningen, Ned.

Ja ra b o n o : B elgujo 165 fk ., N ederlando 9 gld. ; cetere laŭ aparta tarifo.

A noncetoj : 25 ko m e n cita j vo rto j b. fk . 85.— , gld. 1.85 aŭ 6 resp.-kuponoj.

P o r 26-50 vortoj duobla prezo. — U nu resp.-kupono eg a lv a lo ra s 0.20 gld. DE ESPERANTO

DUONMONATA INTERNACIA O RG ANO DE LA ESPERANTO-MOVADO

N-ro 5 (1083) FONDITA EN 1920 — 24-a JARKOLEKTO I M arto 1948

Gandhi, homo de la Nova Epoko

De Ralph Templin, Yellow Springs, Ohio, Usono.

M ah atm a G andhi ne vivas plu. L aŭ la opinio de k u rac isto j li estu s povinta atin - gi aĝon de 130 jaro j. Sed k o n tra ŭ per- fo rto k a j atenco a n k a ŭ lia vivo ne estis im una. K aj kiel, precipe dum la la sta ja r- deko, m u ltaj aliaj homoj k u ra ĝ a j k a j me- ritp le n aj perdis sian vivon p er ek z ek u tista aŭ m u rd ista m ano, tiel an k a ŭ la vivo de la M ahatm o finiĝis p er la kugloj de m ur- disto-fanatikulo. L a m em oro pri li tam en resto s v iv a n ta kiel pri la plej g ran d a ho- mo de la 20-a jarcen to . — Red.

Estas raportite, ke fama ĵurnalis- to, okaze de vizito al Gandhi, diris al la Mahatmo : « La politiko estas mia religio. »

« Religio estas mia politiko,

^j^>

venis tuj la respondo de Gandhi. Tiel li provizas nin per ŝlosilo por kompreni lian plej gravan donacon al nia politi- ke turm entata mondo.

La proksimiĝanta nova Epoko, se vivo daŭros, estos tiu, en kiu la homa spirito regos super la mondfortoj. ko- mencante je sia propra « animforto ».

Ni devas vidi ĉi tiun Homon de la Nova Epoko kontraŭ fono de tiu epo- ko kiu nun alproksimiĝas al sia fino.

Ĝi definitive ne estis la epoko de 1’

« ekonomia homo ». Epoko kunn.ctita el politika, potenco-regata teknologio kaj amas-alvoke regata, robota lerte- co ne povas ĝuste nomiĝi industria aŭ ekonomia. Detale ekzamenate, la nuna epoko malsukcesis laŭ siaj pro- praj kriterioj fanfaronitaj. Ĝi ne es- tis sufiĉe « industria » laŭ senco de utila produktado de tio kion bezonas ĉiuj homoj. Ĝi ne estis sufiĉe « scien- ca » por enhavi sistemon rilate al scio.

Gi estis definitive malekonomia epo- ko — la epoko de politika potenco. Po- tenco-politiko, eĉ de tiuj kiujn oni tak- sas industriaj majstroj, kaj sukces- adorado eĉ de la flanko de 1’ industrie sklavigitoj estas la trajto j kiuj iden- tigos ĉi tiun epokon. Tiel nomataj in- dustriaj grandsinjoroj distingiĝis kiel politik-potenculoj aŭ kiel tron- kaj m inistrar-subtenantaj potenculoj, ne kiel praktikemaj ekonomiistoj. Ĉi tiu politika epoko ĉiam provis kontraŭ-

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 3

VERDSTELAJ RADIOJ.

— Svisa E speranto-T ago okazos en Thun la 13.-14.3. S ab ate ekzam enoj k a j am lka kunestado. D im anĉe ĝ e n e rala kunveno, ko- m u n a ta g m an ĝ o k a j prom enado. E k ste rlan - danoj kore bonvenaj. Loĝadon p rizorgas s-ro F. Schw arz, W iesenstr. 2, Thun. Ak- cep tan to j deĵoros en la stacidom o.

— Gis la mezo de feb ru a ro anoncis sin por la Z l-a K ongreso de S A T la u n u aj 75 p artoprenontoj. A dreso de la O rg an iza Kon- g re sa K om itato : Sekr-ino H. Oudenhooven- Bishoff, B estev aerstr. 127, Amsterdam-VV, N ederlando. M inistro W. D rees aliĝ is al la H onorkom itato

— A1 B rita E sperantista A socio esta s al- ig ita j 64 grupoj k a j 11 federacioj.

— N ovaĵ E sp era n to -g ru n o j fondiĝis en la ĉehoslovakaj urboj Cheb, Chom utov, Preŝov k a j Trebiŝov. E n « E s p e r a n tis ta » ni legis pri novaĵ ku rso j en Boskovice (30 gim nastoj de loka S okol-gruno), B m o (2 k u rso ĵ kun pli ol 60 p.), H rad ec K ralovĉ (p o r 32 gim- nazian o j k a j 12 ferv o jisto ĵ), Koŝice (15 p .), N em ĉiĉky (15 p .), N ova Role (20 p.), Novĉ M esto n a M orave. Olomouc (30 burĝ- le rn e jan in o j), P acov (37 p .), P lzen (2 k u r- soj, unu k u n 48 p ), P re ro v (18 burĝler- n eĵa n o i), T abor (3 k ursoj, unu por skoltoĵ) k a ĵ Upice.

— E n R ennes (F ra n c u io ), urbo de ve- n o n ta 3-a K ongreso de SA T -A m ikaro, oka- zas 2 kursoi, unu en Domo de Junularo, alia en stacidom o nor 15 fervoĵistoj.

— E n R adom (P oluĵo) E sp era n to esta s deviere in s tru a ta en T a jlo ra G im n a z io ; sam u rb e ok azas a lia ku rso (25 p.) por skoltoj k a j plenkreskuloj.

stari la alvenon de la ekonomia epoko.

Kompreneble, Shakespeare priskribis la politikiston kiel « iun kiu trompus Dion ».

En tian epokon venis tiu unu homo, Mohandas Karamchand Gandhi, kun supera envido kaj pli praktika aplika- do strange kunmiksitaj. Albert Ein- stein asertas : «Genetacioj estontaj, kredeble, apenaŭ kredos ke tia homo iam korpe iris sur la tero. » Longe antaŭ ol la atoma bombo elmontris la praktikan neceson de la lernado, kiamaniere kunvivi en universala fra- teco, tiu homo perceptis kaj efektivi- gis socie la elsciadon de tiu alia Homo, de Nazaret, kiu diris ke homo povas esti m ajstro nur, se li fariĝas la ser- vanto de ĉiuj. Lia plenumado fariĝis la plej praktika historia prezentado de tiu epoko kiu lin mokis kiel neprak- tikulon. Estis lia celo vastigi univer- salan fratularon de « servantoj al ĉiuj », kaj deklari al mondo, kiu pro blindeco ne povis vidi, ke per tiu interna homa honesteco de etika amo homoj devas vivi kaj organizi sian so- cion.

Naskita en 1869, tiu homo, kiu de- fias ĉi tiun politikan epokon, maturi- ĝis kiel senimpona hinda junulo de konservativaj « komercistaj » gepa- troj en la vilaĝo Porbandar en Kathta- war. Kiam li estis 19-jara, oni sendis lin al Londono por studi juron. Tie, karakterize, riĉeco provis aĉeti pri- vilegion, potencon kaj influon. Sed jen estis unu homo, kiun ne povis teni la « princo de ĉi tiu mondo ». Foje li diris ke la ideon pri amasa apliko de civila rezistado kontraŭ maljusteco li konceptis unuafoje en Londono, le- gante pri la movado por abolicio de la sklaveco en Usono. La kialon por tio oni nun povas klarigi per legado de antaŭ-nelonge aperinta libro de Henrietta Buckmaster, Liberigu Mian Popolon — La Historio de la « Subte- ra Fervojo ». Baldaŭ post sia reveno al Hindujo, Gandhi estis vokata sin okupi pri proceso en Sud-Afriko. Tio estis en 1893, kiam li estis 24-jarulo.

Ĝi tiu sudafrika sperto helpis mo- deli rimarkindan vivon kaj karieron.

Li gajnis sian proceson per interkon- sento, suhceso kiu (li asertas) multe influis lia vivdirekton. Li diris ke li lernis la veran procesadon : « eltrovi la plej bonan flankon de la homa na- turo kaj eniri la homan koron ». Post gajno de la proceso li restadis en Af- riko, ĉar tie suferis lia popolo pro subpremado. Necesis ĝia kondukado el la afrika servuto, simile kiel iam okazis al alia fremdlanda gento kiu suferis egiptan servuton kaj forku- ris tra la Ruĝa Maro. La nova Moseo kondukis sian popolon per eĉ pli stranga vojo. Li instruis siajn popo- lanojn ke ili staru kuraĝe per la po- tenco de pura kaj sentima koro en siaj brustoj. Ili miregis, eltrovante ke tio estis ĝuste kion ili bezonis por sia liberigo. Ili lernis « ne tiujn timi kiuj detruas la korpon », kaj ke nenia potenco sur tero povas ilin malnobli- gi aŭ sklavigi, dum ili, kun amo al ĉiu homo, okupiĝas pri la vero kiu li- berigas homojn. Laŭ la proporcio, laŭ kiu ili sukcesis sekvi tiun lumon, ili restadis liberaj.

(Vidu pĝ. 1, kol. 1.)

Interesa intervjuo.

P a sin ta n ja ro n okazis en la urbo Z aan- dam en N ederlando in te rn acia E sp eran to - Sem ajno, p a rto p re n ita de sam ideanoj el dek d iversaj landoj. T iu ĉi a ra n ĝ o bonege suk- cesis k a j tro v is m u ltan atenton. L a 7-an de feb ru aro okazis Ĉe la n ederlanda radio in tervjuo pri la E sp eran to -S em ajn o in te r Jurnalisto k a j la u rb estro de Z aandam , Mr.

Dr. J. in’t Veld. S -ro in ’t Veld e s ta s bone k o n a ta persono en N ederlando, k a j oni eĉ proponis al li la g rav a n postenon de mi- n istro por la rekonstruado. E s ta s utile, tra - duki la intervjuon, publikigi ĝin en naciaj k a j fa k a j gazetoj, k a j sendi ekzem pleron de ĉiu gazeto al s-ro J a n Vis, P la ta a n la a n 30, Z aandam , por a ra n ĝ o ta ekspozicio. A ten- tu : la ĵu rn a listo dem andis, la u rb estro re- Spondis.

— E n 1947 okazis g ra n d a in te rn acia Es- p e ra n ta festo en v ia urbo. Cu via u rb e stra tnoŝto ja m a n ta ŭ e sciis ion pri E sp e ra n to ?

— Mi jam aŭdis ion pri E sp eran to , sed p ra k tik e mi neniam okupis m in pri ĝi.

— Cu vi dum la re sta d o de la trid e k ek- S terlandaj esp eran tisto j n u r su p ra ĵe inter- rila tis ku n ili ?

i — K ontraŭe, mi k a p tis la okazon por estl dum longa tem po in te r la hu n g aro j, fra n - Coj, svedoj, danoj, angloĵ ktp.

— K aj k ia e s ta s via konkludo ?

— Mi povas n u r diri, ke la p ra k tik a ko- n atiĝ o k n n E sn e ra n to estis p or m i io tu te n e-atendtta, tiom ra v ita mi estis. A n taŭ ne- longe mi p arto p ren is tn te rn acian kongreson

?n P arizo, kie n u r la fra n c a k a j la a n g la lingvoĵ estis p a ro la ta ĵ. P ro la ĉiu fo jaj tra d u k o j k a ĵ konsekvencaĵ m is- kom prenoj la kongreso estis tr e longe- d a ŭ ra k a j po r la p a rto p ren in to j enuiga. Tial fra p is m in tiom m ulte, k lam dum dek tag o j mi perŝone povts k o n sta ti. kiel homoj, ve- n in ta j el dek diversai landoi, en kunvenoj k a j s u rs tra te tiom facile k a i flue interkom - p renis p er E speranto. Mi estis a n k o ra ŭ pli su rp rizita, ĉ a r el la socleto ĉiui, krom kel- k a i, n u r iernis sian g en a tra n k a i esneran- ta n lingvoin, ka1 m u lta i el i’i vizitadis n u r la elem entan lerneion. Mi k o n sta tis ia bel- sonecon k ai facilecon de E speranto. Mi m em voĉlegts sa lutparoladon en la Espe- ranto-lingvo. k a i ĉiui esn eran tisto j, kvan- k am mi neniam a n ta ŭ e parolis E speranton

Almelo, urbo de la 15-a LEEN-Kongreso.

E n la centro de Tventio (ned. : T w e n th e ), tre malnova regiono nederlanda, situ a s la ja m de la 9-a jarcento konata urbo Alm elo. T ventio estas lando de erikejo j k a j arba- roj, a ltaĵoj k a j riveretoj, a n tik v a j k u tim o j k a j propraj kostu m o j. A lm elo estis antaŭ cen t jaroj ankoraŭ nekonsiderinda urbeto ; sed la establo de la teks-in d u strio rapide k resk ig is ĝian loĝantaron. Hodiaŭ ĝi havas pti ol 1,0.000 loĝantojn. Pro tiu industrio T ventio o fte nom iĝas « la lando de katuno k a j eriko ».

Pro la rapida kresko, la evoluo de A lm elo ne estis harmonia, sed ĝi donis la eble- con krei bone ko n stru ita jn kvartalojn. La loĝkvartaloj estas do eksterordinare va sta j k a j belaj. A lm elo krom e posedas m odernajn b utikstratojn. S u r ku ltu ra tereno ĝi donas m u lte por ĝui. L a plej gravaj te a tra j k a j m u zik a j societoj de N ederlando regule ludas en ĝiaj teatroj. A n k a ŭ sur sporta tereno A lm elo ludas gravan rolon.

La granda atrakcio tam en estas la belega iirkaŭajo. Tial A lm elo o fte nom iĝas la

« enirejo de Tventio ».

Tiom koncize pri A lm elo k a j ĝia regiono. K a j nun pri la kongreso. Sajnas, k e la 15-a kongreso de la nederlanda Esperanto-asocio « La E stonto E sta s N i a » fariĝos granda sukceso, precipe rilate al partopreno de eksterlandaj gastoj. J a m nun ni povas ka lku li kun dana k a j belga grupoj, krom diversaj anglaj gastoj. Cetere ni esperas, ke eksterla n d a j sam ideanoj, k iu j je pasko estos en nia lando, partoprenos la kongreson. en kiu ni planas partoprenigi la vizita n to jn en niaj m alnovaj p a sk a j kutim oj. Krom la k u tim a j fe s ta j aranĝoj staras sur la program o eksku rso al la apuda urbo Enschede.

Do, ĝis pasko ! A lm elo atendas ankaŭ v»n ; sed prefere anoncu uin kiel eble plej frue, pro la gastigado. A liĝiloj haveblaj ĉe la sekretario de la L o ka K ongresa Komita- to, s-ro N. W olters, Bornerbroeksestr. 89, A lm elo, Nederlando (telefono 81,53).

N o v a j kongreskotizoj. Gis 31.3. vaildas an k o ra ŭ la je n aj kongreskotizoj : por kon- g resa n o 25 svedaj kronoĵ, por edzo afl ed- zino de kongresano 15 kr., por gejunuloĵ ne pli ol 20-jaraj 10 k r. Sed ekde 1.4. tiu j kotizoj estos respektive 30, 20 k a j 15 kronoĵ.

T ial ne hezitu k a j aliĝu tu j !

Pagoj. L a k o n g resa kaso ak c e p ta s ĉiuĵn pagiloin, ŝanĝebiajn en banko, sed ne sendu m onbiietojn en le tero ! P re fe re p ag u p er tn- te rn a c ia p o ŝtm an d a to aŭ ĉeko pagebla al la U n iversala K ongreso de E speranto, Mal- m8 ; aŭ al A. B. S venska H andelsbanken, Malmo, por la k onto de la U n iv ersala Kon- greso de E sp e ra n to en Malm». Svedoĵ pagu p refere al la poŝtĉek-konto de la kongreso, n -ro 24 60.18.

A dreso por leteroj : 33-a U n iv ersala Kon- g reso de E sp eran to , Malmfi, Sveduĵo.

L a kongres-oficejo tro v ig a s : K am rerg a- ta n 3.

Z V V V V V V V V W W W W W W W W W W V W * Z Z W W W V \ .

povis plene kom preni min. P ersone mi sper- tis, ke tio tu te ne e s ta s ebla p er angla, fran - ca aŭ a lia lingvo.

— Kion vi opinias pri la enkonduko de E sp era n to en la lernejojn ?

— L a koncerna h olanda m inistro ja m iom aludis prl tio. Kiel ano de la parlam en to ml certe instigos lin fari k o n k re ta jn agoĵn. La afe ro tam en estas tia , ke la landoj aten d as unu ĵe Ja alia. Mt ekzem ple afldis, ke en A ŭ strio onl in ten cas oflciale enkonduki Es- p era n to n k a j eble tia m N ederlando baldaŭ

sekvos. ,

— K ial N ederlando devas atendi ? Cu ĝi ne povas esti la u n u a ?

— Ebie jes, ĉ a r E sp e ra n to m e rlta s ĉles

a te n to n P e r tiu fa c ila lingvo la hom oj po-

vas faciie interkorespondadi k a j poste reci-

proke viziti unu la alian k a j tla l p er ia

E sneranto-m ovado oni m uite atrib u o s al la

tiom ard e d e z ira ta in te rn acia paco.

(2)

N-ro 5 (1083) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I M arto 1948

Klarigebla mistero.

(Jnu sfm id c a n o skribis al la redakcio : , Kara Heroldo,

Kio o ka zis pri Budapeŝto A n ta ŭ la mi- lito ĝi estis fa m a banurbo. N un, laŭ via /,-a nurnero nunjara, oni tie ... M ALbanas.

K aj tion oni fa ra s ne en a kv o sed ... en tero ! Vere, estu s m alfacile bani en tero.

Bonvolu klarigi tiun ĉi m isteron. (V idu p. 4, kol. 1, « term albanejoj ».)

N ia sam ideano estas ŝercemulo. Pravc la teron de la T E R m albanejoj li nom as M lStero. Sed eble tem a s pri T E R M A L - banejoj " 6ar nur ... porkoj k u tim a s bani en tero ■ ■ ■ kotigita. Kion vi, ka ra j ge- legantoj, pensas pri tio f Bonvolu skribi al m i vian opinion ! D esirataj esta s por- k a j kontraŭopinioj. (Sed, m i petas, ne legu nun « por- » k a j « k a j » intence kiel unu vorton ...)

U RTIKO

Al la ofenditaj okcidentalistoj.

Mi devas esprim i al nia red a k to ro mal • kontenton, ke li dediĉas lastatem p e tiom da ioko al la afero de la okcidentalistoj. En n -ro 17/1947 de Heroldo mi sk rib is mal- Jonge pri provoj de la okcidentalistoj, sub- fosi la pozicion de E sp era n to Ĉe ĈeBoslova- k a j a ŭ to rita to j, p re te rla sa n te iliajn labor- m etodojn. Sed nun m i ne volas silenti, le- ginte p e t o n de s-ro T. J. al la okciden- ta listo j, ke ili ne sentu sin o f e n d i - t a j pro iu artik o lo en Heroldo. Mi citas ekzem plon, kiel ofende po r la esp eran tisto j )a « d u o n fra to j » p ro p ag a n d as sian projek- ton.

N ereg u la cik lo stilita bulteno « Occidenta!

Voce de P r a h a », n-ro 6/47, sttm u la s jene m aiutili al E sp era n to :

N ia Radio havas strangan am bicion : la stacio Praha volas fariĝi « verda sta- cio ». 6 i volas propagandi la m alnoviĝin- tan Esperanton. E speranto ne e sta s in- te m a c ia lingvo, ne u za n te internaciajn vortojn. « Bonan tagon ! » tio estas m akaroni-lingvaĉo. Sed la esperantistoj eble prezentas al si sub tio « tago’n » de bilardo (p u ŝsta n g o n ), k a j tiu k a ze oni kom preneble ne povas interkom preniĝi ku n ili. K a j tiun ĉi « lingvon », kiu sin nom as in te m a cia , propagandas nia Ra- dio ! A m ik o j ! S krib u al la R idio ! In- form u la Radion, kio estas E speranto ka j kio estas Occidental. T am en vi rim arkigu, ke via letero n e estas destinita en la ma- nojn de la esperantisto, kiu gvidas la E sperantun inform servon en la Radio, sed en .la m anojn de la radioĉefo !

L a okcidentalistoj spionas en la E speran- to-gazetoj pri sukcesoj de E sp e ra n to en la nacilingva g az etaro k ai tu j ĵe ta s stn hiene Hur !a m enciit“ n ĵurnalon, n ro v sn te r i d i n d i g i E sp era n to n en 'a o’r.u'oj de la redakcio.

Se la esp eran tisto j a g u s sam e m akiavele k o n tra ŭ Occidental, oni sen k red itig u s en la okuloj de la mondo !a aferon de in tern acia Jingvo ĝenerale. P ri tio konscias la espe- ran tisto j. sed evidente ne n ia j « du o n frato j ».

Ke la okcidentalistoj mem ne konsideras serioza la aferon de in te rn a c ia helplingvo, tion p ru v a s du artik o lo j de okcidentalisto Vozeniiek en 1947 : en la u n u a (« B eseda » n-ro 9 /4 7 ) la a ŭ to ro pledas por Occidental, k o m p a ra n te sam sen cajn te k sto jn en Espe- ra n to k a j O ccidental k a j a se rta n te , ke E s- p era n to ne e s ta s in te m a cia , ĉ a r ĝi (laŭ lia aserto !) ne posedas la v o rto jn arangear (« o k a z ig i» ), direction ( « e s tr a r o » ) , union ( « u n u iĝ o » ), in fo rm a r (« s c iig i» ), m em bre (« ano ») k tp . K aj n u r k v aro n ja ro n poste li sk rib a s en p erso n a ra gazeto de la N acia B anko : « K iu vo!as ludi, le rn u E sp era n to n : kiu volas riĉigi sian vivon, le m u la efekti- v ajn m ondlingvojn : la anglan, rusan, fra n - can. » Do, ne p!u O ccidental ! K a j !a sam on ni povas diri p ri la a ŭ to ro de nova projek- to m ondlingva « K o m u n », M usil (vidu en H eroldo n-ro 6 /47), kiu estas eks-okciden- talisto.

Mi ne volas rem alferm i diskuton pri taŭ- geco de tiu aŭ a iia helplingvo. T am en mi d e z 'ra s ĉe la ffno diskonigi g ra v a jn vortojn, k iu jn sk rib is al mi en 1946 la k o n a ta filolo- go, univ. profesoro W. E. Collinson : « Mi m em fid as al la taŭgeco de E sp e ra n to por la in te rn a c ia j kom unikoj de la p o st-m ilita mondo. L a im pona k resk ad o de la R usoj k a j aliaj slav e-p aro la n taj nacioj ig a s miaopinie ia tin id a in p ro iek to in k ia i O ccidental m alpli p r a k t ik a i ol E s o e rn n to kit> n ask iĝ is en !»

cerbo de m ultlingvulo, loĝanta en slava te- ritorio. Zam enhof estis bonega k ribrilo por a p a rtig i la verajn de la f a I s a j inter- naciism oj ! »

R esu m an te m ian rezonadon m i konklu- d as : Ni ne konsideras la okcidentaiistojn seriozaj b a ta la n to i por la ideo de in te rn acia helplingvo, dum ili k o n d u ta s al la sola vi- v a n ta helpiingvo tiom malice. P un k to

J.M A R IK . Rim. de red L a supre c itita afero p ri la ĉefioslovaka rad io ne estas la sola kazo, k ia m okcidentalistoj en m aiica m aniero la- boris k o n tra ŭ la interesoj de E speranto, k a j konsekvence k o n traŭ la interesoj de la m ondtingva m ovado k ai do a n k a ŭ kon- tr a ŭ siaj propraj interesoj. C etere a n k a ŭ en n ia artik o lo de 1 2.48 ni sk rib is ke « la pro- p ra propagando de 1' okcidentalistoj en la pasinteco ne estis ĉiam , rila te al E speranto, ĝ u ste tia k ia n oni aten d u s de nobla k a j h o n esta kontraŭulo, k a j ce rte ne de duon- fra to -k u n b a ta la n to por la sa m a ideo ». Ali- flan k e la agm aniero de okcidentalistoj ha- vis kiel sekvon. ke esp eran tisto j siavice, en sia reb ato de okcidentalista propagando, ne ĉiam m ontriĝis nepre noblaj defendantoj, — kiel okazis ekz. a n ta ŭ nelonge en Svislan- do (p ri kio ni eksciis n u r a n ta ŭ k e lk a j se- m a jn o j). T ia agm aniero — kiel tiu de ok- ciden talisto j koncem e la ĉsl. radion, k a j kiel tlu de k elk aj el niaj svisaj sam ideanoj —

Denove la « germana demando »•

Ĉu fino de la diskuto ?

K onform e al n ia prom eso en la p asin ta num ero, ni publikigas hodiaŭ an k o ra ŭ se- rion da leterOj pri !a g erm a n a dem ando ».

Sed ni p etas n ia jn legantojn, de nun prefe- re sin tu rn i al a liaj tem oj. Ni scias, ke al la leteroj p u b lik ig itaj ĉi-sube oni denove povos m ulton kontraŭ d iri, konsenti aŭ m al- konsenti ; sed kredeble tio tam en ne kon- dukus al interk o n sen to pri ĉiui detaloj. Sed:

ni e s ta s esperantistoj, k a j ni alm en aŭ klopo- du esti esp eran tisto j laŭ Ja ideoj de Zamen- hof. — Red.

LASTA VORTO DE F -IN O POSTMA.

Koncerne la artikolon de s-ro Kohen-Ce- dek en H eroido n -ro 2/48 mi ŝa tu s dem andi, ĉu s-ro Kohen-Cedek ekzam enis en la kon- greso, ĉu intei la a liaj esp eran tisto j el ĉiuj landoj estis hom oj kiuj a n ta ŭ k a j dum la m ilito estis nacisocialistoj ? Cu ili havis se k re ta jn rila to jn k u n la m alam iko ? Cu ili estis en koncentrejo aŭ ne ? K aj, se ne, kial s-ro Kohen-Cedek n u r a ta k is la du g erm anojn ? Ĉu li tim is tiu jn du germ a- nojn ? ĉ u tiu j du g erm anoj m aloportunigis la E sp e ra n ta n sferon en ia kongreso, du germ anoj inter centoj da aliaj ? Cu s-ro Ko- hen-Cedek opinias, ke oni bonigas krim u lon en m alliberejo ?

Se s-ro Kohen-Cedek opinias sin mem senkulpa, k a j ĉiun germ anon krim ulo, tia m e s ta s lia s a n k ta devo, suprenlevi la germ a- nojn p e r sia p ro p ra ekzem plo ; li donu ai ill la h elp an ta n m anon k a j ne puŝu ’.lin en ekzilon ; li m ontru sin m em vera samideano.

K aj denove, oni eĉ ne sciu en kongreso, k iu n naciecon oni posedas, k aj oni ne blinde k u ru post sia m alam o.

Pli mi ne volas diri p ri ĉi tiu tem o ; sed m i ŝa tu s sam tem pe instigi ĉiujn kursgvi- dan to in in stru i ne n u r la lingvon E sp eran to sed a n k a ŭ la spiriton de E sperantism o. Tio estas treege necesa, T J. POSTMA.

ANGLA SAM IDEANO

sendis al ni ekzem pleron de ciklostilita bul- teno de la E speranto-societo de M anchester, n-ro 22, en kiu li, ra p o rta n te pri la B e m a kongreso, skribis in teralie :

Kion diri p ri la K ongreso mem ? R ilate a! la organizado, ĝi estis triu m fe sukcesa ...

P ri la atm osfero, kiu reg is en la kunvenoj, ĉu post ja ro j de m ilito la Z am enhofa spiri- to revenis in te r nin ? E n la solena m alfer- mo kiel en aliaj kunsidoj m an k is pro m al- perm eso la voĉo el G erm anujo. Ŝajne eĉ en E sp era n tu jo oni unue e s ta s n aciisto k a j nu r due esp eran tisto . A1 tiu i, kiuj kredas, ke E sp era n to e s ta s ne n u r lingvo, sed rim edo por rekunigi la horrran fam ilion, la B erna K ongreso estis seniluziigo. Oni tu te ju ste perm esis italon k a j h u ngaron saluti nin, do kial ne g erm anon ? Tiu ĉ a g re n ita sam idea- no, kiu neniam k a i neniel estis ano de la germ u n a n acia-so cialista partio, dem andis ai mi : Kion mi ra p o rtu reveninte Ber- linon ?» — « D ii u ia veron, » m i konsllii,

« sed k la rig u al viaj sam ideanoĵ, ke tiu m alperm eso ne id e n tiĝ a s k u n la opinio de la plim ulto de la o rd in araj esp eran tisto j. » E spereble en M almo v enontan ja ro n oni speciale invitos g erm a n an sam ideanon sa- lu ti la kongreson, tia m a n iere rip a ra n te la difekton en 1947. B A SIL Mc GRATH.

LA L ETER O DE A LIA ANGLO.

L a sinteno de la k oncernaj esp eran tisto j k a j a ŭ to rita to j p ri ia m alperm eso al ger- m a n a e sp eran tisto paroli dum la U.K. en B em o estas tu te m a lĝ u sta , k a ĵ devas ne servi kiel ekzem plo por la estonteco.

Kion dirus Isa j Dratvver, se la an g laj es- p e ra n tisto j dum la v enonta U.K. en MalmS p ro te stu s k o n tra ŭ la Judoj laŭ ia ekzem plo en Berno, kaŭze de )a k rim oj de H ag a n a k a ĵ la « S tern g an g » ? Ili ja fo rm as p arto n de la ĵu d a popolo !

Kion li dirus, se la a n g la j k a j a ra b a j es- p era n tisto j d ek laru s : « Gis k ia m la ĵu d a popolo surprenos su r sin la pienan respon- decon pro la k rim oj de H a g a n a k a j la

« S te m g a n g », la ju d a popolo ne povos esti a k c e p ta ta en la E sp e ra n ta n fam ilion » ?

Cu tio e stu s laŭ la esenco de niai kongre- soj ? T u te ne. A1 la K em b riĝ a K ongreso Z am enhof diris : « N i ĉiu jare k unvenas por vigligi en ni la am on al la ideo esperantis- m a, k a j tio Ĉi e s ta s la ĉefa eseneo k a j la ĉefa celo de nia1 k o n g re s o j.» K aj al la K ongreso de Genevo : « T iu ĉi ideo — vi ĉiuj se n tas ĝin tre bone — e s ta s fra tec o k a i justeco in te r ĉiuj popoloj. » H. SHORE.

PR A N C A SAM IDEANO SKRIBAS M ALLONGE :

P ri kontak tiĝ o , korespondado kun ger- m anoj : Mi mem tro v is en G erm anujo' tre bonan korespondanton, k a j rapide k resk a s am ikeco in te r ni... T am en an k a ŭ mi estis m ilitk a p tito ! Sed mi ne m e tas ĉiuĵn en la sam an sakon. K aj mi ĝ o ja s pri n ia inter-

korespondado. P. BRUNET.

Ni AOSKULTU A N K A C UNU GERM ANŬN.

D ankon mi p e ta s diri al f-ino P o stm a k a j s-ro U rtiko. Sed el la vortoj de s-ro D rat- w er p aro la s n u r m alam o, k a j m i pensas ke tio e s ta s m alm ulte por esperantisto, kiu volas paroli pri Z am enhofa spirito. Mi du- bas, ĉu oni povas tia m a n iere k o n stru i pli bonan mondon.

K a ra j sam ideanoj ! E n G erm anujo estas p li m ulte d a p acem aj hom oj ol la mondo kred as. T iuj hom oj su feris pro la nazi-reĝi- mo ja m a n ta ŭ la m ilito, ili su feris dum la m illto, k a j ili su feras an k o ra ŭ hodiaŭ, post

certe e s ta s k o ndam ninda k a j pli m ulte m al- u tila s al n ia ko m u n a afe ro ol la m alam ika- joj de n ia ĵ ko m u n aj kontraŭ u lo j. T ian ag- m anieron ni rifu z as p arto p ren i : tia l !a peto de nia red a k to ro al okcldentalistoj, ke ili ne m iskom prenu lian p ro p ran artikolon en H eroldo de 1.12.47.

« Esperanto ĉiam supren ! »

« E speranto ĉiam supren ! » pensis fra n c a j gesam ideanoj de la grupo L annem ezan ( H .P .), k ia m ili organizis ek sk u rso n per aŭtobuso al la observejo de la Pic dn Midi, :J000 m etrojn a!ta m onto en la Pireneoj. A fiŝo ku n la nom o « E speranto » es!is fik situ sur fen estro de la aŭtobuso, k a j dum la ek sk u rso oni disdonis propagandfol ojn. - K aj E speranto ĉiam supren ! » opinias a nkaŭ W im W eerhejm el Boskoop en Nederlando, ju n a kom encanto sed ja m tre en tu zia sm a pri nia lingvo, kiu per sia flngdruko alten irigas super la tero la verdan stelon k a j la nom on « E speranto ».

la m ilito. Mem sen kulpo, ili devas kun p ag i la kulpon de la faŝistoj, k a j ne n u r per mono — tio ne cstu s tici g ra v a - sed per koro k aj animo.

Jes, per koro k a j anim o ! K iam ekzem ple m ortis m iaj du filoj en la m ilito, mi diris al m ia edzino : « P u n eb ru ! Ni e s ta s m alriĉaj, m alfeliĉaj, pli m alfeliĉaj ol ang laj, usonaj ktp. gep atro j, kies filoj m o rtis en la sa m a m ilito ; ĉ a r tiu j m ortis por bona afero, sed por kio m o rtis niaj filoj ? P or nazikrim u- loj, raem ne esta n te nazioj ! »

Cu s-ro D ra tw er tion povas kom preni ? Ne, li ne povas kom preni.

Mi scias : la fa ŝis ta j arm iloj d etru is ur- bojn ja m dum tem po, kiam la g erm a n aj urboj an k o ra ŭ estis tu te sendifektaj. Sed : Cu vi povas nom i al mi kiun ajn landon, kiu estas tiom d e tru ita kiom la g erm a n a ? Ne, vi tion ne povas.

K aj, k a ra i sam ideanoj : Kion fa ris la ger- m an aj flug-arm iloj, tio estis kruela. Sed mi dem andas : Cu estis pli home, k iam la usona k a j an g la flug-arm iloj fa ris la sa- mon, sed en a n k o ra ŭ pli g ra n d a am plekso ? Mi dem andas, ĉu estis necese, detrui ĉiujn g erm a n ajn urboin en tem po, k iam sciis ja m ĉiu germ ano, egale ĉu faŝisto aŭ nefaŝisto.

ke oni nu r plu bezonos d etru i la tra fik o n — tiel, kiel tio okazis dum la la s ta j sem ajnoj de la m ilito ? Ne, sinjoroj, tio ne estis nece- sa, — ne, ne !

Oni diras, ke la g erm a n a popolo estis kri- m em a k a j stu lta, ĉiukaze pli k rim e m a k a j pli s tu lta ol kiu ain popolo. Mi d iras : N ia popolo e s ta s ne pli k rim e m a k a j ne pli stul- t a ol kiu a in popolo N i g erm anoj n u r havis

!a m alfeliĉon — pro p u ra h az ard o — veni sub la k n uton de krim uloj kiel H itler k a j Gobbels.

L a unua, kun a n g la barbo, fra n c a frizajo k a j ita la saluto venis el A ŭ stru jo al Ger- m anujo, prom esis en m albona tem po al Ĉiuĵ ĉion, ĝuis la m onsubtenon de n ia ĵ ger- m a n aj m onhom oj, k a j ... la ek sterla n d aj ŝta tv iro j fa ris ĉe li vizitojn, dum la germ a- n a j n efa ŝisto ĵ skuis p ri tio la kapon.

L a dua, Gobbels, estis la S ata n o en figuro, vere m a jstro de m ensogo ! T ia jn « m ajs- tro jn » h az ard e ne havis aliaj nacioj.

Oni ne ĵe tu ŝtonojn su r nln ; oni d anku al Dio, ke tia in m a jstro in oni ne havis ; ĉar, k red u al mi, e s ta s g ra n d a dem ando, Ĉu aliaj popoloj in te r la sa m aj kondiĉoj e stu s pii sa ĝ a j ol la germ ana.

(P ro tr o a am plekso duonigita. -— R ed.) C. H A U ZEN ED ER . F IN E E L L E TER O D E CEfiO.

Mi p erm e sas al rni noti, ke f-ino Tj.

P o stm a prav as, ĉ a r ne estas ju ste kulpigi pri la k ru ela j faro j ĉiujn germ anojn. Mi certe kred as, ke in te r ili p le jp a rte estas ho n estaj homoj.

Ia m oni in stru is al ni en la lernejoj, ke ni devas im agi R usujon kiel g ran d e g an va- porrulilon, k iu povos tra n s ru li tu ta n E ŭro- pon, k a j ke la ru s a lo ĝ a n taro p le jp a rte es- ta s sovaĝa, senkora, m alin te lig e n ta ktp.

K iam venis la u n u a m ondm ilito en la ja ro 1914, k a j ni estis tra n s p o rtita j su r la b atal- kam pon k o n tra ŭ R usujo, tia m ni ba!daŭ konvinkiĝis, ke la ru sa j soldatoj ne estas senkoraj, nek sovaĝaj aŭ m alinteligentaj, sed ke ili estas precize tia ĵ, k ia j estas niaj soldatoĵ.

K aj kio okazis ? Ciu soldato klopodis tra n s iri al la m a lam ik aj rusoj, k a j rusoj al la m a lam ik aj aŭ strian o j, h u n g aro j k a j ger- m anoj. L a fin rezu lto estis, ke la ĉefmili- te stro devis kunm iksi la tu ta n arm eon : ĉefiaj, slovakaj aŭ polaj soldatoj estis m ik- sita j k u n germ an lin g v aj a ŭ s tria j aŭ hunga- ra i regim entoj, k a j inverse.

Mi ne povas forgesi, k ia estis la propa- gando por R usujo a n ta ŭ la ja ro 1941 ĉe la germ anoj mem, kiom la ru sa popolo kun sia reĝ im a re g istaro estis laŭdita. K aj post 1941 ? Tam r niaj laŭdoj, sed n u r ofendoj ! Do, oni p ropagandis k o n tra ŭ la e stin ta

« am iko ».

E n 1944 foje m i a ŭ sk u ltis per rad io paro- ladon de s-ro Churchill, kiu fa ris prokla- m on por ĉiuj nacioj, ke ili povas preni ek- zemplon de la g re k a j p artizan o ĵ, kiel heroe ili b a ta la s k o n tra ŭ la germ anoj. K aj pli m alfrue, k ia m G rekujo ricevis alian m as- tro n , Ĉar la germ anoj ja m estis e lb a tita j el G rekujo, la nom ita sinjoro neniam plu laŭ- dis ilin, sed tia m li parolis n u r pri !a gre- k a j b anditoj k a j rabistoj.

E1 ĉi tio Ĉiu povas vidi, ke ĉiu reĝim o edukadas la p ro p ra n popolon, k ia ĝi de tem - po al tem po ĝin bezonas — Ĉu h o n esta aŭ m alhonesta, al kiu laboro (pro p ag an d o ) or- d in are a llig a s sin p le jp arte an k a ŭ la ĵur- nalistoj. P ro tio la g erm a n a popolo tre be- zonus tia n reg istaro n , kiu estu s k o rek ta k a j p len a de la v era amo, kiu scius edukadi la p ro p ra n popolon laŭ s a n k ta Dia ordono, k a j tia m la g erm a n a popolon estu s feliĉa, ĉ a r en ĝi e stu s ja m v era hom ano. aBa.

Elpikoj

el leteroj d ire k tita j a! riia redakcio.

E.P.G. en L.H. (F rancujo) :

Mi kultos la in te rn an ideon ĝis m ia la s ta spiro. T am en mi devas k .n fe si, ke la de- m o k ra tia afero e::tas an k o raŭ pli g rav a por la hom aro ol ia unua. K vankam lingve dividita, Svisujo - d a n k ’ a! vera demo- k ra tio — b rilas alte super n ia k ao sa mon- dc !

Wl.M. en R. (Polujo) :

D an k ’ al ... H eroldo mi ricevis por nis»

m odesta letervespero 54 letero jn k a j poŝt- k a rto jn el 14 landoj ... Ĝis nun ia movadc estis en nia urbo m a lfo rta ... B edaŭrindt ni se n tas m alsaton je diversspecaj Espe- ra n ta ĵo j, iibroj k aj precipe v o rtaro j. 20 lo- k a j Samideanoj posedas nur

^{i i w i}

E speranto- polan vortaron.

F r.S en M. (G erm anujo) :

Cu vi povas im agi, k ia p resk a ŭ sŭlenfi sento venis en m ian koron, kiam mi tenis en m iaj m anoj la tra n ss e n d ita jn ekzem ple- ro jn de H eroldo ? P o st m u ltaj, m u ltaj jardjj de izoleco mi retro v is la k o n ta k to n kun la E speranto-m ovado tutm onda. H eroldo es- ta s por mi nun Ia fen estro en la mondon, Se mi rctropensas, kiam H eroldo sub lif tia m a nomo E speranto T riu m fo n ta entuzi- asm igis m in por nia ideo ! K redu al mi, la plej m u ltaj esp eran tisto j g e rm a n a j suferis dum la p a s in ta tem po pli g ra n d a jn turm en- tojn — alm enaŭ in te rn a jn ol la ekster- landaj sam ideanoj povas prijuĝi. N un ni revenas kun feliĉaj k a j esperplenaj koroj al la « g ra n d a rondo fam iiia ».

N IA POŜTO.

Eiĉcrpiĝis la je n aj num eroj : 10 (1946) 1-16 (1947) k a j 1 (1948). A1 novaj abonah- toj ni liveros, a n s ta ta ŭ n -ro 1 (1948) la 8-paĝan n-ron 1 el 1946 (ĝ is elĉerpiĝo).

A dresŝanĝojn kom uniku r e k te al nia ad- m inisiracio en Scheveningen, sam tem pe al- donante a n k a ŭ vian m alnovan adreson. Ne utilas, sendi inform ojn al la presisto, ĉai la banderoloj por la ekspedado de Heroldc estas a d re sa ta j ekskluzive en Scheveningen.

Koran dankon al la se k v a n ta j sam ideanoj pro donacoj, k iu jn ni uzis po r liveri Herol- don al sam ideanoj en landoj « nepagipo- vaj » : J. H ĉrion, V erviers bfk. 25.-—, var.

Zeijl, A rnhem gld. 6.— , J. Moll, U trec h t gld. 2.30, d iv ersaj aliaj k une gld. 1.50.

N orvegaj nov-abonantoj, k a j m alnova- abonantoj kiuj ne inform is nin pri sia in- tenco d aŭ rig i sian abonon, devis atendi longan tem pon la ricevon de Heroldo. Tie okazis pro bedaŭ rin d a m alsan o de la ĉefa p rizo rg an to de la laboroj en la oficejo de N EL, kiu n u r en la m ezo de feb ru aro povis doni al ni la nom ojn de la novaj k a j re-abo- nantoj. Bonvolu senkulpigi.

H ugo S tein er ~0-jara. K ort. k o nsilanto H ugo Steiner, fondinto k a j direk to ro de la Int. E speranto-M uzeo en W ien, fa riĝ is la 26-an de feb ru aro 70-jara. J e tiu okazo ni esp rim as al n ia a ŭ s tria pioniro la plej k o rajn g ratu lo jn de nia redakcio.

Jiantafda

Jcs, Kara, estas mi. Cn io nova ? Gra- tulojn ! Pro kio ?

Ha, ne, K ara ! V i ne bone kom prenis, aŭ vi m islegis. En A ŭ strio oni ankoraŭ ne en- kon d u kis E sperahton kiel devigan ĵa k o n en ĉiujn lem ejojn. A n ko ra ŭ ne. Oni tion nur proponis k a j ko lek ta s su b skrib o jn dc apra- bantoj por sub ten i la agadon.

Jes, c e r te ! Vi eble tegis !a nom ojn de kanceliero D-ro F igi k a j de in strum inistro D-ro H urdes ? Ili fo rte su b strek a s la dezi- rindecon de Ja agado, sed pri « inaŭguro ŝ ankoraŭ ne tem as. N e, ne, tro fru e v i gra- tulis. Sed tam en, ĉiukaze, la novaĵo el A ŭ s- trio a kcen ta s denove, k e nia afero m arŝaŝ K a j ĉu v i scias, kio pleje surprizis m in ? K e — jes, a ŭ sk u ltu bone ! — k e precipe ne- esp erantistoj m otoras en ĉi tiu laboro, k g j ke ili cĉ alportas la necesaĵn financojn. Kro- m e, kom preneble, en A ŭ strio a n ka ŭ ek zis- ta s esperantistoj, k iu j ne ŝa ta s ru ĝiĝi pro honto. S a m e kiel en aliaj landoj.

P rave ! Jes ! K a j ĉu vi nun scias la dife- rencon inter Basic E nglish k a j E speranto ? 6 u ne ? N u : por B asic E nglish pagas ta regantoj, k a j ĝi m alsukcesas ; por Esperan- to pagas !a regatoj, k a j ĝi sukcesas.

Jaluzo t Ho ne, K ara, ni ne bezonas HS.000 anglajn fu n to jn por antaŭenpuŝiĝo.

Kion ni bezonas ? N u r unu landon, kiu ku-

raĝe antgŭenpuŝos sin m e m k a j akceptos

E speranton kiel in stru fa ko n sur la progra-

mo de la popollem ejo. Tiam aliaj certe sek-

vos en la unua tempo. 6 is ... !

(3)

I M a rto 1948 Heroldo de E sp ra n tc N-ro 5 (1083) paĝo 3.

Princo eniras la komercon

Se vi bone lernis kaj memoras la geografion, vi certe scias, kie en Eŭ- ropo situas m iniaturŝtato, nomita Pe- zaro. Ĉiu miniaturŝtato, kiu respek- tas sin, eldonas poŝtmarkojn, same mteresajn al la kolektanto kiel al la ŝtata kaso ; aŭ ĝi ekspluatas kazinon, kie la rulet-ludo garantias al la lo- ĝantaro liberecon de imposto kaj al la princo-ŝtatestro senzorgan, luksan ekzistadon.

Tamen okazis ke en Pezaro la afe- roj ne marŝis bone. La eksterlandaj riĉuloj ne montris sin, ĉar konkuren- ca princlandeto aplikis reklaman ar- tifikaĵon. Oni tie instalis klimatregu- ligan aparataron, kiu prizorgis ke ne- niam estas tro varme nek tro malvar- me, neniam tro seke nek tro malseke en la ĉirkaŭaĵo. Imiti tion en Pezaro estis neeble, ĉar tie la klimato jam es- tis tiel favora ke ĝi ne estus plie bo- nigebla. Sekve la ŝatantoj de hazard- ludo vizitis Monte Fiducion kaj mire gapadis al la aparataro. Dume la lud- banka salono de Pezaro aspektis mal- plena kaj senamuza.

La Pezara kanceliero ricevis de sia princo, Dukatono XVHI-a, la komi- sion, ankaŭ entrepreni reklaman ler- taĵon ; sed kiom ajn li penis kaj pen- sis, li ne sukcesis fari proponon kiu plaĉus al lia ŝtatestro. Li priparolis la aferon kun la direktoro de la ĉefa hotelo de Pezaro, kiu konsilis serĉi la helpon de fakulo.

Ne estas do mirige kiam Riĉardo Vandewater kaj lia kunulo H. Vanal- phen enskribigis sin en la hotela ak- ceptejo — la unua kiel reklama kon- silisto, la dua kiel vend-organizisto

—, ke baldaŭ sciigo invitis ambaŭ sinjorojn al la princa kancelario.

Unue mi volas prezenti al vi Van- dewater, kromnomitan «glata Riĉjo», kaj lian kunlaboranton. Ĉi-lasta ha- vas la malbonŝancon, ke oni identi- gas lian nomon kun tiu de konata ne- derlanda poeto el la antaŭa jarcento, Hieronimo Vanalphen, la fabrikinto de multego da versaĵoj por « bravaj kaj modelaj » infanoj. Kvankam sa- ĝa patrino havigis al li la baptan no- mon Henriko, jam en fruaj lernejaj jaroj la kamaradoj lin nomis Hiero- nimo.

« Glata Riĉjo » kaj « Hieronimo » formis belan paron. Ili precize konis la leĝojn de 34 landoj kaj ankaŭ iliajn truojn kaj maŝojn. La internacia po- lico atente observadis la duon, kaj la fakto ke, malgraŭ tio, ili neniam in- terkonfliktis kun ĝi, certe estas pru- vo de solida honesteco.

Mallonge dirite : la amikoj estis komercistoj grandstilaj kaj sendube kapablaj doni konsilon al la kance- liero kaj al la princo. Post nur keik- minuta pripensado Riĉjo malfaldis detalan planon.

« Kiu havas memrespekton kaj vo- las esti rigardata kiel altklasulo, tiu devas havi ian scion pri arto. Zorgu, ke vi havigu al vi unikan kolekton de pentraĵoj, kaj la vizitantoj tuj al- fluos. Vi bezonos kelkajn modernajn artaĵojn, subskribitajn per nomoj, kiuj estas sufiĉe konataj ; plie iajn verkaĵojn kiujn neniu komprenas, sed por kiuj ni faros taŭgan reklamon por akceptigi ilin kiel majstraĵojn.

Tia materialo ne estas multekosta, ĉar neniu pendigas ĝin en sia propra domo. Fine ni devas nepre aldoni ve- ran Rembrandfaĵon, kiu venos ĉi tien kun iom da bruo kaj sensacio. Tion vi trankvile lasu al mi. Cetere tiu pen- traĵo ne postulos de vi elspezon, sed kontraŭe pliriĉigos vian trezorejon, » promesis Riĉjo.

«Sed ĉu ĝi restos honesta afero?»

demandis la princo.

« Same honesta kiel la klopodo doni lecionojn al homoj, kiuj kredas ke ili riĉiĝos en la ŝancludejo, » estis la respondo. Oni ankoraŭ iom diskutis, sed fine Dukatono XVIII-a konsentis kun ĉio, kion oni proponis al li. —

Hieronimo vojaĝis al Roterdamo, kaj post kelkaj semajnoj oni akurate malkovris ĉe brokantisto pentraĵon, prezentantan « La forkuron de Absa- lomo », kiu estis rekonata kiel ver- kaĵo de Rembrandt. Oni interkonsili- ĝis kun mondfamaj fakuloj, kiuj en- tuziasme skribis atestojn pri aŭtenti- keco.

La gazetoj raportis pri la malkovro.

laŭdis la belecon de la pentraĵo kaj es- primis sian estimon por la scio kaj klarvideco de tiuj, kiuj savis ĉi tiun artaĵon por la komuno. Poste venis sciigoj pri monproponoj, kiuj estis faritaj por la pentraĵo. Usona arta- manto proponis por la Rem brandfaĵo unu kaj duonan milionojn da dolaroj;

sed la posedanto insistis ke la tolaĵo ne perdiĝu por la Malnova Mondo. Fi- ne venis la informo ke « La forkuro de Absalomo » estas aĉetita de Duka- tono XVIII-a por aldono al lia fama kolekto en la kazino de Pezaro, kie ĉiu vizitonto de la ludbanko havos la okazon rigardi la artaĵon. Pezaro ekestis la centro de interesiĝo, kaj la vizitantoj torentis tien jam antaŭ la alveno de la pentraĵo.

Sed ankaŭ la Rem brandfaĵo bai- daŭ ekvojaĝis. Ĉe ĝia vendo estis fa- rita la kondiĉo, ke la posedanto en propra persono transdonu la tolaĵon kaj samtempe ricevu sian ĉekon. Sek- ve, ĉe la landlimo de Pezaro sin anon- cis lerta Roterdamano. Li povis pasi nur post pago de 2 % de la pentraĵa valoro por import-imposto, sed tio estis antaŭvidita, kaj li ja rericevos tiun sumon.

La oficiala transdono estis fiksita por la sekvonta tago ; sed kiam la Roterdamano sin anoncis je la inter- konsentita tempo, li trovis antaŭ si kancelieron kiu, pala pro kolero, lin insultis kiel trompiston kaj falsiston.

Vi sciu, ke Hieronimo dume estis de- poninta ĉe la Roterdama polico la pruvojn ke « La forkuro de Absalo- mo » estas falsaĵo, kaj la aŭtoritatoj tuj telegrafis tiun sciigon al Pezaro, kie oni jam senpacience atendis tian telegramon.

La Roterdama komercisto, kiu or- dinare sciis bone manovri eĉ en tre delikataj cirkonstancoj, estis perfek- te batita, kiam oni sciigis al li, ke li estos arestata pro klopodo je trompo.

Li nur kuraĝis ekspiri, kiam Princo Dukatono XVIII-a mem eniris kai digne deklaris, ke doloras al li la kon- stato, kiel ampiekse la malbono regas en la mondo ; tamen li hezitas puŝi iun en la abismon de malfeliĉo kaj, ĉar nur li suferis malprofiton, li bon- volos ne okazigi proceson. La pentra- ĵo kompreneble estos sekestrata de la Pezara Justeco, sed la komercisto ri- cevos deklaron ke la afero estas ordi- gita kontentige. Tio garantios lin kon- traŭ pliaj malagrablaĵoj policaj aŭ tribunalaj.

Ĝoja, ke tiamaniere li venas el la embaraso, la Roterdamano volonte subskribis dokumenton ke li havas plu nenian postulon al Dukatono XVin-a. Pri la pagita imposto li ne kuraĝis eĉ paroli.

J. Kohen-Gedek :

K ongresaj figu ro j

(S am tem pe ku n sia m a n u sk rip to « T ra tri k o ntinentoĵ », pu b lik ig ita en diversaĵ a n ta ŭ a j num eroj de Heroldo, s-ro Kohen- Cedek sendis al ni alian m anuskripton, en kiu li sk iz as k e lk a jn e lsta ra jn personojn, k u n kiuj li ko-.atiĝis en Bern. K vankam in tertem pe pasis iam pli o! d uonjaro post la B erna kongreso, tam en ni opinias ke tiu j skizoj an k o ra ŭ interesos niajn le- g an to jn .)

I. S-!no W . Zamenho-f.

NobJesse oblige, » estas postulo kom una, sed senkom pata k a j kruela.

Homoi. kies ŝu ltro in p rem as m ultpeza ŝa rĝ o de devoj, pro deveno h ered itaj, ofte esta s tre m alfeliĉaj. L a medio p ostulas de ili konvenan konduton k a j vivm anieron, ple- num on de c e rta j ta sk o i k a i agoj, ofte an- k aŭ anim ajn k a j m ensajn distingecojn, Sed kion donas al ili la socio rekom pence ? Ofte nenion, krom lim igo de 1’ individua libero.

Cu ne ĝ u ste tia l k o n as la la s ta ja rc en to m u ltajn reĝojn, kiuj propravole rezignis je siaj ra jto i ?

Kion, ekzem ple, povis proponi E speran- tujo, post la m orto de i’ m ajstro , al nia sen- tro n a kronprinco, al A dam o Z am enhof ? Kion, krom zorgoj, klopodoĵ, penoĵ, la- boro k a i ... m a lag rab lajo ĵ ?

Li estis (pacon al lia c in d ro !) virtplena, m odesta homo, m odela kuracisto, kies sola inklino estis liaj sciencaj o k u listaĵ esplo- roj, p rifa k a verkado k a j kuracado. Sed oni postulis de li esp eran tistan aktivecon. He- redinte tiu n ĉi a ltru d ita n devon, li verŝajne ofte se n tis sin ligita, nelibera, k a j eble ...

em barasita.

L a ko m p atem a (tia m ) so rto sendis al li m alo ftan feliĉon : plej m odelan k a ĵ plej

Parolas la leganto

CU N U R LA EK ON O M IAJ EAKTOJ ? H odiaŭ oni entuziasm as por la m ateria- lism o h istoria, k a j oni p ro p ag a n d as ĝin pre- cipe en iaj landoj. Sed se oni konsideras ĝin objektive k a j senpartie, oni facile konvin- kiĝas, ke ĝi ne n u r ne estas entuziasm inda, sed, k ontraŭe, ke ĝi estas tu te fa lsa siste- mo, ĉ a r ĝ ia dok trin o p resk aŭ ĉe ĉia paŝo ku n p u ŝiĝ as kun la realo k a j vero.

Laŭ la dok trin o de la m aterialism o, la m aterio estas la principo de Ĉio en la uni- verso, k a j laŭ la m aterialism o h istoria, nu r la ekonom iaj fa k to j reg a s la tu to n de la socia, politik a k a j sp irita vivo.

L a filozofio k a j e k z a k ta j sciencoj sam e kiei la sa n a m enso k a j n ia p ro p ra sperto evidentigas al ni, ke en la universo, krom la m aterio, ek z istas a n k a ŭ la sp irita niondo, k a j ke, krom la ekonom iaj, an k a ŭ aliaj fak- toj aŭ motivoj, ekz. naciaj, k u ltu ra j, religiaj ktp. e stig a s nian ĉu socian, politikan, spiri- tan , ĉu alian agadon.

Vere, e stu s g ra n d a eraro, se oni asertu s, ke la ekonom iaj fa k to j ne ludas gravan, ofte ja la ĉefan influan rolon en la socia, politika k aj sp irita vivo de la hom aro. Sed egalan, eĉ pli g ran d a n eraron fa ra s tiuj, kiuj asertas, ke nu r la ekonom iaj rak to i re g a s nian socian, politikan, nacian, kultu- ran, religian vivon. Ion tia n pretendi signi- fa s nei ĉiujn idealojn de la hoinoj, ĉiujn v irto jn k a j noblajn agojn de la e s tin ta j k a j e s ta n ta j em inentuloj, kiujn la hom aro ado- ras. L a historio k a j n una vivo k la re pruvas, ke tiom da a rtisto j, poetoj, literatu risto j.

scienculoj, m uzikistoj k aj ĝenerale fam aj hom oj p ro d u k tis siajn g randiozajn verkojn pro tu te aliaj m otivoj ol nure ekonom iaj, ĉa r ili vivis k a j m o rtis en m izeraj eko- nom iai kondiĉoj.

P re te rla sa n te aliajn argum entojn, mi de- m andas, ĉu a n k a ŭ la E speranto-m ovado es- tiĝ is n u r pro la ekonom iaj m otivoj aŭ fak- toj ? L a t u ta m ondo scias, kiel m alriĉe vivis la k rein to de E speranto, k a j ke ĝ u ste lia sin o fera penado por la in te rn acia lingvo m alhelpis al li k o m fo rtan ekonom ian vivon.

Li m em in fo rm as nin pri la unu aj esperan- tistoj, kiel pacience ili elm etadis sin ne sole al k o n sta n ta m okado, sed eĉ al g rah - d aj oferoj. Cu a n k a ŭ en tiu j okazoj estis decidigaj n u r la ekonom iaj fa k to j ?

D -ro KROATO.

KORESPO ND A D O H U NG A RU JO -GER M AN U JO . E n la nomo de h u n g a ra j e sp eran tisto j mi d an k a s la pretecon de n ia b rita sam ideano J.W .L. (vidu en H eroldo de 1.2.48) ; sed la inform o iam ne estas a k tu a la , ĉ a r de post 1.11.1947 ni h av a s liberan korespon.

deblecon kun G erm anujo. Mi ĵa m skribis ai ĉiuj k v a r zonoj k aj ricevis respondon.

N u r kun H ispanujo k a j Ja p a n u jo esta s ne- ebia la korespondado.

D-ro A. KOVACS.

Oni donis al la pentraĵo lionoran lokon, kaj la fremduloj opiniis la imi- taĵon, pri kiu diversaj artikoloj en la gazetaro faris multan bruon. cei te pli interesa ol vera Rembrandfaĵo. La aferoj baldaŭ bone marŝis en Pezaro.

La princo honeste donis al Riĉjo kaj Hieronimo ilian parton kaj eknomis ilin konstantaj kunlaborantoj. Sed en unu rilato la duo ne estis sufiĉe ruza.

Kiam ili deziris por atentinda sumo vendi la rakonton pri Pezaro al « He- roldo de Esperanto ». la honorario jam estis forrabita al ili de

VERKISTO PROPANA.

(Kopirajto «Doto», Heemstede, Ned.)

p erfek ta n vivkam aradinon, en persono de W anda P raenckel. E stis ŝi, kiu helpis at 11 v erkadi la sciencajn artikolojn, elpro- vadi la esplorojn k a j k une ku raci la pacien- tojn, v en in tajn petegi pri • lumo de okuloj ».

K am aradino de A dam o de ties ju n u la j ja- roj, fa riĝ in ta en 1923 lia edzino, ŝi konciis pri la devo, aite teni la e sp eran tistan Za- m enhofan standardon, sur kiu ore literis la devizo :

« Kion havis mi plej karan — Metis mem sur Ja altaron De la devo ordonanta ! » >

(« M ia Penso », L.L.Z.) Ni konvinkiĝis pri tio en Berno, dum la neforgeseblaj kon g resaj tagoj.

G ran d a ekscitiĝo regis en la kongresejo, dum la pom pa m alferm a ceremonio, kiam la prezidanto solenvoĉe proponis la saiut- vorton al s-ino W anda Zamenhof, k a j a n ta ŭ la e le k trig ita publiko ekn^rolis tiu ĉi renre- z e n ta n tin o de la glora familio. Ŝi tu j altiris ĉies rigardojn, tu i venkis ĉiujn korojn, tu j a k iris ĉiuin anim ojn Ni ĉiui tu i ek am is ŝin k a j ekŝatis. Kial ? Cu ĉa r ŝi re stis la sola p o rtan tin o de la Zam enhofa dornkrono ? Cu Ĉar Ŝi e s ta s la p atrin o de la sola nepo de 1’

a m ita m ajstro, p atrin o de n ia se n tro n a re- ĝido, Ludoviko la plijuna ?

Kiel ŝi asp e k ta s ?

Kiel unu el la bibliaj heroinoj su r bildoj de G. Dorĉ, aŭ kiel M adono de El-Greco.

Ŝiaj inspirplenaj okuloj, n o k to n ig ra j, k u n pro fu n d a doloresprim o, vidis tro m ulte da te ru ra ĵo j, ne-elparoleblaj k a j ne-esprim e- blaj. Tial tro fru e grizetlĝ is la tem pioj k a j an taŭ te m p e sulketiĝis la a lta dignoplena frunto, k a j du a m a ra j fald eto j ap e ris ĉe la lipanguloj.

K ia sort-ironio ! Ne savis la Zam en- hofojn de pereo ilia fam k o n a ta, m ondglora fam ilia nomo. Sed ŝin, s-inon W anda kun la filo, savis ĝ u ste frem da, n enion-diranta nomo, portem pe p ru n tep ren ita, sed konser- v ita ĝis nun, pro ce rta j vivkondiĉoj ...

(Libera Tribuno).

SU B TER A J M A L L IB ER E JO J K.A.I PORD-ANSOJ.

A ntikva historio rak o n tis pri viro, kiur.

oni en k arcerig is en su b te ra m alliberejo, kaji kiu post m alsukcesa provado ĉium anlert eskapi subite m em oris. ke li ne provis mal- ferm i la pordon, kiun je sia surprizo li trovis neŝlosita. k aj li sirnple elm arŝis en liberecon !

T ute ne estas nekrcdeble, ke lu elirvojo el nia ekonom ia su b te ra m alliberejo povas esti, alm enaŭ laŭprincipe. egale sim pla Ke la vojo deuas esti m alfacila k a j kompli- ka, estas pure sen k aŭ za supozajo, eĉ se ĝ ’ ne e s ta s intence lokig ita en niajn cerbojn per am as-sugestio. kiu venas de la gard an - to j de la su b te ra m alliberejo : ĉ a i . ltvan- k a m la g ard a n to j k a j !a m alliberuloj de la m alliberejo h av a s kom unan intereson unu pri la alia. iliaj interesoj apenaŭ povas est>i identaj. Ciaokaze ne ek zistas ia argum ento.

kial la in te rn ig ito j ne provu tu rn i la an- son. aŭ levi la pordferm ilon. nu r por el- trovi kio okazos !

L a anso estas Socikrrdito.

J. W. L E SLIE.

RIDO SANIGAS

POST D EK-K V IN JA R O J.

Du konat.oj rek o n tiĝ as post dek-kvin ja- roj k a j ek p aro las pri la pasinteco.

Cu via edzino estas ank o raŭ tiel beletŭ kiel a n taŭ e ? dem andis unu

Ho jes. respondis la alia, sed tio postulas de ŝi lom pli da tem po. '

(E.E.V .Ĵ CU KOM PLIKA ?

Diru, se viro edzinigos la onklinon de la duonfratino de sia u nua edzino, en kiu rila to al li ŝi troviĝos ?

L a onklinon de la duonfratino de sia u n u a edzino ? Tio e s ta s kom plika historio

— T ute ne : ŝi sim ple estos ... lia edzlnb.

Svatopluk Ĉech

(fa m a poeto ĉefia, 1846-1908) :

(Ekvojaĝo de fianĉiĝinta laboristo.) Ho, ne ploru, btuokuJoj,

baldaŭ mi revidos rin.

Estos miaj vi stimuloj en la lukto de V destin’, Mi vin vidos en blufJoro, en ĉieJa la koloro ; min fortigos en tabor’

via bitdo, mia Sildo,

bela stel’ dc mia kor’.

Sereniĝu, belvizaĝo, baldaŭ mi rekisos vin ; via bild' dum Ja vojaĝo restos mia sur rctin’ ; montros sin en rozo beJa, en serena bril’ ĉiela ; min fortigos en labor’

uia bildo, mia ŝiJdo,

beJa roz' de mia kor’.

ViŜM, bela man’, Ja Jarmon ; baJdaŭ mi repremos vin ; ĉie mi nur vian Carmon sentos, kara beluJin’ : dum Ja vintro en neĝfaJo, dum printemp’ en Ja konvalo ; min fortigos en labor’

via bildo, mia SiJdo,

bJanka fJor’ de mia kor’.

Esperantigis f KANCJSGO V. LORKNZ

Iu foje p: idubis, ĉu ŝi le rte uzas E speran- ton. Tial, k o n atig in te kun ŝi, mi proponis a l s-ino « W anda M aksim ilianovna » konver- sacii ru se aŭ pole.

Ne, ne ! » respondis ŝi, k a j elrad iin ta lid e to nim bigis ŝian vizaĝon. « Mi scipovas paroli E sperante. » K aj ŝi ekparolis. Sed k ia s tf e ! Fiue, esprim riĉe, belsone, tro v an - te plej k nvenajn esprlm ojn, plej ĝ u sta jn vortojn, plej d elik atajn nuancojn.

« M ia Ludoviko an k a ŭ sciposedas la lin gvon, • asertis ŝi K aj ŝia vizaĝo tu j es- prim is ŝian p atrin eca n zorgem on. T raflugis ĝin om breto de rem em oroj pri la filo ŝiŭ fiero k a j espero, la m u ltta le n ta studanto.

baldaŭ finonta sian politeknikum on. Li estos inĝeniero ! » diris ŝi.

Tiel ĉesos la fam ilia o k u lk u rac ista tradi cio, ŝi mem e s ta s la lasta. Sed ne ĉesos la vico de ta le n t-d o tita j k apabluloj k a j sin- oferem aj esperantistoj. L a ora ĉeno de Za- m enhofoj esta s d aŭ rig o ta ! P ri tio !a plej k onvinka g aran tio esta s s-ino W anda mem

Valoraj vortoj.

S enditaj de H. HATTEM ER, Soiothurn.

Done pripensita vorto, kiu eĉ en alta eksciteco eJiras maJJaŭte tra la Jipoj, estas Ja signo de majstrita homo. Kiu ne havas emoh esti sia propra majstro ?

Granda viro povas esti viktimo de egois- mo kaj de ambicio, granda homo neniam.

Boneco dum Ja x:ivo fariĝos trankviJeco en Ja morto.

Mediti pri siaj devoj estas Ja plej simpJa vojo, doni al sia vivo signifon ; ĝi tamen ne sufiĉas por kompreni Ja sencon de Ja