Eldono: Eianara E sp era n to -ln stitu to , P. F H um beekstr. 3. B russel-W est.
R edakcio-Adm inistracio: T .Jung, H arstenhoekw eg 223, Scheventngen, Ned.
Abonkotizo por la k u ra n ta periodo (januafo-septem bro 1947 = 9 m o n a to j):
Belgujo 100 fk ., Nederlando 5.50 gld., cetere 2.50 dol. aŭ 10 angl. ŝil.
A.noncetoj : 20 ko m encitaj vorioj aŭ m alldngigoj b. fk . 20.— , gld. l . — ktp. DE ESPERANTO
duonmonata internacia oroano DE LA ESPERANTO-MOVADO
I M arto 1947
Krom malsato — la frosto.
Delonge Eŭropo ne havis tiel long- , dŭran frostperiodon. Nun montriĝas
® konsekvencoj de la malbonago en sia tuta amplekso kaj efiko. La fatalo, kiun defiis Furero, senkatenigante en somero 1939 la militmonstron, nUn sin venĝas terure.
Kaj la malbonaj konsekvencoj tra- fas ne nur la landojn iam faŝistajn, kiuj komencis la militon, kaj la vasa-
oin' kiuj sekvis en ilia vojsulko, kvan- kem en tiuj landoj ili akceptis la plej severajn formojn ; sed eĉ t.n. ven- kintoj devas en tiuj ĉi monatoj lukti kontraŭ malabundo de nutraĵoj kpj karboj, kaj de multspecaj aliaj mal- facilaĵoj.
Feliĉe, baldaŭ estos printempo, kaj venos nova espero en korojn fros- tantajn kaj jam malesperontajn.
Sed ĉu la popoloj kaj gvidantoj lernos el la nunaj spertoj por la eston- feco ? Sen la milito, pano kaj karbo ja estus nun abunde en la mondo ! La respondo devus esti ne malfacila.
J ( ^ * 4 t * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * f * VERDSTELAJ RADIOJ.
- L a petskribon al UNO subskribls ĝis la jarfin o 1946 entute 210.310 personoj, in- ter ili la P rezidanto de la F ra n c a Respubli- Eo, s-ro Vincent Auriol. La kolektado de subskriboj daŭras.
_ A1 la 32-a Universala K ongreso en ern aliĝis ĝ is nun proksim um e 600 per
sonoj. H
. ~ E speranto In stitu to de Finnlando aran- 8 s someran E speranto-kursaron en la Po- La uA ltlernejo en .Jamsa la 20. 30.7.1947.
Kis
p m-0110 estas atin g eb la per vagonaro de tie per vaporŝipo sur rom an- t>ka lago Paijanne ĝis Jŭ m sa
sia koX6da E sPeran to F ederacio decidis, je la restna Pa ®‘ la vo.jaĝon al F ra n cu jo kaj 1947 laoon dutn la Jam boreo en somero
1 Por du svedaj E sp era n to skoltoj.
okaZ EoiU res° de S visa E sp era n to Societo noi r 15'16.3. en L u z e m , kun ekzam e-
J, d istra vespero, ĝen.kunveno ktp.
d j~ ®r,tn haj A lilanda Biblia Societo ven- niot 1S nun 8550 ekzem plerojn de la kom- p eta esperantlingva Biblio.
do ~ ^ e ^Ps tovaka M inisterio por Inform a- esner al Sveda E sp eranto-F ederacio d p a n tlingvan d ankleteron pro la helpo j Y’it,,l<*e<d<laClt> al eeka prelegvojaĝinto
Svisa E speranto-S ocieto sendis en
\n L > he, lpke8tojn ku n 85 hg- da varoj al r„ , n. ’ ĝ 1 aendls p ak eto jn kun ves- Nederlando, Polujo, Finnlando k aj Aŭstrioj F 1edsf6t e X V d e ^ (,rsa ? X CdomS1tOCkh0lniS
W <812 k ^ ; ^ T f ^ o T Jo setm a Larsson al nia sam ideano' red Harald Thilander pro lia unika pionira la- boro m ter la blinduloj de la tu ta mondo.
E sp eran to oficejo de P. D elaire en O ileans organizis konkurson por fra n ca i lem antoj de E speranto, kies prem io konsis- ta s^ e n senpaga vojaĝo al la Berna Kon- id ean o m ’” 0/ 7 » /Or',<lbiS de ni la Ĵen aJn san*- do (en nii f r , r ™ V aum arcus, Svislan- don isto ra JarO1 kor>ata E speranto-el- landn1 M (ltt' Avinen en K urikka, Finn- K o 'v id u T n ® F ^ ,:h' ' m K arnstaple, An-
venonta num ero. ’ f' Ju n g en la
Senpaga vizo por Svislan
Ciu kongresano de la 32-a II R senpagan vizon por viziti Svislan.
tenandombaSa? ° reĴOĴ aŬ konsulejc terlando, m on tran te la kongresai La vizo validas nu r por la konere kaj la postkongresaj ekskurso^
k oiaufoje la adreson : 32 a U niver ffreso de E speranto, B undesgasse
Esperanto forte revivis en lugosla vio
Unua viktimo de I' jugoslava nacio estis esperantisto.
La milito trapasis nian landon. La faŝistaj invadintoj mortigis kaj buĉis centmilojn de niaj homoj, detruis sen- nombrajn m ateriajn kaj kulturajn valorojn. La esperantista movado ne estis ŝparata. La 10-an de aprilo 1941 germanaj trupoj eniris la ĉefur- bon de Kroatio kaj la centron de la Esperanto-movado en Jugoslavio — Zagreb’on. La saman tagon posttag- meze faŝistaj banditoj penetris en la ejon de Jugoslavia Esperanto-Ligo kaj de la tiama Akademia Esperan- tista Klubo. Ili dishakis la meblaron, deŝiris la librojn. Preskaŭ la tuta ha- vaĵo de nia movado estis ŝtelita, bru- ligita aŭ alimaniere ruinigita.
Tamen plej dolorige estas, ke tuj la unuajn tagojn falis en la manojn de la buĉistoj multaj niaj gesamide- anoj. La unucu viktim o de nia mova- do kaj samtempe la unua viktimo de nia popolo estis la konata samideano Inĝ. Bude Borjan, batalinto por la libereco, socia justeco kaj Esperan- tismo. Sekvis amaso da aliaj. Entute pereis en Jugoslavio ĉirkaŭ duo- no de la organizitaj esperantistoj,
i n t o r l s i u j p r o e l c a ŭ o i u j g v i d a n
toj de la antaŭmilita Esperanto- movado. La aliaj batalis kontraŭ la plej granda raalamiko de la homaro : unuj kun la piafilo en la raano en niaj arbaroj. la aliaj subtere en la oku- pitaj urboj kaj vilaĝoj. Nur tute mal- granda parteto estis neaktiva, sed eĉ ne unu esperantisto en nia lando aliĝis al faŝismo ’
Post la liberiĝo de la lando tuj ko- lektiĝis la postvivintaj geesperantis- toj por reorganizi la movadon. Unue
Dek jarojn IEL
En la februara numero de « Espe- ranto Internacia » donas la ĝen.se- kretario, s-ro C.C. Goldsmith, resu- mon pri la evoluo de IEL dum la pasintaj dek jaroj. « Kvankam ne ŝajnas tiom longe, » li skribas, « IEL jam ekzistis 10 jarojn. Ĝi travivis eble la plej malfacilan jardekon en la historio de la mondo. Ĝi ne nur travi- vis periodon, dum kiu multaj pesi- mistoj eĉ timis pri la daŭra ekzisto de nia movado, sed ĝi estas nun — nur kelka.jn monatojn post la fino de la milito kaj kiara ankoraŭ ekzistas ĥaoso en multaj partoj de la mondo
— pli forta ol iam antaŭe. »
IEL finis sian unuan jaron (1937) kun 13.487 membroj, el kiuj 2697 individuaj, kaj la dekan jaron (1946) kun 15.760 membroj, el kiuj 5810 individuaj. Tio ankoraŭ ne estas (pri individuaj membroj) la cifero de la antaŭa UEA, el kiu IEL ja elkreskis, en ĝiaj plej prosperaj jaroj. Sed ni estas certaj ke, post la baldaŭ oka- zonta reunuiĝo kun UEA, kaj post novaj celtrafaj aranĝoj kaj streĉadoj, la komuna ĝenerala organizaĵo atin- gos rezultojn, pri kiuj ni ĝis antaŭ nelonge apenaŭ kuraĝis revi.
La sukceso de IEL estas ĉefe dan- kota al la akurata kaj fidinda labo- rado de ĝia centra ofice;;o, sub la gvidado de ĝia ĝen. sekretario s-ro Goldsmith, sed ankaŭ al la fideleco de granda parto de la membraro. kiu eĉ dum la milito ne forlasis la ligon kaj kiu post la milito formis la ker- non. el kiu povos evolui pli kaj pli potenca organizaĵo en la estonteco.
fondiĝis Kroatia Esperanto-Ligo kun la sidejo en Zagreb. Hodiaŭ ĝi jam havas pli ol 500 membrojn en Kroa- tio. Filioj de la ligo fondiĝis en Za- g r e ), Suŝak, Karlovac, Bjelovar, Va- razdin, Osijek, Brod, Gjelekovec ka.i aliaj lokoj. Iom pli poste organiziĝis ankaŭ Slovenia Esperanto-Ligo kun la sidejo en Ljubljana. Ĝi hodiaŭ ha- vas ĉ. 300 membrojn kaj multajn fi- liajn societojn en diversaj lokoj de Slovenio (Ljubljana, Kranj, Celje, Trzfĉ, Maribor kaj aliaj). Fine la serbaj gesamideanoj kreis sian Ser- bian Esperanto-Ligon kun la sidejo en geograd. Pli ol 200 gesaraideanoj estas ĝiaj membroj. Tiel ni hodiaŭ havas en Jugoslavio tri naciajn ligojn kun dudeko da filioj kaj ĉ. 1000 or- ganizitaj geesperantistoj. La tri li- goj fondis antaŭ nelonge Jugoslavian Esperanto-Federacion, kies tasko es- tas reprezenti la novan, unuecan Es- perĝnto-movadon en Jugoslavio rila- te ĝl eksterlando. La fondkunveno eleRtis kiel prczidanton de la Fede- racjo D-ron Ivo Lapenna, univ. docen- ton ĉe la Jura Fakultato en Zagreb.
v ; jty ro z id a n to j e s t a s D -r o V u k o J o -
vanoviĉ, departementa ĉefo de ŝtata malsanulejo, kaj Vokoun Eranjo, la- boristo.
La 15 an de decem bro p a s in tja ra okazis en Zagreb la 2-n ĉe fk n n ve n o de K roatia Es- peranto-Idgo. ĉe estis persone 136 gesam id eanoj. L a delegitoj de filioj reprezentis pluajn 225 m em brojn. tiel ke entute estis rep rez en titaj 361 mem broj. Krorne parto prenis la reprezen tan to j de Slovenia Espe ranto Ligo s anoj Kozlevĉar, Mizerit, Jako- min k a j aliaj. Alvenis salu tletero j de Ser- bia E sp eran to Ligo, de B u lg ara E speran- to Asocio k aj de aliaj societoj kaj asocioj.
(Vidn pĝ. 2, kol. 2.)
Ankaŭ Azio revekiĝas por Esperanto.
En Singaporo, alidire en Malajo, k a j sur la sudnraraj insuloj (oni sk rib as al ni) la E speranto movado a n ta ŭ la m ilito disvasti- ĝis iom post iom. En M alajo, Bangkok, B atavio ktp. troviĝis E speranto organizoj.
Sed dum la regado de 1’ ja p a n a im perialis- mo n ia movado estis d etru a ta. M ultaj bra- va.j sam ideanoj m ortis, aŭ estis k a p tita j, en la k o n tra ŭ ja p a n a batalado. La perd® estas nekalkulebla.
Unu el la viktim oj estis s ano Hou Chio, malnova, ĉiam laborem a k a j entuziasm a pacbatalinto, kiu estis fam a en ĉina k u itu ra cirklo. K aj ni an k a ŭ kredas, ke m u ltaj es p era n tisto j lin konis k aj iam korespondis kun li. K elkajn tag o jn a n ta ŭ la falo de Singaporo, k do Hou Chio kune kun siaj am ikoj rifuĝis al S um atro, kie li fariĝis te rk u ltu risto por sia vivtenado kaj pro sekureco, ĉar li bone sciis, kio okazus, se la ja p a n a j im perialistoj lin trovus. L ia nral facila vivado en prim itiva arb a ro S u m atra pasis ja r post ja re ; sed ve, fine, la 16-an de n rarto 1944, li estis a re s ta ta de ja p an a ĝendarm o. P ost iongdaŭra tu rm e n tad o li m ortis la 23 an de m ajo s a m ja ra en karce- ro S um atra.
Por m em origo al k do Hou Chio, post la m ilito e s ta s fondita ia Hou Chio Publika Lernejo, sub gvidado de s-roj Cen Je k ŝu, U an ŝ u Jan, H ujuz (la estro de la plej g ran d a ĵu rn alo « N an Chiau J it P ao », neniu en la ĉina k u ltu ra cirklo ne scias pri li) ka.j de aliaj. In te r ĝiaj ĉefaj principoj estas la disvastigo k aj propagando de E speranto, latinigo de la ĉina lingvo (skribo), k a j in- donezia lingvo.
En aŭ gusto 1946 kunvenis la Singaporaj gesam ideanoj en la Hou Chio Lernejo k aj sukcesis organizi Esperanto-R ondeton Sin- gaporan. L a 2-an de septem bro kom enciĝis ur.ua E speranto kurso : in stru a n to estas k- do Lu Bi. La 14 an de decem bro oni pu- bllkigis du specialajn eldonaĵo.in en la ĉina lingvo, kom pilitajn de Hou Chio P ublika Lernejo k a j E sp eran to Rondeto Singapora okaze de ia n ask iĝ ta g o de D-ro Zamenbof.
L a 15 an de decem bro okazis en feste or- n am ita kunvenejo de la lernejo Zam enhof-
D-ro A. Mildumrf, Londono :
Arja paralogismo
Ĝia genezo kaj evoluo.
Kio estas arjo ? La respondo estas, ke ne ekzistas tia persono. La origi- na arja lingvo estis disvolvita de po- polo de nekonata raso, verŝajne en iu parto de Orienta Eŭropo. De tie ĝi migradis unuflanke al Malgranda Azio, Persujo kaj Norda Hindujo, aliflanke al Okcidenta Eŭropo, devi- gante la pli fruajn enloĝantojn adop- ti ĝian lingvon, same kiel la araboj faris en Norda Afriko kaj la his- panoj en Suda Ameriko. La sola ebla difino de arjo estas : persono kiu pa- rolas arjan lingvon, kaj germane-pa- rolanta judo havas la saman rajton al tiu nomo kiel ĉiu alia.
Ĉu ekzistas arja kulturo ? La res- pondo certe estas negativa. La origi- ne arje-parolantaj homoj vivis, kiel jam dirite, verŝajne en Orienta Eŭro- po. Ilia kulturo inkludis la uzon de fero, la bredadon de ĉevaloj, brutaro kaj ŝafoj, kaj la kultivadon de triti- ko kaj hordeo. Ĉiujn tiujn trajtojn ili certe prunteprenis de Azio, ĉar la prapatroj de la domaj ĉevalo, bovo kaj ŝafo ne estas indiĝenoj de Orien- ta E ŭ ro p o , nek la so v a ĝ a j p la n to j, de kiuj devenis tritiko kaj hordeo. Estas ankaŭ pruvite, ke fero estis uzita unue en Sudorienta Azio. La arje- parolantoj ŝajne bone uzis la kultu- ron, kiun ili prunteprenis, sed ĝi es- tis prunteprenita kaj ne ilia propra.
La pretendo, ke la homaro povas esti dividata je superaj kaj malsu- peraj rasoj, estas tiel malnova kiel la homaro mem.
« Naturo kreis la barbaroju malsu- peraj, tiel ke ili servu la grekojn kiel sklavoj, » skribis Aristotelo antaŭ dudek-du jarcentoj. Li kredis ke la diferenco inter greko kaj barbaro es- tas ĝuste tiel granda, kiel tiu inter homo kaj besto. Kaj « barbaro » estis esprimo uzita por ĉiuj ne-grekoj, in- kluzive nature de la romanoj. Kiam Romo fariĝis mondpotenco, la roma- noj nomis ĉiujn ne-romanojn barba- roj. Hazarde la vorto estas de gre- ka origino, kaj ĝia etimologia signi- fo estas « balbutulo », tio estas « la- me aŭ tute ne parolanta greke ». La rusoj uzis similan esprimon, aludan- te al la unuaj okcidentaj negoeistoj:
« njetnci », tio estas « muta popolo».
Tiel ili ankoraŭ nun nomas la ger- manojn.
Ĉi tiu « barbara » teorio kencerne la vorton de iu aŭ alia raso estis kon- stanta trajto en la historio de la mon- do. Ĝi estas evidente la produkto de profunde sidanta instinkto kaj insti- gas rigardi la propran tribon kiel su- peran al la aliaj, kaj speciale favori- tan de Dio aŭ Naturo.
La metodoj uzitaj por pruvi ĉi tiun tezon variis de epoko al epoko, laŭ la stato de evoluo atingita de la ho-
(Vidu pĝ. 3, kol. 1.)
Kiemorkunveno, ĉ e e sta ta de 60 gesam irlea- noj.
N un oni p rep a ra s g ran d stilan E spciauto-
ekspozicion okaze de la 60-ja r a Jubiieo de
E sp eran to en julio. P ro tio, ke la disvastigo
de nia afero en tiu regiono de la terglobo
estas speciale grav a, n ia redakcio kore
sub ten as la peton de la S ingaporaj sam i-
deanoj, ke oni alaendu al ili E sp eran to -g a-
zetojn, librojn, broŝurojn, faldfoliojn, poŝt-
m arkojn, ilu strita jn p o ŝtk a rto jn k aj alian
ta ŭ g a n m aterialon. Jen la adreŝo : Esperan-
to R ondeto S ingapora, Hou Chio P ublika
Lernejo, 897 N orth B ridge Road, Singapo-
re, M alaya.
N-ro 5 ( 1064) paĝo 2 Heroldo de Esperanto I M arto 1947
Batalŝipo
valoras pli ol 275.000 homvivojn.
A n ta ŭ la N urnberga Tribvnalo deklaris la persona eksku ra cisto de H itler, Karl Bgandt : « In stitu c io j por fren ezu lo j kostis ĉiujare 350 m ilionojn da m a rko j, ka j tio ' estis m ulte por ŝtato, p ro ksim u m e la pre-
l zo de batdlŝipo. »
Jen la nacisocialismo sen m a sko ! Cu ne iam oni parolis pri eŭgeniko !
B randt estis a k u z ita pro sia partopreno en la m ortigado de 275.000 frenezuloj k a j kriplaj infanoj. K om preneble li sentas sin senkulpa.
URTIKO.
Greka ministro de instruado rekomendas Esperanto-kursojn en
lernejoj.
L a M inisterio de K ultoj k aj de N acia In stru ad o de la H elena R eĝolando en Ateno eldonis la 2 an de decem bro 1946, sub nu- m ero 99.727 la jen an « C irkuleron pri la in stru ad o de la tu tm o n d a helplingvo Espe- ra n to », d ire k tita n al la ĝen.inspektoroj de la elem enta k a j m ezg rad a instruado, al la d irektoroj de la pedagogiaj akadem ioj k aj de la eksp erim en taj lernejoj de 1’ U niver sita to j de A teno k a j Saloniko, k a j al la direktoroj de la lernejoj de m ezgrada in stru ad o :
K onsiderante la gravecon, kiun a k ira s ĉiu tag e en la civilizita mondo la tutm onda helplingvo E sp eran to k a j rem em origante al vi niajn a n ta ŭ a jn cirkulerojn sub n roj 55 517 de la 28.10.1929, 65.896 de la 7.11.
1931, 59.433 de la 28.10.1932, 94.066 de la 9.10.1939 k a j 71.639 de la 24.8.1946 pri la instru ad o de la tu tm o n d a helplingvo Espe- ra n to al la lern an to j de la gim nazioj k aj pedagogiaj akadem ioj de la ŝtato, ni petas, ke vi faciligu ĉiam aniere tiun ĉi instruadon, kiun akceptis fa ri tu te senprofite profe- soroj diplom itaj de S upera H elena Espe- ra n to In stitu to de Ateno.
E sta s oportune, ke s roj direktoro j de la supre c itita j (alt)le rn e jo j klarigu, a n ta ŭ la kom enco de ia E speranto-kurso, la altan gradon, kiun atin g is en la n u n tem p a civiii- zacio tiu ĉi lingvo, k a j rekom endu sam tern - pe al la lernantoj, ke ili sekvu a k u ra te kun am o k aj intereso Ia in stru a ta jn kursojn.
Krom tio, ni rekom endas al la supre c itita j s roj direktoroj la iegadon de l.i d um onata periodaĵo « H elena E sp eran tis to », oficiala organo de helenaj esperantis toj. L a m inistro : A. PAPA DIM O S
Esperanta Scienca Asocio fondiĝis en Anglujo.
La 4-an de februaro okazis kunve- no en la prelegĉantbro de la psikolo- gia fako de la Universitata Kolegio en Londono, kiu signas novan eta- pon en la evoluo de la brita Esperan- to-movado. Dudeko da gesamideanoj kunvenis por fondi fakasocion por okupiĝi pri la aplikado de Esperanto en la servo de la sciencoj. Ĉi tiu nova asocio estas nomita Brita Esperanta Scienca Asocio, kaj ĝiaj celoj estas, mallonge, okupi sin pri la antaŭenigo de Esperanto sur la scienca kaj tek- nologia kampoj en Britujo, helpi al vigla kaj fruktodona kunlaboro inter britaj kaj alilandaj esperantistaj sciencistoj, precipe celante la restari- gon de la Int. Scienca Asocio Espe- rantista.
BESA konsistas el ordinaraj mem- broj kaj Konsilantaro de personoj in- fluaj en siaj respektivaj sferoj, kiuj kunsentas kun la celoj de la esperan- tista movado kaj estas pretaj doni konsilon kaj apogon pri la koncernaj branĉoj okaze de bezono.
PREZID A N TO :
Prof. J. C. Flugel, psikologo, Londona Uni- v ersita to
V IC -PREZIDA N TO :
D-ro D. R. Duncan, red a k to ro de farbin- d u stria revuo
K O NSILA N TOJ : W. J. E. Binnie, civila inĝeniero
L eŭt. K om andoro P eter Clissold, ĉefadm i n istran to , P angbourne M a rista Kolegio D-ro C. B. F am cett, profesoro de geografio,
Londona U niversitato T. J. G ueritte, civila inĝeniero
J. H. H annag-Thom pson, ĉefad m in istran - to k aj inĝeniero, G ra n th a m H arbour, E dinburgh
E rn est R. R elf, direktoro, A ero n aŭ tik a Ko-- legio, C ranfield
L G. M. Rooerts, In fo rm a d a Fako, Gasin d ustrio
HON. S EK R ETA R IO :
E. D. D urrant, 18 R om eyn Road, London S.W. 16.
Ĉiam pli vigla agado en Italujo.
L a revekiĝo de la E sp era n to m ovado en Ita lu jo fa riĝ a s ĉiam pli vigla. P ost ia in- form oj pri la kursoj o k a z a n ta j en Torino k a j T rieste alvenis sciigoj, ke an k a ŭ en Rom o h av as lokon k v a r kursoj v iz ita taj de entuziasm aj lernantoj, p le jp arte univer- s ita ta j studentoj. E n Milano sub la aŭspicio de la kom unum o m alferm iĝis kvin kursoj v iz ita ta j de 125 lernantoj. P lu ra j aliaj k u r- soj estas an o n cataj en Genova, S am pierda- rena, Vicenza, Forli, P arm a, Napoli, Mes- sina, R a g u sa ktp. M ultaj p ro p ag an d aj ar~
tikoloj aperis en la gazetaro, k a i de post la fino de la m ilito jam disvendiĝis pres- k a ŭ 2000 Iernolibroj.
i ^ r | 3Buchhonŭei
,ES?ERAl.'TO-CE n t ro
Tian Esperanto-Centron ni devus havi en ĉiu granda urbo.
ba bildo prezentas la Centron de la Aŭstria Esperanto-Movado en Vieno.
Ĝi estas samtempe la vendejo kaj oficejo de la Esperanto-librejo kaj el- donejo « Tramondo ». La kliŝo, disponigita al ni de « Tramondo », devis aperi jam en la pasinta numero, sed alvenis tro malfrue. La Esperanto-
Centro troviĝas ĉe Neutorgasse n-ro 9, Wien I, en la centro de la urbo.
Esperanto fo rte revivis en Jugoslavio.
(D aŭrigo de sur paĝo
l . jL a kunveno estis g ra n d a m anifestacio de n ia forto k aj unueco. E! la rap o rto j evi dentiĝis, ke g ran d a laboro estas fa r ita en la p asin ta jaro. P lej bonajn rezultojn mon tris la sociot? cn Z agreb. Ĝi organizis kel k ajn g ra n d a jn p ro p ag an d ajn prelegojn, el kiuj tiun de D-ro L apenna en L aborista Domo vizitis ĉ. 500 personoj. L a sa m a pre • leganto parolis a n k a ŭ a n ta ŭ ĉ. 800 oficiroj k a j soldatoj de nia arm eo. L a societaj kun- venoj e s ta s regule v iz ita ta j de 30 80 gesa- m ideanoj. 111 okazas ĉiulunde en belega, p ro p ra ejo. E n tiu j ara n ĝ o j p arto p ren is ge- sam ideanoj D ro L apenna, D-ro Jovanoviĉ, Kasoviĉ, P reksavec, Jorgovaniĉ, Nemec, Kolariĉ, P aĉesnovski, M urtiĉ, RehoriĈ, Fe- renĉiĉ, Gropuzzo N a d a k aj Ivo, Lapenna Em ilija, Vajdlih, A ntoŝ k a j aliaj. D um la kunven o j oni parolas nur la internacian lin- gvon, k a j la lingva nivelo esta s tr e bona.
A p a rta n intereson vekas ĉe la m em broj la t.n. « Vivaj gazetoj » k u n fru n ta rtik o lo , kul- tu ra , ekonom ia, sp o rta k tp. rubrikoi. Ili estas a ra n ĝ a ta j en la tu ta lando, kie ekzis- ta s n iaj grupoj.
M enciindaj estas la kursoj. En dudekp da urboj estis g v id a taj p orkom encantaj kursoj.
E n tu te vizitis ilin ĉ. 1400 personoj. Plej brilan sukceson atin g is en tiu ĉi ja ro la filio (societo) en V arazdin sub gvido de nia agem a sam ideano Vanĉik. L a kursojn de tiu societo nun v izitas 322 personoj I
L a Ligo presigis la tria n eldonon de la k o n ata lernolibro de D ro L apenna, « Espe- ra n to en dek lecionoj ». Ni esperas, ke la tu ta eldonkvanto (6000 ekz.) disvendiĝos en tiu ĉi jaro. E n du m onatoj la novan el- donon de la g ra m a tik o aĉ etis pli ol 1000 personoj. Ci tie oni devas akcenti, ke Slove nia E sp era n to Ligo publikigis la duan el donon de la bonega lernolibro de P rof. Ra- kuŝa. 6 i a n k a ŭ rapide disvendiĝas en Slo- venio.
Kun pernr.eso de la pleĵ g ra n d a verkisto en Jugoslavio, Miroslavv K rleĵa, aperis la E sp era n tc trad u k o de lia u nua postm ilita verko « A d ria tik a tem o ». L a trad u k o n per- fek te prizorgis s ano M arko Dem etroviĉ.
P rovizore an k o ra ŭ ne p o /a s aperi nia o rgano « L a Suda Stelo », kiu pro sia pro • g resem a sta rp u n k to k a j in te resa enhavo estis tre ŝ a ta ta a n ta ŭ la m ilito an k a ŭ en la eksterlando. Tam en ni trovis solvon. Ku- ne ku n la sam ideanaj asocioj en B ulgario k a j R um anio ni eldonas kom unan revuon sub titolo « In te rn a c ia K ulturo ». 6 i estas rep rezen ta organo de la d em o k ra taj bal k a n a j esperantistoj. In te rn e ni, de tem po al tem po, eldonas lito g ra fita n aŭ p resitan B ultenon por inform i la esperan tisto jn pri la novajoj en la movado. T uj post la solvo de la « p ap era k r iz o » espereble reaperos
« L a Suda Stelo ».
L a ĉefkunveno de K ro a tia E speranto- Ligo akceptis ĉiujn rap o rto jn k a j esprim is sian dankon al ag e m a se k re tariin o de la ligo s anino N ad a G roppuzo pro ia bona laboro.
Sam e oni kun sim patio rim a rk is la sukce sojn kiujn atin g is la ĉefdelegito de IE L s ano Kasoviĉ v arb a n te novajn m em brojn k aj organizante la delegitan reton en Ju goslavio.
Tagon a n ta ŭ la ĉefkunveno, la 14 an de decem bro vespere, okazis en la salono de L ab o rista Domo brile su k cesin ta Zam enhof- vespero. Ĉeestis pli ol 250 gesam ideanoj (en kelkaj landoi oni tion nom us « kongreso»!).
L a stu d e n ta k a n tis ta horo de m edicina fa k u lta to m alferm is la ara n ĝ o n p e r .« L a Es pero ». Sekvis unu el la plej fo rta j paro - ladoj de D ro L apenna. P re ze n tin te la no- bD n personecon de la a ŭ to ro de E speranto, liajn celojn k a j idealojn, la oratoro tra n s iris al la idea flanko de E sperantism o. Li k la re prezentis la kontraŭecon in te r la esen- co de E sperantism o k a j la faŝism o. D ro L apenna ak c en tis ke in te r faŝism o k a j Es p era n to ne povas ekzisti sta to de « paco » aŭ « in diferenta sinteno ». Tial li ak re a ta - k is ĉiun provon kom prom iti la a lta jn celojn de E sp eran tism o per ia fa lsa « neŭtraleco ».
L a o rg an iz ita m ovado povas esti n eŭ tra la, li diris, rila te al politikaj tendencoj, kiuj en havas pli aŭ m alpli da d em o k ra taj elemen- toj, sed ĝi ne povas esti n e ŭ tra la rila te al faŝism o, ĉa r faŝism o ne esta s politika ten denco, sed k rim a aperajo. P ost la N urn-
b e rg a proceso tio devas esti k la ra eĉ al blinduloj. E sti n e ŭ tra ia rila te al krim o sig nifas, vole nevoie, helpi la krim ulon k a j lian k rim a n agadon. K aj tion ni esp eran tisto j nek povas nek v o 'as Tial ni daŭrigos in- siste la batalon por plena dem okratiĝo de nia o rg an iz ita nrovado, k o nvinkitaj ke tiel plej bone ni povas honori la m em oron de tiu nobia k a j g ran d a homo : D-ro Zam en- hol'.
L a paiolado de D-ro L apenna estis kelk- foje in te rru m p ita per aplaŭdegoj de ĉiuj ĉeestantoj. Tio k la re m ontras, kiel rig a r d as la jugo slav iaj esp eran tisto j al la pro- biemo de neŭtraleco.
Sekvis du recitaĵo j. Ivo Gropuzzo legis p arto n de unu parolado de D-ro Zam enhof, k a j Ivo Boroveĉki bonege recitis la fa- m an poem on « B iografio de k am arad o Ti- to » de la k o n a ta poeto R adovan Zogoviĉ, tra d u k ita de M. D em etroviĉ. F ine la kan- tis ta lioro prezen tis k elk ajn k antojn. P ost la solena p a rto de la p rogram o oni dancis k a j am uziĝis ĝis noktom ezo. En la salono estis a ŭ d a ta n u r la in te rn acia lingvo, kiu senĉese k a j ĉiam pli v aste g a jn a s poziciojn en la nova Jugoslavio.
D-ro I.G.
En Ĉeĥoslovakio kursoj kreskas
d e le c io n o al le c io n o .
ĉehoslovakio p rez en ta s speciale ĝ ojigan bildon koncerne la E sp era n to movadon. Ne n u r ĉehaj radiostacioj disaŭdigas ĉium ona- te okdekon da E sp era n to dissendoj (sam i- deanoj ĉiulandaj skribu al la stacioj por danki !), sed ku rso j ok azas en m u ltaj lo- koj k aj, m irinda fenomeno, p ri p iu raj kur- soj oni povas rap o rti, ke la nom bro de iliaj p arto p re n a n to j k re sk a s dum la kursdaŭro.
E kzem pie en ĉ e s k a L ipa kom enciĝis kurso kun 9 personoj k aj k resk is ĝis 30 personoj ; en Dobrovice ku rso kom encita kun 19 per- sonoj finiĝis kun 24 ; en K arlovy V ary oka- zas du ku rso j kun 15 k a j 50 parto p ren an to j, k a j an k a ŭ tiu j ku rso j estas k re s k a n ta j ; kurson en O strav a K unĉiĉky vizitis en la ur.ua 'eciono 35, sed en la dua ja m 42 per- sonoj
Krom e oni ra p o rta s pri kursoj en Bojko- vice, ĉ. Budejovice, Brno (2 k u rso j), H av- liĉkuv Brod, Liberec, M lade Boleslav (2, el k 'u j v.nu por sk o lto j), H aj u Opany, Plzen (3), Pardubice, Radvanice, T abor (6 kur- soj, kune 203 p.), Trebiĉ, T ru tn o v (por ferv cjisto j), Turnov, U jezd u Sokolnic, U sti n.L. (6), V alaŝske M eziriĉi k a j Zidenice. Er.
Liberec 1000 personoj vizitis prelegojn de s ano J. Vitek. Ci la sta gvidas an k a ŭ k u r son kun 32 p. en H radec Kralovĉ, kie oka zas du a liai kursoj : por fervojistoj de F r.
Pytloun (12 p.) k aj por kom encantoj de s ano Tuch (35 k.) ; s ano P ytloun gvidas kurson an k a ŭ en urbeto Chlumec (30 p.).
k aj s ano V ondraĉek en ĉ e sk a Skalice (22 p.).
L a klubo de Hr. K ralovĉ eldonas por siaj m em broj k a j am ik aro (iam 163 personoj fariĝ is « am ikoj ») g az etan inform ilon en ĉeha k aj slovaka lingvoj. L a 15.3. ĝi entre prenos am uzan k u rsfin an feston, kies eks te ru rb a j p artoprenontoi havos senpagan tran o k to n g a ra n tiita n . P o r la B ern a Kon greso la klubo ŝp a ra s en t.n. Fondo de D ro V ajner : ĉiu p arto p ren a n to en ĉiu kunveno p ag a s 3 kronojn, tiel ke la vojaĝo al Bern k a j revene por du sam ideanoj estos pagita.
Ĉiu japana infano legos pri la vivo de Zamenhof.
L a J a p a n a M inisterio por Edtikado de- cidis m eti en la legolibron por elem entaj lernejoj biografion de D ro L.L. Zam en hof. L a biografion verkis s ano Mijake Ŝi hej, de Ja p a n a E sp era n to In stitu to . Tio ŝa jn a s al ni la plej ta ŭ g a metodo, por ko- n atig i ja m la infanojn pri tiu g ra n d a bon- farin to de la hom aro k aj pri lia verko. T ia biografio de n ia m a jstro devus troviĝi en ĉiu elem enta legolibro de la tu ta mondo.
En m u ltaj urboj de Ja p a n u jo okazis Za- m enhof-festoj okaze de la datreveno de 1’
naskiĝo de la m a jstro ; la radiostacio JO A K (Tokio) disaŭdigis en tiu ta g o paroladon
« Z am enhof k a j E sp era n to » de Prof. Nishi, ĉefdirektoro de J a p a n a Esp. In stitu to , k a j la stacio JO BK (O sak a) disaŭdigis p aro la don « P ri D ro Zam enhof » de D ro Y asu- da, profesoro de O saka Im p eria U niversi- tato.
Unuigitaj Ŝtatoj de la Mondo.
La 30.1.1947 okazis en M arsejlo, Fran- cio, publika kunveno, o rg an iz ita de la F ran - ca K om itato por la U n u ig ita j Ŝ tatoj de la Mondo.
S ro Jean G uillibert el P arizo tre lerte pruvis la neceson k a j prezentis planon por form i tiu jn U n u ig ita jn ŝ ta to jn Li diris : L a danĝero de nova m ilito pligrandiĝas;
m alam o k a j dividado reg a s ĉie ; g ran d a j arm eoj an k o ra ŭ re s ta s m obilizitaj, kiuj nu r aten d a s ordonon ; sciencistoj ĉie laboras por perfek tig i ato m ajn bombojn, bombojn kun m ikroboj k a j radiojn m ortigajn. La perdo de ekvilibro financa de ŝta to j pro senlim aj elspezoj iĝ a s pli g ra n d a ĉiutage.
Li em fazis, ke por m alebligi en plej proksi- m a tem po novan k atastro fo n , oni devas tu j sta rig i la U n u ig itajn Ŝ tato jn de la Mondo, g ran d a n fed eralan respublikon, kies konstitucio g ara n tio s la rajto jn , kiuj estos fu n d am en taj k a j necesaj al la homoj, tio estas : libereco individua, libereco de konscienco, de asociiĝo, de parolo, de kun venoj, de laboro k aj de la preso. Egaleco por ĉiuj en civ itan aj rajto j. L andlim oj de- vas m alaperi. Devas ekzisti nu r unu arm eo,
« in tern acia », k a j nu r unu mono. Li reko- m endas la alprenon de la doktrino de Abun- do por ju s ta d isttib u ad o de abundo ĉie, kie estas bezono.
L a parolado estis v arm e ap laŭ d ata.
S-ro A. Doerr, p rezidanto de la M arsejla sekcio de la Movado F ra n c a de Abundo, g ratu lis la paroladinton pro lia k la ra pre- zento, bazita sur fak to j, k a j diris, ke la du m ovadoj devas kunlaboradi por pliboni- gi la ekziston de homoj, kiuj postulas nenion pli ol vivi en paco.
S ro H. Bourdelon, prezidanto de la loka E sp eran to grupo, iris su r la estradon k aj diris ke, kv an k am s ro G uillibert m ontris la neceson de m onda unueco, tam en li nenion diris pri la m alfacileco de lingvo.
Ĉu tiu organizaĵo intencas kaose labori en la lingva kam po, kiam ek zistas al ĝia dis pono in tern acia iingvo E speranto, ja m evo- luinta por in te rn acia uzado ?
La o ratoro respondis, ke la nu n aj orga nizantoj de tiu movado uzas la lingvojn an glan, francan, hisp an an k a i rusan.
Tiam s ro Bourdelon diris, ke ankoraŭ re sta s la lingva konfuzo. kio nenial ta ŭ g as por in te rn acia organizajo kiel la U nuigitaj Ŝ tatoj de la Mondo. Li proponis al s ro G uillibert la uzadon de E sp era n to por in- te rn a cia j rilatoj.
En la vestiblo sam ideanoj vendis bonan nom bron da E sp era n to g ra m a tik o j al la forirantoj.
E.E. YELLAND.
« Nederlanda Katoliko » jarkunvenis.
N ederiandaj k a to lik a j esp eran tisto j ja r- kunvenis la 8 —9.2. en Eindhoven. En 1946 k reskis la nom bro de la sekcioj de 1’ asocio
« N ederlanda K atoliko » de 13 al 21. Espe ran to ku rso j por k atolikoj okazas en plu ra j urboj. K rom e funkcias koresponda kur so, re d a k ta ta de s ro P.A. Schendeler. La
p r e z i d a n t o d e M .K .. e r o K .G .C . d o J o n g , c sta s an k a ŭ red ak to ro de la in te rn acia « E s pero K atolika », bonenhava, ilu s trita kaj bcne p resita revuo. L a venonta jarkunveno okazos en m a rto 1948 en H ago
Junularkunveno en Svedujo.
Tuj post la in te rn acia som erkurso en Skovde okazos ju n ularkunveno esp eran tis
t ala 12,— 15.7.1947 en Ju rsla , apud la urbo N orrkoping, en la m irinde bela regiono de Kolm arden. B onegaj ban k a j sp o rt eble- coj. L a parto p ren o n to j loĝos en bonega « es- p e ra n tista so m e rh e jm o », k aj oni aranĝos m alm ultekostan m anĝaĵon. Bona tendkam po tro v iĝ a s por tendem uioj. K om preneble ek zistas m u ltaj m alfaciiaĵoj por eksterlan danoj viziti ia kunvenon, sed oni faro s sian eblon por helpi. La kunvenon ara n ĝ o s la J u n u la ra Sekcio de Sveda Esp. Federacio (sveda sekcio de T utm onda J u n u ia r O rga nizo). Interesuloj petu inform ojn de Kar!
E. A ndersson, J u rs la 5, A b y, Svedujo.
Esperanto-kurso en dana konversacia leksikono.
Unu el la plej g ra n d a j libro eldonejoj danaj, W esterm anss F o rla g eldonos am pleksan konversacian leksikonon (enciklo pedion). La red ak cia kom itato decidis, ke eri la leksikono estu E sp era n to k urso por kom encantoj en 15 20 lecionoj. K rom la kurso aperos enkonduko pri E sp era n to en dan a lingvo. In iciatin to de tio esta s unu el la k u nlaborantoj de la eldonejo s-ro J. Ves terland Andersen, B ernstorffsvej 78, Helle rup, Danlando. Li ak c e p ta s m aterialon por la leksikono.
Ĉu unikaĵo ?
B rita leganto sendis al ni la je n an inte- resan kom unikon :
Mi h av a s esp eran tistan lernanton. Kiam li decidis eklerni la lingvon intem acian, ĉiuj am ikoj ekridetis, m u ltaj nevole, pro la fa k to ke nia ju n a lernonto tu te ne povis paroli sian g e p a tra n lingvon pro te ru ra bal- butado. T am en ! L a kurso progresis, k aj post n ur k v a r k a j duona m onatoj la plej bona p arolanto in te r la gek u rsan o j estas la junulo kiu tu te ne povis peti dem andojn pri la nova lingvo per sia p ro p ra lingvo, sed kiu nun p aro la s E sp era n to n senhezite k a j tu te laŭ m aniero de radio anoncisto, k a j kiu prom esas fariĝ is e lsta ra n to in te r niaj plej bonaj oratoroj. Cu u n ik a afero ?
REDAKCIA LETERKESTO.
Kiel S u b te n a n ta j A b o n a n to j de Heroldo por la k u ra n ta abonperiodo a liĝ is ankoraŭ s-anoj P. M. M abesoone en A m sterdam , k aj F r. M oolenaar en G roningen (N ederlan do). K oran dankon pro la subteno !
P ri E speranto en la budĝeto de la Bveda
R egistaro por 19^7, p ri kio ni ja m m allonge
raportis, ni publikigos d etala n artikolon en
la v enonta num ero.
I Marto 1947 Heroldo de Esperanto N-ro 5 (1064) paĝo 3
Arja paralogismo.
(Daŭrigo de sur paĝo 1.)
ma intelekto. Ĉiuj ĉi metodoj havis komunaĵon : ke ili degradigas la sciencon kaj filozofion al la nivelo de ĉarlatan-kuracado.
La moderna evoluo de la ras-teorio datiĝas de la Linne’a preciza difino de la rasoj. Laŭ ĝi, la homaro povas esti dividata je kvar rasoj — blanka.
nigra, flava kaj ruĝa — laŭ la kolo- ro de la haŭto. Kiel ni vidas, du jar- centoj de esplorado de la afero mal- sukcesis, konsiderinde modifi ĉi tiun simplan klasifikon.
Moderna rasismo en la pli malvas- ta senco havis du literaturajn pioni- roĵn. Ili estjg ja franca diplomato Jozefo Arturo Gobineau, klaskonscia anstokrato, kiu malŝatis la francojn, kaj la renegata anglo Houston Ste- wart Chamberlain, kiu malŝategis la anglojn kaj esperis, ke la germanoj uin ekstermos. Ĉi tiuj du aŭtoroj ba- Zls siajn komunikaĵojn sur la filolo-
£laĴ verkoj de la senkulpa lingvisto nomita Anquetil-Duperron. Ĉi tiu lin- gvisto faris la Zend-Avesta, la antik- yan sanktan skribaĵon de la persoj, ahrebla por la eŭropanoj kaj malko- Vris Per komparo de Zend kun San- skrito la komunajn radikojn de la eŭ- ropaj lingvoj.
Tiel, arjanismo estas origine afero de filologio. Ne ekzistas arjoj kon- servitaj en vitrokestoj de muzeoj, kaj Ui ne estas konataj al la antropologio au etnografio ; la vorto « arjo » es- tas pnre lingvoscienca termino.
Sed la eltrovo de Anquetil-Duper- ron havis konsekvencojn. Jam havan- te, post tiu ĉi eltrovo, la « arjan lin- gvon », oni bezonis ankoraŭ krei «ar- jan homon ». La voĉaj akordaĵoj, tiel Paroli, estis disponeblaj, sed la res- taĵo de la kreitaĵo mankis ! Febra serĉado por la arja tipo de homo ko- uienciĝis. La rezulto estis komedio
de eraroj, kiu havis malmultajn ek- zemplojn en la scienca mondo. Laŭ l teorio de Gobineau arjoj estis ĉiam . elito inter la rasoj. Ĉiu civilizo, kiu iam ekzistadis, estis kreita de ili.
La originoj de la vorto « raso » ustas nekonataj. Ĝi ne troviĝas en iu
ŭ u iltu lin g -r o , p r o la. t u t e s i m p l a
aauzo, ke la antikvuloj ne havis ras- koncepton. Sed de post la malfrua dek-oka jarcento, kiam Buffon. Goe-
;ne kaj Kant popularigis ĝin. ĝi fari- g1S, unu ja PleĴ vaste uzataj kaj
, pleĴ korpprenataj vortoj, ĝia apli- ebleco ampleksis la tutan vojon de a « homa raso » ĝis iu el ĝiaj etni- aj, naciaj aŭ religaj kaj kulturaj ementoj, tiaj kiaj la « negra raso », a « germana raso » kaj la « iuda ra-
Tiaj konfuzoj estas neeviteblaj, ĉar inimume de dek mil jaroj ne ekzis- as pura raso de nia speco. Tra la nistono ekaperis kaj evoluis la ho- kim per kontakto kaj mikso,
„ . kelkaj el la prominentaj garanti- nri °J- . rasism_° — naive nekonsciaj tis kontraŭecoj — mem konsta-
(Finota.)
v ERDULAJ vortoj
° L L ' Zanienhof ■ Ciu nova ifin 7
m alfacile aj 0 devis k atali longe kaj tutm onda, s c i a . t - Vera;i a m ik °J de Ungvo boras pacience n i ĉi tre bone> k aJ ni la la tu ta te ru ra Pacience> pacience, k a j nek n i> nek la m a lk u ra ^ 600’ kiu reg as ĉirkaŭ de la sorto kiuin a f lgaĴ m alesp erig aj batoj forpelos nin de nia ren k o n tas su r ĉiu paŝo, fera pacienco kaj per° °' A rm ita j per tiu ĉi co de
n ini.i,,,, J. ‘.er la konscio de la vere m alheipoi kiui h’ ! ra s . an taŭ en m aig raŭ la ni ne dubas k e ^ 8^ U" " ian paŜOn' kŭj kos. ’ e Pn aŭ m alpli frue ni ven
(« L a E sp era n tisto », 1893.) E. L a n ti :
aŭtcro^de^nia lh L Sag/ in . konsil°jn de la dis, ke oni ne d X ° ‘ ,ia ĉlam rekom en veraj regulo^ gln katem per tro se.
la plej simpJla1S fn 6StaS P° r mi k la re ’ ke k la ra stilo s i j t r u d ^ V ? n k ° S’ ke la plej Kiu penas kiel eble Di e T \ k ^°S klasika '
stiion, tiu iras en £ f c ^ r T k t T * 1 (5.12.1929.) R obert K reuz :
N ia ĉefa devo estas ... unue nri phgrandigo de la a k tiv a anaro. Ni kom fn- cu kursojn, in struadojn ĉiam kaj ĉie kie a lJnfVnĴt T SClaS bone' ke m ankas P n s tru ,s t0 '', P r o J ’° ni devas interesigi f mStrUlstoin' klul helP°s al ni efektivigi estn« T iam anlere nl atm gos, ke E speranto estos disvastigata. P or laŭcele uzi ĝin ni devas eduki la anaron en p ra k tik a senco
(« Esp. T riu m fo n ta », 13 3 1921 )
T ri virinoj en la vivo de C hopin
Lia vivo kaj liaj verkoj
La 22-an de februaro revenis por la 137-a fojo la tago de l’ naskiĝo de la granda pola kom ponisto. Je lia honoro ni publiki- gas ĉi-sekve la te ksto n de prelego, kiun Varsovia sam ideano faris per la Pola Ra- dio, o kaze de la datreveno de V m ortotago de Chopin.
*
Se iam vi vizitos P arizon, ne fo rg es’.’., dum la vizitado de ĉiuj ĉe faj vidindaĵoj iom pli longe resti en la fa m a tom bejo de P ere L achaise kiun, certe, m ontros al vi via gvidanto. E n ĝi, en angulo de kompo nistoj, vi tu j vidos m arm o ran junulinon muzon, kiu kun m allevita kapo k a j kun ro m p ita iiro en la m ano prip lo ras tiun, kiu estis e n te rig ita sub tiu ĉi m onum ento a n ta ŭ 97 ja ro j, la 17 a n de oktobro 1849 : poeton de sonoj, polan genion m uzikan, F rederikon Chopin. L a junulino fidele g ar das sian trezoron, eĉ kun la risko de per- sona sendanĝereco : dum la postaj revolu- ciaj batalo j kan o n a grenado fra k a sis ŝian m anplaton.
S ur tiu ĉi m onum ento. s ta rig ita en fran - ca ĉefurbo, ku n fra n c a j surskriboj, estas unu detalo, kiu su b stre k as la naciecon de la genia m uzikisto. Ĝi diras, ke Chopin n ask iĝ is en pola vilaĝo Zeiazowa Wola, proksim e de Varsovio, k a j ke lia p atrino estis fraŭlino K rzyzanow ska, « filino de pola nobelo ».
Tie, en Polujo, meze de kam poj de Ma zurlando, n ask iĝ is Szopen en 1810, k aj la k an to j de la m azu ra vilaĝano inspiris al li la kreadon de m u ltaj polaj melodioj kaj m azurkoj.
L aŭ la sta j esploroj, la avo de la p atro de P red erik o estis polo, elm ig rin ta el Po- lujo, N ikolao Szopa, kiu en la 18 a ja rc en to venis P ra n cu jo n kie, fra n cig in te sian fa m iiian nomon, li edziĝis al francino. Sian nepon, p a tro n de Frederiko, li sendis V ar- sovion serĉi feliĉan sorton En Varsovio, dum insurekcio (ribelo) de Kosciuszko, la p a tro de F red erik o b atalis ;,.un ru sa arm eo, en la an taŭ u rb o P ra g a.
L a ju n a F red erik o tre frue kom encis studi la m uzikon kaj, h av a n te nu r sep ja ro jn , ja m kom ponis sian unuan polone zon. Varsovio tiu tem p a estis m uzikem a urbo — ĝ i havis eĉ trid e k ejojn, kie oni fab rik is fortepianojn !
Chopin h av is 19 jarojn, kiam li finis la ĉefan m uzikan lernejon, sub la gvidado de ĝ ia direktoro, E lsner, kiu estis la unua in stru isto de Chopin k a j notis en lia ekzam en m a trik u lo : « m uzika geniulo » !
E n oktobro 1830 Chopin decidis vojaĝi okcidenten por plua m uzika studado : li donas en Varsovio sian « adiaŭan koncer- ton », kie kune kun li ap e ras la ju n a k an • tistin o (k a j ni diru in te rk ra m p e : lia unua am o) fraŭlino K onstancja G ladkoivska, pri kies voĉo unu el la k ritik isto j diris ke
. U a n t i t a d « ŝ i n o t o , h ’ m i l d u k a t o j n v a l o
