• Nie Znaleziono Wyników

Schaffen und Schauen, 1925, Jg. 2, Nr. 3

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Schaffen und Schauen, 1925, Jg. 2, Nr. 3"

Copied!
16
0
0

Pełen tekst

(1)

« n u n

(2)

S p . 25 o r g r . o d p o w .

Getreide*, Futtermittel*, Kunstdünger*, Mel*l~ u nd S a a te n -G r o ß h a n d lu n g

B a n k - K o n t e n :

B ank G o s p o d a r s t w a K r a jo w e g o K a to w ic e D e u t s c h e Bank, Filale Katowice

D isco n to -G esellsch a ft Katowice Agrar- u. Commerzbank, Katowice - P. K. O. Katowice Nr. 304180 --

T e le f o n : A m t K a t o w i c e 1017, 2.2.04 u. 2 2 0 5

F ilia le in F u h lin ie c G. Sl. — Tel.

Vertretung in Kępno, Wiellta P olska

Telefon Nr. 23

J . S d G . G r ü n p e t e r

K atow ice

J o ß a n n e ss tra ß e 11

K o rseitfa b rik W . u. Cs. N eu m a n n

G. m . b . H.

K atow ice, Johannesstr. 11 K önigsh üiie, Kaiserstr. 18

E le g a n te K o rsetts B ü s t e n h a l t e r

/ W ä s c h e /

T r i k o t a g e n

(3)

a u w t

( l i f i i (Hirrgj'J x x ; mp.t fn 5T>»n

^ i f ' ß O T n w o ^ v ^ f r O T ^ i s n ^ t i n ^ J T i R r f f J T B

u t u r L * T

✓ ©eptember 1025 2. 5of)t,ßang Hr. 3

*1 £ ) ß u t f d ) e 5 I r b ß i t .

® e r © to lä be§ ® eu tfd )e n ift feine A rb e it, © e in e Ü lrbeit a ls S a n b ln irt, a l§

Jo o n b lu e rfe r u n b S e d jn if e r to a r e§, b e re n t^ a lb e n ib n bie to cn ig er entm icfelten SSöIter.

be§ flcünifcben O fte n © u ro p a § ju fid) rie fe n . ® r a f t fe in e r S Irb e it e n tfta n b e n bie beut»

fcben © ie b lu n g e n im O fte n b i l tneit in bie ru ffifd ie © tep p e Iiin sin . ?Iud) too beu te bie beutfdje 3 u n g e tö n g ft ö e rftu n u n t ift, re b e n bie S S e rte fe in e r § ä n b e in S a u t e n , g a b r i t e n u n b A n la g e n a lle rle i S lrt oon beutfcbem © d faffen ib te bem SlSiffenben Per»

ftä n b lid je u n b ein b rin g licfie © p ra d ie .

S 'r a f t b iefcr fe in e r S lrb e it e rto a rb e r b a§ £ te im a t8retf)t in u n fe re m © ta a te , u n b in iljr lie g t fein fittlid ie g Dtedit b e g rü n b e t, ba§ ifm t u n ü e r lie r b a r b le ib t, aucfi too bie menfcE)licf)e © a jju n g be§ © ta a te § , bie S lu ś b r u d biefeS fittlid je n u n b b a m it g o tttid fe n sRed)t§ "fein folfte, fiel) b a r ü b e r bintoegfefjt.

?lu § biefem S e to u fjtfe in feineg fittlid )e n fRed)teg ftrö m t bem ® e u tfd je n bie in n e re S r a f t , f ü r fein S o IJ g tu m j u leben, j u tä m p fe n u n b źu leib en . SDegpalb ift eg f ü r ben

® eu tfd )en , to en n e r b ie r beftefien teilt, fTcottocnbigfeit u n b e rfte iß flicb t äugleid), ftd) bag ü lb e ls p r ä b if a t f)o d )to ertig er Ü Irb e itg teiftu n g au to a b re n u n b ju e rh a lte n .

© e ra b e in b er fd ito eren u n b b ü fte re n 3 £it to irtfd ja ftlid ie n 3 3 e b e rg a n g e g ntüffen to ir h o p p elt u n fe re K r ä f te a n fp a n n e n , in b em to ir äugleid; u n g felbft helfen u n b bem S an b e, b ag u n fe re ś je im a t ift. SB ir h a b en ben ta p fe re n © la u b e n , b aß biefeg ß a n b m it feinen reichen n a tü r lid ie n © d )ät)en u n b b er S ü lle oon © d ja ffe n g m ö g lich feiten , bie beutfdfe A r b e it im GrTfdjlieffen b iefcr n a tü rlic h e n © chähe geto o n n en hntf nicht u n te r»

gehen fa n n . U n b to e ite r g la u b e n to ir, b a§ , toenn ih m fR ettu n g to erb en ! a n n , biefe ju n t heften S e ile eben bon beutfeher S lrb e it u n b b u rd ) beutfdfe S lrb e it lo m m e n to irb .

® ie © n tm u tig u n g , bie toeite S o lf g f r e if e e r f a ß t h a t, ift f ü r bag 2a n b u n b äugleid) u n fe r S o llg tu m eine fdjtoere © e fa h r. Sille, bie fid) m it J u ltu r e lle r S lrb e it befaffen,

\ fp ü re n biefe © n tm u tig u n g u n b iljre n o tto en b ig en 8'o lg en . © g ift auch nicht fo, b ah 0 bie a u g e n b lid tic h e to irtfih a ftlic h e 3 to t a lle in to ä re , bie biefe © n tm u tig u n g u n b m it

bem S e r l u f t b er H o ffn u n g ein 3 fad )laffen beg © tre b e n g fd jafft, eg finb tie fe re © rü n b e , bie fid), n u r b e rfd )ä rft tu r c h bie Scot, je h t f ü h lb a r a u g ä u to irfe n b e g in n e n .

2Ug eg fid) nod) bei S e n tf d if a n b b efan b , fü h lte fich O b erfch lefien o ft benad)»

te ilig t u n b au rü d g efefet g eg en ü b er bem reich eren u n b f u ltu r ä lte r e n SSeften, ©etoife bergaff eg babei, baf) eg felb ft b ielle id )t in 10 S a h r e n n ad )h o !en m u h te , toag b e r b u rd ) feine @ efd)id)te u n b b u rd ) feine geog rap fu fd je S ag e b e g ü n ftig te re SSeften in fm w bert u n b m e h r S a l d e n e r r a n g . 2lb e r toie bem auch fei- biefeg © efü l)l t e a r hoch augleid) b e r S lu S b ru d beg fta rfe n © tre b e n g , bem SSeften n ach au lo m m en , u n b biefeg © tre b e n gin g b ü rd ) bag g a n je S a n b b ig tie f h in e in in bie © äjicfjtert b er S lrb e ite rfd )a ft.

Stad) bem © i n t r i t t in ben polnifchen © ta a tg ü e rb a n b h ab en fid) biefe a llg e m e in e n S e r h ä ltn if f e bon © r u n b a u g g e ä n b e rt. S m polnifchen © ta a tg b e rb a n b t r a t O b er»

fdjlefien m it ein em SR ale fe in e r to irtfd ja ftlid je n u n b f u ltu r e lle n © n tto id lu n g n ad ) an bie © p ih e . S n bem n e u e n © ta a te te a r eg felbft aum „S S eften" geto o rb en ! U n b h a lb m achten fich bie S o lg e n b er b e rä n b e rte n S ag e f p ü r b a r : nicht n u r b ag 3 i d beg a lte n © tre b e n g , ben beutfd)en S u ltu r g e b ie te n im SSeften n a d jp lo m m e n , to a r au§=

gelöfdtt, eg aeigte fid), baf) eg feb r fd jto er fein to ü rb e, bie b e re itg e rru n g e n e Sjöhe g eg en ü b er bem © d jto erg eto id ft eineg toefentlid) g e rin g e r enttoicfelten © ta a te g au e* 3

(4)

g a l t e n . ® a § äeigte u n b äeigt ficf) ja tägltcf), to ir g re ife n n u r b a§ initfjtige © e b ic t b e r © e fe^ g eb u n g fievauä. 3 m m e v tvicber m u ß t e n u n b m üffen to irtfcfiaftlid je ftre ife , iö e rb ä n b e u n b © e to e rifd ja fte n b a r a u f b in to eifen , bafe bie in S ß a rfd ja u befd)Ioffenen

© efe^e tnobl f ü r ben g ro ß e n S e i t be§ S a n b e § retf)t g u t b affen u n b a u § re id )e n m ögen, bafe fie a b e r f ü r b a§ fein b e rjto e ig te u n b fmcf) au S g eb itb ete S B irtfd )a ft§ te b e n O ber=

fcfiiefienä ficf) a ls H e m m n is , toenn n id it fcfitim m er, a u S iu irfe n m u ffen . © § ift autft fa u m anäu n efim en , b a § e§ u n fe re m © ta a te b eim beften S ß ille n g elin g e n f a n n , biefen oberfcfjlefifdjen S B ünfdjen unfe g o r b e r u n g e n g e re d jt j u to erb en . ? lu § feb r üerfcbieben entnucfelten S e ile n äufam ntengetoacbfen, m u ß e r bei b e r n o tm e n b ig e n iß e re in b e ittic b u n g b e r © efeß g eb u n g a u f ben S u r c b f d jn iit 3büiifid)t neh m en . U nb b a b k f e r ® u rcb fcf)n itt ganä e rb eb lid ; u n t e r bem oberfdjlefifcben sJ tib e a u lieg t, ift e in getuiffeS S lb g leiten f ü r O b erfcb lefien u n o e rm e ib b a r. S ie fe S S Ibgleiten a b e r ift ein fe ß r fiim e rä b a fte r ißor=

gan g , b er b iel S r ä n e n u n b m ancbeS U ngem adb f ü r ben © in je ln e n m ie f ü r bie föfaffe m it ficb b r in g t. iK atü rlicb b a t bie a u g e n b I i cf I i d) e ilto t nocb n iele a n b e re u n b befonbere © rü n b e , a u f bie n ä b e r cin ^u g eb en biefen a llg e m e in e n 3 tu § fü b ru n g e n fern»

liegt.

@g fd iein t m ir g u t, b aß m a n fid; biefe a llg e m e in e n S a tfa c b e n e in m a l f l a r m acbt, J t,:

beim biefe © rfe n n tn iS b ü f t bietleicbt b a ju , ba§ lln ö e rm e ib li^ ie m it m e b r fRube u n b ’ i R a ffu n g b in ä u n e b m e n , a l§ eg b eu te bielfacb gefd)iebt. ü tb e r gan^Iicb b e rfe b lt m ä re eg n a tü rlic h , g e g e n ü b er b e r n e u g efd jaffen en u n b e r f a n n te n S a g e bie ig ä n b e in ben ©cbojj äu legen. (S ana b efo n b e rg f ü r u n fe re beutfcbe S R in b e rb e it. ® u rc b m e b r a lg e in b alb eg S a b r lju n b e r t ift b e r ® e u tfib e biefem S a n b e in f u ttu r e tle r u n b tn irtfc b a ftlic b e r Soinfidjt g ü b r e r gem efen. U n b n ie m a n b , aucb fein ä r g f te r g e in b nicbt, tn irb b e ftre ite n fä n u e n , baß b ag S a n b u n te r fe in e r g ü b t u n g ein e Igöbe e rre ic h t b a t, bie nocb a u f la n g e S e it b in a lg e in © iß fe lß u n ft in b e r © e fd jid jte D b erfcb lefien g erfcb eiu en to irb . Ipeute b e ru h t m e b r a lg je bie H o ffn u n g f ü r b ag S a n b a u f b eutfibem S t r e b e n u n b beutfcber S Irb eit. © cb lim m , m en u biefe ® rb e it u n b biefeg S t r e b e n burcb iß e rfo lg u n g e n u n b

£>em m niffe a lle r § Irt erfcb tu ert u n b b e b in b e rt w e rb e n . W b e t f ü r u n § b a r f a lle s b ag fe in © r u n b fein , au b e n fen , b a ß eg n u n bie Jöaußtfacbe fei, fid) irg e n b to ie leiblicb burdb- anfcblagen u n b in b e r b u rd ) bie SRot o e rm e b rte n S Irb e it beg S a g e g fid) au erfcböpfen.

ŚĆ5ir iniffen ja , b aß m ir bie C u c lf e n u n fe re g fittlicb en Sfecßteg n id )t ö erfieg en laffen b ü rfe n , toenn m ir a u f bie ® a u e r b ie t befteben m o lten , u n b b aß biefe O u e lte n a u g b e r R io rb ifb lib ife it n u f e r e r beutfcben S frb e it flie ß e n . S a r u m m ü f f e n m ir neb en b e r S frb eit, bie b e r S a g u n b feine S fo tb u rft bon u n g f o rb e rn , S e i t u n b SW ittel fiu b e n , u n g j e lb f t u n b u n fe re S Irb e it to e ite r au b ilb e n , au b e rb e ffe rn , a n a u ß a ffe n u n b böbeu au fü h re n . ® e r ® e u tf b e ift im D fte n a u f m irtfcb aftlicb em u n b f u ltu r e tle m © e b ie t fü b re n b o b er e r ift ^ n ich t m e h r! S n bem Sfugenblicf, mo beutfcbe S lrb e it ih re n b efo n b eren 2 S e rt b e r lie r t, ift auch e r b e rlo re n , ® a g g ilt in g an a gleicher SCSeife f ü r ben g ro ß e n S u b u f tr ie lle n , f ü r ben S a u f m a n n , ben S n g e n ie u r , ben S ln g eftellten u n b ben ü lrb e ite r.

® e g b a lb m u ß b e r ® eutfcbe ftä n b ig a n ben © in ric b tu n g e n a rb e ite n , bie e r ficb ä u r E r h a ltu n g u n b S S e ite rb ilb u n g fe in e r felbft u n b fe in e r ü lrb e it fcbafft. § tn S c h u le n , „ S u r f e n , SSüibereien u n b S e fe a irfe ln , u n b m ag a lle g biefem S to e d e b ie n e n f a n n . © r ( I ' b ie n t b a m it augleicb ficb felbft, bem S a n b e u n b bem S t a a t e . ® g g ib t fe in b a u e rn b e g y SSefißtum a n m a te rie lle n m ie a u ib eellen © ü te r n . Üfucb ein fRedjt m ill im m e r m ieber ö e rb ie n t u n b e rru n g e n fein. U n b m enn e r h ie r fcbm erer r in g e n u n b fäm fifen m u ß , alg a n b e re eg m ü ffen , fo b a r f e r fid ' biefem S a m ß fe bocb nicßt feige en taieb en , b en n baß

b e iß t u n te rg e b e n , fo n b e rn e r fo il biefen S a m fif fo a u f ficb n eh m en , b aß e r ih m a u r D u e lle n e u e r S r ä f f e m irb . ® te D ß fe r, bie e r b ab ei a n © u t u n b ÜTrbeit b r in g t, finb

ih m n id )t b e rlo re n .

3Iucb biefe fle in e S e itfc b u ift ift f ü r ein e n m icbtigeu S e i l b iefer beutfcben S frb e it au in n e r e r u n b ä u ß e r e r E r tü c h tig u n g gefdjaffen. SSMr m o lten fie m e ite r a u g b a u e n , la n g fa m , bem g o rtfc b re ite n u n f e r e r f u ltu r e lle n S frb e it a n g e ß a ß t. Sfm b bag ift n u r m öglid) burcb S frb e it u n b D ß fe r. ® a g ffe in e D ß f e r beg S feauggßreifeg ü o n 3,60 S lo tß im S a b r e u n b bie S R ita rb e it a lle r b e re r, bie f u ttu r e lf e S frb e it a m ® e u tfc b tu m leiften . E g m u ß b e r S a g fo m m en , mo bie fle in e S e itf d jr if t in fe in e r beutfcben f a m i l i e feh lt.

U n b b a n n m irb fie m ehrfach fo f ta r f a n U m fa n g u n b S n b a l t fein fö n n e n , a lg beute.

SK ir b ü rfe n nicht fa g e n : je ß t gebt eg u n g 31t fdjlecbt, je ß t fö n n e n m ir b ag n id )t.

S ß ir m.üffen fa g e n : © e ra b e je ß t, b a m ir in Sfot finb, m üffen m ir alleg tu n , u n g m e ite ra u b rtn g e n , u n fe r gciftigeg fR üftaeug au f tä r f e n , u n g in n ig e r u n b fefter an»

e tn a n b e r au fcbließen. U n g u n b bem S a n b e au m § e i l ! @cbu

(5)

m

© t t j c f y e t t e n j u r Ü o l f s = u n ó £ ) e i m a t f u n ć > e .

( S b g a r 33 o i & 01.

SDamit b e r S e t t e r bo§ S in b n ad ) 93?i3glid)feit b e g re ift in a ll fein en ü leu fseru n g en , b a m it e r te r n t, bie § a n b h tn g e n be§ A ugenblicken a u g beffen © e f a m tf tr u ttu r ä« mo»

tiü ie re n , mufe e r b crfteljenb in b ag 9^eid) b er Sfinberfeiete e in b rin g e n . SBaS öonx S in b e u n b b e r S u g e n b g ilt, g ilt g leid jerto eife üom (S rinackfenen in t S e r p l t n i S äu feinem iB oIfS ftam m u n b j u fe in e r fö c im a t. — @ef)en tc ir u n § in ik r u m u n b la ffe n tn ir ftu m m e S e u g e n b e r SSerganacnbeif ä« « u g re b e n : S a u - u n b S m n fta lte rtü m e r. S i e A n b u f tr ie a lif ie r u n g Ijat le ib e r ra b ib e m it ik n e n a u fg e rä u m t u n b ü ielen ben © in n f ü r fie geno m m en .

S ie tra d jfe n m ir äu n äd )ff e in m a l u n fe re lä n b lid )e n S ie b lu n g e n , © ie fin b ju m e ift a n IB e rle b rg ftra fje n , S B afferläu fen u n b in G frbm ulben gelegen, m ie m ir nod) a n S ö r f e r n b e r ip leffer, SH tjbnifer u n b S u & lin ik e r © eg en b m aljrn eljm en to n n e n . S e r SSlodkuugB au fepvt im S riefen g eb irg e, im S d i t v a r ^ v a l b , foloie 3. S . in ben beutfcfien S ftittelg e& irg en m ieb er, febod) bie S lrt u n fe re r ,,© e l;rfa6b a u te n " ift n u r bcm D fte n eigen. S e r Śfalf»

b u ij lä fit bon aufeen o ft n u r fdjm er ben ä lte re n ß o lä fia u öom < S tein b au unferfcfjeiben.

Stl§ S lb g re n ä u n g ift fe r n e r h in b e r n ie b rig e S a tte n s a u n it/pifd). S i e fcffinbelgebecften S o r e in f a b r ie n m it feitlicbem © in g a n g tre ffe n m ir n u r nod) fe p r feiten . 11. a. finb nod) in © r o ^ S o m b r o m f a ginei b ie fe r S lrt e rk a lte n . S i e fmd) a u fra g e n b e n S m k k ru n n e n tr a g e n b o r a lle m su n t © e p rä g e bei.

S i e © d j e n n e n tre te n m ie bie £>äu§d)en in ben ö erfd )ieb en ften @ r ö |e n u n b f o r m e n a u f. © ie^ finb 3. S . iöloif= („ © « jrfa fe ") 3- S . § ü H i)o l3= („fR afim en b au ten ").

S i e e rfte re ? l r t seig t la n g e S tä m m e , bie a u fe in a n b e rg e le g t u n b a n ben (Snben über=

tr e u s t finb. S efetere 3 lr t ü erm en b et and) f ü r s e r e © ö lse r, bie itb e re in a n b e rlie g e n b in fen tre d )te iß fo ften e in g efp u n b et fin b . S ie f e lefetere 28eife m irb aud) bei ben bielfad) 3itm 33ergleid) m it ben o b e rfd fk fifd je n k e ra n g eso g en en n o rm eg ifd )en ^ b ls b a u te n ange=

m an b t. iö efo n b crg erm äf)n t feien bie augfdiliefflid) i n , D b e rfd )Iefien b o rto m m e n b e n

„S feu len fd )eu n en ". S ie f e b ilb e n im © ru n b rife n id )t m ie 3u m eift ein fR edjted, fo n b e rn ein in bie S ä n g e n gejogeneS ©ed)g= ober S ldjted, äfinlid) ben E b o ra b fd ilü ffe n u n fe re r

^ o ljf ir d je n . 93on biefen m afjrfd jein lid ) ü b e rn o m m e n , to m m e n biefe 3 3 Io d b au ten , bei benen aud) n ad ) e r f te r e r ü lr t fü r s e r e ö o l j e r b erm en b et m erb en to n n e n , b efo n b erg

b ä u fig in b er © eg en b bon © p r in u n b im fü b lid jen S 'reife fR p b n it o o r. - S i e S te llu n g b er © d je u n e 3u m S B obngebäube ift bie benf=

b a r b erfdjiebenftc. S e i g rö ß e re n © ek o ften ftek t fie m cift biefem g eg en ü b er o b er im reckten S B in tcl b asu , en tg eg en g efep t bem S o r . S e i tle in e re n © ie& tungen ift fie o ft in b e r f5lu d )tlin ie be3 © au feg a n g e b a u t, su m eilen aud) u n te r ba§felbe S a d ) gesogen. S i e §lb=

b e d u n g gefdjiekt peu t in b e r S läke b e r A n - b u ftrie bielfacl) m it S b p p e , feiten m it ben te u re n i u n b nickt fo k a ltb a r e n © ck tn b eln . S a g o ie lb e rb re ite te (Btropbaä), beffen g i r f t m eift m it S r e t t e r n a b g eb ed t ift, p at ba»

gegen eine S e b e n g b a u e r b o n etto a 50 A ak v en . S i e bei u n fe re n S lo d b a u te n am m eiften b o rto m m e n b e n S a d j a r i e n finb © a tte l-, SBalm», f c ü p p e lm a tm - u n b g u m eift k alb eg S B alm bad). S a g © a tte lb a d j Ijat fe n h e d ite , m it S r e t t e r n o erfck alte © ie b e l. S a g S öalm » bad), bag © d)nee u n b fRegen g u t a b le ite t, gebt nad) a lle n b ie r © e ite n g leid u n äffig fckräg ab. Ą e narkbem n u r b e r u n te r e o b e r o b e re S e i! b er © ie b e lfe ite n a b g eb ed t ift, k a n b e lt e3 fid) u m S frü p p e lm a lm o b er k a lk e n SB alm . | ® r fe k r feiten fo m m en k e u t nocl) „ S a d jm a fe n " b o r, ein oft b e rs ie rte r, k a lb r u n b e r S o r f p r u n g b e r ? 5 irftab b ed u n g e tn e r © ieb elfeite, mo f r ü k e r 3u m e ile n ein © lö d ck en m it © e it k 'n fl. —

Slack bem © ru n b rifs la n n m a n ?,mei- u n b b re ite ilig e © a u g a n l a g e n u n te r - fdjeiben,^ je nack.bem b er fo g e n a n n te f j l u r a n b e r © e ite o b e r in b e r © litte lie g t,

© d jo n piex g ib t eg a lle rle i K o m b in a tio n e n . S u rd jg e k 'e n b tppifclj ift bie 2—8K © le te r

^Se^am ea in J^tikn fivn iB S n in d rlß iiJ

(6)

Zcüfelikuk. XtJdän& uh ßa& cjr liSa&n. Jkrupp&CLra6}%

f e m a l e S IB teilung b o n K a m m e rn a n b e t S^ücfieüe be§ © au fe§ e n tla n g , lnie a n ben

© ie b e lfe ite n b utcb bie S ß o tfp tü n g e b e t S a lte n tö g f e j u e tfe n n e n ift. @ o en tftefit im äto eiteilig en iQauZ e i n e l a m m e t , bie m eift a l§ @ d ;la fra u m b e n u tit m irb . 3n b e r b re ite ilig e n S ln lag e ^ ab e n m ir jtn e i, b u rd ) bie g lu r iu ä n b e g e tre n n te K a m m e rn , bie öon ben g ro fjen , etlna 3—6 S R eter q u a b ra tifd ie n S S o ^ n rä u n te n a n § äu g ä n g lid j finb. g a f t im m e r te ile n ficb SBefi^er u n b „ S lu g jiig le r" in je ein e ^ ä l f t e b e S jö a u fe ä .

© benfa ift b e r f $ t u t in b e r fRegel b u rd ) bie lä n g S b u rd jg e |e n b e

g eteilt. Ś i e f e r H eine, b e r (S in g a n g d tü r bed ö a u f e g g eeg n ü b erlieg en b e SRaum fiat le in

§ e n f te r u n b b ie n t ben b erfd jieb en ften g m e d e n . D f t f t e |t f)ier b e r S a d o f e n , m enn er n id it f d o n a n ben M tfje n lje rb a n g e b a u t ift u n b b a n n ein en b e trä d jtlid ie n S e i l beS X ilab n rau m ed e in n im m t. SSon biefem Slbftell= u n b ß a g e r r a u m fü l)rt eine © tie g e äum

© d d ittb o b e n . —

® iefelb e S o n f tr n f tia n m ie bie S lo d f iä u f e r äetgen u n fe re S ' o I ä f i r d) e n.

fltu r b e r äto ed m äfn g geböfd)te © lo d e n tu r m ift ein a u § S a i l e n g e ^ im m erte g © tä n b e r=

In e rt, bad m it S r e t t e r n n e rfd ia lt ift. Sll§ © tä n b e r to e r l (beim g a d n u e r lb a u an geW anbt!) beäeidjnet m a n ein e S lrt oon © e riiftb a u , m obei oft bie S b tifd ie n ra u m e m it S ie g e ln o b er m it 2 e b m „ a n § g e fta a ft" to erb en . S a u t e n b ie fe r ? l r t finb bie frä n fifc b e n u n b fä d )fifd )^ ü rin g ifd )e n _ © e ^ o fte. i£ e r m efentlidie U n terfcb ieb bed S l o d - u n b © tä n b e r - b au ed ift fiie ra u d leid ft e rfid jtlid ): ^ ie r b er lieg en b e S a l t e n , b e r n u r a id ÜDJaterial aufgefd)id)tet to irb u n b nacb b e r Smfie ^ in f e i n t grofee S e la f tu n g b e r tr ä g t, toedtoegen biefe © ä u d d ie n n ie b rig u n b eingefc^offig finb. d a g e g e n m irb im © tä n b e r b a u eine toefentlidie (Śigenfcfiaft bed © o lje d audgenüfet, fein e S o g * u n b © ta n b fe ftig le it, m ad eine Ififinere S fo n ftru ftio n e rm ö g lid it. — ® e n S J litte lte il e in e s fo ld ien $ u r m e § b ilb e t ein fe n tre d )t oerfcbalted © lo d e n g e fd o fe a u f bem b a n n m eift ein S e itb a d ), äu m eiten aud) eine Sm iebel» o b er S a r o d ^ a u b e fifeen. ü fe^nlidte f o r m e n seigen bie 3)ad )reiteT . ^ n fefir felten en g ä lte n ift, mo ed b er iR au m n id jt g e fta tie te , m ie in © q r in u n b S o n i=

fdjom i^, b e r i J u r m a b fe itd e r b a u t m o rb e n , mo feine © ta n b fe ftig te it g e rin g e r m irb . — U m g än g e u n b g lu g b ä c b e t geben ben a lte n S a u t e n e in e n g ro fjen fR eij, le ite n and) a lte g e u d jtig te it p e rib b e r ab.

S u r j e rm ä h n t feien nod) bie g eb räu cfilid iften S lrte n b e r ® d o e r b ä n b e. ® ie (b ie ria n tig e n ) © d)rot= o b er D tn n b b a lle n m ü ffen a n ben G n b en (Stopfen) g e f d id t auf»

a

(7)

a

a

einanfcergefiigt u n b betfcblogen lüerben, b o m it ip eitm öglic^ft Stifee u n b ?IuSh)eicI;en nadö ben S e i t e n n ern tie b e n in erb en . S i n b bie © öpfe fd jn m lb e n fd jn m n sa rtig , m ie faft buxd)ge[>enb 6ei u n § , ju g e fia u e n , u n b ftetjen n o Ą (ctttm 20 S e n tim e te x ) ü b e r, J o fp rid it m a n in bem 3aIIe oon „ S d jm a lb e n fd jtD a n ä ü b e rfä n tm u n g " . S n tf te b t ein e fa n tig e § a u § = ede, fo fp ricb t m a n bon S S e rb ta ttu n g b e r © o lje r . —

e i n i g e SSSerfjeug b iefer 33au£unft tn a r bie 3Ix;t. i8on ben iö lo d b ä u fe rn b a r f m a n m it iRec^t b e h a u p te n , baft b a m it ben e in fad jften S R itte ln © x o fta rtig e ä g efĄ affen tu u rb e. D b e r ift u n fe r S8a u e rn b a u § nicftt ein S n n ftm e x !?

S n iP ülnifcb= £)berfd)lefteu finb etm a 45 § o Iä fird )e n nod) erfta tte n . S ide 2— 3 S a b r e tn irb b aoon ein e bag D p fe r eineg S ibbaueg o b er S Sranbeg —

Slnf S c f tr itt u n b S ir itt begegnen bem f je im a tlu n b te r © in ^ elb eiten , bie e r m iib fam ä u fa m m e n tra g e n u n b g ru p p ie re n nutft. 2S ie bie b erfd iieb en ften © eg en ftan b e b a aug=

fin b ig u n b xebenb an m atfjen fin b , foil im to e ite re n gefagt m erb en . —

© in ig e b e r ä lte fte n 3 e u g e n b e r S Ą m i e b e f u n f t u n f e r e r .‘g e im a t zeigen bie g ro b e n 3 'e r b ä n b e r b e r © ingang§= u n b S a t r i f t e i t ü r e n . © g b a n b e it ficb ö ielfad i u m © rje u g n iffe beg 16. u n b 17. S a b r f m n b e r tg . ^ i e r j u m uft m a n fidft b e rg e g e n m ä rtig e n , baft bie B e a r b e itu n g biefe-3 S R a te ria lg b a m a lg nod) g a n j n e u u n b fre m b a rtig _ te a r.

3Mefeg © ifen te a r n u r in B iin b e rn bon b e ftim m te r S t ä r f e e rfm ltlid ). SBetdfe S B irln n g biefe D ile tta n te n m it ifjre u S Irb e ite n e r r e i ^ t b ab en , m uft jeb en B e o b a ę b te r in S t a u n e n berfefeen, b er D ü ren b efd )Iäg e u n b S c b lö ffe r w ie in S u b o rn , S p r i n u n b B r j e j i e gefeben b a t. —

211g b re ite fte r S lu g b ru d fr e ie r B e tä tig u n g b a t bie 5r e u be am b u n te n S a r b e n f p ie l fid) a u fte t in b e r S le ib u n g in b e r 9ft a I e r e i gezeigt. 2öo bie u n g e ü b te ig a n b bie S u n f t beg g e id m c n g n id jt beberrfcpte, b a lieft fie g ro te g fe

§ o rm e n = u n b ^ a r b e n f p ie le r e ie n su m S lu g b ru d iftreg S u n e r n to erb en . 9IIg gu teg B e ifp ie l feien bie D a fe lb ilb e r in b er © o ljlird b e 5U B o ro n o to , S r g . S u b lin ift, e rto ä b n t. 3 S a3 b e r S lu n f tf r itiJ e r a lg fteif, ü b e rla b e n u n b fdftoad) bcä'eidinet, tn irb n itb t ü b e r a ll m it b em felben S ftaftftab gem effen w e rb en b ü rfe n .

9 tu f u n fe re n fx rieb b ö fen fin b e n w ir a u fte r b e m a lte n ^ b l j f r e u j e n m it S e rb fc ftn itt- m u fte rn p r im itib g e f d) n i ft t e i g u t e n , ^ b e m a lt, a u f bie © r a b b ü g e l _ b e r W ngebörigen gefeftt. © e ra b e a u f biefe S i t t e m öd)te icb e r f tm a lig befo n b erg b in to eifen .

© ie r W u rje lt nocft ein gefunbeg S t ü d B o IIg feele, Wo in u n fe re m fo f t a r l in b u ftrie a li=

fie rte n C b e rfd jle fie n nod) fl.ftiibe u n b 3 e 't b a ra n g e fe ftt W erben, u m bei u n g e w o h n te r A r b e it ein e n a ib e »'figur b e r a u g p b r in g e n , bie „ b effer", fcftnell u n b b illig ü b e r a ll 311 h ab en ift. S ü en n g leid ) ohne w e itc re g a n ju n e h m e n ift, baft biefe letztere D rö b e lW a re Wohl bie B o r b ilb e r f ü r biefe S c ftn ifte re ie n lie fe rt, fo finb biefe © rje u g n iffe im m e rh in f ü r u n fe re © eg en b im g u te n S i n n e o rig in e ll u n b e in S t ü d © e m ü t ih r e r © rje u g e r. — S d ) fa n b folcfte D a rfte ltu n g e n : in D jiefefoW ift a l§ b itte n b e S f ta r ia , e tw a 40 3 c K tiw e te r

hoch, b e m a lt, — b e rg t, in © ro ft-D o m b ro m fa , e tw a 25 m e te r hoch, — in S?am in jw e im a l a lg D o r f te ilu n g im S i n n e beg D ü re rfc fte n S c h m e rs e n g m a n n e g , bie f h o n feftr b e r w itte r t W aren, e tw a 30 B o u tim e te r hod). D bW ohl biefe beiben bagfelbe S ftotib h o tte n , W ar bie ü lu g b ru d g w e ife b o ltftä n b ig berfchieben. D ie eine zeigte g elu n g en e K ö rp er»

u n b S lu g b ru d g fo rm e n , b e r a n b e re S c h m e rje n g m a n n h a tte ein n a ib lacftenbeg © eficpt u n b e r in n e r te m e h r a n ein altheibnifcfteg © öfeenbilb. —

Üllg w e ite re © ig e n tü m lid )£ eit feien bie b ie lf a h bei u n g b o rlo m m e n b e n @ r a b £ ä ft e n f ü r ein en B r ä u tig a m o b er f ü r eine B r a u t e rw ä h n t, © g ift bieg ein e tw a 50 B e n tim e te r q u a b ra tifd ie r, 25 B e n tim e te r tie fe r u n b m it e in e r © lagfcfteibe g e b e d te r h a f te n , b e r a u f Weiftem S iffe n B ilb , fftam e n n b D a t a beg D o te n je ig t. B e i b e r B r a u t ift e in S f tp r te n f r a n s b ab ei. —

CiUiifVCLt/tfäJi

«({MWU/aL

w ail ////fAlfliiffmü

(T o r m it^ k e b a n A e m

(8)

B

ä ö e m g e r © r a b m a le lote © rln n e ru n g g m a le fd jein en bie fo g e n a n n te u @ ü ^ n e ■=

! r e u 3 e j u fein . 3 m S 5oIi§m unbe m erb en fie and) E ę rtillu g » o b er S Jietfto b u g ire u je g e n a n n t u n b fü llen a n ben © te ile n e rric h te t W orben fein , Ino biefe ^ e il ig e n gefirebigt la b e n . © oW eit jebodj bag S llte r b iefer © te in e n acftau b rü fen ift, ^eigt biefe S n n a b m e a lg u n b a ltb a r . S | e r au ffd ilu fig eb en b e rfd ie in t bie S leufeerung S c r g n e r g in feinem

© a n b b u d i b e r ürcfilicbien H u n f ta lte r tü m e r , bie e r and) mefirfacf) u r f u n b lid ; belneift, b a | in f rü b e te n S a ^ ^ i m b e r t e n bie S ir tb e ebenfo w ie b e r © ta a t ein 3eid)en b e r 3 3 u |e fo rb e rte , w en n ein sIR ö rb e r o b er U e b e ltö te r ein g efan g en W ürbe, © iefeg b eftan b in b e r (S rrid jtu n g eineg foli^ en S re u ^ e g m eift a n b er U n g lü d g fte lle . fßod) b ^ u t fin b et m a n biefe 50— 120 3 e n tim e te r b^ben © a n b fte in fre n je öielfacb a n S a n b f tr a le n . § i e r fei n u r M a n jen eg in S u ja J o w (frü h e r S t e i g g a ftta e ) e r in n e r t, bag bie S a b r e g ja b l 1691 tr ä g t. (Sin fe b r in te re ffa n te g u n b W abrfcbeinlicb a lte g © tiid ift b ag iß a tr ia r tb e n - fre n ä a u f bem g rie b b o fe in fR t)buItau S r . (Rt)6n if. 3 n ißolnif(b= D berfcbIefien g ib t e§

e tw a 8 S re u g e b ie fe r 2I r t. —

3a b lie id ie r ö o rb a n b e n finb nod) eine S lrt a lte r a n f ft e i n e bon ö erfcbiebener

© rö b e . © ie fin b bon b e r ä ttitte a u g n ad ) oben u n b n a d j u n te n e tw a fe ld jfo rm ig . , 5Die fO iitte u m g ieb t e in S ß u lft. 21 He biefe © te in e , in ifS o In tfd ^ D b erfd jlefien , e tw a f P ) 15, fin b bureb m o b e rn e f o r m e n e rfe tjt W orben u n b fteben je b t b ielfad j in S S in fe iu o b er im g ^ e ie n u m b e t. —

© in eigeneg © e b ie t b e x J S e t x a d j t u n q b ilb e n bie b erfd fieb en ften S frten u n f e r e r u n g ä b lig e n S a b e 1 1 e n , a n g e fa n g e n bei bem a d itfe itig e n g r o |a r t i g e n Sgolgbau m it fle e b la ttfö rm ig e n p o r t a l u n b g ierlicben S a r o c f r e ite r oon 1700 in ß u b o m — b ig gum m a r te r la r tig e n S S egem al bei S b °tg o W . © e ra b e biefe ä lte re n iö a u te n finb oon e in e r fein en S o lfg ^ o e fie u m w o b en , gu b e re n ffteig bie S f a tu r bag ifjre tu t. © g b a n b e it ftd) ü b e rw ie g e n b um bie S e r e b r u n g beg h e ilig e n S o b a n n e g oon fR epom uf. D b bie all=

gem eine © in fü b n tn g biefe» ^ e il ig e n bie g e i t b e r $ c r r f c b a f t S ö b m e n S ü b e r O b er»

fdjlefien a lg ttrfa c b e b a t, f a n n m a n nicht g enügenb nad)W eifen'. —

© in b e trä d jtlic b e g © tu e t a lte r S S o Ifg ü b erlieferu n g ift u n g in ben S iracbfen e r h a lte n g eblieben. _ S a n b f l u ^ t u n b SRobe h ab en h ie r u n g e m e in in ben le b te n 3a b i t n a u fg e rä u m t. 3 c b w ill b e r S ü tg e Wegen n u r a n b iefenige b er fR o b b erg er, S o g lo w a g o ra e r u n b G fborgrtcer S ä u e r n u n b S a u e r i n n e n e r in n e r n , bie m a n b a lb n u r m e h r bom

© ö re n fa g e n fe n n t. — S o r alle m fei b er U n ifo rm e n u n f e r e r S e r g te u te gebaibt, bie, e in ft a lg fre ie S e u te b e tg e ru fe n , gum 3 e id )e n ih r e r g te if ie it ih re fäcl)fifd)e S n ap p en = tr a d ) t feit gWei $ ® r b u n b e r t e n e rh ie lte n , ffß ir w irb n ie f t ä r f e r alg b u rd ) biefe 2 t a d ) t bag oberfcblefifcbe © e im a ig - u n b 3u fa m m e n g e b ö rig !e itg g e fü h l b e w u ß t. —

S ßenben W ir ben S l i d n u n an b e rS w o h in . — 3 n b u f tr ie I I e © in rie p tu n g e n , bie b illig e r u n b b effer a rb e ite n , h a b e n in bie a lth e rg e b ra c h te n S e tr ie b e © tillfta n b g e b rad )t.

fB er S a u e r f ü h r t fein S o r n n u r nodj in bie St a m p f m ü b I e. 2Il§ S E rü m m erb au fen , fR u in en u n b u n b e n u b t fin b e n w ir b e u t eine fReipe a lte r S B in b m ü h len w ie jen e bei S ra ffo W ,^ 3 'in ie Iin u n b S R iebna, S r g . S ief)- © in ä b n lid )eg S og h a t fo g a r m anche X ß afferm ü b le g e tro ffe n . — 3 n g e fd )id te r SBeife W erben a b e r auch bie a lte n S r n f te neugeitlich a u g g e n u p t. ® a g gefgte m ir e in S B e rlfta ttb e trie b im Ś r e if e iR p b n i!, Wo , ein fle in e g S ä d jle in bie fE ra n g m iffio n a n tr ie b . — S m m e rm e ljr fafet auch bag S S in b ra b " i } in u n fe re n SD orferu fefteu g u fj, b ag a m W enigften la n b fd jaftlich a b h ä n g ig ift u n b fe in S e tr ie b g f a p ita l p e rg e b rt. ~

3 d ) i d b e in b o rfteh en b en g e ile n biefen u n b je n e n © e g e n fta n b g u r A n re g u n g u n b S e le p r u n g a u g e in e m g ro b e n © e b ie t b erau g g eg o g en , b ag bei n ä h e re m g u fe h e n autf) u n te r ben S e g r i f f H e im a t fä llt. 3 ä ) h ab e S e ifp ie le a u g b e r nächften U m g eb u n g gebracht, bie icp m i r © d ) r itt u m © d jr itt e rW a n b e rt hab e. 3 4 ) hohe b o rt m e h r g efu n b en a lg a n S lu g flu g g o rte n m it flin g e n b e n S a m e n . SB er fidj ü b t ü b e r a ll etW ag gu fiu b e n , b er W irb auch fie fin b e n : 3 )ie S ieb e g u r g w im a t. _

6oiiiIi|(il( ibeitnldoit uni) üilunppflep.

® te n a d jfte^ e n b en A u s fü h ru n g e n , b ie bem Q3urf)e ^ e r m a n n ^ e lle r s l „i^reie 93olfcsbiIbungss a rb e tt. (S ru n b fä h lid je s u n b ^Jrak tifcijes u o n t 3 3 o lb s b ilb u n g sa m te b e r © ta b t Sexpatg“ e n tn o m m e n finb beziehen fict) a u f b en beutfefjen fo^ialiftifchen A rb e ite r b e r © rofsftabt. © ie finb a b e r in o ie ler § in ftct)t fo b e a d jte n sro e rt, bafe fie aud) fü r u n fere A r b e it m an ch en m i s t i g e n ^ in g e r je ig geben b ö n n e n . © dju.

„ © in ü b e rw ie g e n b e r Steil beg S lrb e ite rb e n fe n g (Bor a lle m in b er © ro p fta b t) fdjeittt m ir b u n p bie S la ffe n la g e b eb in g t. ® e r S lrb e ite r W irb h eu te Bon fe in e r @e=

m ein feh aft, fe in e r SB efengbegiebung in fe in e r m enfchlichen S to ta litä t e rfa fst; gu fe in e r

(9)

3 (r6 e it, su m © ta a t, s u r ® ird )e, s u r P a r t e i u n b © etoerffcfiaft, su f e i n « g au sett Uut=

geBung fteljt e r fa ft n u r noc^ in 3UJecf6esie ^ u n g e n . © e lb ft bie g a m tlie ift f ü r tljn bei lüeitem n ic^t bie SB jefenSgem einfdiaft, bie fie nocf) im S ü r g e r t u m n t a n ^ m a l b a rfte llt.

ülitS b ie fe r llm to e lt r e f u ltie r t fein fra ffe § stóecfratiD naliftifdfeg _® en!en, bo§ in 25er=

b in b u n g m it bem n ö ü ig c n S iło n g el a n (S in fid it in bie g e fe llf^ a ftü c ^ e n 3u fa m m e n § ä n g e n o im en b ig © tü c tb e n te n fein mufe. © e in e ifim a m f tä rffte n b e m ü h t in erb en b e 3tue(J=

besiefjung, bie o fo n o m if^ politifcfje, ift e r ftetg gen eig t, r a b i f a l su ifo lie re n n n b fie ^ t be§t;alb_s- S . fflZadjt n ia jt a l§ bie @ e f a m tf ) e i t b e r e i n e r © r n ł ) p e i n n e - m o b n ß n b e n S ß e r t e a n , fc n b e rn e r b lid t b ie r n u r b a8 ofonom ifcbe o b er m ili=

tä rifd je S e ilftü c f. fDiefeS fein ted fn ifd ^ö fo n o m tfcfjeg ® e n fe n b u t b e r 9 K a r;i'§ m u § n u r f o r m u l i e r t , nic^t, tnie fo b iele b ra ö e ® eutfcf)e g la u b e n , ü e r u r f a d f i ® e r bcutfdje A r b e ite r b e n ft fe r n e r in ben f o r m e n b er a llg e m e in e n M t u r l a g e , bie e r a b e r ftetS ein e © e n e r a tio n lä n g e r f o n f e r b ie r t: ^ eu te alfo nod) ö o tiftä n b ig in ben e b o lu tio n ä r* n a tu ra Iiftif(f)e n S n u n ie n b er s tre ite n H ä lfte be§ 19. S a f jr f m n b e r tä . iJtatur=

tnie S utturgefcf)icf)te fieb t e r a l s ein e su fa m m e n b ä n g e n b e © n ttn id lu n g m ecb an ifib er

r

St'räfte. ’ tS a S a b e r fe in ® en t'en bon bem be§ S B ürgertum S feit b e r © fitte be§ 19. S a b t=

b u n b e rtB r a b if a l u n te rfd ie ib e t, ift fein © l a u b e n a n b e n © i n n b e r © e f t b i c b t e , fein religiöfeB © e rid jte tfe in a u f ben a b fo tu te n S B ert „ © o s ia iiS m u g " . © ie rb e r b u t e r fidf ein Sftefibuum be§ © b u tften tu m B u n b be§ fttatu rrecb tB g e re tte t u n b a u § fe in e r fo sia le n 2 a g e IjerauB n e u g efta lte t. ® e r JpiftoriB rnuB b u t bem S S ü rg e rtu m bie ©e=

fcbidtte su ein em b ia le ftiftb e n , im m e r gleitben -SSellenfĄ Iag gem acht, a u f bem fidf baB Ś B ertb etn u fjtfein n irg e n b S a n f la m m e r n , fe in e rle i feften » a l t m eijv g e tn in n e n fa n n . t i e f e m fin n fre ie n einigen © trö m e n b er © efcf)id)te b u t fÜ ta rj a ls ed )ter © o b n be§

beuifcben S b ealiB m u B ein abfnluteB ß i e l in b er fo siaiiftifcb en © efellfcb aftB o rb n u n g u n b b a m it bem S lrb e ite rle b e n © in n u n b tp a lt, tre n n aud) le ib e r fe in e © e fta lt gegeben.

sJ J t a r j u n b b er ib m b e rfö n lid ) m a n g e ln b e n © e fta ltu n g B fra ft a lle in b k © d )u lb b a r a n geben, f a n n n u r , tuer b er n e rsln e ife lte n gefcbiijttid)= gefellf(fiafttiiben ( S itu a tio n ü ö llig abnungB IoB g e g en ü b erfteb t. ® a § fW a rj bem Ś Irb e ite r ben S -o rtfd frittB g la u b e n ü b e r baB 19. S a b r b u n b e r t b in ü b e rg e re tte t but, bem ß e rb a n fe n m ir e§, baff m ir beu te in b er fre ie n S M fB b itb u n g nicbt ftu m p fe © fla n e n , fo n b e rn geiftig=febenbige ftRenfdjen fin b e n .

® e r © sb lfa beB © ifto riB m u S e n tg a n g e n , m ufj a b e r b eu te baB m a rjiftifc b e ® e n fe n a n b er K burtjbbiB b e i 19. J fa b rb u n b e rtB , um ffta tu ra liS m u B ftra n b e n . „© in e S lffo siatio n , tn o rin bie fre ie © u tln icffu n g eineB jeb en bie Söebingung f ü r bie fre ie ®nt=

tnicEIung a lle r ift" , b eb au tet o ffe n b a r eine falfdje U n e n b licb fejt u n b © in n » m ib rig fe it b e r ß ie lfe tsu n g , tre n n fie sugleid) alB baB E r g e b n is eineB to te n S B eltreg im en fS , eineB rfonom ifd)= tecbnifd;en ftJtecbaniSm uB b eh a u p te t tr ir b . ® e n n bie b a m it n o tm e n b ig b e rb u n b e n e Ś lb tre ifu n g je b e r U to p ie m ad )t ben in b er a llg e m e in e n D eb e beB S a b tf tu n b e r tS b e g rü n b e te n S K angel a n g e fta ltu n g S frä ftig e r sU b a n ta fie fie ra b e s u -s u einem .triffen fcb aftlid jen ^ r i n s f p beS .^ e r b a lte n S n n b e rse u g t ben bem l ’lr b e ite r b ilb n e r fo ' trb b lb e ta n n te n n e g a tib e n ^ r itis iS m u S u n b fosiologifcben S ta tu ra » liSm uB im ü frb e ite rb e n fe n . üflte a lte n u n b n e u e n © efe ü fd ia ftB b itb u n g e n u n b menfcb»

( 1 lieben S S erb altu u g B treifen ire rb e n b e r S r i t i f je n e r a lle rle b te n u n c n b lid je n B irffe b u n g u n te r m r r f e n u n b b a m it fe lb ftü e rftä n b lid f b e rto o rfe n ; a n ben leb en b ig en S.Uenfcbeu Inerben ’bie bßdsften, n u r in b er S b e e e rfü llb a re n fjo rb e ru n g e n geftettt. SDer 42 lrb c ite r ift bnm iß e rb a lte n b e r fDcenfdjen n iem alB fittlicb b e frie b ig t, „ tre if fie aud) irg e n b to ie ein e ig e n e s S n te re ffe bab ei b e rfo lg t b u b e n ". Ś In b ererfeitS — u n b b a m it tr ir b bie itn e n b lid jf e it ber g o r b e r u n g e rft re d jt falfdj u n b g efäb rlicb u n b e rse u g t e in e n beftru f»

tio en S b e a liS m u S — b e rb ie te t b e r m ed)anifd)e E u o Iu tio n iS m u B jebeB b a u frä ftig e S b c a lb ilb b e r 3u f u n f t; b en n baB gefellfdbaftlidje © e in , bie S S erb ältn iffe b ilb e n ja ba§

S e tn u b tfe in , n i ^ t and) u m g e fe b rt. g n b e r S u f u n f t en ttrie fe tt fid) aüeB „ b o n f e I b ft"

su n t © o s ia liS m u S ; bem A r b e ite r b le ib t alfo n ii^ tS an b eteB ü b rig , alB fid) ein e n a b f tr a f te n B u fu n ftS g la u b e n bureb bie S l e r g a n g e n b e i t b e ftä tig e n 51t laffen . S ta rto in , fi>ädel u n b 3 K ü ller= 2 b er „ b e tre ife n " ifjm ein e © n ttric flu n g üom llr f d jla m m b i|_ su m S u ltu r m e n f d ie n be§ g lu g se u g S . £ )ie r fö n n e n ficb fotoobl fein E rfe n n tn iS » b r a n g trie fein fo sialiftifeb er © la u b e auB leben, tre S b a lb e r ^ a e d e lS „ S B e lträ tfe l"

g e ra b e su alB baB E b a n g e liu m p r o le ta r if d je r 2 S e lta n fd )a u u n g r e r e b r t, in ben S ta tu r»

tn iffen fd jaften aud) ü b e r ein e e rfta u n lid je u n b m anchen geifteS lo iffen fd jaftlid jen Sffa=

b e m ife r befd iäm en b e $ a tf a d ) e n f e n n tn i§ ü e rfü g t, su m E rfe n n tn iS g e g e n fta n b feineB I r a b r e n S tttereffeB ü b er, s u r © e f e . I I f d b ö f t , n id jt e in m a l » o r b r in g t. S )e r fogia»

liftifd je S Irb e ite r f a f t g efeltfd taftlid je V o rg ä n g e b u r e a u s in b io ib u a liftifd j u n b ra tio »

(10)

u a liftifd j au f. (S inselne, B etou^t g u t o b er fdjledjt B anbelnbe S n b iö ib u e n m achen bie

© cfdjic^te, eine S lu ffaffu n g , bie ifjre rich tig e Ś e le u d jtu n g exft b u rd ) bie iß a x a lle te m it bex x e ö o tu tio u ä x e n © e iftig te it be§ frau so fifc^eii 18. 3c t|x t)u n b e rt§ e r la n g t, jeb en fatiS corn „fiiftoxifdien S O tatexiatiSm uS" beś S J ta is iS m u g fiim m e to e it en tfe x n t ift. 5lnbexex=

feit§ tuixb m a n fdjm exlid) ein e n geiftig leBenben S txbeitex fin b e n , bex iiBex bie n a tu x - m iffe n fd a ftlid ie n © n tto ic flu n g g g eb an fen n id jt g u t untexxicB tet luäxe, c iele abex, bie m it ben n eu e fte n © xgebniffen bex S iexbfgdiolD gie xec^t b e itx a u t finb. SBix BaBen c3 B iex’m tt einex ^ n ö e x fio n bed fa ^ ia liftifd ie n SSunfcBBilbeS j u tu n : cine fojialiftifcB e U to g ie fall i d m ix n id it m ad jen , in bex © efd)id)te bex S ta tu x aBex intxb m ix gejeig t, bafj eg Bam i i e r su m fOtenfdien gax n id )t fa BefonbexB m eit ift, bafe fid) b ag S ie x

„»on fetbft" gum SR enfdetv e n tiu id e lt B at, alfo tnixb f i d bex e b e n fa lls n id jt a l l j u m eite

© p x u n g auS bem fReicBe bex D to tto en b ig feit in ba§ bex S 'r e d e i t andf Bon felBft Boll*

jieB en. © in ixgenbtoie la n fx e tifie x te g 33ilb beg 3 u fu n ftg fo m m u n iS m u § fo n n e n u n b fallen to il u n g n id )t m ad fen , alfo begeiftexn taix u n g am S ’a m m n n ig m u g bex S lm eifen unb bex m enfcBIidjen llx je it. SU tarj ift ta tfä d jlid ) fiix bie faäiali|tifcB en SlxB eiter lebiglid) ein © B m bol u n b fein e © x fe n n tn iS gelnaxben. TOan f a n n fte in gxofjeS ©x=

fta u n e n aexfeBen, to en n m a n iB nen ben S ln fa n g beS 5. ^ a p it e lg beS „ S a p ita lg " S3anb I *k:

B axlieft: ,,S 3ag abex Dan BoxnBexein ben fdjlecBteften iB au m eiftex Don bex Beften 58iene auSäeidiBBt, ift, b a | ex bie in fein em Ś o p f g e b a u t Bat, b e o o i ex fie in SBarl)g B aut. 3lm © nbe beg S lxB eitgpiojeffeg fo m m t ein 9ftefnltat BeBaug, b ag Beim Söeginn begfelBen fdjon in bex S fo ifte ltu n g beg S lxbeitexg, alfo f d o n ib eelt P arB an b en d uax ." fß iel ftä x fe r alg bex bem idxbeitex fa x m a l Biel äu fcBtoiexige S J ta ijig m u g , Bat a u f iBn S x a p o tf in g etaix ft, taogegen bex iBm fpxadjlid) Biel le id ite r ä u g ä n g lid e S a fa lle n u x toenig B e fa n n t ift, to ax au g ficB äu ein em S e ile b e i b o llftä n b ig e S R an g el beg 5lei*

ftä n b n iffe g füx bie $ o tto e n b ig fe it ein eg a u to x itä x e n (S o z ia lis m u s u n b bie augfcBlicß*

licBe J je iifc B a ft eineg lib e x a le n obex gax an aid jifcB en © o z ia liS m u S B exleiten lafet."

tyitfmiütl f ü t ^ n t ^ a l t u n g 0 = u n 6 ü o c t c a g e a b ß n ö e ,

g o lg e n b e auS gezeidjnete S ü x e x B u n b flu g fd ix ifte n fö n n e n Bon b e i © efcB äftSftetlc beä S u ltu iB u n b e S , S a to m ic e , u l. D JllpnSfa 23, zu e r m ä ß i g t e n g r e i f e n bezogen toexben:

SSilB elm © p o B r: S B ann g lü d e n S S o IfS fu n ftab en b e?

— iß ro g x a m m e f ü r Itn tex B altu n g S * u n b S ilb u n g S a b e n b e .

— § ilf S jn itte l zu SBeiBnacBtäfeiexn in Ißeretnen, in © iju le u n b

$ ia u g .

® ie © e fd ä ftS fte lle o e rfü g t übex ein e g iö ß e re StnzaBI Bon £ i d) t b i l b e i» u n b £ * ff i l m f e r i e n , bexen SßerzeicBnig in iB rem S u r e a u eingefeBen m exben f a n n . S i e ift aud) g e rn b exeit, bie © n tleiB n n g nicB tD orB anbenet © ex ien zu D exm itteln. 3 m S ln g n ft to irb fie ein e n e rftfla ffig e n £ id ) tb ilb e ia p p a ia t (3 a n u g » @ p ib ia S fo p ) an fd ja ffe n , bex, a lle x b in g g n u x u n te r © etnöB r fad fg e m ä ß e r iß e B an b lu n g , gegen eine m ä ß ig e 2eiß=

gebiiBx DexlieBen toexben to irb .

R . F .

© rg an 600 öcutrcbßn Sutturbim & es unó bce üecbanöeö ö cu tfd )ct öolfsbüdjccelen.

^ c c a u 0gcgeben oon De. Ü). © d) u ft ß r unö © tubiencat Ä u ö o l f fn ßatowfcc.

ü crlag u n 6 ü erb an ö £)eutfd)et üolfabufbßceißn, Satorofec, ul. © taconnefafa 11.

(11)

Becf ist ei n

S e i l e r

M u s if c a lie n jed er A rt versenden wir n a c h P o l e n bei sdiriftl. B estellu n g

sofort.

r <L. J O N f

1

^ eT T cTt^ ^ ' ' iv \

B l ü t h n e r C.J.Quand

K la v ie r tr a n sp o r te nach Polnisch-O .-S.

franko a u f eig. G espann.

M u s l k t i a u s X P k . C i e p l i k ,

B e u t h e n , Bahnhofstraße 33 G l e i w i t z , Ring 16

Schlesiens größtes P iano-, Flügel- u. Harmonium-Lager

T h e o d o r H e r w e g

K a to w ice, ttlica 3 . Maja 4 0

Telefon 9 5 4

*

Das vornehmste Dam en-

und

H erren-Friseur-G eschäft der

Wojewodschaft Schlesien

P a r f ü m e r i e n - S e i f e n u n d T o i l e t t e n - A r t i k e l

(fetsii

b leibt

(fetsii

^GEALVMUSIKH/

U L IC A 3*

k

G r a m m o p h o n e S p r e c h a p p a r a f e

E r s tk la s s ig e Fabrikate H ö c h s t e K l a n g f ü l l e

S c h a l l p l a t l e n

¥

MUSIKWAREN ' '

VUS KATOWICE

M A J A 19

it

F a h r r ä d e r

prima Marken

E r s a t z t e i l e N ä h m a s c h i n e n

¥

*. ^ KINDERWAGEN

(12)

Steingut, Glas- u. Tongeschirr H a u s - u n d K ü c h e n g e r ä t e

E ßservice

*

K a ffe e se r v ic e * M o k k a serv ice * K u ch en teller M o k k a ta ssen in g u te r A u sfü h ru n g » P o r z e lla n te lle r

B ra ten p la tten

*

S au eiören * A ssie tte n

*

T a sse n K a ffe e b e c h e r * K rüge u sw . u sw .

e m p f i e h l t i n g r o ß e r A u s w a h l

Ernst Beck, Katowice G. Sl<

ulica M łyńska 12 T e lefo n 2252 M tthlstraO e Nr. 12

F l ü g e l * P i a n o s * H a r m o n i u m s

erste Marken G ute billigere Instrumente sdion von 900.— Rmk. an.

O r 7k ^ in unerreichter

öprech^Apparate Wiedergabe A lle M u sik in stru m en te

M u s i k a l i e n

B a h n h o f s t r a ß e 25

Besichtigen Sie unser L ager oder fordern S ie unverbindliches A n geb ot.

W ir räumen T eilzah lu n gen ein und liefern franko.

Internationale Transporte

Wilhelm Fiedler, Katowice G. Sl.

ul. Kościuszki 6

T elegram m -A dresse: W i i f i e d l e r . / Telefon: Katowice Nr. 2185 od. M ysłow ice Nr. 39.

©

Spedition / Agentur / Kommission / Export I m p o r t / I n k a s s o / V e r z o l l u n g e n / / T r a n s p o r t v e r s i c h e r u n g e n / /

Vertretungen in Mysłowice, Chebzie, Chorzów, Dziedzice u.

Z e b rz y d o w ic e .

Ferner in B e u t h e n , H i n d e n b u r g , P e t r o w i t z und N e , u - O d e r b e r g .

(13)

D anziger

3ergm ann~Elekfriziiałs~(iesellsch& fł

m. b. H.

K a t o w i c e , ul. Pocztowa 5.

©

A u s f ü h r u n g v o n elektrischen Beleuchtungs- und

Kraftübertragungs-Anlagen, sowie Lieferung von Dynamo-Maschinen und

Motoren jeder Gröfce

D E R F E I N E U N D M O D E R N E

W E R B E D R U C K

Kattowitzer Buchdmckerei u. Verlags-Spötka Akcyjna

Katowice, ulica 3 -g o Maja 12

Kattowitzer Zeitung

A llg em ein e T ageszeitung P o litik u . W irtschaft

Oberschlesisches H andelsblait A n zeig en b la tt erste n R an ges

L & ckenlose B e r ic h te r s ta tiu n g a u s d e m I n * u n d A u s l a n d

B e s t e s I n s e r t i o n s - O r g a n

(14)

Cabaret Apollo Katowice

Telefon 327 ul. P oprzeczna 17-19 (Q uerstraße) Telefon 327

D ie älteste K leinkunstbühne v on K atow ice

Täglich ab 9 U h r abends:

A u f t r e t e n g r ö ß t e r V a r ie t e - K a p a z it ä t e n

Musik * Tanz * G esang

K u n s t h a n d l u n g

1

S p ieg el / ‘D evo tio n a lien

j lg

Ä ä \ B i l d e r e i n r a h m u n g e n K a to w ic e , u l. 3 . M a ja Z I

Agrar- k u. Commerzhank

Spółka A kcyjna

Katowice, u l Dyrekcyjna3

Telefon 795 u nd 75i<S Sdiließfach IT S

Annahme von Spareinlagen bei günstiger Verzinsung

*

Gewährung von Krediten in laufender Rechnung

*

Erledigung sämtlicher bank- geschäftlicher Transaktionen j'

iftjtfjm ien óeś Öetein^ füc ^unft unö HUiflenfĄoft t. $.

j u k a tto tm ^ .

I. Uotfö&fi^era.

© eöffnet to o d je n tä g lid ) n orm , o o n 1 1 — 12 ll f j t u n b n a d jm . n o n V 25— V 28 Uf)r.

II. l^üc^ecei für ßunft unö lUiffcnfdjaft.

© eöffnet TOorf)entägtict) a n ben V o rm itta g e n n o n 1 1 — 12 U f)t a n ben V a ftjm itta g e n V to n ta g u. S o n n e r s ta g n o n 3 — 5 , © ie n ftag , ü ttittm o d ) u. g r e it a g n o n V25— V 27.

— — — V etb e ul. S sfe o ln a 5 , groifctjen ben b etben Q ltittelfdjulen. = = = = = =

(15)

T U Ł O C A U D E K - O

Telefon 553

ul. Staw ow a 19

K ^ T T O W i e i E

D ir. Press

Telefon 553 TeithstraRe 19

r

V o r n e h m s t e r T a n z p a l a s t O h e r s c h l e s i e n s . D as Kabarett der internationalen Attraktionen.

D a s g a n z e Jahr g e ö f f n e t .

O rigin ell „Trocadero—Jaatat—Band“

W ie n e r B a r - und S tim m u n g s d u o

Bis 3 U h r nadits geöffnet! Bis 3 U hr nachts geöffnet!

E in tritt frei. K ein W einzw ang! E in tritt frei.

Humor

y / /

G esang

y y y

Tanz

Jed en Sonn- und Feiertag:

: F t i s a F U M M - T B E

m it in t e r n . K .a b a r e t t p r o g r a m m

Cafe A §toria

(früher Kaiser-Kaffee)

B estes C afe O b ersc h lesien s

(16)

€ > I b e r s c : I ^ l < e g i s c : I i . < e

T P © e ^ i m d F ^ m k c i s t l ^ ^ i i i L d l i m g

K ^ f l d d ^ C i f f d ß - M c f s t d r d i

Feine

Rösi-Kaffee's ^ Tee ^ Kakao Delikatessen K o n serv en und alle HausKalfungs-Artikel.

O u t u n d p r e i s w e r t .

Ł e b e n s n u l i t e l t k a u s I . R a n g e s

KATOWICE

Cytaty

Powiązane dokumenty

fą)id)ten gum 2id)t ber 53ilbung brängen, toas man aber oon einer anberen Seite gefefyen aud) fo ausbrüden tann: baß bie roirtfdafflide Sntroidtung in ihrem

biefer S S erauftaltungen im großen Dfebenfaale ^u SfönigShütfe fta tt... D as Kabarett der internationalen

Katowice, Johannesstr. 11 Königshütte, Kaiserstr.. ijgrausgegeben oon Br. Öerlag unö ^lnfd)rift: Derbanö Bcutfdjer Dolfebüd)cr£ien., ^atoroiee, ul... Sjfeolna 5,

Katowice, JohannesstrH. 11 Königshütte,

©g giht aud) hieu Slugnahmen. eine hetrlidie Slaffe unb beren gerettete ©errlichfeit berbanfe ich üueo S)eutfd)=Sehreri:n. SJlit biefer Slaffe haben.. sScxtgeit te

beitgfriegen einfefeenbe ffieaftion berjdjüttete and) biefen © ebanfen.. ©ine S afung, bie bie äftöglidjfeit p neuen S ßerten unb neuem reicheren Seben

greifB ar).. @o tnirb attg i^nt, tnie au§ affen tnafjrt)aft religiöfen fOfenfctjen, ein S ferB annter uttb Sfuggeftofeener. ©g entt)ält n idjt eilte cinjige,

SInfĄ au(id)feit ber SÖDÜSfpradie. Siebe ju SMotima.. feiner ungeBäxbigen Sfr aft nnb feiner ungeBrodĘienen ©röfse.. Seetbobeng „ißaftoxate&#34;. © eine braftifcffe