Cezary Tulin
TEST PRZED MATURÑ 2007
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z HISTORII
POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdajàcego
1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 21 stron
(zadania 1–33). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàce- mu zespo∏u nadzorujàcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym
przy ka˝dym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie prze-
kreÊl.
5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.
6. Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç z o∏ówka i gumki
(wy∏àcznie do rysunków), linijki.
˚yczymy powodzenia!
Za rozwiàzanie wszystkich zadaƒ
mo˝na otrzymaç
∏àcznie 100 punktów
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 1. (4 pkt)
Przyporzàdkuj w∏aÊciwe podpisy do zaprezentowanych ni˝ej przyk∏adów pisma staro˝ytnego i Êre- dniowiecznego, wpisujàc je pod ka˝dà grafikà.
Lp. Postaç Odpowiedê
1. Hezjod
2. Aleksander Macedoƒski 3. Klejstenes
4. Pizystrat 5. Solon
Zadanie 3. (4 pkt)
W tabeli przytoczono definicje czterech poj´ç z zakresu ustroju paƒstw staro˝ytnych. Uzupe∏nij ta- bel´, wpisujàc odpowiednie terminy we w∏aÊciwe rubryki.
Lp. Definicja Termin
1. Forma ustrojowa paƒstwa, w której w∏adz´ sprawujà kap∏ani.
2. Najwy˝si urz´dnicy paƒstwowi staro˝ytnych Aten, wybierani na rok spoÊród eu- patrydów.
3. Organ w∏adzy w staro˝ytnej Sparcie, w którym zasiadali wy∏àcznie starcy.
4. Dwaj najwy˝si urz´dnicy w staro˝ytnym Rzymie okresu republiki, wybierani przez komicje centurialne.
a) . . . b) . . . .
c) . . . d) . . . . pismo klinowe, pismo hieroglificzne, pismo greckie, pismo arabskie, pismo runiczne,
minusku∏a karoliƒska
Zadanie 2. (2 pkt)
WÊród wymienionych w tabeli postaci z dziejów staro˝ytnej Grecji wska˝ t´, która by∏a chronolo- gicznie pierwsza i oznacz jà literà A w rubryce „Odpowiedê”. Literà B oznacz postaç, która by∏a chronologicznie ostatnia.
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 4. (3 pkt)
Wska˝ informacje prawdzie i fa∏szywe, przyporzàdkowujàc im liter´ P (prawda) lub F (fa∏sz).
Lp. Stwierdzenie Odpowiedê
1. Ostracyzm by∏ sàdem w staro˝ytnej Sparcie, w którym uczestniczyli wszyscy wol- ni m´˝czyêni powy˝ej 18 roku ˝ycia.
2.
Tyrani w staro˝ytnej Grecji byli jedynow∏adcami, którzy zdobyli w∏adz´ poprzez z∏amanie zasad funkcjonujàcego systemu ustrojowego. Poczàtkowo termin ten nie mia∏ zabarwienia negatywnego.
3.
Plebejusze stanowili najwy˝szà warstw´ spo∏ecznà w staro˝ytnym Rzymie, ukszta∏towanà w koƒcu IV i w III w. p.n.e.; przedstawiciele plebejuszy sprawowa- li najwy˝sze urz´dy (pretura i konsulat) i zasiadali w senacie, starajàc si´ nie do- puÊciç do tych godnoÊci ludzi spoza swej grupy.
Zadanie 5. (3 pkt)
Przeczytaj podane biogramy, a nast´pnie wybierz i wpisz pod ka˝dym z nich imi´ postaci, do której si´ on odnosi.
Juliusz Cezar, Oktawian August, Neron, Marek Aureliusz, Dioklecjan, Justynian I Wielki, Konstan- tyn I Wielki
Tekst A
Majàc lat 19, z w∏asnej pobudki i za w∏asne pieniàdze zgromadzi∏em wojsko, przy pomocy którego przywróci∏em wolnoÊç rzeczypospolitej, uciÊnionej przez tyrani´ jednego stronnictwa. Za to senat na mocy zaszczytnej uchwa∏y przyjà∏ mi´ do swego grona za konsulatu G. Pansy i A. Hircjusza, da- jàc mi równoczeÊnie prawo zabierania g∏osu mi´dzy by∏ymi konsulami, a nadto przyzna∏ mi do- wództwo wojskowe. Zarazem kaza∏ mi w charakterze by∏ego pretora baczyç wspólnie z konsulami, by rzeczpospolita ˝adnej nie ponios∏a szkody. Lud zaÊ w tym samym roku, gdy obaj konsulowie w wojnie polegli, wybra∏ mi´ konsulem i jednym z 3 m´˝ów (triumwirem) dla uporzàdkowania rze- czypospolitej.
Morderców ojca mojego, mszczàc si´ za ich zbrodni´, na podstawie prawnych wyroków sàdowych wyp´dzi∏em na wygnanie, a gdy nast´pnie wojn´ rzeczypospolitej wydali, dwukrotnie ich w otwar- tym pokona∏em boju. [...]. Kiedy to pisa∏em by∏em 13 razy konsulem i liczy∏em 37 rok mojej w∏a- dzy trybuƒskiej.
Dyktatury, która ofiarowa∏ mi lud ca∏y i senat [...] nie przyjà∏em. [...]
Za 6-go i 7-go konsulatu, kiedy ukoƒczy∏em wojny domowe, odda∏em rzeczpospolità w r´ce senatu i ludu rzymskiego. Za t´ zas∏ug´ mojà uchwa∏à senatu zosta∏em nazwany Augustus [...].
Cyt. za: L. Piotrowicz, Teksty êród∏owe do nauki historii w szkole Êredniej, z. 11, Kraków 1923, s. 4–8.
Postaç: . . . .
Tekst B
Jako ch∏opiec zapozna∏ si´ ze wszystkiemi niemal sztukami wyzwolonemi. Od filozofji jednak od- wiod∏a go matka, powiadajàc, ˝e jest nieodpowiednia dla przysz∏ego w∏adcy, od studjowania zaÊ starych mówców nauczyciel jego, Seneka, chcàc go tem d∏u˝ej utrzymaç w podziwie dla siebie. Ma- jàc wi´c pociàg do sztuki poetyckiej, ch´tnie i bez trudu uk∏ada∏ pieÊni [...].
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
G∏ównie jednak goni∏ za popularnoÊcià, wspó∏zawodniczàc ze wszystkimi, którzy w jakikolwiek sposób dzia∏ali na umys∏y t∏umu. Pojawi∏a si´ pog∏oska, ˝e po triumfach na scenie wystàpi w naj- bli˝szym czasie na igrzyskach olimpijskich mi´dzy atletami. I t´ bowiem sztuk´ gorliwie uprawia∏...
[...] W∏aÊciwà by∏a mu ˝àdza s∏awy, któraby trwa∏a wieki, lecz jà nierozumnie objawia∏. [...]
Matk´, która Êledzi∏a s∏owa i czyny jego i zbyt surowo stara∏a si´ oddzia∏aç na ich popraw´, [...]
usunà∏ nawet ze wspólnego mieszkania i z Palatynu. W wyszukiwaniu udr´czeƒ dla niej nie mia∏
˝adnego skrupu∏u; nasy∏a∏ ludzi, którzy gdy w Rzymie bawi∏a, procesami n´kaç jà mieli [...].
W koƒcu groêbami jej i zapalczywoÊcià przestraszony postanowi∏ jà zg∏adziç.
Cyt. za: L. Piotrowicz, Teksty êród∏owe do nauki historii w szkole Êredniej, z. 11, Kraków 1923, s. 12.
Postaç: . . . .
Tekst C
[...] by∏ wybitnym m´˝em, choç nie bez ujemnych cech charakteru; on pierwszy wprowadzi∏ wyszu- kane, z∏otem tkane jedwabne szaty purpurowe i drogimi kamieniami wysadzane obuwie. Pierwszy te˝ od czasów Kaliguli i Domicjana poleci∏ nazywaç si´ publicznie panem i bogiem, i przy powita- niu czeÊç sobie boska oddawaç... Te ujemne cechy by∏y jednak przys∏oni´te jego zaletami i choç si´
panem kaza∏ nazywaç, by∏ ojcem swoich poddanych.
[...] zamianowa∏ [...] cesarzem wiernego przyjaciela swego, Maksymjana, cz∏owieka o niewielkiem wykszta∏ceniu, ale dobrego i zdolnego ˝o∏nierza. [...] Poniewa˝ wspó∏czeÊnie Persowie trapili okrutnie wschodnie prowincje, Afryk´ plemiona mauretaƒskie, a nadto w Egipcie wystàpi∏ nowy uzurpator, wi´c dobrali sobie pomocników z tytu∏em Cezarów w osobach Konstancjusza i Galer- jusza, których z∏àczyli ze sobà w´z∏em powinowactwa.
Cyt. za: L. Piotrowicz, Teksty êród∏owe do nauki historii w szkole Êredniej, z. 12, Kraków 1923, s. 1.
Postaç: . . . .
Zadanie 6. (4 pkt)
Przeanalizuj poni˝sze mapki ukazujàce zmiany obszaru Imperium Rzymskiego, a nast´pnie przypo- rzàdkuj im w∏aÊciwe tytu∏y i wpisz je pod ka˝dà z nich.
500 km
0 0 500 km 0 500 km 0 500 km
a) . . . . . . . .
b) . . . . . . . .
c) . . . . . . . .
d) . . . . . . . . Paƒstwo rzymskie ok. 600 r. p.n.e.
Paƒstwo rzymskie ok. 300 r. p.n.e.
Paƒstwo rzymskie ok. 150 r. p.n.e.
Paƒstwo rzymskie ok. 150 r. n.e.
Paƒstwo rzymskie ok. 395 r. n.e.
Paƒstwo wschodniorzymskie ok. 600 r. n.e.
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 7. (1 pkt)
Przeanalizuj poni˝szà map´ i nadaj jej tytu∏, pami´tajàc, ˝e musi on uwzgl´dniaç chronologi´ (poda- nie epoki historycznej) i tematyk´.
Rzym Florencja Genua Mediolan Wenecja
Neapol
Bari Barletta
Antiochia
Akka Famagusta
Trapezunt Kaffa
Aleksandria Konstantynopol
Fokaja Marsylia
Montpellier
Gdaƒsk Szczecin
Królewiec Ryga Parnawa
Visby Sztokholm
Schonen
Nowogród
Kraków Magdeburg
Hamburg
Pary˝
Tunis
Palermo Brugia
Kolonia
Bar
La Rochelle
Barcelona Londyn Southampton
korzenie jedwab we∏na
zbo˝e
zbo˝e
a∏un produkty leÊne
futra i miód Êledzie
sól
Êródziemnomorska strefa gospodarcza:
g∏ówne faktorie szlaki handlowe rejony wywozu wina rejony wywozu pastelu
hanzeatycka strefa gospodarcza:
g∏ówne faktorie szlaki handlowe
teren kolonizacji niemieckiej rejon jarmarków
szampaƒskich
rejon g∏ównych oÊrodków sukienniczych
500 km 0
. . .
Zadanie 8. (1 pkt)
Zaznacz krzy˝ykiem t´ spoÊród pokazanych ni˝ej budowli, która zosta∏a wzniesiona w stylu romaƒ- skim.
A B
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 9. (6 pkt)
Przeanalizuj tekst êród∏owy oraz fragment uproszczonego drzewa genealogicznego Piastów, a na- st´pnie wykonaj polecenia.
Tego˝ roku [...] Boles∏aw, ksià˝´ Polaków, przyw∏aszczy∏ sobie insygnia i tytu∏ królewski z krzywdà króla Konrada; lecz Êmierç rych∏o jego zuchwalstwo unicestwi∏a. [...] Wspomniany wy˝ej Boles∏aw, ksià˝´ polski, umar∏, pozostawiajàc dwóch synów: Mieszka i Ottona. Mieszko przeÊladowa∏ brata swego Ottona i wygna∏ go na RuÊ. Gdy tam przez pewien czas na n´dzne skazany by∏ ˝ycie, poczà∏
zabiegaç o ∏ask´ cesarza Konrada, by za jego wstawiennictwem i pomocà móc powróciç do kraju.
Cesarz przychyli∏ si´ do tej proÊby i postanowi∏ sam z wojskiem napaÊç na Mieszka z jednej strony, z drugiej zaÊ strony mia∏ to uczyniç brat Mieszka, Otto. Takiego natarcia nie b´dàc w mo˝noÊci wy- trzymaç, uszed∏ Mieszko do Czech, do ksi´cia Udalryka, na którego w tym czasie cesarz by∏ zagnie- wany, lecz ów, a˝eby sobie w ten sposób zjednaç cesarza, chcia∏ mu wydaç Mieszka; cesarz jednak wzgardzi∏ tak zbrodniczym uk∏adem, oÊwiadczajàc, ˝e nie chce wroga kupowaç od wroga.
Cyt. za: R. Grodecki, Teksty êród∏owe do nauki historii w szkole Êredniej, z. 16, Kraków 1923, s. 20.
A B
Piast (postaç legendarna)
Mieszko I (992) ksià˝´ Polan
Boles∏aw I Chrobry (1025) król Polski
Bezprym
(1032) Mieszko II Lambert (1034) król Polski
Kazimierz I Odnowiciel (1058) ksià˝´ Polski
W∏adys∏aw I Herman (1102) ksià˝´ Polski Boles∏aw II Âmia∏y
(1080) król Polski
Boles∏aw III Krzywousty (1138) ksià˝´ Polski
Zbigniew (1108) wspó∏rzàdzàcy
Henryk (1166) ksià˝´ sandomierski
Kazimierz II Sprawiedliwy (1194) ksià˝´ sandomierski W∏adys∏aw II Wygnaniec
(1159) ksià˝´ Êlàski
Boles∏aw IV K´dzierzawy (1173) ksià˝´ mazowiecki
Mieszko III Stary (1202) ksià˝´ wielkopolski
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
a) OkreÊl stosunek autora êród∏a do polskiego w∏adcy Boles∏awa. Swoje zdanie poprzyj podaniem odpowiedniego cytatu.
. . . . . . . . . b) Podaj przydomki dwóch w∏adców polskich wymienionych w tekÊcie êród∏owym.
. . . c) OkreÊl pokrewieƒstwo ∏àczàce Boles∏awa II Âmia∏ego z Mieszkiem II Lambertem (kim by∏ Bole- s∏aw dla Mieszka), oraz W∏adys∏awa II Wygnaƒca z Mieszkiem III Starym (kim by∏ W∏adys∏aw dla Mieszka).
– Boles∏aw II Âmia∏y – Mieszko II Lambert . . . . – W∏adys∏aw II Wygnaniec – Mieszko III Stary . . . .
Zadanie 10. (4 pkt)
Przeanalizuj dane statystyczne z tabeli, a nast´pnie wykonaj polecenia.
Lokacje miast w Polsce w XIII w.
Dzielnica Liczba lokacji
monarszych
Liczba lokacji duchownych
Liczba lokacji rycerskich
Âlàsk 91 16 6
Wielkopolska 24 6 8
Ma∏opolska 17 11 1
ziemia ∏´czycka i sieradzka 13 4 –
Kujawy i ziemia dobrzyƒska 5 4 –
Pomorze Gdaƒskie 4 1 –
Mazowsze 2 2 –
Dane za: P. Kaczanowski, J K. Koz∏owski, J. Wyrozumski, Wielka historia Polski, t. 1, Kraków 2003, s. 569.
a) Podaj nazw´ dzielnicy, która w XIII w. przodowa∏a pod wzgl´dem iloÊci lokacji rycerskich.
. . . b) WyjaÊnij krótko, na czym polega∏a lokacja miasta.
. . . . . . . . . . . .
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
c) SpoÊród podanych ni˝ej stwierdzeƒ podkreÊl nieprawdziwe.
– Najwi´cej lokacji w XIII w. mia∏o miejsce na Âlàsku.
– Mazowsze mia∏o w XIII w. wi´cej lokacji duchownych ni˝ Ma∏opolska lokacji rycerskich.
– Âlàsk mia∏ w XIII w. wi´cej lokacji ni˝ wszystkie pozosta∏e dzielnice razem wzi´te.
– Wielkopolska mia∏a w XIII w. wi´cej lokacji duchownych ni˝ rycerskich.
Zadanie 11. (6 pkt)
Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc obok podanej postaci nazw´ dynastii, z której si´ wywodzi∏a. Jedna dyna- stia mo˝e pojawiç si´ przy kilku postaciach.
Lp. Postaç Dynastia
1. W∏odzimierz I Wielki 2. Ludwik Dzieci´
3. Otton I 4. Karol Wielki 5. Ryszard Lwie Serce 6. Stefan I Âwi´ty
Zadanie 12. (5 pkt)
Do tabeli wpisz brakujàce informacje w miejsca oznaczone literami.
Lp Postaç Rok Osiàgni´cie
1. a) 1487 dotarcie do Przylàdka Dobrej Nadziei
2. Krzysztof Kolumb b) odkrycie San Salwador, Kuby i Haiti
3. Ferdynand Magellan 1519–1521 c)
4. d) 1642 odkrycie Tasmanii
5. James Cook 1770 e)
Zadanie 13. (1 pkt)
Przeanalizuj fragment opracowania naukowego, a nast´pnie napisz, na zwiàzek mi´dzy jakimi dwo- ma dziedzinami ˝ycia wskazuje autor tekstu.
Przyj´cie przez rycerstwo i cz´Êç feuda∏ów hase∏ reformacji zmniejszy∏o w pewnym stopniu ich popularnoÊç wÊród mieszczaƒstwa, które chcia∏o pod postacià reformy religijnej urzeczywistniç swoje dà˝enia spo∏eczno-polityczne. Dlatego te˝ mieszczaƒstwo nie popar∏o rycerstwa, które w roku 1522 pod wodzà Franciszka Sickingena i Ulryka Huttena wystàpi∏o zbrojnie przeciwko ar-
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
cybiskupowi Trewiru, wspomaganemu przez ksià˝àt duchownych i Êwieckich. Rycerstwo zosta∏o pokonane, co z kolei u∏atwi∏o feuda∏om st∏umienie powstania ch∏opskiego w po∏udniowych Niem- czech. [...]
Po rozgromieniu powstania ch∏opskiego ksià˝´ta feudalni wykorzystali reformacje luteraƒskà w celu uniezale˝nienia si´ od papie˝a i cesarza. Wywar∏o to oczywiÊcie wp∏yw przede wszystkim na struktur´ organizacyjnà nowego wyznania.
Cyt. za: Zarys dziejów religii, pod red Z. Poniatowskiego, Warszawa 1964, s. 639.
. . . . . .
Zadanie 14. (3 pkt)
Przeanalizuj poni˝szà map´, a nast´pnie uzupe∏nij luki w zdaniach dotyczàcych jej treÊci.
Ren
Dunaj Praga
Bukareszt Miƒsk
Warszawa
Pary˝
Wiedeƒ Habsburg
–––––––––
Pasawa Kopenhaga
Buda Peszt
Mohacz
R z e c z p o s p o l i t a R z e s z a
Elektorat Brandenburgii
Zwiàzek Szwajcarski
K r ó l e s t w o W´ g i e r s k i e A r c y k s .
A u s t r i i
K r ó l e s t w o H i s z p a n i i
ZjednoczoneProwincje Niderlandów
B a n a t
K s . To s k a n i i
H r.
Ty r o l u H r.
B u r g u n d i i
K s . N e a p o l u K s .
Pa r m y K s . M e d i o l a n u
K s ięstwo Pruskie
1699
1718 1526 1772
1737
1714–1735 1735–1748
1714
1714 1775
1699
1718 1526 1772
1737
1714–1735 1735–1748
1504–1700
1714
1714 1775
1714–1720 Król. Sardynii
1714–1735 Król. Sycylii posiad∏oÊci Habsburgów do 1526 r.
obszary przy∏àczone po bitwie pod Mohaczem (1526) obszary przy∏àczone do 1699 r.
obszary przy∏àczone do 1737 r.
obszary przy∏àczone do 1795 r.
daty przy∏àczenia
Rzeczpospolita Polska przed 1772 r.
1648
200 km
0 200 km
0
a) W XVII w. Habsburgowie panowali mi´dzy innymi w Austrii, Czechach i
. . . b) Cz´Êç ziem polskich dosta∏a si´ pod panowanie Habsburgów w roku 1772 na skutek
. . . c) Przed rokiem 1526 posiad∏oÊci Habsburgów obejmowa∏y Tyrol, Styri´ i
. . .
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 15. (4 pkt)
Przeanalizuj dane zawarte w tabeli, a nast´pnie wykonaj polecenia.
Lp. Rok wydania Miejsce Postanowienia przywileju/konstytucji sejmowej
1. 1430 Jedlnia
[...] przyrzekamy te˝ [...], ˝e ˝adnego ziemianina osiad∏ego za ˝a- den wyst´pek czy win´ nie uwi´zimy [...], o ile nie zostanie przez sàd s∏usznie skazany.
2. 1454 Nieszawa
[...] przyrzekamy równie˝, ˝e ani ˝adnych nowych ustaw nie wy- damy, nie polecimy wzywaç ziemian na wojn´ bez zgody sejmiku ziemskiego.
3. 1501 Mielnik
[...] ca∏à w∏adz´ wykonawczà w Polsce oddano w r´ce senatu [...]
król, zwany princepsem, sprowadzony zosta∏ do roli bezsilnego przewodniczàcego w radzie koronnej (senacie).
4 1505 Radom
[...] by nic nowego przez nas i nast´pców naszych nie mog∏o byç ustanowione bez wspólnego przyzwolenia panów rady i pos∏ów ziemskich.
a) Podaj imiona w∏adców, za panowania których zosta∏y wydane przywileje w Jedlni i w Radomiu.
Jedlnia . . . . Radom . . . . b) Napisz, który z przywilejów nazywa si´ konstytucjà nihil novi, i wyjaÊnij, od czego wzi´∏a si´ ta nazwa.
. . . . . . . . . . . .
Zadanie 16. (4 pkt)
Przeanalizuj tekst êród∏owy, a nast´pnie wykonaj polecenia.
O wiarach, jakie by∏y w Polszcze
Najpierwsza wiara w Polszcze panujàca by∏a za Augusta III i jest dotychczas, acz ozi´blejsza, ka- tolicka rzymska. Druga, od niepami´tnych czasów zadawniona, pe∏no wsz´dzie swoich wyznawców majàca, ˝ydowska. Trzecia, póêniej z tureckiego paƒstwa wprowadzona w ma∏ej liczbie, bo tylko w ¸ucku na Wo∏yniu i w Haliczu na Podolu, Karaimów; jest to sekta Starego Testamentu; trzyma- jà si´ Karaimi samej Biblii, odrzucajà Talmud i inne ustawy rabinów ˝ydowskich. [...] Czwarta wiara – luterska, piàta – kalwiƒska. Tych dwóch wiar jest dosyç znaczna liczba po miastach i mia- steczkach wielkopolskich, mianowicie nad granicà szlàskà, bradeburskà i w Prusach. Jest dosyç familij szlacheckich lutrów i kalwinów, osobliwie w Wielkiej Polszcze i w Litwie, a oprócz tego znajdujà si´ w Krakowskiem, Sendomirskiem i Lubelskiem. Po niektórych miastach mieli pod pa- nowaniem Augusta III swoje koÊcio∏y i oratoria, jako te˝ szko∏y dla swojej m∏odzie˝y. Nie mieli jed- nak liberum exercitium [swobody odprawiania] obrzàdków swoich, prócz w jednym Lesznie
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
w Wielkiej Polszcze i w drugiej Wschowie, w których dwóch miastach wi´ksza po∏owa mieszczan sk∏ada si´ z dysydentów. [...] Mieli tak˝e lutrzy i kalwini po wielu wsiach i miastach koÊcio∏y, tak z dawna prawami polskimi pozwolone, jako te˝ podczas rewolucji szwedzkich przy protekcji tych monarchów jako dysydentów powystawiane, które niektórzy panowie polscy katolickiego wyznania odbierali im za dekretami trybunalskimi albo te˝ gwa∏townà mocà wywracali.
Cyt. za J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, http://monika.univ.gda.pl/~literat/kitowic/k0002.htm
a) Wymieƒ najliczniej reprezentowane wyznanie w Polsce wymienione przez J´drzeja Kitowicza.
. . . b) WyjaÊnij poj´cie dysydent w kontekÊcie u˝ywanym przez autora tekstu.
. . . . . . . . . . . . . . . c) Wymieƒ dwa wyznania bàdê religie pomini´te przez Kitowicza, których przedstawiciele zamiesz- kiwali ziemie polskie w XVII–XVIII w.
. . .
Zadanie 17. (3 pkt)
WyjaÊnij poj´cie „druga defenestracja praska”. Uwzgl´dnij przy tym datacj´ wydarzenia, jego prze- bieg i nast´pstwa.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 18. (2 pkt)
Przeanalizuj poni˝szà map´, a nast´pnie wykonaj polecenia.
Jenisej Jenisej Ob
Lena Lena
Wo∏ga Dniepr
Don Irtysz
Ob
J a k u c j a
S a c h a l i n K a m c z a t k a N o w a Z i e m i a
K r a s n o j a r s k
Tu r k i e s t a n
S y b e r i
a
obszar Rosji w 1533 r.
ekspansja Rosji:
do 1598 r.
do 1689 r.
do 1801 r.
do 1855 r. do 1881 r.
0 750 km
a) Odczytaj z mapy i napisz, w którym wieku Rosja odnotowa∏a najwi´kszy wzrost swojego teryto- rium.
. . . b) Podaj nazw´ paƒstwa europejskiego, którego cz´Êç terytorium zagarn´∏a Rosja w XVIII w.
. . .
Zadanie 19. (2 pkt)
OkreÊl styl dzie∏ przedstawionych na fotografiach, wpisujàc w ramkach stosowne litery.
a) renesans b) barok c) impresjonizm d) secesja d) ekspresjonizm
B A
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 20. (2 pkt)
WÊród wymienionych ni˝ej wydarzeƒ oznacz literà A to, które by∏o chronologicznie pierwsze, zaÊ li- terà B, to które by∏o chronologicznie ostatnie.
Lp. Wydarzenie Odpowiedzi
1. aneksja Teksasu przez USA 2. nabycie Alaski przez USA od Rosji 3. og∏oszenie doktryny Monroe’a 4. wojna secesyjna
Zadanie 21. (2 pkt)
Przeanalizuj poni˝szy tekst êród∏owy, a nast´pnie wykonaj polecenia.
Tytu∏ II. O rzàdzie
Artyku∏ 5. Korona ksià˝´ca warszawska jest dziedzicznà w osobie Króla Saskiego, jego potomków, dziedziców i nast´pców [...].
Artyku∏ 6. Rzàd jest w osobie króla. [...]
Artyku∏ 9. Król zwo∏uje, przed∏u˝a i odracza zgromadzenie g∏ównego sejmu. [...]
Tytu∏ III. O ministrach i Radzie Stanu [...]
Artyku∏ 14. Rada Stanu sk∏ada si´ z ministrów. [...]
Artyku∏ 15. Rada Stanu roztrzàsa, uk∏ada i uchwala projekta doprawa lub urzàdzenia administra- cji publicznej [...].
Artyku∏ 18. Decyzje, projekta do prawa, wyroki i urzàdzenia roztrzàsane w Radzie Stanu, podlega- jà zatwierdzeniu królewskiemu.
Tytu∏ IV. O Sejmie G∏ównym
Artyku∏ 19. Sejm G∏ówny sk∏ada si´ z 2 izb, to jest z Izby pierwszej, czyli Izby Senatorskiej, i z dru- giej Izby, czyli Poselskiej. [...]
Tytu∏ V. O Senacie
Artyku∏ 23. Senat sk∏ada si´ z 18 cz∏onków, to jest: 6 biskupów, 6 wojewodów, 6 kasztelanów. Ar- tyku∏ 26. Senatorowie sà do˝ywotni. [...]
Tytu∏ IX. Sàdownictwo
Artyku∏ 69. Kodeks Napoleona b´dzie prawem cywilnym Ksi´stwaWarszawskiego.
Cyt. za: T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w tekstach êród∏owych, t. 2, Rzeszów 1996, s. 119–121.
a) Napisz, jak nazywa si´ zacytowany akt prawny, podaj dat´ rocznà, nazw´ paƒstwa oraz charakter dokumentu.
. . . b) Podaj, w sojuszu z jakim paƒstwem europejskim wyst´powa∏ kraj, którego dotyczy dokument; za- cytuj na potwierdzenie odpowiedni fragment.
. . . . . . . . .
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 22. (4 pkt)
Z podanej ni˝ej listy nazwisk wpisz do tabeli te, które odpowiadajà zaprezentowanym nurtom filo- zoficznym, ideologicznym i ekonomicznym XIX i XX w. Przy ka˝dym z nurtów powinno si´ zna- leêç tylko jedno nazwisko.
Claude Lévi-Strauss, Micha∏ Bakunin, Fran ois Quesnay, Jean Paul Sartre, Robert Owen, Adam Smith, Edyta Stein
c,
Lp. Nurt bàdê ideologia Postaç 1. socjalizm utopijny
2.
l i - beralizm 3. egzystencjalizm 4. strukturalizm
Zadanie 23. (1 pkt)
Przeanalizuj tekst opracowania naukowego, a nast´pnie sformu∏uj tez´, którà w zacytowanym frag- mencie postawili jego autorzy. W swojej wypowiedzi unikaj powtarzania fragmentów tekstu.
[...] Ten stan rzeczy mia∏ konsekwencje w postaci daleko idàcej dezintegracji spo∏eczno-gospodar- czej ca∏ego terytorium Polski przedrozbiorowej. Pog∏´bia∏ go system komunikacyjny, dostosowany do potrzeb trzech paƒstw zaborczych, co by∏o szczególnie widoczne w miar´ rozbudowy sieci kole- jowej, jak i w tworzeniu specyficznych barier celnych przez Petersburg, Berlin i Wiedeƒ. [...] Pro- wadzi∏o to do izolowania od siebie poszczególnych polskich dzielnic, znajdujàcych si´ w obr´bie trzech zaborów. [...]
Na ziemiach polskich po 1864 roku pojawi∏o si´ ponadto daleko idàce zró˝nicowanie poziomu ˝y- cia gospodarczego, a w konsekwencji struktury spo∏eczno-zawodowej ludnoÊci w poszczególnych zaborach [...]. Daleko posuni´ta dezintegracja ziem polskich, sztucznie podzielonych, mia∏a wyci- snàç specyficzne pi´tno tak˝e na ˝yciu politycznym spo∏eczeƒstwa polskiego.
Cyt. za: M. Zgórniak, J. Buszko, Wielka historia Polski, t. 4, Kraków 2003, s. 402, 406.
. . . . . . . . .
Zadanie 24. (2 pkt)
Przeanalizuj fragment uprosz- czonego drzewa genealogicz- nego Stanis∏awa Augusta Po- niatowskiego, a nast´pnie wy- konaj polecenia.
Elzbieta Czartoryska (1736–1816)
♥♥ Stanis∏aw Lubomirski marsza∏ek wielki koronny Adam Jerzy Czartoryski
(1770–1861) minister spraw zagranicznych Rosji
♥♥ Anna Zofia z Sapiehów Aleksandra Czartoryska
(1730–1800)
♥♥Micha∏ Kazimierz Ogiƒski hetman wielki litewski
Stanis∏aw Antoni (August) Poniatowski (1732–1798) stolnik litewski, król Polski od 1764 August Aleksander Czartoryski
(1697–1782) wojewoda ruski Micha∏ Fryderyk Czartoryski
(1696–1775) kanclerz wielki litewski
Konstancja Czartoryska (1700–1759)
♥♥ Stanis∏aw Poniatowski kasztelan krakowski, wojewoda mazowiecki Kazimierz Czartoryski
(1671–1741) kasztelan wileƒski, podkanclerzy litewski
♥♥Izabela z Morsztynów
Franciszek Poniatowski (1651–1697) czeÊnik wyszogrodzki
♥♥Helena Niewiarowska
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Lp. Stwierdzenie Odpowiedê
1. Adolf Hitler przejà∏ w∏adz´ w Niemczech dzi´ki przeprowadzeniu zamachu sta- nu.
2. Benito Mussolini po przej´ciu w∏adzy we W∏oszech przyjà∏ tytu∏ caudillo
3. W Portugalii i Hiszpanii powsta∏y w okresie mi´dzywojennym re˝imy autorytar- ne.
4. FrankiÊci przej´li w okresie mi´dzywojennym w∏adz´ w Jugos∏awii.
a) Napisz, z przedstawicielami jakiej warstwy (grupy) wewnàtrzszacheckiej wiàzali si´ wi´zami po- krewieƒstwa Poniatowscy w XVIII w.
. . . b) Podaj, który z umieszczonych w drzewie genealogicznym m´˝czyzn sprawowa∏ najni˝szy urzàd (podaj imi´ i nazwisko).
. . .
Zadanie 25. (2 pkt)
WÊród wymienionych ni˝ej nurtów w sztuce oznacz literà A ten, który by∏ chronologicznie najwcze- Êniejszy, zaÊ literà B ten, który by∏ chronologicznie najpóêniejszy.
Lp. Nurt Odpowiedzi
1. fowizm 2. ekspresjonizm 3. impresjonizm 4. dadaizm 5. pop-art
Zadanie 26. (4 pkt)
Oceƒ, która z podanych informacji jest prawdziwa, a która fa∏szywa, wpisujàc przy nich odpowied- nio litery P (prawda) lub F (fa∏sz).
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 27. (4 pkt)
Przeanalizuj poni˝sze wykresy statystyczne, a nast´pnie wykonaj polecenia.
a) Podaj nazw´ zjawiska gospodarczego, którego skutki widoczne sà na wykresach od 1930 r.
. . . b) Opisz krótko wp∏yw zjawiska wymienionego w zadaniu a) na poziom zatrudnienia w Polsce.
. . . . . . c) Napisz, w którym roku polska produkcja przemys∏owa wróci∏a do poziomu z roku 1929.
. . . d) Wymieƒ jednà metod´ ∏agodzenia skutków zjawiska wspomnianego w zadaniu a).
. . . . . .
Zadanie 28. (3 pkt)
Przeanalizuj poni˝sze dane statystyczne, a nast´pnie rozstrzygnij, które ze stwierdzeƒ zamieszczonych w tabeli jest prawdziwe, a które fa∏szywe, wpisujàc przy nich odpowiednio P (prawda) lub F (fa∏sz).
Straty ludnoÊciowe w wyniku II wojny Êwiatowej
Kraj Straty ∏àczne Straty wojskowe
Paƒstwa alianckie
Belgia 88 000 12 000
Brazylia 1 000 943
Brytyjska Wspólnota Narodów 467 371 373 372
– Australia 24 000 23 365
– Kanada 38 000 37 476
– Indie 24 338 24 338
Zmiany Wskaênika produkcji przemys∏owej w RP Zmiany poziomu zatrudnienia i bezrobocia w Polsce w latach 30. XX w.
40 60 80 100 120
85
1924 1926 1928 1930 1932 1934 1936 1938 7371
88 100 101
6
4
63 71
76 83
98 106
rok 0
0,5 1 1,5 2 2,5
1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 zatrudnieni bezrobotni mln
rok
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
ZSRR 16 800 000 10 000 000 Paƒstwa osi i sojusznicy
Bu∏garia 20 000 10 000
Finlandia 84 000 82 000
Japonia 1 972 000 1 300 000
Rumunia 500 000 300 000
Rzesza 4 200 000 3 500 000
W´gry 490 000 200 000
W∏ochy 395 000 242 232
Inne paƒstwa
Albania 28 000
Luksemburg 5 000
Razem (bez uwzgl´dnienia kwestionowanych
strat podawanych przez komunistów chiƒskich) 35 504 595 18 705 432
Lp. Stwierdzenie Odpowiedê
1. Paƒstwa „Osi” ponios∏y w czasie II wojny Êwiatowej wi´ksze straty ludnoÊciowe ni˝ kraje alianckie.
2. Polska zalicza∏a si´ do trzech krajów, które ponios∏y w II wojnie Êwiatowej naj- wy˝sze straty ludnoÊciowe.
3. Wi´kszoÊç strat poniesionych przez Polsk´ w II wojnie Êwiatowej obejmowa∏a ludnoÊç cywilnà.
Dane za: Najnowsza historia Êwiata, t. 1, pod red. A. Patka, J. Rydla, J. J. W´ca, Kraków 2003, s. 21
– Nowa Zelandia 10 033 10 033
– Zwiàzek Po∏udniowej Afryki 7 000 6 840
– Wielka Brytania 357 000 264 443
– kolonie 7 000 6 877
Chiny (wojska Kuomintangu) 1 310 224 1 310 224
Chiny (si∏y komunistyczne – wysokoÊç strat poda- wana przez komunistów chiƒskich jest powszech- nie kwestionowana)
22 000 000 2 200 000
Czechos∏owacja 225 000 10 000
Dania 4 000 3 006
Filipiny 118 000 27 000
Francja 563 000 213 324
Grecja 413 000 88 300
Holandia 208 000 7 900
Jugos∏awia 1 505 000 410 000
Norwegia 10 000 3 000
Polska 5 800 000 320 000
USA 298 000 292 131
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 29. (1 pkt)
Przeanalizuj plakat, a nast´pnie uzupe∏nij komentarz za- mieszczony poni˝ej.
Plakat propagandowy nawo∏ywa∏ do uczestnictwa w g∏o- sowaniu przewidzianym na 30 czerwca 1946 r. G∏osowa- nie obejmowa∏o trzy pytania i dotyczy∏o wprowadzenia jednoizbowoÊci parlamentu, utrwalenia przemian gospo- darczych wynik∏ych z reformy rolnej oraz akceptacji no- wych zachodnich granic Polski. G∏osowanie to przesz∏o do historii pod nazwà
. . .
Zadanie 30. (4 pkt)
Przeanalizuj zamieszczonà ni˝ej map´ z podzia∏em Niemiec i Berlina po II wojnie Êwiatowej, a na- st´pnie uzupe∏nij jej legend´.
Berlin
Bonn
Wiedeƒ N i e m c y
C z e c h y D a n i a
Hol a ndi a
Francj a
A u s t r i a
W ´ g r y P o l s k a
S ∏ o w a c j a
S z w a j c a r i a
M o r z e B a ∏ t y c k i e
M o r z e B a ∏ t y c k i e M o r z e
P ó ∏ n o c n e M o r z e P ó ∏ n o c n e
¸aba
Odra Wis∏a
Dunaj Ren
200 km 0
obszar pod okupacjà:
A ...
B ...
C ...
Zag∏´bie Ruhry
D ...
Zag∏´bie Saary
granice:
RFN NRD Austrii
BERLIN 1945–1989 Tegel
Gatow
Tempelhof
Schönefeld 10 km
0
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie 31. (3 pkt)
Przeanalizuj przedstawiony wykres statystyczny, a nast´pnie rozstrzygnij, które ze stwierdzeƒ podanych w tabeli pod wy- kresem jest prawdziwe, a które fa∏szywe, wpisujàc przy nich odpowiednio P (prawda) lub F (fa∏sz).
Relacje liczebnoÊci ludnoÊci arabskiej i ˝ydowskiej na ob- szarze obecnego paƒstwa Izrael w ciàgu XX w.
Dane uogólnione i przetworzone za: The Penguin Atlas of World History, vol. 2, New York 1995, s. 258
Lp. Stwierdzenie Odpowiedê
1.
BezpoÊrednio przed wybuchem II wojny Êwiatowej na obszarze dzisiejszego paƒstwa Izrael zamieszkiwa∏o oko∏o 2/3 ludnoÊci arabskiej i 1/3 ludnoÊci ˝ydow- skiej.
2. Nap∏yw ludnoÊci ˝ydowskiej na tereny dzisiejszego paƒstwa Izrael nasili∏ si´
po II wojnie Êwiatowej.
3. Pod koniec XX w. ludnoÊç arabska stanowi∏a w Izraelu mniej ni˝ 20% ogó∏u spo-
∏eczeƒstwa.
Arabowie
1900 1920 1940 1960 1980 2000
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
˚ydzi
%
Zadanie 32. (2 pkt)
Przeanalizuj map´, a nast´pnie wy- konaj polecenia.
a) Napisz, kiedy toczy∏a si´ wojna ukazana na mapie (podaj lata) . . . b) Podaj jeden przyk∏ad dzia∏aƒ pod- j´tych przez mocarstwa, aby zmusiç Federacyjnà Republik´ Jugos∏awii (Serbi´ i Czarnogór´) do respekto- wania praw mniejszoÊci etnicznych.
. . . . . . . . .
50 000
127 500 355 000
72 000 32 300
z Niemiec
z Wlk. Brytanii
z W∏och
z USA
okr´ty Marynarki Wojennej St. Zjednoczonych
S e r b i a
K o s o w o C z a r n o g ó r a
A l b a n i a R e p . M a c e d o n i i F e d e r a c y j n a
R e p u b l i k a J u g o s ∏ a w i i BoÊnia
i Hercegowina
Francja
Niemcy Wielka Brytania W∏ochy
Stany Zjednoczone
Gnjilene
A l b a n i a R e p .
M a c e d o n i i S e r b i a
Czarnogóra
Prizren Korenica Pec
Djakovica Prisztina Mitrowica Izbica Drenica Rezella Belgrad
Prisztina N
Nova Varos N No N Nova V Nova Varos
Ivanjica Valjevo
Nis Bratajnica
Sarajewo
Skopie
Kacanik Serbowie
Albaƒczycy Muzu∏manie BoÊniaccy Serbowie Czarnogórcy inne
kierunki ataków wojsk NATO
Struktura etniczna: cele bombardowaƒ kierunki migracji ludnoÊci albaƒskiej i wielkoÊç w tys.
obszary wysiedleƒ Albaƒczyków miejsca mordów na Albaƒczykach siedziby wojsk (UNMIK)
0 100 km 0 50 km
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
. . . . . .
Zadanie 33. (4 pkt)
Przeanalizuj fragment tekstu piosenki Jacka Kaczmarskiego, a nast´pnie wykonaj polecenia.
Czastuszki o pierestrojce
Odrodzenie paƒstwa w drodze!
Ju˝ nie grozi nam agonia!
Wspólnie si´ radujà srodze Litwa, ¸otwa i Estonia.
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Pierestrojka szlaki moÊci Do osiàgni´ç i honorów!
Nie posiada si´ z radoÊci Ukraina i Bia∏oruÊ.
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Ekonomia rusza z posad I oblicze ˝ycia zmienia!
Z entuzjazmem w mocnych g∏osach Âpiewa Gruzja i Armenia.
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
JawnoÊç oczy nam ods∏ania I w umys∏ach cuda sprawia!
Ju˝ do nóg si´ za to k∏ania Azerbejd˝an i Mo∏dawia
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Wspólny trud to wspólne dzie∏o!
Partykularyzmom – basta!
Marszem wi´c wkraczajà w prze∏om Tad˝ykistan i Kazachstan.
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Zbudujemy kraj nad kraje!
Tylko zechciej chcieç – i potraf!
Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Jak za cara Miko∏aja!
Jak za cara Piotra!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Oj ra! Oj ra! Rodina Sowieckaja!
Cyt. za: http://www.teksty.org/j/jacekkaczmarski/czastuszkiopierestrojce.php
a) WyjaÊnij znaczenie poj´cia „pieriestrojka”, odwo∏ujàc si´ w objaÊnieniu do chronologii, nazwiska twórcy oraz wiedzy pozaêród∏owej.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Oceƒ, jaki jest stosunek autora do pieriestrojki i uzasadnij swoje zdanie.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
