PRZESŁUCHANIE... k a n d y d a tó w P iq lek w b y ły m UB
„Z ielon ogórsk ie w y p a d k i 1960“ czy li spór o D om K atolicki
S a g a rodu Z a w a d z k ic h % Ś w ię la u p r o m in e n ló w
S zk o ła o g łu p ia ? S p o r to w a z ło ś ć A ndrzeja H u szczy
c o
co
.SJ.
'E
E
•IM0) V
C-S
o 'to a ! ,S>o <J
£ ó O j *
*- WI E * Ł o
•N C
o o
j < “■»
•> o
>■ Oł
o
o __.. to
"5 O 2 $
-“ <
E 2
2 <
UJ
V.
> . I c 0 : 1o OJ
J- c
X 3 n "O w» — a o
NI E
T y g o d n i k
900 ZŁ
?2J^GRANlA
1 00 0 0 0 Z Ł j JCOTYGODNIOWY '
KONKURS GAZETY NOWEJ
ROK I NR 15 90 19 KWIETNIA 1990 R.
rn * .
Św. Józef wychodzi z konspiracji
S y m p t o m a t y c z n y j e s t j u ż f a k t , iż w k o n s t y t u c y j n y m w y k a z i e p o d s t a w o w y c h p r a w o b y w a t e l i , w o l n o ś ć s u m i e n i a i w y z n a n i a z n a la z ła się p r a w i e na s z a r y m k o ń c u P o p r z e d z a n ą
>ą
ra. i n n y m i : p r a w o d o p r a c y , w y p o c z y n k u , o- c h r o n y z d r o w i a i p o m o c y w r a z ie c h o r o b y k o r z y s t a n i a z w a r t o ś c i ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e go. M a t e r i a l i s t y c z n y s y s t e m , dla k t ó r e g o re h - gia s t a n o w i ł a j e d y n i e „ o p iu m dla m a s ’’, p r z y z n a w a ł w y r a ź n y p r y m a t c ia iu na d duszą.
W d o d a t k u o w a w o l n o ś ć b y ła m o cn o i lu z o r y c z n a . W b r e w k o n s t y t u c y j n e m u z a p i s o w i . K o ś c i ó ł nie m ó g ł s w o b o d n i e w y p e ł n i a ć s w o i c h f u n k c ji. O b y w a t e l i w r ę c z z m u s z a n o , w r ó ż n y s p o s ó b , d o nie u c z e s t n i c z e n i a w r e l i g i j n y c h oa r z ę d a c h H is to r ia P R L to w z a s a d z i e d z i e j e w a l k i z K o ś c i o ł e m i o s o b a m i w i e r z ą c y m i : pro c e s b i s k u p a K a c z m a r k a , i n t e r n o w a n i e P r y m a sa W y s z y ń s k i e g o , k a m p a n i a a n t y m i l l e n i j n a . n a g o n k a na b i s k u p ó w w z w i ą z k u z ich lis t e m d o b i s k u p ó w n i e m i e c k i c h , „ w o j n a o k r z y
że" w e W ł o s z c z o w e j , m ę c z e ń s k a ś m i e r ć k s i ę d z a P o p ie ł u s z k i.
W i e le o s ó b n a u c z y ł o się ż y ć w e d l e z a s a d y .
„P an u B o g u ś w i e c z k ę a d i a b ł u o g a r e k ”, w y k s z ta ł c ił o w s o b i e o b ł u d ę i d w u l i c o w o ś ć . Ilu z t o w a r z y s z y , g r z m i ą c y c h z t r y b u n p r z e c i w „ka d z i d l a n y m o p a r o m k l e r y k a l n e j c i e m n o t y “ c h r z c i ł o p ó ź n i e j p o t a j e m n i e d z i e c i u> m iejsk ich k o ś c i o ła c h Na ilu ż p o g r z e b a c h , p o o d e jś c i u o f i c j a l n y c h d e le g a c j i , p o c z t ó w s z t a n d a r o w y c h : o r k i e s t r y w o j s k o w e j p o j a w i a ł się c iu c h u t k o w e z w a n y p r z e z r o d z in ę k a p ła n .
P r e s j i c z a s ó w u le g ło n a w e t n i e z a l e ż n e , z d a w a ł o b y się, ś r o d o w i s k o r z e m i e ś ln ic z e . O d w i e k w i e k ó w g ł ę b o k o r e l ig i j n e
„ Z e s z l i do p o d z i e m i a ” c e c h o w i p a t r o n i : S w J ó zef. S w F lor ian. S w . R o c h S z t a n d a r y c e c h o w e d z i e l o n o na u c z e s t n i c z ą c e w p o c h o d a c n p i e r w s z o m a j o w y c h i te , k t ó r e nos ił o się w pr o c e s ja c h B o ż e g o Ciała. W z a p r o s z e n i a na r z e m i e ś l n i c z e i m p r e z y w k ł a d a n o d o d a t k o w o ko n
s p i r a c y j n e k a r t e c z k i, in f o r m u ją c e 5 Msza.cn Ś w i ę t y c h , p o p r z e d z a j ą c y c h o f i c j a l n e a k a d e m ie J e d n y m i d r z w i a m i w p u s z c z a n o k s i ę d z a , k t ó r y p o ś w i ę c a ł D o m R z e m io s ła d r u g i m i — T o w a r z y s z a l u b K o le g ę , d o k o n u j ą c e g o u r o c z y stę p o p r z e c i ę c ia w s t ę g i J a k a ż b y ła k o n f u z j a l o p o w i a d a n o mi t a k ą h i s t o r y j k ę ) , g d y p r z y p a d k o w o się s p o t k a l i.
D z ię k i B ogu, to j u ż h is to r ia
Ś r o d o w i s k o r z e m i e ś l n i c z e t w o r z y o b e c n ie w ł a s n ą C h r z e ś c i j a ń s k ą P a r t ię P r a c y, l n i e or n i
».ym p u n k t e m o g ó l n o p o l s k i c h o b c h o d ó w Dn a R z e m i o s ł a k t ó r e o d b ę d ą się w Z i e l o n e j C ó r z e w n a j b l i ż s z ą n ie d z ielę , b ę d z i e u r o c z y s t a M s za S w w K o ś c i e l e M atki B o s k i e j C z ę s t o c h o w sk ie j. P o w i a d o m i o n o o t y m w s z y s t k i c h z o / n o s z o n y c h g o śc i c a ł k i e m o f ic ja ln ie
U d z ia ł , o c z y w i ś c i e , nie j e s t o b o w i ą z k o w y . Z a s a d a w o l n o ś ć s u m i e n i a i w y - n i n - n n - n m i ą z n j e u> o b ie s t r o n y
E D W A R D .1. M INC KR
S I U 1T1 #
B i i i n i i K Wbijanie klinów
-\’ie p o m o g ł o s m o ł o w a n i e , an i b e t o n o w a n i e N a ś w i e ż y m f u n d a m e n c i e j a k iś n e o f i ta w y k a l i g r a f o w a ł : L O V E P L U R A L I Z M . A k u r a t nie ma to nic w s p ó l n e g o z P l u - t a r c h e m , b a r d z i e j z d u - r a l e k s ę m . I c h y b a n ę k a n a t a k p o j ę t y m p l u r a l i z m e m , w y c h o w a n k a „ G a z e t y L u b u s k i e j ”, r e d a k t o r D a n u t a M y s t k o w s k a , w y s t ą p i ła w t e l e w i z y j n y m p r o g r a m i e „Sto p y t a ń d o A n d r z e j a S z c z y p i o r s k i e g o ” P r e z e n t u j ą c a dziś o s z a ł a m i a j ą c e b l o n d w ł o s y i „K o n t a k t y ” p p r e d a k t o r , p o p e ł n i ł a o n e g d a j p r y n c y p i a l n y w y
w i a d z g e n e r a ł e m J a r u z e l s k i m N i c to, że p o n o ć p y t a n i a a u t o r k i z o s ta ły „ n a p r o s t o w a n e ” p r z e z j a k i e g o ś t o w a r z y s z a M i i n c h h a u s e n a , w a ż ne, ż e r z e c z c a łą p o d p i s a ł a w ł a s n y m ( m ę ż o w s k i m ) n a z w i s k i e m . W p e w n y m n o n s e n s ie r o z m o w a o d b y ł a się na k lęc z ą c o . Po n i e w i e l u l a ta ch , ta s a m a p .p r e d a k t o r z a d a ł a A. S z c z y p i o r s k i e m u p y t a n i e , c z y nie c z u j e u r a z y do g e n e r a ł a z t y t u ł u w p r o w a d z e n i a t z w s t a n u w o j e n n e g o i z t y m się w i ą z a ł o , i n t e r n o w a nia a u to r a „ P o c z ą t k u ” P y t a n i e s u g e r o w a ł o za b a w ę w o p r a w c ę i ofia rę. S z c z y p i o r s k i , w s z a k E u r o p e j c z y k , nie e p a t o w a ł b l iz n a m i. O d p o w i e d z i a ł p y t a n i e m , c z y w ł a ś c i c i e l k a m in i s p ó d
n i c z k i z d a j e s o b ie s p r a w y , z e m ó w i o P r e z y d e n c ie RP, w y b r a n y m l e g a l n i e p r z e z S e j m t e j ż e R z e c z y p o s p o l i t e j — a c z k o l w i e k b e z g ło s u z w o l n i o n e g o w sw o im c z a s i e z i n t e r n o w a n i a m i s t r z a m o w y p o l s k i e j f n ie m y l i ć z T. K a r p o w i c z e m )
M y , p r o ś c i l u d z i e z B u d o w y , co to t e l e w i z j ę o g lą d a ją , a nie w y s t ę p u j ą w niej, z r o z u m i e l i ś m y z t e g o , ż e A n d r z e j S z c z y p i o r k i w o li, ta k j a k m y , o w i j a ć d r u g i e ś n ia d a n i e w p o ż ó ł k ł e ze w s t y d u e g z e m p l a r z e „GL." u; k t ó r y c h to r e d a k t o r M y s t k o w s k a r o z m a w i a ł a z s u p e r — g w i a z d ą K r a w c z y k i e m K r i s t o f e r s o n e m , t u d z i e ż
„ o s o b o w o ś c i a m i ” e s t r a d y r a d z i e c k i e j .
W og ó le p r z y b y w a w t z w . o ś r o d k a c h m a s o w e g o p o r a ż a n i a , l u d z i o d w a ż n y c h i g o r l i w y c h W i n n e j j u ż i n s t y t u c j i a u d i a l n e j , z a d e k r e t o u r a ni, p a r t y j n i a t e i ś c i „ o b s ł u g u j ą ” k a t o l i c k i e i m p r e z y . O c z y w i ś c i e f a c h o w o i z c a ł y m d o b r o d z i e j s t w e m , n i e r z a d k o n a g r a d z a n e g o , i n w e n ta rza . P o w i e d z m y , ż e j e s t to t y l k o n ie ta k t.
T a k i m n i e t a k t e m b y ł o r ó w n i e ż .,o b s ł u g i w a n i e ” o b r a d o k r ą g ł e g o s t o ł u p r z e z t o w a r z y s z y : B a r a ń s k i e g o i Z a k r z e w s k i e g o . _______
O i ó ż , m y , na B u d o w ie , ta k i p l u r a l i z m c h r o - m o l i m y ! N a z y w a m y rz ec z po p r o s tu po i m i e
niu : w ś l i n i a n i e m się. J e s t e ś m y w s t a n i e b y n a j m n i e j nie w o j e n n y m ) z r o z u m i e ć l u d z k i e p r z e c ie ż s c h o r z e n ie , z w a n e a m n e z ją . W o l e l i b y ś m y j e d n a k , ż e b y w p e w n y c h k w e s t i a c h 1 i « 1 « t t o w n i f u n k c j o n a r i u s z e pióra 1 m i k r o f o n u z a p a d l i na a f a z j ę 1 o p i s y w a l i r z e c z y w i s t o ś ć . . . na migi. M ig a n ie to n r z e c t e ż w y b i t n a p r z y p a d ł o ś ć d z i e n n i k a r s k i e g o fachu
M a j ą c j e d n a k na w z g l ę d z i e p r e m i e r o w e mi 1o s i e r d z i e i o d n o w i e n i ' m o r a l n e np. M a r ii M a g d a l e n y , d o c h o d z i m y Je w n i o s k u , ze t z w ż y c iu , w s z y s t k o je s t m o ż l i w e — n a w e t o d w r a c a n i e k o ta o g o n e m T y l k o *•
1 t 1 .. j.artoę. d ł u g i m i p t w M a g d a l e n a „ z m y ł a s u w , ? ,,,
nie też . a l e u - m ^ n y m i w ł o s a m i W s p ó ł c z e s n e ia w r ó c o n e ” u ż y w a jo d o t e g o p e r u k l o k to w ł o s y m o ż n a śc iąć jio.farbować. albo z a p u ś cić — tu -a r z y nie sp o só b -zmienić C h y b a , ze p r z y k r y j e się ją g a z e t ą lu b m i k r o f o n e m .
C z a s na w b i j a n e * śc ia n ę .
' P A N C Z E S I U
Dzień Matki Ziemi
20 lat te m u w U S A 20 m ilio n ó w lu d zi u c z e stn ic z y ło w n a jw ię k s z e j d e m o n s tr a c ji w o b r o n ie M atk i Z iem i. N a u lic e w y lę g a ły tłu m y , a b y z w r ó c ić u w a g ę w ła d z na p r o b le m y e k o lo g ii. Z b ie r a n o śm ie c i, u s y p y w a n o z n ich k o p c e p rzed sie d z ib a m i są d ó w i w ła d z lo k a ln y c h , sa d z o n o tr a w ę d r z e w a i k r z e w y , p ię tn o w a n o n a jw ię k s z y c h tr u c ic ie li.
U r a to w a n ie M atk i Z iem i p rz ek ra c za m o ż li
w o ś c i je d n o s tk i, n arod u , r zą d ó w k ilk u k ra jó w . S t a j e s ię z a d a n ie m lu d zk o ści.
22 k w ie t n ia 1990 roku z in ic j a t y w y p rof.
D e n is a H a y e s a z U n iw e r s y t e t u S ta n fo r d w K a lifo r n ii p r o k la m o w a n o D n ie m M a tk i Z iem ii o z a s ię g u ś w ia to w y m . U c z e s tn ic z y ć w n im b ę d z ie 120 państ\V.
D z ień Z iem i 1990 j e s t z a p r o sz e n ie m d la k aż d e g o o b y w a te la , g r u p d z ia ła ją c y c h n a rzecz
■Środowiska. p a r la m e n tó w , r z ą d ó w i o r g a n i
z a c ji r e lig ijn y c h dc d z ia ła ń p r o e k o lo g ic z n y c h p o p u la r y z u ją c y c h n o w ą h ie r a r h ię w a r to śc i:
ró żn o ro d n o ść b o g a c tw b io lo g ic z n e g o , z d r o w ie c z ło w ie k a r o zu m ia n e w sp o só b c a ło ś c io w y , ro zw ó j p r z e m y s łó w r a tu ją c y c h z ie m ię , ro zw ó j r o ln ic tw a a lte r n a ty w n e g o b ę d ą c e g o w h a r m o n ii z e ś r o d o w is k ie m n a tu r a ln y m , och r o n a te r e n ó w z b liż o n y c h do n a tu r a ln y c h .
R e a liz a c ja ty c h c z y n n o śc i w y m a g a s z e r o k ie g o p o p a rc ia s p o łe c z n e g o w y k r a c z a ją c e g o p o za g r a n ic e p a ń stw , czy s y s te m ó w p o lity c z n y c h . P o w s ta ła M ię d z y n a r o d o w a R ad a S p o n s o r ó w i K o o r d y n a to r ó w z c e n tr u m w U n iw e r s y te c ie S ta n fo r d .
K o o r d y n a to !e m D n ia Z ie m i w P o ls c e je st p o s e ł z K a ta w ic J a n R z y m e łk a . W n a s z y m k r a ju je s t s z c z e g ó ln ie d u żo d o z r o b ie n ia w te j d z ie d z in ie . N a jw a ż n ie js z e je st: p r z e ła m a n ie b ie r n o śc i e k o lo g ic z n e j n a js z e r s z y c h k rę -
KONR
N i g r z e ń , j g o d z i n s i ę z a p ; n a P l a c
!<
„£ów o b y w a te li e d u k a c ja p r o e k o lo g ic z n a d z iec i i m ło d z ie ż y a k ty w n a tr o sk a lo k a ln y c h g ru p m ie s z k a ń c ó w o śr o d o w is k o , w ła s n e ż y c ie i z d r o w ie .
_ ^ _
21 k w ie tn ia o godz. 10 w sa li nr £ w W S P w Z ie lo n e j G órze o d b ęd zie s ię III K o n fe r e n c ja E k o lo g ic z n a z o r g a n iz o w a n a p rzez S to w a r z y s z e
n ie P A X i S p o łe c z n e T o w a r z y s tw o E k o lo g ic z n e „P ro V ita ” W p r o g r a m ie r e fe r a ty : E ty k a sp o łe c z n a a e k o lo g ia ; N o r m y w ita ln e w e k o lo g ii; Z a ło że n ia p ro g ra m u e d u k a c ji e k o lo g ic z n e j s p o łe c z e ń s tw a ; E d u k a c ja e k o lo g ic z n a w p o ls k ie j sz k o le ; M ik r o s y ste m w y c h o w n w - c z o -e k o lo g ic z n y ; W y b r a n e z a g a d n ie n ia w y c h o w a n ia i k s z ta łc e n ia — p r z y g o to w a n e przez n a u k o w c ó w z W a r s /a w y , P o zn a n ia i Z ielo n ej G óry.
pa w a , in n a R u ch o m i
G az, zo b a czy ł s e k w e n c . g ie j grac op;i;:'Li:ik W id ok sk ie g o : rzy n ik n b ie g a ją m a palii
W idok m ia żd ży lic ja n ta .
— D o 1
---- W S p O T
W esterp ! o d d zia ł v, z w y c ią g m ie js c e j M ir o sła w k a m ie n ic n a p ier a 1 z ło ścią , c się bezra też chodź A t m o s l lę g o w a 1 j
— C zulen c ie — mi n astolate!
k ie d y z k G órze po p o ż a r o w e raocliód W sk o czy ł sto k rzy ln trra, re w str o n ę O ni pojei s a m o c h ó f K ilk a i n o c n y m ; d o sta ł w;
18 m ie s ię ku nastorr Iła w ie c k i te m d łu g ' kj.órzy ni sjbnalnej.
P a n Ki ra, sa m c m ia ł wię- u w ię z ie n N ie ch cis f i n a l i s t ą Złe n ia zis
?vał w p to » że z I Ł'hy z zai n °m . R e\
P rzyn iósł m ateriale P rz eśw ie
® 0^ y s t, k lie n to m ta c h . To 1 b ła g a ła p ię cio r o trzyk rotr ro d z in ę i
— Był K rz y sz to m n ie zes to i c fot P atosach D om u K
2
icji
u L- u i;j. arle- k : , -i.
o n m — ro c zy l:-ii -iZjtl
•/ ;>r;y-
o b e c n te h i t e g r o l w D n a ) G ó r z e a Msza o c h o w - i za ino
zk o w y.
r : r, : r t tl
IN CEK
)W
i c h ro - 3 t m i c - p bj/im j e p r s e - i b y ś m y f e m
r o fo n u ist ość...
p r z y - I
>we mi M a r ii ze •«
l!0 A* 12
rr? peii?
‘c r e s n e r a k to ! iba, że m.
/.K S IU
d z iec i f g ru p y e ie i
W S P rencja zysze- ogicz- E tyka
’ eko- ekolo-
"iczna iwaw-
ycho- przez elonej
S P O R O D O M K A T O L IC K I
KONRAD STANGLEWICZ
N igdy p rz ed tem , n ig d y też p olem m iasto n ie p rz eży w a ło tak ich w y d a
rzeń , ja k w ów p a m ię tn y p o niedziałek, 30 m a ja 1960 ro k u . W iele jeszcze
godzin po „zielonogórskich w y p a d k a c h ” n a ulicach śró d m ieścia w yczu w ało
się zap ach gazów łzaw iących. N iep ręd k o też u zu p e łn io n o w y rw a n y b ru k
n a P la cu W ielkopolskim .
K
a żd em u ze ś w ia d k ó w ta m ty c h w y d a rzeń in n y ep izo d utk w i? n a js iln ie j w p a m ię c i. C o c z ło w ie k , to in n a p ersp ek tyw a , in n a o p o w ie ść . B e z c ią g ło ś c i i c h r o n o lo g ii.
R u ch o m e m ig o t liw e o brazy.
G az, sz a r p a n i lu d zie, b ite k o b ie ty — k to to z o b a c zy ł w łą c z a ł sit; w a k c ję n ie m y ś lą c o kon s e k w e n c ja c h . Z je d n e j str o n y p e ta r d y , z d ru g ie j g ra d k a m ie n i I m p r o w iz o w a n e p u n k ty o p a tr u n k o w e po b ra m a c h i w m ieszk a n ia ch !
W idok o k n a k a m ie n ic y p rzy Ś w ie r c z e w s k ie g o : m ilic ja n t goni k ilk u w y r o s tk ó w , k tó rzy m k n ą w c ie m n e j b ra m ie. P o c h w ili w y lęg a ją ju ż b ez m ilic ja n ta , je d e n z n ich tr z y m a p a łk ę.
W idok z p la cu : b r u k o w ie c rzu co n y z tłu m u m ia ż d ż y p r z e c iw g a z o w ą m a sk ę na tw a r z y m i
ja n ia . T en m o m e n ta ln ie p a d a z a la n y k r w ią . - ° nCa *ycia zapom nę tego obrazu W w lf f m ! ”3 A n d r zej r . — całą sz e r o k o śc ią
tste ip liilie , law ą, od strony dw orca idzie oddział w długich podgum ow anych płaszczach z w yciągniętym i palam i. To m u s ia ło m ie ć m ie js c e już p ó ź n y m p o p o łu d n ie m . W cześn iej ro sła w R. o b s e r w u je z o k n a p r z y r y n k o w e j K am ien icy jak grupka z a p a lc z y w y c h k o b iet a p iera na m ilic ja n ta . T w a r z e w y k r z y w io n e Zioscią, co s k r z y cz ą , w y c ią g a ją ręce. On c o fa fcię b e z r a d n ie i t łu m a c z y , że j e s t n ie w in n y , ±q te ż c h o d z i d o kościo-ła.
A tm o s f e r a b y ła n ie z w y k ła , a p o d n ie c e n ie po tę g o w a ł je s z c z e d ź w ię k k o ś c ie ln y c h d z w o n ó w .
— Czułem ja k cierki przebiegają m i po grzbie CiC ynowi S tan isław D., wówczas siedem n asto la tek — jeszcze teraz w spom inam y nie- Ktedy z kolegam i, ja k to robiliśm y w Zielonej Górze pow stanie. P am iętam ja k do przeciw pożarowego basenu podjechał m ilicyjny s a mochód porw any spod kom endy m iasta, w skoczyłem na stopień. Jechaliśm y przez m ia lim-r., vcząc ‘. w ym achując czym się dało:
a’ rew olucja! Koło dw orca zaw róciliśm y ' Stronę rynku, gdzie zeskoczyłem z wozu.
pojechali dalej. P óźniej m ów iono mi, żc sam ochód u tonął w W agm ostaw ie.
K ilk a g o d zin e u fo r ii S ta n is ła w D. o p ła cił n o c n y m a r e s z to w a n ie m . Ju ż w sa m o c h o d zie
"Ostał w y c is k . P o te m sz y b k i p r o c es i w y ro k :
’ m ie s ię c y w ię z ie n ia O d s ia d y w a ł w ra z z k il K U nastom a z :elo n o g ó r z a n a m i pod G ó ro w em ła w ie c k im , 3 k m od r o s y js k ie j g ra n icy . P o te m d łu g o te n fa k t u k ry w a ł. S ły s z a ł, że in n i.
fe-orzy n ie u k r y w a li sk a z a n ia w a n k ie c ie p e r so n a ln e j, m ie li k ło p o ty w pracy.
P a n K r z y sz to f D. sta r y z ie lo n o g ó r sk i f o to g - ra, sa m d la s ie b ie b y ł z a w sz e p r a c o d a w c ą , n ie m ia l w ię c p o w o d u b y u k r y w a ć fa k t r o czn eg o u w ię z ie n ia . N o, w s ty d m u b y ło przed d z ie ć m i.
Wie c h c ia ł b y m y ś la ły , że ich o jc ie c je s t k r y m in a listą . D la te g o p r o sił o p r z e n ie s ie n ie z w ię
?*e n ia z ie lo n o g ó r s k ie g o g d z ie ś d a le j. W y lą d o w ał vv P o tu lic a c h . N a jp ie r w o sk a rż o n o go o
’ że z k o ś c ie ln e j w ie ż y fo to g r a fo w a ł ro zr u - z z a m ia r em p r z e k a z a n ia zd jęć A m e ry k a -
° m - R e w izja w fo to g r a fic z n y m z a k ła d z ie n ic rnal'n '10£^x fcd n a k d o w o d ó w . „ S z p ie g o w s k ic h ” p r 2< S ? łó w m e zn a la zio n o . a le p rzy o k a zji p o - Uro c z y J ftl.a F!0 w s z y s tk ie f ilm y z k o m u n ijn y c h k lien to rn ci- ,T rzpba b y ło z w r a c a ć n ie k tó r y m ta ch . To d*®^ezki. W yrok o d s ia d y w a ł w ra - i b ła g a ła żo n ie, k tó r a c h o d z iła d o -sądu p ię c io r o m ałJ^ u m a 2 CZeg0 ż y ć ’ a w d o m u tr zy k ro tn ie „ a , d z iec i. Z w a ln ia n y b y ł w ię c r o d z in ę i w r a r * * 4 m ie s ią c e , b y z a p r a c o w a ć na
— Był ta k i siei ° p.u ^ a ‘
K r z y sz to f — j e d - ‘ ~ w s p o m in a p a n m nie zeznaw ał] r z. t5ch> którzy przeciw ko to żc fotografow ałem k u p a d ,° oskarżenie o Malesach organizow ałem ® ?1^ 1? 11’ ł e w <lcl.*:
,łf»nu Katolickiego, z t l m ? ' szli br0nic ł n sierżan tem spotka
łem się kiedyś w Ratuszowej. P rzepraszał, mówił , że co zeznań nam ów ili go koledzy.
Nie chciałem z nim rozm aw iać. K iedy znlarł, na prośbę jego Jony, robiłem zdjęcia z jego pogrzebu.
D o tk liw y m sk u tk ie m „ z ie lo n o g ó r sk ic h w y p a d k ó w ”, p oza fiz y c z n y m i o b r a ż en ia m i, b y ł y lic z n e p ro cesy k a rn e p r z e c iw k o u c z es tn ik o m z a jść — W y sta r c z y ło b y ć na m ie js c u w y d a rzeń — m ó w i m e c e n a s W a ler ia n P io tr o w s k i
w ładze nie uznaw ały i dom agały się usunię
cia z Zielonej Góry. A je d n ak biskup nie usta pił.
Ż ą d a n ie u s u n ię c ia k s. M ic h a lsk ie g o n ie p o ja w iło się p o raz p ie r w sz y . W 1953 ro k u pod n a c isk ie m w ła d z z ie lo n o g ó r sk ic h m u s ia ł o d u ś
c ić s w o ją p a r a fię . D o p iero n o r m a liz a c ja s to su n k ó w m ięd z y p a ń s tw e m a k o ś c io łe m , ja k a n a s tą p iła z c h w ilą p r z y jś c ia G o m u łk i, u m o ż li
w i l i m u p o w ró t do Z. G óry w g r u d n iu 195S rok u . A le sp o k ó j n ie tr w a ł d łu go. J u ż w lip c u 11158 p o ja w iła się k o r e sp o n d e n c ja p o m ię d z y w ła d z a m i K u rią w sp r a w ie ks. M ic h a ls k ie go. u p o m n ie n ia , by „ p rzerw a ! d z ia ła ln o ś ć s z k o d liw ą d la p a ń s t w a ”. W ład zom nie p od o
bało się , że „z am bony potępiał fak t organizo w ania szkoły bez nauki religii”, w sa li D om u K a to lic k ie g o o r g a n iz o w a ł a m a to r s k ie n ie o c e n z u r o w a n e p r z e d s ta w ie n ia w id o w is k a r a lig ijn e go „M ęka P a ń s k a ” i sz tu k i Z a w ie y s k ie g o
„R ozd roże m iło ś c i”, na z ew n ą trz k o ś c io ła wy w ie s z a ł o g ło sz e n ia „których nie poddano kon
tro li urzędow ej”.
P o m a jo w y c h „ w y p a d k a c h ” w 1960 r. m iar ka się p r z e b r e ła . J a n L e m b a s, ó w c z e s n y prze w c d n ic z ą c y p r e zy d iu m W R i, p isa ł do K u rii:
— a już k w e s t i ą In te rp re ta c ji sądu b v ł o r o z
strzygnięcie czy oskarżony popierał dem on
stran tó w . O skarżano o czynną napaść na mili cję, o udział w zbiegow isku m ającym cele przestępcze. W yroki były ciężkie kilkuletnie.
P am iętam , że 18 czerw ca 1960 ro k u odbyw ał się duży proces, w któ ry m oskarżonym i byli m iędzy innym i bracia G. R ozpraw a odbyw ała się przed sądem pow iatow ym , ale w sali są- du wojewódzkiego. A tm osfera wrogości, nie- chęci sąd u wobec oskarżonych była b a r d z o
w yczuw alna. S taran n ie w yreżyserow ana sce
n eria : liczne grupy m ilicjantów w prow adza
jące oskarżonych na salę... B racia G. skazani zostali n a cztery la ta pozbaw ienia wolności.
Ja k to się w tedy m ów iło: „C ztery k a m ie n ie _ cztery lata, jeden kam ień — jeden ro k ”.
P o śró d in n y c h sk a za n a W b y ła zn a n a z ie - lo n o g o r sk a le k a r k a , dr Iz a b e la N . O sk a r ż y ł ją
^ a n n y fu n k c jo n a r iu s z o to, że o d w ó w iła m u u d zie le n ia p o m o cy w p ie r w s z e j k o le jn o śc i.
N a jp ie r w z a ję ła się ra n n y m i c y w ila m i, je g o z o s ta w ia ją c na k o n ie c i z n ie w a ż a ją c przy o k a zji w ła d z ę .
J e ż e li k o m u ś u d a ło się p r z e c ią g n ą ć ro zp ra w ę d o sie r p n ia lu b w r z e śn ia , m ia ł sz a n s ę u z y sk a ć z a w ie s z e n ie k ary. N a js u r o w s z e w y ro k i w y m ie r z a n o w p r o c es a ch tu ż po w y p a d k a ch . Z u p ły w e m m ie s ię c y s ę d z io w ie ła g o d n ie li.
K się d z a K a zim ier za M ic h a lsk ie g o , p ro b o sz cza p a r a fii św . J a d w ig i, w p r a w d z ie n ie a r esz to w a n o , a le „ G a zeta Z ie lo n o g ó r s k a ” w y d a ła n ań w y r o k , o k r e śla ją c je g o o b ro n ę D o m u K a to lic k ie g o , ja k o w y n ik a ją c ą „jedynie z cias
nych, m a teria ln y ch interesów , z aw anturnicze go dążenia do przeciw staw iania w iernych w ła dzy ludow ej i je j zarządzeniom ". N a s iliły się s z y k a n y ze str o n y w ła d z . K sią d z M ic h a lsk i pi s a ł do K u rii:
„P rzew odniczący Prezydium MRN, w obec
ności k iero w n ik a w ydziału w yznań Jabłońskie go I se k re ta rz a m iejskiego, ośw iadczył ks.
Szuścikowi, że nie u zn a je pism a p ara fii z G czerw ca GO r. z moim podpisem , poniew aż nie uw aża m nie za proboszcza”.
To nie był przypadek w y jątk o w y — m ó w i k a n c le r z k u r ii ks. M a rsza lik — częste były wówczas fa k ty nie uznaw an ia proboszcza przez w ładze. Nasz o rd ynariusz nie uginał się.
N ajlepszym dowodem była późniejsza sp raw a ks. N ow aczyka, którego także przez szereg la t
.,Ks. K azim ierz M ichalski, ja k o głów ny inieja to r gorszących zajść w dniu 30 m a ja br. w
Z.
G órze nie może zdaniem naszym w dalszym c ią g u przebyw ać na te re n ie m ia sta”. Ż ądan o jeg o u s u n ię c ia „w n ie p r z e k r a c z a ln y m te rm in ie do d n ia 6 c z e r w c a 1960 r.”.
B isk u p n a ra zie tr w a ł p rzy sw o im i n ie u s u w a ł n ie p o k o r n e g o p ro b o szcza . D o p iero w grud niu te g o r o k u k s. M ic h a lsk i, p o d ła m a n y w y d a r z en ia m i, p o p ro sił o u rlo p zd r o w o tn y . W te
d y n a s tą p iła zm ia n a . N a p r o b o s tw ie z a stą p ił go ks. N o w ic k i.
W te n sp o só b o d szed ł z Z ie lo n e j G ó ry p ie r w s z y p o w o je n n y p ro b o szcz p a r a fii św . J a d w ig i.
Z m arł w la ta ch s ie d e m d z ie s ią ty c h w P o z n a n iu , g d z ie o sia d ł na e m er y tu r ze .
K im b y l ten c z ło w ie k urod zon y je szc z e u s c h y łk u u b ie g łe g o s tu le c ia , w 1898 roku? — Był człowiekiem głębokiej w iary — m ó w i se
n a to r P io tr o w s k i — ukształtow any przez klu tu rę W ielkopolski, m iał poczucie iailu i p ra worządności. Byl także bardzo przystojnym mężczyzną, stanow czym , niekiedy naw et po
rywczym . — Tak w stosunku tło ludzi byl n a
w et p rzykry — m ó w i ks. in fu ła t M a rsza lik — a?e Boże kochany to m ógł być sk u te k doś
w iadczeń obozu koncentracyjnego, w D achau spędził przecież pięć lat.
Ciągle zadaję sobie pytan ie: dlaczego ta k gw ałtow ne zajścia m iały m iejsce w łaśnie tu,
\v Z ielonej Górze, cichym , podówczes 50-ty- sięcznym m ieście? — Wie p an szarzyzna była, bieda i n iedostatek — m ó w i p an S ta n is ła w — naw et u b ran ie kupow ało się na raty . Ten pro
;st m usiał w ludziach drzem ać.
— P ro szę p r z y p o m n ie ć so b ie n ie d a w n e w y d a r z en ia w N R D — d o d a je W. P iotrow ski — tam też w s z y s tk o na pozór było uładzone. Jesz cze w p a ź d z ie r n ik u t y s ią c e lu^zi defilow ały przed H o n e c k e r e m , a już w listopadzie padł Mur. R a p te m w s z y s tk o się załam ało. Podłożem zajść w Z ielonej Górze był b ra k akceptacji w ładzy kom unistycznej od 1945 roku. Ludziom odbierano kolejne sfery wolności. W szkołach zlikw idow ano naukę religii... Więc kiedy przy szedł ten m om ent i w ładze w yciągnęły rękę po Dom K atolicki, to ludzie poczuli że odbie
ra im się resztk i nadziei. Bo m im o w szystkich swoich niedoskonałości, czuli się z Kościołem zw iązani. To była w artość, o k tó rą byld skłon ni walczyć. I w tedy n astąp ił wybuch.
P i ą t e k b y ł y m U B S
EDWARD J. MINCER
P IĄ T E K , 6 K W IE T N IA
7.30
Z B IG N IE W N IK IT IU K p r z y g o to w a ł s e r w is in fo r m a c y jn y , k tó r y r o z e sła n y z o sta n ie t e le k s e m do 30 z a k ła d ó w w c a ły m r eg io n ie , te p rzek a żą go n a stęp n y m . C z o łó w k o w a v ia d o m o ść — o w c z o r a jsz y m s p o tk a n iu z d e le g a ta m i na Z jazd K r a jo w y , na k tó r y m d y s k u lo w a n o o p o p ra w k a c h w sta tu c ie Z w ią z k u i p r o je k c ie u c h w a ły p r o g r a m o w ej. Z ielo n o g ó r sk ą „Solidarność* (ok. 25 ty s ię c y c zło n k ó w ) r e p r e z e n to w a ć b ę d ą w G d a ń sk u : ślu s a r z Z e n on O le s z e w s k i z Z a k ła d u P r z e k a ź n ik ó w w Ż arach , n a u c z y c ie l M a rek B u d n ia k ze Z b ą sz y n k a . A n d r ze j S tr ó ż y k („Z astał" p r z e w o d n ic z ą c y M ie jsk ie j K o m is ji M ię d z y z a k ła d o w e j) i n o w o so lsk i le k a r z K r z y sz to f L u b cc k i. P o je d z ie też o c z y w iś c ie s z e f R e g io n u — W iesiek W y so ck i.
P ró cz s e r w is u t e le k s o w e g o w y d a w a n y je s t b iu le ty n w n a k ła d z ie 500 e g z e m p la r z y . N a z w ią z k o w y m p o w ie la c z u o d b ija s ię r ó w n ie ż s u k c e s y w n ie w s z e lk ie m a te r ia ły , p r z y d a tn e k o m isjo m z a k ła d o w y m . N a p r z y k ła d — in fo r m a to r D e p a r ta m e n tu Z a tr u d n ie n ia M P iP S
„O c z y m k a ż d y b e z ro b o tn y w ie d z ie ć p o w i
n ie n ” . N ie s te ty , z a in te r e s o w a n y c h ty m i sp ra w a m i je s t c o ra z w ię c e j.
8 .0 0
C a łe k ie r o w n ic tw o Z arząd u R e g io n u sp o ty k a się z p r z e d s ta w ic ie la m i N I K -u , k tó r z y k o n tr o lo w a li w y r y w k o w o sp o só b r e a liz a c ji u c h
w a ły o z w o ln ie n ia c h g r u p o w y c h . W arto za n o t ' .v a ć p o d s ta w o w e u c h y b ie n ia d y r e k c ji za k la d ó w i k o m is ji z w ią z k o w y c h , p rz y d a się jak o p rzestr o g a d la in n y c h .
1 0 .0 0
W ie s ła w W y so c k i r o z p o cz y n a „ u r z ę d o w a nie". J a k o p ie r w s i w k o le jc e : J a n K u d ła z
„ S o lid a r n o ś c i” P o ls k ic h K o m b a ta n tó w , d e le g a c ja T N O iK -u z p r o p o z y c ją o r g a n iza c ji szk o leń z w ią z k o w y c h , Z arząd M ie jsk i P T T K , k tó rem u „n ie u k ła d a s ię ” fin a n s o w a w s p ó łp r a ca z Z a rzą d em W o jew ó d z k im .
N ik itiu k w y s k a k u je d o U r zę d u W o jew ó d z k ie g o na z a ło ż y c ie ls k ie z eb r a n ie Z ie lo n o g ó r sk ie g o S to w a r z y s z e n ia P o m o c y S z k o le . J e - r Ły T w a r o w s k i s tu d iu je m a te r ia ły d o ty c z ą c e b e z ro b o c ia . E lżb ie ta D r c w k a -D o b c r s tc in — d o k u m e n ty P r z e d s ię b io r s tw a Z w ią z k o w e g o
„ L u b u s z " (je s t w n im p r z ew o d n ic zą c ą R ad y N a d zo rczej). O w a sp ó łk a z o.o., w k tó r e j 99 p roc. u d z ia łó w p o sia d a F u n d u s z G o sp o d a rczy ,.S ” m a z a p e w n ić R e g io n o w i i p o s z c z e g ó ln y m o r g a n iz a c jo m z a k ła d o w y m m o ż liw o ś ć p o d e j
m o w a n ia d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a r cz e j.
I ł . 0 0
K s ię g o w y H ie r o n im R u tk o w s k i ś lę c z y nad d o k u m e n ta c ją fin a n s o w ą . F o r m a ln ie R eg io n zrzesza 325 k o m is ji, je d n a k ty lk o 212 p r z e k a z u je r e g u la r n ie sk ła d k i. N ic w ię c d z iw n e go, że a k tu a ln ie n a k o n c ie je st z a le d w ie ok . 24 m in z ło ty c h . K ro p la w m orzu z w ią z k o w y c h p o tr zeb .
1 2 . 0 0
E lż b ie ta O r e w k a - l ł o b c r s t e i n „ k o n fe r u je ” z k o m is ją z a k ła d o w ą n o w o s o łs k ie g o P K O , k tó r a c h c e p o b u d z ić d o d z ia ła n ia z ie lo n o g ó r s k ic h k o le g ó w (je s z c z e n ie z a ło ż y ii u s ie b ie ,,S ’ ) i n a w ią z a ć z n im i w s p ó łp r a c ę . S ą n ie ja k o g o ść m i, b o w ie m w ię k s z o ś ć z a k ła d ó w w N o w e j S o li z a r e je s tr o w a ła s ię w R e g io n ie D oi n o ś lą s k im (tu ta j je d y n ie ZO Z, P K S , P S S , Za k ła d E n e r g e ty c z n y i S p ó łd z ie ln ia I n w a lid ó w
„ Z g o d a ”). D z ie je o w e j fr o n d y s ię g a ją la t 1980
— 1981. P o d o b n ie z re sz tą je s t z W o lsz ty n e m , c ią ż ą c y m k u R e g io n o w i W ie lk o p o ls k ie m u . C óż, le p ie j s p r z y m ie r z y ć s ię z s iln ie js z y m i...
N ik itiu lt z a w ę d r o w a ł d o K u r a to r iu m O św ia ty i W y c h o w a n ia . I n te r w e n iu je w s p r a w ie w y p o w ie d z e n ia p racy lu b s k ie j p r z e d sz k o la n c e o ra z m ie s z k a n ia d la m ło d e g o m a łż e ń s tw a n a u e z y c ie ls k ie g o z S u le c h o w a , k tó r e m u U r in i
¥ ;
v'.:
W
e k s m is ja z z a jm o w a n e g o d o ty c h c z a s lo k u m (n a w ia s e m m ó w ią c — ża d n e z m a łż o n k ó w do
„S ' n ie n a le ży ).
13.00
W y so c k i c z ę s tu je k a w ą L id ię K o śc iu sz u k i Ryszarda Kowaudego z k is ie liń s k ie g o „Z aro
lu ”. O b o je z b ia ło c z e r w o n y m i o p a s k a m i na rę k a w a c h , b o w ie m w z a k ła d z ie od 29 m arca tr w a str a jk o k u p a c y jn y . 2 4 -o so b o w a załoga p r e te s tu je p r z e c iw k o w c h ło n ię c iu ich m a c ie r z y s te j fir m y p r z e z R S P w G ro n o w ie (szcze g ó ły — G N nr 8). C óż je d n a k z teg o , że sy m p a ty z u ją z n im i m ie s z k a ń c y w s i („ ja k a ś d zie w c z y n a z P O M -o w s k ie g o b lo k u p r z y n io sła w ia d r o s a ła tk i, k to ś in n y — b la c h ę p la c k a ”), że w U rzę d z ie R a d y M in is tró w , do k tó r e g o d o ta r li, m ó w ią o n ic h „ p ą c z u sie ”. P ó k i co, o c z e k iw a n e j k o m is ji z U R M n ie w id a ć . M o że p o m o że te le .\ z R e g io n u : „ U w a ż a m y p o stu la ty za s łu s z n e i u z a sa d n io n e , je s te ś m y obu
r z e n i i z a n i e p o k o j e n i b r a k i e m r e a k c j i ” ? P o
m o c b a r d z ie j p r a k ty c z n a — to łó żk a s k ła d a n e i m a te r a c e d la s tr a jk u ją c y c h .
N a o d c h o d n y m r e je s tr u ją się ja k o 326 korni sja z a k ła d o w a „ S ”. P rzed n im i je st kz w szk o le p o d s ta w o w e j w G o zd n icy : 8 c z ło n k ó w na 50 z a tru d n io n y c h . W o ś w ia c ie to p ro p o rcje n o r m a ln e , w c a le n ie le p ie j je s t w za k ła d a ch p r z e m y s ł o w y c h . N ic m a w o g ó le p o r ó w n a n ia z r o k iem 1880...
14.00
U r a d c y p r a w n e g o K arola M ielnickiego ko le j n y in te r e sa n t: J a n Choliński z Z a k ła d o w e j K o m is ji O św ia ty i W y c h o w a n ia w Z ielo n ej G órze. R zec z w ty m , że W S P c h c e o d e b ra ć sz k o le p o d s ta w o w e j nr 20 b arak , w k tó r y m u c z y się w k la s a c h 0— 3 o k . d w u s tu d z iec i z Z acisza. P r z ek a za n y n ie g d y ś „na g ę b ę ”, je^t tera z u c z eln i p iln ie p o tr zeb n y .
T o b y ł w y ją tk o w o sp o k o jn y d z ień , z a le d w ie k ilk a sp ra w , g łó w n ie p r a c o w n ic z y c h a le
i po p rostu „ lu d zk ic h ”. Z w y k le b y w a ich 20
— 30, d o ch o d zą do tego in te r w e n c je w te r e n ie i ro zp ra w y są d o w e . Z esp ó ł e k s p e r tó w (radcy K. M ie ln ic k i, J a n T e tz ła ff i R y sza rd S zp o rtim oraz A d a m L e ż e ń sk i: z a tru d n ie n ie i p ła c e i J a n in a N óżka: sa m o r zą d y p r a c o w n ic z e ) nie na rzek a na b ra k z a jęc ia . Cz<;sto trzeb a za b iera ć p a p iery do d om u.
14.30
R o zp o czy n a o b ra d y R e g io n a ln a K o m isja K o o r d y n a c y jn a S łu żb y Z d ro w ia . T e m a ty k a : pła ce, refo rm a słu ż b y z d r o w ia w Z ie lo n o g ó r s- kiern oraz p r z y g o to w a n ie m a te r ia łó w na p o s ie d z e n ie S e k c ji K ra jo w ej. P o ja d ą na nie:
G rzegorz L ew andow ski z Z ie lo n e j G ó ry ora,z ja k o o b s er w a to r zy — Zofia T om aszuk (Z. Gó ra) i S ław om ir F rankow ski (N o w a Sól).
15.30
Z b ie r a się k o m isja w y b o rcza KO „ S o lid a r n o ś ć ”. D z ia ła ln o ś ć c zy s to z w ią z k o w a sw o ją d ro g ą, a le n ie m oże za b ra k n ą ć c zło n k ó w „S w p ra cy s a m o r zą d o w e j. W iele o r g a n iz a c ji za k l.id o w y c h w y ty p o w a ło ..s w o ic h ” k a n d y d a tó w na r a d n y c h .
*
O g lą d a m je szc z e k o lo r o w e zd ję cia z u roczy slo g o p o ś w ię c e n ia sie d z ib y R e g io n u p rzez ks.
p ra ła ta K onrada H errm anna. B y ć m oże n ie w s z y s c y w ie d z ą , że w la ta ch p ię ć d z ie s ią ty c h m ie ś c ił się tu ta j U rząd B e z p ie c z e ń stw a . „P o
ś w ię c e n ie m u ró w : n ie m y c h ś w ia d k ó w b ezp ra w ia i c ie r p ie ń lu d zk ic h — n a p isa li w 7 nr z w ią z k o w e g o s e r w is u — je s t p r z y k ła d e m de m o k r a ty c z n y c h p r / e m a n , ja k ie za ch o d z ą w n a szy m k r a ju ”.
P S . W ła śn ie d z isia j, 19 k w ie tn ia rozp ow ty- n a się w G d a ń sk u II K r a j m y Z jazd „Si I - d a r n o ś c i”.
Międzynarodowe Seminarium Esperanckie
W środę, 18.04. w Stu denckim O środku Jeżdzie ckim w R aculce rozpoczęło się M iędzynarodo
we- Sem in ariu m E speranckie o rgan izow an e przez O gólnopolski K om itet Stu denckich Kół Esperan ck icll oraz Ś w ia to w ą O rganizację M łodzieży Es- peranckiej (TEJO). W program ie sem inariu m , którego gospodarzem jest zielonogórski oddział P olsk iego Z w iązku Esperan ty stó w zn alazły się w y k ła d y nie ty lk o zn an ych działaczy ruchu es- p eranckiego ale także d y sk u sje d otyczące roli m ięd zyn arod ow ego ję zy k a esperanto w jedno
czącej się Europie. Szansą u w oln ien ia Europy od uciążliw ości tłu m a czeń dok u m en tów k on feren cji m ięd zyn arod ow ych na w ie le język ów , a tak że coraz siln iejsze dążenie narodów europejskich do uwoMiieiiia się spod ekspansji a m e r y k a ń s k i e j
staw ia przed m ięd zynarod ow ym ruchem esperan ck im now e m ożliw ości i zadania. O ty m m iędzy inn ym i d y sk u tu ją pod Zieloną Górą m łodzi es
peran ty ści z F ran cji, K anady, P olski, R FN , Z w iąż ku R ad zieck iego i in n ych krajów . W program ie im prezy trw ającej do n iedzieli znajdą się tak że kon certy piosenk arzy esperanokich, p rojekcje film ów , zajęcia szk olen iow e i języ k o w e. Zosta
nie także w y d a n a gazeta sem in aryjn a o d zw ier
ciedlająca p ogląd y i problem y m łodego pok ole
nia esp eran tystów . S y m p a ty k ó w m ięd zyn arodo
w ego język a zapraszam y d o R aculki, n atom iast w następ nym nu m erze „G azety” zap rezen tuje
my relację z sem in ariu m , a także se r w is i n f o r m acji na tem a t św ia to w eg o i regionalnego r u chu esperanckiego.
CZESL
Na t
ny uczni-
śmietnik
stawowy
P
rzy z - t,m a c i g im n a sty c ' g d y ś o pr na w ła sn ą zić sa m y n d ą je st, że d ze, p ra w c z ę s to obi je st, ze w r u b r y c z e k n iż o p isu ją c zn ia .
J e d n a z p u ją cą rei;
h ie r a ty c z n i k.acji i cza czy powszc k a ż d y n au i ró żn y ch z Ś r e d n ia fr c za n ia . ilo;
c e n t ob e cn tz w . półroc ga. k tó r e j s p ły w a ją c d o k u ra to r S w a . O t r z y
„ t r ó j k i ” n a N i k t z r c c z e s t n i c z e n i d agogiczn yc że d y s k u tu ty c h rzecz) ty sty c z n e g ic z n y m ” ji m u d a je s w ja k ie jś a N a u czy cii p e łn ie n ic k a eh . N ie sto n ie ma g ra n iu . P o 1 żu ry n a kc t o a le ty . Nę ile k a ż d y n a u k i, odr m r u g n ię c ia d n i przezn:
d y c z n e . Pr c ja liś c i z d i k to ii W ładza szk w ia ty . W ła W oźnego pi psika przeć 'n sp ek to ra '•''a n ie urz<
2r° z u m ia ły
^ P o w ia d . P °in fo rm o v t y - iż potr P sy c h o lo g u
" Ci= y w is te g ( to c zy j” okr
^ na dc
d e b ltem c o p in ii a łe Przvs
•anegdotka j sem n ie Pl
k la s. O czv w ią d ó w "ś j c z n y c h itd k im żadne
; sie d m io la tł i s <e. nie je
4
SZKOŁA OGŁUPIA ?
CZESŁAW MARKIEWICZ
jlid a r SWOją V „ S ” :ji za iu tów
i»r.*y- Si I -
ch 20 eron ie rad cy ortu n ła ce i lie na Jicrać
nauczyciel
N a ta k sfo rm u ło w a n e p y ta n ie o d pow iedział tw ierd z ąco ja k iś n ie s fo r
n y uczn iak , w y p isu jąc pow yższe h asełk o — ju ż bez zn a k u z a p y ta n ia — na
ś m ie tn ik u u sy tu o w a n y m n ap rzec iw k o je d n e j z zielo no gó rsk ich szkół pod
staw o w y ch .
P
r z y z w y c z a iliś m y s ię , że je ś li o sz k o le— to o p la c a ch , e w e n t u a ln ie o p rogra m a ch n a u cz a n ia , cz a sa m i o b raku sa l g im n a s ty c z n y c h , w ie lo o s o b o w y c h k la sa c h , n ie g d y ś o p r o b le m a ch k a d r o w y c h . T y m c z a s e m , na w ła s n ą o d p o w ie d z ia ln o ś ć , c h c ę s ię n a ra zić sa m y m n a u c z y c ie lo m . O c z y w iś c ie p r a w dą je st, że p ra cu ją za c ią g le m a r n e p ie n ią dze, p r a w d ą je s t, że m u s z ą r e a liz o w a ć c z ę s to o b łę d n e p r o g r a m y n a u c z a n ia , p r a w d ą je st, ze w d z ie n n ik a c h le k c y jn y c h w ię c e j je st i u b ry c z ek sp r a w o z d a w c z y c h i r e s tr y k c y jn y c h , n iż o p is u ją c y c h p o d m io to w o p o je d y n c z e g o u - czn ia .
J e d n a z n a u c z y c ie le k s k w ito w a ła to n a s tę p u ją cą r e la c ją , u czeń , d zte ck o , c z ło w ie k . T a k h ie r a ty c z n ie tr a k tu je s ię „ p r z e d m io ty ’’ e d u k a c ji i c za s a m i w y c h o w a n ia . N ie w ie m np., czy p o w s z e c h n ie w ia d o m o , że c o ja k iś c-ois k a żd y n a u c z y c ie l w y p e łn ia k ilk a n a ś c ie str o n ro żn y ch z e s ta w ie ń ś r e d n ic h i p r z e c ię tn y c h , b r e d n ia fr e k w e n c ja , śr e d n ia w y n ik ó w n a u c za n ia , ilo ś ć „ d w ó jk i" na g ło w ę u c zn ia p r o c e n t o b e c n o śc i itp., itd. W je d n e j sz k o le , w tz w p ó łro czu , p o w s ta je z te g o w ie lk a k s ię ga, k tó r e j p r a k ty c z n ie n ik t n ie c z y ta . D a n e s p ły w a ją d o in s p e k to r a tó w , z in sp e k to r a tó w uo k u r a to r io w , z k u r a to r ió w d o m łn is t e r s t - 3w a. O t r z y m u j e m y w t e n s p o s ó b p r z e c i ę t n y
„ t r ó j k i ” n a g ł o w ę p o l s k i e g o u c z n i a .
N i k t Z ro d z ic ó w n ie m ia l p e w n ie o k a zji u- c z e s tn ic z e n ia w w ie lo g o d z in n y c h rad ach p e d a g o g ic zn y ch . O so b iś c ie z a w sz e łu d z iłe m się, że d y s k u tu je s ię ta m ... o w y c h o w a n iu . N ic z ty c h rzeczy. T a m „ k o la u d u je s i ę ” d a n e s t a ty s ty c z n e k a żd ej k la sy . F e ty s z e m „ p e d a g o g iczn y m je s t np. śr e d n ia o c e n n a u c z a n ia . K o u d a je s a ty s fa k c ję je d n a d z ie s ią ta w ię c e j
Jdkiejs a b s tr a k c y jn e j c y frz e?
N a u c z y c ie le - w y c h o w a c y n ie w ie le , a lb o z u p e łn ie n ic n ie w ie d z ą o s w o ic h w y c h o w a n -
* a c n . N ie m a ją po p ro stu n a to cza su . Czę
« o m e m a ją g o na r e a liz a c ję „ d ę te g o ” p r o g ra m u . P o d cza s k r ó tk ic h p r zerw p e łn ią d y - t U.r,y na k o r y ta r z a c h , u r y w a ją c się ty lk o ... do to a le ty . N ę k a n i są c ią g ły m i h o s p ita c ja m i. O k a żd y n a w e t tw ó r cz o „ z a r w a n y ” d z ień n a u k i, o d ra b ia się w w o ln e so b o ty , to bez M ru g n ięc ia o k ie m w y m a z u je się z p rogram u n i p r z e z n a c z o n e na tzw . k o n fe r e n c je m e to - y c zn e. Pri w a d zą je n ib y n a jw y b itn ie js i sp e ja łis c i z d a n y ch p r z ed m io tó w . S k ą d s ię b io - 1 kt o ich m ia n u je ? A n o w ła d z a sz k o ln a , la d za sz k o n a to in s p e k to r a ty i k u ra to r ia oś a y. W ła d z y s z k o ln e j b o ją s ię w s z v s c v : od o z n e g o po d y r e k to r a sz k o ły , k tó r y d rż y jak in', ")rzec^ k a żd ą w iz y tą p an a k u ra to r a , czy sp ek to r a P r z y p o m in a to tr o c h ę f u n k c jo n o - u r z ę d ó w c a r s k ic h z. d la n ik o g o n ie - Qzu m ia ły m , z h ie r a r c h iz o w a n ie m .
^ P o w ia d a ła m i p e w n a p a n i p s y c h o lo g , że t v lnforra0'v a !a je d n e g o z in sp e k to r ó w o św ia P sv fh p o tr? el}u 5e c zte re ch g o d zin na p ełn ą , o c jy •^®®ł '2zną o c e n ę u cz n ia . W ob ec ta k ie g o t o c z v r SŁeg° a r 8 u m e n tu , ó w in s p e k to r „ w y rzec n . ° k r ą g lą fo r m u łk ę , że w y s ta r c z y s p o j- d e b iie"a d e l‘Jcw e n ta , żeb y s tw ie r d z ić , że jest od • J e ś li u ś w ia d o m im y s o h ie to m ?
°d o p i J e ś li u ś w ia d o m im y s o b ie tera z, że c a łe p r “ s z k o ln e g o p e d a g o g a z a le ż y c z ę sto a n e gdotk aSzle ż y c ie s ie d m io la tk a , p o w y ż s z a s e m n ie n p rześ ta je b y ć z a b a w n a . T y m c z a - k la s . O ć z y ^ fJ ^ je si<? n P- u c z n ió w p ie r w s z y c h w ia d ó w śr 0d Cie- W m a ie s ta c ie p ie c z ą te k , w y c z n y c h itd . ^ ^ f k o w y c h , o p in ii p s y c h o lo g i- k im ż a d n e j d k w e s t ii n ie p o d e jm u ję z ni s ie d m io la tk a n a Po z o st a w ie n ie k a ż d e g o s ie - n ie iest ja ru g i ro k w te j s a m e j k la - ____ tę d e m . to p r z e s tę p s tw o .
P o d o b n ie , u w a ż a m , ż e k a ż d a o c en a n ie d o s ta te c z n a n ie je s t w y n ik ie m n ie w ie d z y u c z n ia — je s t k lę s k ą n a u c z y c ie la . Z n a czy to, że n i e p o tr a fił an i w ła s n ą o s o b o w o śc ią , an i a u t o r y t e t e m , z m u s i ć u c z n i a d o w y s i ł k u . N i e s i e t y , o c e n y s ą b o d a j j e d y n y m ś r o d k i e m w p ł y w a n ia n a p o s tę p y u c z n ia , ja k im d y s p o n u je n a u cz y c ie l. T o s m u tn e w k o n te k ś c ie p o ja w ia jącv ch s ię tu i ó w d z ie m r zo n e k o „oso bo w o ś ci" n a u c z y c ie la
J e ste m je d n a k sk ło n n y r o zg r ze sz y ć n a u c z y c ie li. D z iś p ra ca w sz k o le n ie d a je ż a d n e j s a ty s fa k c ji. Z e str e so w a n i są p r z ed e w s z y s t k im n a u c z y c ie le . K o b iety w s z k o le s ta r z e ją s ię d w a razy sz y b c ie j n iż p r a c o w n ic e P o ls k iej W ełn y . C ią g le j e s z c z e sz k o ły tr a k tu je s ię ja k o „ u p y c h a c z ” u p o w s z e c h n ie n io w y . P o leg a to n a „ w y j ś c i u ’ d o tea tru , o c z y w iś c ie w g o d z in a c h le k c y jn y c h I n s tr u m e n ta ln ie trak tu je się zresztą n ie ty lk o u c z n ió w : g o d z in y p la s ty c z n e i m u z v c z n e p e łn ią no., fu n k c je „ro
ta c y jn ą ”, bo w s w o im p r z e d m io c ie 'k o m u ś b r a k u je k ilk u g o d z in ”.
L u d o w e p o r z e k a d ło : „ żeb y ś u c z y ł cu d z e d z ie c i”, z y s k a ło -d z iś r z e c z y w is ty p o s m a k p r ze k le ń s tw a . A le ra p tem o k a z a ło się, ż e p raca w sz k o le je st n ie z w y k le a tr a k c y jn a . P e w n a , bo p a ń s tw o w a p o sa d a sta ła s ię n ę c ą ca d la w y s a d z o n y c h z s io d ła p r a c o w n ik ó w a p a ra tu p a r ty jn e g o i — o zg ro zo — s p e c ja ln y c h słu ż b m ilic ji T r a k to w a n ie d z iś szk o ły ja k o w y s y p isk a e ta to w e g o , u rąga g o d n o ści i tak tracą ce g o w k ilk a ła t o so b o w o ść , n a u c z y c ie la . Py ta m W ięc p an a K u ra to ra : g d z ie b v ii w s z y s c y CM ch ę tn i do p r a c y w s z k o le , k ie d y w a k a ty ła ta n o a b s o lw e n ta m i lic e ó w ?
N a iw n i r o d z ic e łu d z ili się , ż e sta b iliz a c ja fin a n s o w a , d o p ro w a d z i do s e le k c ji p o z y ty w - nej w s z k o ła c h ż e z o sta n ą , b ą d ź p r z y jd ą naj le p si. T y m c z a s e m m ó w i s ię o „ p ro g ra m a ch a u to r s k ic h ”, „ szk o ła ch e k o lo g ic z n y c h ”, n ie z a s ta n a w ia ją c się, ż e c z ę s to in te lig e n tn e na u c z y cie lk i z tz w . o so b o w o ś c ią po d w ó c h l a tach p racy w sz k o le , z m ie n ia ja s ię w p ro ste, w r z e s z c z ą c e b ab y. W sz y stk ie „ w ie lk ie r u ch a w k i ” w o ś w ia c ie , p r z y p o m in a ją tr o c h ę m a lo w a n ie tr a w y w je d n o s tk a c h w o js k o w y c h , p r zed p r z y ja z d e m g e n e ra ła . G e n e r a ł o ś w ia to w y je s t n ie s te ty n a g i I d o p ó k i b ę d ę m u s ia ł w y p ę d z a ć s y n a d o sz k o ły , d o p ó k i S y fo n y i M ię tu s y b ęd ą w y p is y w a ć na m u ra ch „ szk o ła o g łu p ia ”, d o p ó ty b ę d ę p s io c z y ł i n a r a ż a ł się .
» o p o lsk a sz k o ła r z e c z y w iś c ie o g łu p ia ; n a u c z y c ie li. u c z n ió w i r o d z ic ó w . P o ls k a sz k o ła n ie j e s t c h o r a — to tru p po p rostu .
Jak spędzili
święta?
J A N Z if; 1 A — W IC E W O JE W O D A — sp ęd ził l w i ę t a W ielk a n o cn e z ro u zm ą u p r z y ja ció ł w K a rp a czu (p r y w a tn ie ).
B O L E S Ł A W K u.-łJiiUZ.N V __ D ^ K E K - l O l t J łłiL I iG A i L/Kt N A j V V i't ó Ł ii,i I Z - [
^ l i i K U a Ir tO L i — ś w ię to w a ł w dom u. I
; 0101 2 a stavviono tr a d y c y jn ie , a le o p ro cz ! j s z y n k , i bigu»u s e r w o w a n o c z e r w o n y
| o a i'szcz z g r zy b a m i, p r z y p o m in a ją c y w sm a k u b a r sz cz w ig ilijn y , w aom u p a ń s tw a K o n ie c z n y c h m e m a iu je się ja je k ' d a m d y r e k to r „ u k r ę c a ł’ o s o o iś c ie cia sta : s e r n ik , m a k o w ie c m a z u r k i, z a ik o ń o łi p ito w ó a k ę c zy stą („ w y o o r o w ą ’ j o ra z Ko
n ia k fr a n c u sk i („ N a p o le o n ”) — o c z y w iś c ie s y m b o lic z n ie . P a n r io łe sia w w., rzy sta ł czas na le k tu r ę „ G a zety W y b o r c ze j’’. „ P o lity k i , a ta k ż e „N ocy g e n e ra ła " , c h ę tn ie p r z e c z y ta łb y „ P rz er w a n ą d e k a d ę ”, a le o d s tr a sz y ła g o c za r n o r y n k o w a cen a je d n e g o e g ze m p la rz a (pon oć 20!j ty s. zi). Ś w ią t e c z n e g o n u m er u „ G azety N o w e j ’ d y r e k to r K o tu eczn y n ie c z y ia i (jeszcz e.), Z p ro g ra m ó w te le w iz y jn y c h s z c z e g ó ln ie u w a żn ie o g lą d a ł d w a p r o g r a m y o K a ty n iu . W śród z a m o r d o w a n y c h ta m p r z ez InKW D p o l
s k ic h o fic e r o w , b y ł brat te śc io w e j.
W A L E R IA N 1*10 l i t o W SK I — SE N A TO U l t ł * — n ie c h ę tn ie m ó w i o ś w ią te c z n y m m e n u , u zn a ją c in n e sp r a w y za w a z ii.e js z e . Z resztą z reg u ły m e z a p a m iętu je s u b te ln o śc i k u n n a r n y c n , o co p r e te n s je m a pan i S e n a to r o w a . S e n a to r u c z e s tn ic z l w nis-zaeh św ią te c z n y c h . P o n a d to sp oro ro zm a w ia ł o p o lity c e , a le b liż s z y c h sz c z e g ó łó w n ie u ja w n ia N ie c o w ię c e j w o u ie g o cza su p o ś w ię ci! pan S e n a to r na le k tu r ę „ T y g o d n ik a P o w s z e c h n e g o „Ł ad u ”, „ N ie u z ie i, , „C hrze s c i j a n i n a ' i „ P o lity k i”. „ O a zeiy N ow ej"
S e n a to r P io tr o w s k i n .e czy ta ł, s tw ie r d z a ją c p o d cz a s ty lk o p r z eg lą d a n ia , m a łą ila ść a K cen tó w r z e c z y w iśc ie św ią te c z n y c h . Z ijy S Z K O P IW O Ń S K I — W O JEW O O K Z iE L O N o G O K S K l — sp ę d ził Ś w ię ta p ro g r a m o w o n a s ta w ia ją c się na r o d z in n y o d p o c z y n e k . N a sto le: b a rszcz b ia iy z s w .ę - co n k ą , (k tórą p r z y w io z ła sy n o w a ), b ia ła k .e io a s a , drób (zw y k ły m itp. U p a ń s tw a P iw o ń sk ic h n ie b y ,o o ig o su ! Z c ia st, w ła s ne: m a k o w ie c i se rn ik , j e d y n y w n u k Wo
je w o d y o b d a ro w a n y z o sta ł p r e z e n te m o.i Z a ją czk a oraz sp o rą .lo scią p o m a ra ń czy . P ito (s y m b o lic zn ie ) c ze r w o n e , w y tr a w n e w in o. T e le w iz ji p an W o jew o d a m e o g lą d ał, sp oro sp a c e r o w a ł. P ó ź n e p o p o łu d n ia w y k o r z y s ty w a ł na c z y ta n ie „Ż ycia G o sp o d a r c ze g o ”, „ P o lity k i', „ R z e c z p o sp o lite j .
„ T r y b u n y ”, „ G a ze ty W y b o rc zej”, „ G azety N o w e j ’ (!> i... „ G a ze ty L u b u s k ie j” P o w y ż sz e, p r a so w e „ m e n u ” — lo s ta ły z e s ta w W o jew o d y .
C.M.
MISS POLONIA, MISS NATURA, MISS LMA - Z RADIEM , MISS M/ESIACA Ci£KAW£, KIEDY s ą m i.
