ZABORY MIESIĘCZNIK REGIONALNY POŚWIĘCONY SPRAWOM 2IEMI ZABORSKIEJ
Rok II M arzec 1936 r. Nr. 3
ORGANIZACJA I DZIAŁALNOŚĆ POWIATOWEJ RADY LUDOWEJ NA POWIAT CHOJNICKI
od II. 12. 1918 - 1 7 . I. 1920
(według własnego protokolarza)
Dnia 11. 12. 1918 odbyło się w hotelu „Reisch hol“ w Chojnicach zebranie .konstytucyjne P.R.Ł.
na powiat chojnicki obesłane przez 28 delegatów miejscowych Rad Ludowych powiatu. Zwołał je i zagad prezesi kom itetu powiatowego ks. prób.
Szydzili z Wiela. Po zagajeniu stawił ks. prób Szydzili wniosek o wybranie zarządu. Najprzód ustalono, że zarząd m iał się składać: 1) z prze
wodniczącego, 2) jego zastępcy, 3) sekretarza, 1) jego zastępcy, 5) skarbnika, 6) 1-szego- ławnika 7) 2-go ławnika.
'Potem .przeprowadzono wybory tajne za po
mocą kartek i wybrano do zarządu następują
cych obywateli: 1) na przewodniczącego ks. prób Szydzika z Wiela, 2) na zastępcę pannę Wolsale- gierównę z Cołdanek, 3) na sekretarza pana Ku- nowskiego z Kamionki, 4) na jego zastępcę pana Jana SkwłeraWskiego z Brusi, 5) na skarbnika ¡pa
na Banina z Czersika 6) na pierwszego ławnika P. Trzcińskiego z Karsina, 7) na drugiego ław ni
ka ,p. Girlpowskiego z Czerska.
Następnie odczytał .prezes ks. prób. Szydzi k roziporządzenie pruskiego m inistra -oświaty, doty czące szkolnictwa, a mianowicie nauczanie reli- gjil w języku polskim w szkołach powszechnych i polskiego -czytania i pisania.
Zebranie uchwaliło również rezolucję, którą następnie wysłano na ręce p. Dr. Daszewskiego w Grudziądzu, ze zapytaniem, czy nie potrzeba, a;by z każdej dzielnicy polskiej zaboru pruskiego Wysłano jednego posła d-o naczelnej Rady ludo
wej w Paryżu.
Zebranie upoważniło zarząd do utworzenia ja s n e g o bitura i zaangażowania dla prac murowych odpowiednich osób.
Pana Chrzanowskiego ze Zbenin wybrano do zarządu jako doradcę,
We w ykonaniu powyższej uchwały wysłał narząd na ręce p. Dr. Daszewskiego następujący ust:
Wieńn. Pan Dr. Łasizewski w Grudziądzu.
P ow ittow a Rada Ludowa na Powiat Chojhi
°ki, która -silę utworzyła -dnia 11 bm. przed poł w hotelu „Reisćhoi“ w Chojnicach, postanowiła
^ysłać na ręce -Pańskie zapytanie, czy nie zacho
dzi: pot rzeba, aby z każdej dzielnicy polskiej z
pod zaboru pińskiego wysłano jednego posła do naczelnej rady ludowej w Paryżu, któryby tam spraw ;1 nasze aż do ostatecznego ogłoszenia gra
nic Polski zastępował
W im ieniu zarządu powiatowej rady lu\o - wejji rei powiat chojnicki,
(■) Ks iSzydżik (prezes) (-) A. Kunowski se kretarz.
Kam ionki dnia 13. 12 1918.
N i tc zapytanie dał p. Dr. Łasizewski odpo
wiedź w i astępującym liście:
Grudziądz, 20/12 1918 Wi&lmołżny Pan Antoni. Kunowski
w Kamionce.
Na zapytanie z 13. bm. -odpowiadam uprzej
mie, że z Komitetem paryskim staramy się u trz y mać styczność przez delegatów, posiadających odpowiednie informacje. Dopiero na kongres po
kojowy pragniemy mieć przedstawicielstwo włas ne i w tym celu odpowiednie poczynione są, kro
ki w kornisarjiacie poznańskim.
Z szacunkiem (-) Daszewski Komisarz na Pr. Król.
Protokółarz podaje także spis członków nale żących przy założeniu do- P.RjL.
1) ks. prób. Szy-dzik, Wiele prezes, 2) panna . Wład. Wed szlagi er, Coldanki, zastępca prezesa,
3) Antoni Kunowski, Kamionka, sekretarz, 4) Jan Skwi-erawski, Bru-cy, zastępca sekretarza, 5) Gin- trowsia, Czersk, ławnik, 6) Chrzanowski, Zbenin doradca. 8) Szamb elan Sikorski, W. Chełmy, 9) Stanisław Piórek, Silno, 10) Hołoga, Brusy, 11) Woudk-a, Karsin, 12) M iątki, Wiele, 13) Czarno wski, Zalesie, 14) ks. prób Bukowski, Łęg, 15) R.
Gziarnowski', Łęg, 1-6) W. Rogala, Wiele, 17) B al
tazar Kropidło wski, Przyjaźń, 18) Damazy Kro- pidłousiu, Przyjaźń, 19) H ila ry M ilewski, Przy
jaźń, 20) Raczkowski, Czersk, 21) Perte-k, Czersk 22) Łamczyk, Czersk, 23) Pruszak, Legbąd, 24) Główcz-ewski, Kaszuba, 25) M ilanow ski Przy- tam ia, 26) D om inik Nowak, Chojnice, 27) Franci
szek Drewek, Konigort, 28) Lemańczyk, Swome- gace, 2?) Marmurowi-cz, Czersk, 30) Gliniecki, Cbo jinice, Szosa Gdańską.
II. Diu-gie zebranie P.R.Ł. odbyto się dnia 15 1 1919 we W ielu, na sali p. W alerjana Osińs- kieg o ogodzinie 3 po południu.
Z obi anie zagaił prezes ks. prób. Szydzik da jąc pole o pogląd na obecne 'połażenie. Następnie iidzieui głosu p. Władysławowi Narłochowi' de
legatowi z Poznania, który w swym referacie ob
szernie omówił stanowiska nasze wobec wybo
rów do konstytuanty i doi sejmu niemieckiego.
Dalej referował delegat o stosunkach w Polsce o tolerancji, o potrzebach kom unikacji w Polsce Kongresowej, o m ajątku i ciężarach Polski, o przemyśle, o. stosunku K oalicji dc P olski it.d.
Pan Czarnowski ze Zalesia otrzym ał tele
graficzne zawezwanie od Naczelnej Rady Ludo
wej! z Poznania, aby się staw ił na 12 I 1919 do P'- Warszawy jako zastępca włościan Prus Królews
kich. Nie mógł ato li pojechać z powodu przerwa
nej ko m u n ika cji
Dalej odczytał prezes korespondencję chojni
ckiego iandrata, z ktęrej wynika, że pod żadnym warunk. nie pozwala mieszać się P.R.L. do spraw powiatowych. — Pan M iętki z W iela Zdał spra wo zdanie 2 zebrania Prowincjpmdnej Rady Ludo wej z Gdańska, które się odbyło 9 U1919. Nastę
pnie odczytał prezes korespondencję paw. inspe
ktora szkolnego z Brus i Czerska, któ ra in fo rm u je,, że obecnie wolno już we wszystkich klasach szkól lovvszechnych udzielać nauki re lig ji w ję
zyku polskim i uczyć polskiego czytania i pisa
nia. Wreszcie uchw aliła P.R.L. protest przeciw ko odezwie naczelnego prezesa Jagowa, który w tej odezwie ludność polską siwego obwodu: „Pol nische Heissporne“ nazwał i postanowiła protest ten pi zesłać kom isariatowi w Gdańsku.
W : wykonaniu tej uchwały wystosował za
rząd P R L. do kom isariatu w Gdańsku następu
jący list:
Konr sarijat Prowincjonalnej Rady Ludowej na Prusy Królewskie
w Gdańsku.
Powiatowa Rada Ludowa na Powiat Chojni- eki, zebrana dziś, dnia 15 I 1919 we W ielu, pro
testuje o rzec iw odezwie naczelnego prezesa Ja
gowa, który ludnotść polską w swoim obwodzie nazywa .Polnische Heissporne“ . Prosimy Komi
sariat, aby podobnych protestów zażądał od wszystkich Pow. Rad Ludowych i przesłał je na ręce :>■ Jagowa.
Z r o’ tcenia P.R.L. na Powiat Chojnicki Ka
mionka, 17 I 19 (-) Kunowski sekretarz.
Do piotokólarza jest dołączony także lis t nie miackiego inpektora szkół powszechnych w Choj nicach, wystosowany do kierow nika szkoły w Go thelpiu Gcłomskiego, k tó ry w sprawie języka polskiego w szkołach powszechnych ’ziajimuje wręcz przeciwne stanowisko, od inspektorów w Brusach i Czersku. Brzm i on w oryginale tak:
Konitz den 2. Dezember 1918.
Königi. Kreissdhułiinspektor J. No. 1247
(Jrschr. An
Herrn Hauptlehrer Gołomski in Gotthelp.
Es ist zu meiner Kenntnis gekommen, dass Sie den Religionsunterricht in Odry und Gott
help in polnischer Sprache erteilen. Eine Ent Scheidung des Herrn Ministers liegt noch nicht vor.
Sie .vollen hierunter berichten, wie Sie da
zu kommen, eigenmächtig vorzulgehen. Bis zur Entscheidung.untersage ich Ihnen d ein Gebrauch der polnischen Sprache im 'Unterricht.
Zu einer Aenderung der bisher bestehenden Verhältirsse im Gebrauch der Unterrichtsspra
che bin weder ich noch die Regierung zuständig.
(—) D. Fenslau.
IL . Trzecie zebranie P.R.L. odbyło się 25 i 19 o godzinie 3 po poł. we W ielu, w lokalu p. Waży- ńskiego Zebranie zagaił prezesi ks. prob. Szy
dzik, przedkładając w porządku obrad do załat
wienia 3 sprawy:
1) sprawę szkolnictwa.
Sławiono wniosek, aby w poszczególnych pa rafiach rady ludowe wybrały po jednym decer- nencie, któryby się sprawą szkolnictwa zajmo
wał w porozumieniu z głównym decernentem na powiat chojnicki, ks. prób Szydzikiem z Wicia.
Wniosek ten został przyjęty jednogłośnie.
2) sprawę polityczną
Rozważano kwestię, czy należy popierać tworzenie się stronnictw politycznych, czy nie i uchwa'ono jednogłośnie, że nie należy_ narazi©
tworzyć nowych stronnictw;, hy nie rozbić jedno
litości politycznej społeczeństwa; zalecono nato- miasi warstwom robotniczym łączyć się w Zjed
noczeniu Zawodowem Potokiem.
3) punkt trzeci dotyczył spraw' wewnętrznej adm inistracji, które przyjęto do wiadomości bez
uchiwai. . .
IV. Czwarte zebranie P. R. L. odbyło się 3 lip ca 1919 o godzinie 11 przed poł. w Czersku w lo
by! o< to vyllko częściowe zebranie P.R.L. i że było kału p Raczkowskiego. P iotokolarz zaznacza, że połączono je ze zebraniem miejscowej RL.w Czer
śku. ....
Zeb-anie zagaił preizies ks. prób Szydzik, w i
tając zebianych poraź pierwszy we wolnej' Pols
ce. Przed miotem obrad była kwest ja ^ustanowie
nia męża zaufania przy wydziale powiatowym w Chojnicach. Wybrano na delegata P.R.L do w y
działu powiatowego pana szambełana Stanisła
wa Sikorskiego w jego nieobecności i polecono prezesowi ks. prob. Szydzikowi wtej1 sprawie z szambelai em Sikorskim konferować i wpłynąć na niego, aby wybór ten przyjął. .
Następnie ostrzegał ks. prezes wszystkich i kładł szczególny nacisk na toi, aby n ik t w spra
wach politycznych nie działał bez porozumie
nia wzgi upoważnienia władzy, gdyż bodzie po
ciągnięty do odpo wiedzialności i będzie; musi i ł ponosić konsekwencje, jakie z tej samodziełnet działalności wynikną. Na tern obrady zamknie to.Tego samego dnia poczynił sekretarz P.R.L.
Kunowski w protokół ar zu następującą w zm ian ke char-kterystyczną:
„W Czersku dniia 3 7 1919.
W P ytlu 'zapanowały dotąd niewyświetlone stosunki w tamtejszej: R.L i w miejsce p. Kręćki©
go;, prawdziwego dotąd delegata przybył na dzi
siejsze zebranie (sei do Czerska) jakiś dotąd bar
dzo mało znany p. Jarecki, który nie był proszo
ny. Ponieważ posiedzenie dzisiejsze P.R.L nie jest plenarne, tylko częściowe, Odroczono spra-
Nr. 3 Z A B O R Y Str. 3
wę tę do przyszłego plenarnego posiedzenia — i p. Janeckiego do obrad nie przypuszczono.
(-) Antoni Kun-owsiki, sekretarz V. Zebranie różnych miejscowych R.L. i o<- sób zaint ere-sowanych odbyło silę w piętek dnia 13. I i 919 na zaproszenie pp. Szamb elan ost wa Si- k-ocnkiiich w Chojnicach w hotelu Krebsa o 4 po poł
Zebranie zagaił ks. prób. Szydżi-k, jako- pre- sikązes P.R.L. i powołał na ław niczki panią s-zanr be-lanow ą Sikorską z W. Chełmów i panią Dr.Lni ską z Chojnic, zaś do pióra p. Kunowskiego.
OPczedmiotem obrad były 4 p u nkty:
1) przyjęcie woljska polskiego.
W tym ■celni utw orzył się specjalny komitet na miasto Chojnice, do którego należeli: pani Drowa Lińska, panSchreiber, pani -Stammówp, pan Kaźmier słci, pan Lisewski, pan Dr. Jan Łuko w i ez i ks. Pronobis
Dalej utw orzył się osobny kom itet dla wsi, którego zadaniem było zbieranie żywności i apro
wizacja wojska. W skład tego kom itetu weszli.
1) Pani Szamb etanowa Sikorska na Brusy, 2) ks.
prób. Szydzik na Wiele 3) ks. prób. Szulc na Ko
narzyny, 4) ks. Turzyński i pan K liń ski na Czersk, 5) pan Józef Kręćki na Rytel, 6) ks. Dem
biński na Legbąd, 7) ks. prób Bukowski na Łęg, 8) kśTprob. Czapiewski na Swornegacie,-9) ks. Za pałowskii na Karsiny 10) ks. Rygielski na Brzeź
no, U) ks Grończ, na Borowy Młyn, 12) ks. prób
•Reimer na Borzysakowy, 13) pani ¡Padacl|owicz.o- wa na Chojnice, 14) pan Edmund Sikorski i ks.
prób. Kitzerman na Leśno
Ko md ety te były upoważnione' dobierać so
bie dalszo osoby d-opomocy.
Następnie ustalono w głównych zarysach następ” ,if? oy program powitania wojska polskie- go: '
1) pochód przez miasto, 2) przemówienie, 3) nabożeństwo yy kościele.
Polecono paniom, aby ile możności, ubrały się w stroje narodowe P unkt 2-gi „przemówie
nie“ sprecyzowano następnie w ten sposób, że najprzód m iał powitać wojsko komendant m ia
sta, a r otem dopiero prezes P.R.L. w mieście na rynku.
2) Punkt 2-gi .obrad dotyczył Czerwo-n-egj Krzy,.V\. Powzięto uchwalę, że najniższa składka roczna na Czerwony Krzyż m iała wynosić conaj mniej. 2 marki.
3) Trzeci punkt dotyczył święta narodowe
go.
Obchód Święta narodowego w mieście Choj
nicach im ał być połączony z powitaniem wojska, natomiast w poszczególnych wiejskich parafjach m iał się odbyć uroczysty obchód w sam dzień śiwię.a narodowego.
4) Czwarty punkt dotyczył wolnych wnios
ków: ks. prób. Szydzik stawił wniosek, aby u- chiwalić i ¡przesłać koalicji protest przeciwko, od
łączeniu powiatu Złotowskiego, od Macierzy i również przeciwko temu, aby w razie przyłącze nia Złotowskiego odłączono, inne części od ojczy
zny. Pru.est ten uchwalono i ujęto w następującą formę:
„Protestujemy uroczyście przeciwko odłą
czeniu powiatu Złotowskiego od Macierzy, ale nie pozwalamy zamienić tych wsi w powiecie pa
Chojnice, albo inną już nam przez Koalicję przyz naną m:>tecoiwość.
VI. Następne zebranie plenarne P.R.L. zwo
łane- zostało na czwartek dnia 24 7 1919, o godzi
nie 4 po poł. do Chojnic w hotelu Krebsa. Ponie
waż prezes nie mógł być obecny, gdyż 'został te
legram z nie zawezwany do Gdańska, objęła prze
wodnictwo panna Władysława Wo-lszłegierówna, jako zastępczyni. Na zebranie b yli przez ks. pre
zesa zaproszeni pan leśniczy Prabucki z Karsi
na i pan nauczyciel Zatorski % Czar niżą, gdyż ci panowie m ieli być doradcami przy P.R.L.
Na ‘ ym zebraniu załatwiono dużo spraw.
Przedewszystkiem utworzono stałe biuro P.R.L w Chojnicach, w skład którego weszli:
p. Prabucki, jako doradca w sprawach leśnych, f>. Zatorski, jako doradca w sprawach szkolnych, sekretarz- P.R.L. p. Kunowski.
pan Raczkowski z Czerska jako doradca, w spra
wach kupieckich. Prezes zestal upoważniony kooptować dalsze osoby w-^oFe potrzeby. W ynaję
cie odpowiedniego lokalu dla biura powierzono o solbnej kom isji w osobach: p. Prabuckiego, p.No- waka i p. Kunowskiego.
Największą troską P.R.L. była obrona lasów fiskalnych przed kradzieżami i pożarami. Zebra nie powzięło w iej sprawie decyzję, aby narazić dodano urzędnikom leśnym do pomocy osoby cywilne, które wybierze miejscowa R.L,, a zatwie rdz i P R.L.. Uchwalono również wysłać do rege
ncji w Kwidzynie specjalną komisję z trzech o- sób, aby od regencji uzyskać aprobatę na powyż
sze postanowienie. Do tej kom isji wybrano pana Kopie,kiego mecenasa z Chojnic, p. iPertka z Czar ska i p. Charzanowskiego ze Zbe-nin. Funkcja po- mocnńzych strażaków leśn, m iała być aż do dal
szego czynnością honorową i bezpłatną.
.Sprawy szkolnictwa przekazano kom isji sizkołnoj; zaś sprawy wyborów niemieckich, nie
domagam a ruchu kolejowego, podatkowe prze
kazano biurow i P.R.L do zalatwienia.Taksam-o przekazano biurow i sprawę zakazu wywozu ży
wności.
.Wy nói komendanta straży ludowej odroczo, no aż do powrotu prezesa ks. prób. Szydzika.
Sprawę p. Jareckiego tak dalece załatwio
no, że aż do ukonstytuowania się miejscowej R.
L. w Rytlu pozostaje p Józef Kręćki I z Rytla de
legatem
Opiekę nad cmentarzem jeńców wojennych w Czersku p-oniczono miejscowej radzie- ludowej w Czersku
Ouicwicno tak-że sprawę protestu przeciwko przyłączeniu południowo-wschodniej części p o w iatu By towskiego do Nie-mie-c, lecz -z protokółu nie wynika., jak sprawę tę zebranie załatwiło.
Również nie wynika zprotokółu, czy komis
ja wylewna dla o-chrony 1 asów do regencji w K w i dzynie pojechała, lub jakie kro ki w sprawie la
sów'- poczyniła. Zdaje się, że wtej sprawie konfe
ro w a li za pośrednictwem p Chrzanowskiego» ze Zbenin z ówczesnym landratem chojnickim Dr.
Fuli! ¡ranem. Świadczy o tern list pisany przez la ndrata do p. Chrzanowskiego.
Der Land rat des Kreises Fonitz Wpr.
' , 27. Juli 1910.
Sehr geehrter H err v. Chrzanowski!
Es ist m ir leider nicht gelungen, Sie vor meiner Ahreiise noch zu sprechen. Ich wollte Ih nen no;h m itteilen, dass ich von der Bewaffnung der Einwohnerwehren vorläufig absehe. Ihre In formation, dass in allen anderen Kreisen die ¡Sa
che schon weiter gediehen sei, ist, wie ich Ihnen schon persönlich sagte — falsch. Ich sprach te
lefonisch m it den Landraten vom Pr. Stargard ,u. Brent die m ir beide sagten, dass die Weh
ren noch keine Waffen hätten. Der erstere sagte m ir außerdem, dass sie zunächst auch keine he kamen Abgesehen aber davon, w ill ich Ihnen nochmals kurz den Grund sagen:
Ich halte die Bevölkerung im Kreise nicht fü r diszipliniert genug, um ih r Waffen anver trauen tu können, solange der Grenzschutz im Kreise ist Auch sonst habe' ich keine Garantie dafür, dass die Waffen nicht in falsche Hände kommen und missbraucht werden. A uf die wah
re Gesinnung der polnischen Bevölkerung w irft folgender Vorfall ein bezeichnendes Licht:
Vor einigen Tagen wurde der Raubmörder Gnacińsk5 in Czersk m it grossen Ehren begra
ben. Weissgekleideten Mädchen m it B lu men war zur Stelle — es scheint, all ob man diesen Lumpen dort als National hehlen ver ehrt hat! Eine Bevölkerung, die solche M issgrif
fe begehr, und so wenig Anstandsgefühl' besitzt, kann von mitr ein Vertrauen nicht erwarten. Zu K a rs ’ hin ist zum Führer der Vorsitzende des A- und h Rats gewählt worden ein Mann, der seit Monaten meine Anordungen nicht beachtet und es erreicht hat, dass in Karschih fast bolszewi- stische Zustände sind
Meine Entscheidung In der Waffenfrage de Wehren ist hierm it endgültig. Andererseits bin ich aber gern bereit, einen Walldschutz zu orga
nisieren. Ich denke m ir die Sache so, dass jeder Förster fü r sein Revier eine P atronille von 2—3 Mann erhält;, die von der nächsten Einwohner
wehr gestellt w ird und natürlich aus zuverlässi gen Leuten und in den polnischen Gegenden aus ans Polen bestehen muss. F ü r die Zuverlässig
keit der i eilte müssten Sie bzrw. der Kreisvolks • rat die \ erantwc.rtung übernehmen. Diese Pa tro n ile erhalten selbst verständlich sogeich W af
fen. Indiose Weise soll der Waldschutz, wie ich hörte, in den Kreisen Neustadt und Pr. Star
gard organisiert werden Es lässt sich jedenfalls machen and w ird ausreichen. Leider konnte ich das vor meiner Abreise nicht mehr m it Ihnen erledigen. Ich habe aber Herrn Rechnungsrat Hoffmann m it Weisung versehen und stellte Ih nen anheim m it diesem das Nähere zu vereinbo- ren. 1 h Lin am 3. oder 4. August wieder hier.
M ’e dem Ausdruck der vorzüglichsten Hoch arihtur.v Ih r sehr ergebener.
(—) Dr. Fuhrmann.
Zarząd P.R.L. wystosował od siebie do sołty
sów tych gmin, w których obwodzie zachodz. kra dzieżo leśne, wezwanie, aby pod osobistą^ odpo
wiedzialnością czuwali nad tern, aby kradzieże n.
iZachodzby, a winnych powinni, podać do ukara
nia. Ot >■ przykład:
Konite, den 1. 8. 1919 Herr Gemeindevorsteher
Schöndorf.
W ie Ihnen bekannt, nim m t der F-oirstdiebstahl in den Svaatsforsten überhand. W ir machen Sie fü r jeden Diebstahl in Ihrere Gemeinde verant
w ortlich
Sie wollen uns jeden einzelnen Diebstahl hier ai: zeigen, Namen, Stand, dies Frevlers, so
wie W ert des ein wendeten Harzes, damit der
selbe sofort der Staatsanwaltschaft übergehen wird. Diese Verfügung ist der Gemeinde bekannt zu geben
Powiatowa Rada Ludowa Hotel Reichshof (—) Szyd’zik Pfarrer.
J. No. 31 C.
P.RiL. ¡zorganizowała jieszoze na początku sierpniu 1919 dwa wiec* informacyjne, jeden w Czersku a drugi w R ytlu Czerski wiec odbył się 3.8.19. o godzinie pierwszej popołudniu w starej kapli w. Wiec zagaił w nieobecności prezesa se
kretarz P R.L. Kunowski. Przewodniczącym, czy li marszałkiem w Lec a został p. Pertek z Czerska oaś na ław ników wybrano p. Marmurówicza i Marchie vskiego, do pióra powołał marszałek p.
Kunowski ego.
Najprzód odbyło się przemówienie prezesa ks. & ydzika», który już był na miejlscu. W yjaśnił on cel wiecu,a mianowicie ma on służyć ku zespo leniu wszystkich stanów^ i wszystkich sił społe
czeństwa , ku podnieceniu miłości dla powstają
cej Poi.sk i.
Jako d rugi przemawiał p. Wieczorkiewicz z Gdańska. W yjaśniał on sytuację polityczną. Mó
w ił on o niepomyślny eh pertraktacjach w Toru
niu., cta>j o „liberum veto“ , in stytu cji w dawnej Polsce tak szkodliwej. O konstytucji 3-go. maja o łamaniu traktatów ii niedotrzymaniu obietnic przez królów pruskich, o prześladowaniu Pola
ków za rządów pruskich, o rugowaniu i krępowa niiu polskiej mowy, o kolonizacji,, o zakazie two
rzenia c.-ad. o wyelim inowaniu polskiego języka ze szkoły i nauki religji, o wykluczeniu polaków z urzędów, o dodatkach kresowych (Ostmarken zutage) zachęcających do, prześladowania Pola
ków. Mówca zaznaczył, że należy żądać od na
szej miarodajnej władzy usunięcia „kolonistów niemieckuh, osiadłych po 1.1.1908, usunięcia wszystkich urzędników niemieckich, którzy po
bierali . ’( s t mark en zulagi“ . lub brali czynny u- dział mześladowaniu Polaków, wreszcie m ówił 0 potrzebie tworzenia stronnictw politycznych.
Jako trzeci przemówił Dr Moczyński z Gdań
ska. Wskazał na to-, żeniedawno powstało z gru
zów na ós* wo czeskie, podobnie powinno powstać 1 pańs wo polskie. Wskazał w sposób dobitnie ny, w ja ki sposób krzewiła dawna Polska k u ltu rę,'a w jaki sposób Niemcy, podkreślił szlachetn.
rycerskość i męstwo, polskiego narodu, wskazał na cud i waleczności1 na polu bitw y za starej Pol
ski i w obecnych czasach pod Lwowem i W ilnem.
Wreszcie zabrał głos ponownie prezs ks. Szydzik i poruszył sprawę palącą^ to jest niszczenie la
sów państwowych przez niesumiennych włas
nych ludzi. Zapytał się zgromadzonych, czy po
Nr. 8 Z A B O R Y Str. 5
przesiany z kradzieżami. Na to odpowiedzieli zgrom act> eni, że tak. Mówca podkreślił, że kra
dzież leśna. jest okradaniem skai bu państwowe
go polskiego.
Ks. Sowiński w swym przemówieniu żądał usunięcia niemieckich stacyji drogi krzyżowej z kościołów. Na koniec przyjęło zebranie rezoluc
ję, zalecajęcę wysłanie żądanie do koa licji o przy łączenie powiatu Złotowskiego i Byłowskiego do Polski.
Uchwałę tę, ja k mnie inform ował pan Ku- nowskii, rzeczywiście wykonano, mimo, że wobec ratyfikacja tra kta tu wersalskiego istnia ły tylko bardzo słabe w idoki powodzenia. P.R.L. wybrała komisję, składającą się z trzech obywateli. Nale
żeli dó niej MarciniPrzybylski zChoijnic, p. Pertek z Czerska i ktoś trzeci, którego nazwiska narazie zapodać nie można. Komisja a pojechała do Berli na i on.edstawiła powyższe żądanie delegatowi polskiemu w Berlinie Wróblewskiemu. Przeds tawieuie pozostało, jak to można było przewi
dzieć, bez wyniku.
Drugi wiec inform acyjny odbył się następne
go dnia 10 jest w poniedziałek 4. 8. 19 w Rytłu, o godzinie 6-te j po południu w ogrodzie.
(Wiec zagaił prezes ks. prób. Szydzik. W swem przemówienm nawoływał do zgpdy i miłości. Na
stępnie zabrał głos p. Ignacy Kiliński z Kłodni, przedstawiając znane ,dobrodziejstwa“ , jakich lud polski zażywał za rządów pruskich.
Przemawiał także D r Moczyński, i to na ten sam temat jak w Czersku,, lecz w yraził zdziwie
nie, że mało kobiet jest obecnych, z czego wynika
>że w życiu publicznem mało' biorą udziału.
Zabrała także głos pani Szambelanowa Si
korska, nawołując kobiety polskie do współpra
cy, a mianowiciew dziedzinie wychowania dzie
ci i krzewienia w rodzinie ducha miłości ojczyz
ny. ___ _
Pomzieto także rezolucję, podobnie jak w Cze rsku lecz odnosiła się ona do przyłączenia ta k
że po ski ń (kaszubskiej części powiatu lemJbor- skiiego.
P i tych przemówieniach ogólnej natury za
łatwiono sprawę natury pr akty cme jjTTonTe cz - nie potrzebnej^ nastąpiły bowiem wybory człon
ków miejscowej R.L., przez co miejscową R.L. zre organizowano i postawiono na nowo na nogi i załatwiono przez to także sprawę Jareckiego.
Głosowano kartkam i. Kartek oddano razem 223, z tych było ważnych 177.
Do miejscowej R.L. w R ytlu zostali wybra
ni następujący obywatele:
Kręćki Józef I, Modrzejewski Jakób, Żychski Antoni, Drewek Franciszek, Lewandowski Karol, Rekowskf Franciszek, Linda Franciszek, Czarno
wski Alojzy, Giersz Tomasz, Borzyszkowski Teo- doi), Ossowski Józef, Kroplewski Leon, Twardo- kus, ks. Kowalkowski. _
Na delegata do P.R.L. został wybrany Dre
wek Jan z Konigortu.
V ii Siódme plenarne zebranie P.R.L zosta
ło zwo-ane na czternastego sierpnia 1919 r. Od było się w hotelu Reich shof w Chojnicach. Porzą dek być bardzo obfity.
l j Najprzód referował prezes o zgromadze
niu prezesów powiatowych R.L. w Tczewie. Szko
da, że e treści referatu nic w protokóle nie zano
towano.
P unkt d ru g i stanowiła sprawa tak jswanego urzędu żywnościowego. Pan Skwierawski refero
wał, żc urząd ten 'został zmuszony do, utworze
nia osobnej straży, gdyż rozmaite niepowołane czynniki chciały wykorzystać sytuacjlęTńa w łas
ną i ęke z pominięciem tego urzędu dokonywać konfiskat artykułów żywnościowych odebranych paskarzom.
p. 3 sprawa reemigracji polaków z obczyzny, zbieranie składek pieniężnych, dla reemigrantów.
p. 4 Wybór Komendanta powiatowego Str.
Ludowej Wybrano na komendanta powiatowe- b.igo p. Ulandowsklego, sekretarza prokuratury, b. podporucznika „landw ehry“ i to jednogłośnie.
o. fi. Towarzystwo nauczycieli polaków po
w iatu chojnickiego zwróciło się do zarządu P.R.L z wnioskiem o przyjęcie czterech przedstawicie
li tego towarzystwa do P.R L. W nioskowi odmó
wiono z tem uzasadnieniem, że P.R.L,, wybrano w obecnym składzie przez lud nie jest kompeten
tny rozszerzyć swój skład w drodze kooptacji.
Przyjęto do wiadomości', że towarzystwo nauczy
cieli wybrało większością (głosów jako kandyda
ta na posadę powiatowego inspektora szkolnego nauczyciela M inetta z Brus.
p. f!. Wybrano osobną komisję finansową w osobie p. P ertka z Czerska, Jana Skwierawski ego z Brus i Miętkiego z Wiela.
p. 7 Dla ochronki w Chojnicach, która m ia la powstać, uchwalono subwencję jednorazową w kwecie 600 marek.
p. 8 Polecono urządzać w poszczególnych parafiach lub wioskach wiece, aby jludriość po
informować o przyszłych urzędnikach i W ła
dziach i celem odpierania in ifitra cji idei bolsze- wick'cb.
p. 9. Pam prezes- p rzyw ita ł p. Franciszka Dre- w ka z Konigortu jaką. nowego prawowitego czło
nka P.R L., wybranego przez obwód rytelski.
p. li;, p. Skwierawski postawił następujące wnioski:
a) aby miejscowe, lub Obwodowe R. L. nie działa ły na własną rękę i na własną odpowiedzialność, lecz .tylko w porozumieniu z PjRjL. — Wniosek ten został przyjęty j uchwalony, że obwodowe R.L. podlegają P.R.L. i ich uchwały wymagają zatwierdzenia P.R.L.
b) aby z łona P.RL. utworzono w ydział wyko
nawczy, składający się z k ilk u osób, któPeby bie
żące sprawy opracowały i o załatwieniu sprawy na plenum referowały
Wniosek ten przyjęto i wybrano do tego w y
działu wykonawczego następujących obywateli:
p.p. Jana Główczewskiego z Kaszuby, Pertka z Czerska, Romana Czarnowskiego z Łęga, ks. prób Dembińskiego z Legbąda, ks. prób. Czapiewskie
go ze Swornych, Sziamibelana Sikorskiego z W.
Chełmów i Wondkę z Karsina.
Również _ uchwalono, na wniosek p. Pertka, aby wszystkie ta rta k i powiatu ostrzec pod oso
bistą odpowiedzialnością, by nie przyjm ow ały do tarcia orzewa kradzionego z lasów państwo
wych.
Spowodu uchwalonego zakazu, wywożenia z powiatu ¡żywności w szczególności w głąb Nie
miec naraziła się P R.L z na tury rzeczy na nie- przyjemnościl ze strony chojnickiego landrata. W liście z dnia 30 8 1919 czyni laindrat P.R.L. z tego
¡powodu gorzkie w yrzuty Dlatego, że list ten sta
nowi dla tej' sprawy ważny dokument przyta
czam go i oniżej! dosłownie według o rygina łu:
Der Landrat
Tgb. Nr. 9704 K. A. V II.
Konitz, den 26. 8. 1919.
Trotz meiner Ent eignu ugs anordnung en, Strafancr dnungen und - Festsetzungen verwei
gern die meisten nolniscbcnGemeinden die Liefe rung von Vieh. Ich bin deshalb gezwungen, un mittelbaten Zwang anzuordnen und das Vieh durch M ilitä r beitreiben zu lassen. Nachdem alle meine Ermahnungen an die polnische Bevölke
rung, ihren gesetzmässigen Verpflichtungen naohzukommen, nichts geholfen haben, muss diese es sich selbst zu,schreiben, wenn bei der Anwendung des Zwanges Härten nicht zu ver
meiden sind. Dem polnischen Kreisvolksrat muss i -h mein Bedauern darüber aussprechen, dass er mich in dieser Angelegenheit völlig int Stich gelassen hat.
{—) ¡Dr. Fuhrmann.
Rjvvr.ielz narobilv samowładne wyczyny nia- tylko miejscowych B.L.. ale wogóle jednostek, nie zdałycych sobie wogóle sprawy z konsekwen- j i tych poczynań, dużo kłopotu. Prez. P.R.L. ks.
Szydzik już na zebraniu w Czersku 3. 8. 1919 o- strzegał i nawoływał, aby n ik t na własny rękę w spraw ic h politycznych nie działał bez upoważ
nienia P.B.L., m im o to zachodziły naruszenia tej dyscypliny narodowej i wyczyny jednostek nie
powołanych. Spowodowało to zawsze ko n flikt między iandratem i P.B.L., który takie wypadłe wciąż jej w ytyka ł gyożąc represjami. Znamien
nym dowodem takiego niepożądanego ind yw id u
alnego wyczynu i następnego k o n flik tu jest list landrat?. do P.R.L. z 30. 8. 1919.
Landra- des Kreises Konitz Wespr.
Tageb Nr. 156 Pers. K A. I.
Konitz, den 30. 8. 1919 An den polnischen Kreisvolksrat.
h i e r .
In Czarniss ist schon vor längerer Zeit eine Rotte Einwohner unter Führung des Besitzers Johann W arsinski und des Kätners Franz Re- koiwski gewaltsam in die iSchiule eingedrungen, hat dem Lehrer den deutschen SFhulunterricht untersagt und w eiter verhindert, Auch sonst herrscht d'ort Anarchie.
Ich kann diese Zustände nicht länger dul
den. Den Kreisvolksrat ersuche ich}, Dis Mittwoch den 3 ¡September d. Js. 12 U hr Mittags in Czar- niss Ordnung zu schaffen, insbesondere dafür zu sorgen dass der Schulunterricht wieder o,rd- numgsmässig stattfinden kann. Ausserdem ist m ir ein-; schriftliche E rklärung der beiden vol
benannten vorzulegen, wonach sie sich ve rp fli
chten, sich fernerhin weder in Schul noch in Gemeinden ngelegenhei'ten einzumischem und da
fü r einstehen, dass dies auch nicht von anderer
Seite geschieht. „
Werden diese Bedingungen nicht e rfü llt, so werde, ich die Gemeinde, Czarniss m it Grenz- schutztruppen besetzen lassen und die Rädels
führer verhaften.
(•—) Dr. Fuhrmann.
V ilt. ósme zebranie P.RL. plenarne odby
ło się w Chojnicach 6. 9. 1919 w biurze P.R.L. o godz. 9 t t j przed poi. W nieobecności prezesa o- raz jego zastępcy zagaił zebranie sekretarz PjR.L p. Kurow ski, proponując obrać marszałkiem p.
Sikorskiego, z W. Chełmów, co się też stało. Za
łatwiono na posiedzeniu następujące sprawy:
1) s kompletowano zarząd i skład P.B.L. W miejsc . zmarłego p. Gintrowskiego z Czerska wy brany :;ostał przez miejscową RJP. w Czersku ja ko delegat, wzg. członek PjR.,L. p Ostrowski z Czerska, a w miejsce p Bonina z Czerska, który się wyprowadził do Poznania, wybrany został p.
Raczkowski z Czerska, zaś w miejsce p. Prusza
ka z Legbąda, wybrała miejscowa RjL. w Czers
ku ks. Dcmbieńskiego z Legbąda, gdyż p. Pru
szak ustąpił. Pan Pruszak pozostał nadal jako zastępca ks. Dembieńskiego.
2) W yłoniła się kwestja, ozy giuro P.R.L. ma być umiejscowione w Chojnic ach), lub w Czers
ku, mb w Brusach. Przez głosowanie rozstrzy
gnięto,, że ma pozostać nadal w Chojnicach.
3) Uchwałę konstytucyjnego zebrania z dnia 11. 12. 1918 zmieniono o tyle, że zamiast jednego zastępcy prezesa P.B.L ma być dlwóch zastęp ców.
4) Na drugiego zastępcę prezesa P.R.L. wy
brano icdnoglonie p, Raczkowskiego z Czerska.
Chojnic, ze zastrzeżeniem, że o ile miejscowa R.
L. w Chojnicach go jako członka P.R..L. miano
wać będzie.
5} Jako skarbnika w miejsce p. Bonina w y
brano A dn ogłoś nie p. Ronkowskiego, z Czerska.
6). Jako ław nika w miejsce zmarłego p. Giin- trowskiego wybrano p- Marmurowicza z Czers
ka.
7j pa.h Jan Skwierawski1 z Brus złożył u- rząd zastępcy sekretarza z tego powodu, że zda
niem jogo zarząd nie działał zgodnie z uchwała
m i plenarnego zebrania P. R. / . Bliższego uza
sadnienia tejl rzekom ej niezgodności w protokó
le nie podano.
8) Uchwal-ono jednogłośnie, żeby zarząd zbiera! się przynajmniej jeden raz w, tygodniu w bidrze P. R. L. dla załatwienia bliższych spraw.
9) W miejsce pana Skierawskiego wybrano pana Pestką jako zastępcę sekretarza.
10) Zarządowi polecono utworzenia wydzia
łu szkolnego przy P. R. L.
U ) ipan Ostrowski z Czerska zdał sprawoz
da nie ze sejmiku wCzcrskiuSzczegołów tego re/o ratu nie ; apisano.
12) Jako, delegatów na przyszły sejmik pro- witncjoi aiłny, który ma się zbierać co 14 dni, w y
brano pana Baltazara Krcpidłowskiego i p.uia Marmurowicza, delegatów na dalsze zebranie będzie wyznaczał zarząd.
I
Nr. 3 Z A B O R Y Str. 7
13'- Pan Nowak podał do wiadomości, że gimnazjum w Chojnicach zmusza uczniów do opuszczenia gimnazjum po otrzymaniu jednorę
k i i żąda od nich zobowiązania!, że nie pójdą do innych v.czelni, celem ukończenia studji. Zebra
nie u ;hw aliło sporą tą przedstawić panu Dr.
Lange u rn w Gdańsku.
14) Zarząd! upoważniono! do angażowania jednej'! siły pomocniczej dla biura Po tern zebra
niu -pienernem odbyły się dwa zebrania zarzą
du ip. R. L
Pierwsze odbyło się 10 9. 1919 w biurze P.
R. L. w Chojnicach
1) Zarząd uchwały w sprawie gimnazjum chojnickiego nie wykonał, gdyż twierdzi, że spra
wa ta nie należy do kompetencji P. R. L.
2) Zarrąh odmówił udzielenia stypendji pre per antom z Tucholi i z Brus dla braku funduszy.
3) Wybór siły pomocniczej dla biura poru
szono panu moc. Kopiokiemu i panu Kunows- k i em ir Wynagrodzenie nie ma przekroczyć 150 marek miesięcznie.
4) Utworzenie wydziału szkolnego odrzuco
no aż do powrotu ks prezesa Wydziału.
Dmgie zebranie zarządu odbyło się 17. 19 1919 w biurze P. R L w Chojnicach.
Zarząd stwierdził, że nie jest kompetentny do za
łatwienia spraw, przedłożonych m ii przez sekre
tarza iP. R. L. i postanowił zwołać zebranie ple
narne Fi R. L.
TY. Trzecie plenarne posiedzenie P. R. 1.
odbyło się 23. 9. 1919 o godzinie 9 przed poł. w biurze P. R. L. w Chojnicach. Zebianie zagaił prezes ks. prób. Szydzili
Załatwiano następujące sprawy:
1) Ks. prezes odczytał kom unikat Podkomi- sarjatu U. R. L. w Gdańsku, normujący stosu
nek P. R. L. do władzy niemieckiej. * 2 3 4 5
2,) IV myśl Podkomisarjatu utworzono' Ko
misją likw idacyjną powiatową, do której w ybra
no:
1 Ks. prób. Szydzika, jako prezesa, 2) pana Klimowskiego jako sekretarza 3) pana Główczewskiego Jana z Kaszuby, 4) pana Hołogę z Brus,
5) pana Czarnowskiego Franciszka z Zale
sia. __ _____ _____ __ ■
Uchwalono., że miejscowe R. L. mają obowią
zek P.pwać materjał potrzebny i składać go w biurze P. R. L.; gdyż nagromadzi się większa i- ł<olść odnośnego materjału, zwołany zostanie w y
dział (komisja) likw idacyjny celem zbadania htaterjału. Protokół nie podaje o ja k i m aterjał się rozchodzi.
3) Postanowiono ostatecznie utworzyć kom i
sję szko ną przy P. R Ł di której ze. ali \\y- brani;
a) Ks. proboszcz; Szydzik jako prezes).
b) sekretarz P. R. L. Kunowsiki, c) Ks. Dembieński z Legbąda, d) p. Ostrowski z Czerska, e) Ks. Tuszyński z Czerska, f) Ks. Szpitter z Bras.
4) Sprawę ofloieki nad dziećmi oddano pod kierownictwo pani Szambełanowej’ Sikorskiej z W. Chełmów.
5) Na zebranie sejmiku w Gdańsku dnie 29.
9. 1919 u yznaczono p. Kropidłowskiego i Marmu rowicza
6) Zebranie przyjęło wniosek p. nauczyciela Warczaka o zwolnienie go z zarządu w powiecie chojnickim.
7,Stwierdzono, że posady leśnicze w Giełdo - nie, P jdrąbionej, Czystem, i Płecnej są opróżnio
ne. Per uczono, p. Chrzanowskiemu! sprawę tę przedłożyć na sejmiku w Gdańsku dnia 29.9. 1919
8) uchwalono przekazać 200 marek fundu
szu narodowego dyrektorowi szkoły preperan- dów Tucholi dla chłopców powiatu cbofiucT- 'kiego.
9) Postanowiono założyć czarną księgę, do której zapisywani będą paskarze. Zapisaniu pod
legać będzie paskarstwo od 28. 6. 1919. Zasadni
czą czarną księgę prowadzić będą miejscowe R.
L., zas iP. R. L. główną.
10) Statystykę domen prześle p. Chrzanow
ski na ręce p. Prądzińskiego.
N. Dziesiąte plenarne zebranie P. R. L. od
było się 17.1. 1920. o godzinie 9-tej¡ przed połud
niem w gmachu W ydziału Powiatowego. Na po
rządku dziennym były następujące sprawy, któ re załatwiono:
1) (Prezes ks. prób. Szydzili zagaili zebranie witając .zebranych w wolnej niepodległej i ostate cznie oswobodzonej Polsce.
2) Odczytano komunikaty.
W sprawach dzierżawy restauracji dworem wych zgłosić się należy do dyrekcji' koleji w Po
znaniu, !ub Gdańsku. Dotychczasowe Kontrakty są ważne, aż do ich upływu.
Za zboże przeznaczone do Kongresówki i Ga licji. płaci rząd polski 90 marek za 100 kilo. Za
chodzi zapotrzebowanie na 15000 wagonów.
3) Zebranie upoważnia p. Kopickiega do an
gażowania urzędników w porozumieniu z p. Sta
rostą. W ykłady p. Kopiokiemu się zwróci1. 4) Pan Kunowski wygłosił referat ozebraniu sejmiku w Gdańsku
5) Prezes ks. prób Szydzili nawołuje do roz
wagi, spokoju i godnego przyjmowania wojska polskiego.
6) Pan szambelan Sikorski odczytał nazwis
ka mianowanych komisarzy dla przejmowania urzędów
7) Odczytano nazwiska komisarycznych wój
tów. ' \
8) Zakończenie zebrania przez prezesa.
Pod protokółem tym niema podpisów.
UWAG;A:
Powyższe sprawozdanie zaczerpnięte jest w oryginalnego, protokólarza P. R. L. w Chojnicach jest to zw ykły diarjusz, typu diarjuszy szkolnych Jest on prowadzony dość starannie. Za okładkę
włażono k ilk a luźnych listów i raportów. Niektó re l i r y . jak -np. liist landrata Fuhrm anna i ks.
Szydzika maja niepoślednie znaczenie. D iarjusi ten jest zapisany tylko do .połowy. Znajdował on się w pr zecłiow jjiiu sekret. P. R. L. p. Kwnows kiego który go obecnie ujawnił. Również ucho
wały de 2 fascykuły aktów P. R. L., o mniej waż
nej i "ciekawej treści Na końcu protokularza znajduje się spis członków P. R. L. według staną z 6. 9. 19 ; . . . .
1. 6 z y dzik proboszcz — W M e — prekCS 2 V> olszlegerównna Wład. — Cołdanki —
(I zastępca 3) Kopicki mecenas — Chojnice — I I zastępcę 4. Kunowski Antoni — Kamionka -sekretarz 5. Portek Antoni — Czersk' zastępca
6) Raczkowski Jan — Czersk — skarbnik 7. Mai murowiicz — Czersk — ław nik 8. Trzciński Franc. I I — Karsin — ław nik 9. Ostrowski Józef — Czersk
10. Lamczyk — Czersk wyb.
11) Nowak D om inik — Chojnice _ 12. Gliniecki — Chojnice
13. Piórek Stanisław — Silno
11. Sikorski szabełan — W. Chełmy _ _ 15. Chrzanowski — Zbeniny doradca 10. Hołoga W ładysław — Brusy 17. Lemańczyk — Swornegacie 13. M ilanowski Winc. — P rzytarnia 19. M ientki — Wiele
20. Rogala W incenty — Wiele
21. Wondka — Karsin ’ i ' 22. Ks. Dembieński — Legbąd
23. Główczewski Jan — KasZuba
24. Drewek Franc — Rytel __
25. Kropidłowskil Bałt. ^ P rz y ja ź ń 28. Kropidiow ski Damazy — Przyjaźń 27. M ilew ski H ila ry — Przyjaźń
28. Ks. Bukow ski — Łęg 29. Czarnowski Roman — Łęg 30. Czarnowski Franc. — Zalesie 31. Czapiewski Jan — Ossowo.
Jan Karnowski
K R O I M I H A K U L T U R A L I S I A 7t R o c z n i k ó w
Historycznych
Wśród „analektów gnieźnieńskich“ , poda nycń przez Ks J. Nowackiego w Rocznikach Histerycznych XI, 1, znajdujemy wzmiankę o b i
twie pod Chojnicami!. Tekst brzm i w tłumacze
n iu :
Chojnice 18 września 1454. — W płatek, dnia 20 września Pan nile udzielał posłuchania iz po
wodu niepomyślnych wiadomości, które poda wane terminy przesunął na najbliższy^ dzień są
dów, ponieważ wojska Jego Mości Kazimierza Króla Polski, mianowicie W ielkopolski, Krako
wa, Sieradza i Łęczycy, w ubiegłą 'środę pod1 Choj nicami z Niemcami i Krzyżakami po nieudanej potyczce do ucieczki się rzuciły, a Jego Królew
ska Mośr z garstką aż do Bydgoszczy się -wyco
fał. — (Gniezno, Acta officia latus nr. 34-1454 K.
106 v ) ~
Ten sam zeszyt Roczników przynosi recenzję jednej z ostatnich prac ś.p. K®. Kanonika dr.
Panskego: —
Rocznik tego czasopisma (Altpreussische Forsehumgen) rozpoiozyna wzorowa i nader cen
na •ozprawa P Panskego „iUrkundenstudien ztunachst z-ur Geschicłhte der Komtureien Schlo- chau und Tuchel.“ A utor na, podstawie nowych materjałów ź archiwum królewskiego ¡omówił szereg szczegółowych problemów osadnictwa o- bu kom turstw; trudno jest tu wchodzić w omó
wienie wyników — dość będzie powiedzieć, że ża
den badactz osadnictwa na Pomorzupietylkio w o- bu komturstwa, bez pracy Panskego obejść się nie będzie mógł. Dla badacza prawa polskiego przynosi praca powyższa cenny przyczynek. Do
bra w naprawie polakiem były nadawane na Po
morzu me przez w. m istrza ale przez komtura.
Czy ko m n ir wchodzi tu może w funkcje kaszt e- lana? Odsłaniałoby to nam jedną w fu n k c ji tak ważnego, a tak m ało znanego urzędu ¡w epoce
Jtabory
Komitet redakcyjny „Zaborów“ tw orzą: prof.
Bogumił Hoffman, sędzia Jan Karnowski, dr. Jan Łukowicz, ks. Dr. Pryba, Juljan Rydzkowski, red.
Fr. Lemańczyk.
Za treść odpowiedzialny: F r a n c i s z e k L e m a ń c z y k w Chojnicach.
W ydawca i czcionkami dru karn i J. S c h r e i b e r a w Chojnicach.
